Άγια Νύχτα, το τραγούδι τ' ουρανού

Υπόθεση
Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1818, σ’ ένα τιρολέζικο χωριό, ο εφημέριος Γιόζεφ Μορ και ο μουσικός Φραντς Γκρούμπερ γράφουν αντίστοιχα τους στίχους και τη μελωδία για το τραγούδι Άγια Νύχτα. Όχι για να γίνουν διάσημοι, αλλά επειδή το εκκλησιαστικό όργανο είχε βλάβη και ως τη βραδινή λειτουργία έπρεπε να βρεθεί ένας ύμνος για την παιδική χορωδία με συνοδεία κιθάρας. Ωστόσο, το άσμα γρήγορα ξεφεύγει από τα στενά όρια του χωριού, χάρη σε ομάδες παιδιών όπως τα αδέλφια Στράσερ, που το τραγουδούν πρώτα σε πανηγύρια και έπειτα σε κοντσέρτα, ώσπου γίνεται γνωστό και αγαπητό σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Αγγελική Βαρελλά
Εικονογράφηση: Κατερίνα Παϊσίου 
ISBN: 978-960-453-292-6
Έτος 1ης Έκδοσης: 2007
Σελίδες: 43
Tιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β’, Γ’ 

Κριτική
Χριστουγεννιάτικο διήγημα από την Αγγελική Βαρελλά, που δραματοποιεί ένα άρθρο από την εφημερίδα τα Νέα (31-12-1981), σχετικό με την σύνθεση του ύμνου Άγια Νύχτα. Η γραφή είναι αρκετά απλή και οι σελίδες λίγες, ώστε να μην δυσκολεύουν τους μικρούς αναγνώστες. Ωστόσο, και παρά το ότι το κείμενο είναι ενδιαφέρον πληροφοριακά, το ύφος είναι αρκετά παλιομοδίτικο (βλ. απόσπασμα) και φοβάμαι ότι δύσκολα μπορεί να συγκινήσει σύγχρονα παιδιά. Τα στοιχεία παρόλα ταύτα είναι μεγάλα και το διάστιχο διπλό, ενώ υπάρχει έγχρωμη εικονογράφηση (που και αυτή παραπέμπει σε παλαιού τύπου εκδόσεις) σχεδόν σε κάθε δισέλιδο, ώστε ακόμη και παιδιά της Β’ τάξης να μπορούν να διαβάσουν την ιστορία ξεκούραστα.

Το βιβλίο θα το προτείναμε κυρίως σε παιδιά Β’ και Γ’ τάξης, που αρέσκονται σε ιστορίες με θρησκευτικό περιεχόμενο. 


Η συγγραφέας αναπαράγει με λογοτεχνικό τρόπο την πιο γνωστή εκδοχή του θρύλου γύρω από τη γέννηση του άσματος· ενός θρύλου που μόλις πρόσφατα καταρρίφθηκε. Στις μέρες μας, γνωρίζουμε πλέον ότι οι στίχοι γράφτηκαν σε άλλη πόλη και δύο ολόκληρα χρόνια πριν από τη μελωδία, ενώ το κομμάτι εγκαταλείφθηκε μετά την πρώτη του εκτέλεση για να ξαναβρεθεί 7 χρόνια αργότερα και σταδιακά να γίνει διάσημο από την οικογένεια Στράσερ. Όποιος ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα για την αληθινή ιστορία του τραγουδιού αυτού, μπορεί βέβαια να επισκεφτεί την Wikipedia ή το ίδρυμα Άγια Νύχτα.

Στην τάξη, ο συγκεκριμένος ύμνος μπορεί να αξιοποιηθεί στα θρησκευτικά, τη μουσική, τη γλώσσα (ελληνική ή ξένες), την ιστορία αλλά και ως δραστηριότητα γύρω από την διαφορετικότητα και την ειρήνη· σύμφωνα με πηγές, το «Άγια Νύχτα» ήταν το πιο δημοφιλές τραγούδι κατά την περίφημη χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914, όταν Άγγλοι, Γάλλοι και Γερμανοί άφησαν τα όπλα, βγήκαν από τα χαρακώματα και ένωσαν τις φωνές τους στην κοινή σε όλες τις γλώσσες μελωδία του.

Ένα άλλο γερμανικό τραγούδι γεννημένο την ίδια εποχή, ο πιστός Ουσάρος, απολαμβάνει αντίστοιχο ρόλο στο κλασικό φινάλε της ταινίας του Kubrick Σταυροί στο Μέτωπο. 

 

 

Αξίες - Θέματα
Πίστη, Ανθρωπισμός, Μουσική, Χριστούγεννα


Εικονογράφηση

Απόσπασμα

Σ’ ένα μικρό χωριό του Τιρόλο, ο εφημέριος Γιόζεφ Μορ, καθισμένος μπροστά στο γραφείο του, έβλεπε σκεφτικός από το παράθυρό του το χιόνι να πέφτει πυκνό.

Και το μεν χιόνι αθόρυβα και απαλά έκανε τη δουλειά του ζωγραφίζοντας άσπρα τα πάντα, ο εφημέριος όμως ήταν φανερά ανήσυχος και δεν μπορούσε να δουλέψει.

Δεν είχε ακόμα ετοιμάσει το κήρυγμά του, ένα κήρυγμα που το ήθελε ξεχωριστό για να δονήσει τις ψυχές των πιστών που θα έρχονταν στη βραδινή λειτουργία, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό που τον απασχολούσε. Το παλιό όργανο της εκκλησίας, που το επιδιόρθωναν τακτικά, είχε εντελώς χαλάσει. Ο επιστάτης είχε ακούσει ένα θόρυβο σαν κάποιος να το ροκάνιζε. Έτρεξε λοιπόν και βρήκε το φυσερό μισοφαγωμένο. Μήπως ήταν κάποιο ποντίκι που έκανε τη ζημιά; Όμως τι σημασία είχε ποιος έφταιγε; Σημασία είχε πως το όργανο δεν έβγαζε ήχο.

Για παραμονή Χριστουγέννων αυτό σήμαινε τέλεια καταστροφή. Οι ενορίτες του χωριού δεν μπορούσαν να διανοηθούν χριστουγεννιάτικη λειτουργία χωρίς όργανο. Στο ταπεινό χωριουδάκι τους καλλιεργούσαν τη μουσική με λατρεία.

Πού θα έβρισκαν όμως τέτοια ώρα ειδικό τεχνίτη να το επισκευάσει; Και πώς θα περνούσαν μέσα σε σιωπή τη λειτουργία;

Από τις σκέψεις του τον διέκοψε ξάφνου ένα επίμονο χτύπημα στην εξώπορτα του σπιτιού του.

Άνοιξε και απόρησε, σαν είδε στο κατώφλι του μια χωρική από την πιο απόμερη γωνιά της ενορίας του.

- Τι θέλεις τέτοια ώρα εδώ, Γαβριέλα;

- Η γυναίκα του καρβουνιάρη γέννησε, του απάντησε εκείνη τουρτουρίζοντας από το κρύο, παρόλο που ήταν καλά τυλιγμένη στο μάλλινο σάλι της. Μπορείτε να έρθετε μαζί μου να ευλογήσετε το μωρό;

- Και βέβαια μπορώ, είπε ο εφημέριος, αρπάζοντας βιαστικά από την κρεμάστρα τη μαύρη μπέρτα του. Έχωσε και το πλεχτό σκουφί του ως τ’ αυτιά και την ακολούθησε στη φτωχική γειτονιά όπου βρισκόταν το καλύβι του καρβουνιάρη.

Το χιόνι εξακολουθούσε να πέφτει, πυκνό και αθόρυβο.

Το μωρό, που ήταν φασκιωμένο και σκεπασμένο με μια ξεφτισμένη κουβερτούλα, κοιμόταν ήρεμο σαν αγγελούδι. Δίπλα στην ξύλινη κούνια του όρθιος τον περίμενε με σεβασμό ο καρβουνιάρης και παραδίπλα στο κρεβάτι, καταπονημένη αλλά γελαστή, η μητέρα. Και οι δύο ήταν απόλυτα γαλήνιοι και ήρεμοι.

Ο χώρος θύμισε στον εφημέριο το στάβλο όπου γεννήθηκε ο Χριστός. Σαν τη φάτνη του έμοιασε το φτωχικό καμαράκι του καρβουνιάρη. Η ευτυχία που έβλεπε ζωγραφισμένη στα πρόσωπα των γονιών του νεογέννητου τον πήγε πίσω στα παιδικά του χρόνια και ζωντάνεψε ένα μακρινό, ακαθόριστο όραμα από εικόνες. Λες και γέμισε σκάλες το καμαράκι· σκάλες που τρυπούσαν το ταβάνι κι ανέβαιναν στον ουρανό, με αγγέλους στο κάθε σκαλοπάτι να ψέλνουν «ωσαννά» και βοσκούς με κάπες ριγμένες στον ώμο να βλέπουν απορημένοι το θαύμα.

- Κύριε, ψιθύρισε ο εφημέριος συνεπαρμένος από το όραμα, σ’ ευχαριστώ που γεννιέσαι αυτή τη στιγμή στη φάτνη της καρδιάς μου.

Ευλόγησε το μωρό με άπειρη ευλάβεια, σαν να είχε απέναντί του τον ίδιο το Χριστό, ευχήθηκε στους γονείς του κάθε καλό, τυλίχτηκε στην μπέρτα του, άνοιξε ολόχαρος την ξύλινη πόρτα και βγήκε έξω στο αγιάζι.

Στην ανοιχτή χούφτα του πήγε και έπεσε μια χοντρή νιφάδα, μια νιφάδα στο σχήμα αστεριού.

Άγια Νύχτα, το τραγούδι τ' ουρανού