Τρίτη 28 Ιουνίου 2011

Ο Τριγωνοψαρούλης

Υπόθεση
Ο Τριγωνοψαρούλης είναι ένα ψάρι με τριγωνικό σχήμα, τόσο που δε μοιάζει με κανένα άλλο. Και το μυαλό του όμως είναι τριγωνικό: διαβάζει και γράφει μόνο ό,τι έχει σχέση με τρίγωνα, κι έτσι δεν τα καταφέρνει καθόλου καλά στα μαθήματα. Αποτέλεσμα; όλο το σχολείο στο βυθό τον κοροϊδεύει και εκείνος νιώθει αδικημένος και απομονωμένος. Όταν όμως έρχεται η κρίσιμη στιγμή, αποδεικνύει ότι όχι απλώς αξίζει την αναγνώριση των συμμαθητών του, αλλά και κάτι παραπάνω!

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Βαγγέλης Ηλιόπουλος
Εικονογράφηση: Λήδα Βαρβαρούση
ISBN: 978-960-600-012-6
Έτος 1ης Έκδοσης: 1997
Σελίδες: 67
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Α’, Β’, Γ’

Κριτική
Πρόκειται για μια υπέροχη ιστορία, την πρώτη του ήρωα (αντιήρωα κατά τον δημιουργό) που ακούει στο όνομα Τριγωνοψαρούλης, και που όπως θα διαπιστώσουν όσοι τη διαβάσουν, δεν έγινε χωρίς λόγο η αγαπημένη φιγούρα των μαθητών τα τελευταία χρόνια. Τον κεντρικό χαρακτήρα, ο συγγραφέας τον πλάθει όχι μόνο με προτερήματα αλλά και με μειονεκτήματα (κυρίως μαθησιακά), τα οποία ειδικά στην πρώτη αυτή ιστορία, τον ταλαιπωρούν πολύ.

Η γραφή της ιστορίας είναι απλή, κατανοητή και δοσμένη με σαφήνεια, ώστε ακόμα και παιδιά της Α’τάξης να μπορούν με λίγη προσπάθεια να την απολαύσουν. Η γραμματοσειρά είναι μεγάλη για να μην δυσκολεύει τους αναγνώστες, ενώ η εικονογράφηση της Λήδας Βαρβαρούση παρότι ασπρόμαυρη (αυτό αλλάζει από το τρίτο βιβλίο της σειράς), είναι τρισχαριτωμένη και πανταχού παρούσα. Καθόλου τυχαίο το ότι η ίδια συνεχίζει να εικονογραφεί τις ιστορίες του μικρού ήρωα εδώ και 15 χρόνια... (στο τελευταίο ωστόσο βιβλίο της σειράς οι αναγνώστες καλούνται να την αντικαταστήσουν).

Ένα ζήτημα που ίσως απασχολήσει κάποιους από τους πολύ μικρούς αναγνώστες, είναι ότι το βιβλίο δεν χωρίζεται σε κεφάλαια. Αυτό βέβαια δεν είναι απαραίτητο, καθώς το κείμενο δεν είναι μεγάλο, αλλά ίσως η παρουσία κεφαλαίων να βοηθούσε κάποια παιδιά να συνειδητοποιήσουν ευκολότερα τις εξελίξεις και να κατανοήσουν καλύτερα τα όσα συμβαίνουν στην ιστορία.

Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μαθητές Α’, Β’ και Γ’ τάξης που το λατρεύουν, καθώς ταυτίζονται με τον ήρωα. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από γονείς και εκπαιδευτικούς που θέλουν τα παιδιά τους να κατανοήσουν την έννοια της διαφορετικότητας με απλό τρόπο.

Πώς να μην αγαπήσουν τα παιδιά ένα γλυκύτατο κίτρινο ψαράκι που από αντικείμενο χλευασμού μετατρέπεται σε αδιαμφισβήτητο σωτήρα της κοινότητάς του; Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως όλοι μας έχουμε ζήσει στιγμές ντροπής στα σχολικά μας χρόνια, στιγμές που θα θέλαμε να ανοίξει η γη να μας καταπιεί. Και ο καθένας μας έχει πέσει στο κρεβάτι προσπαθώντας να ονειρευτεί τέτοιες καταστάσεις να ανατρέπονται και τον εαυτό του να αναδεικνύεται σε ήρωα, που κερδίζει τη συμπάθεια και τον θαυμασμό όλων. Αυτό ακριβώς το όνειρο έρχεται να κάνει πραγματικότητα ο Τριγωνοψαρούλης.

Ο ίδιος ο πρωταγωνιστής μάλιστα, ξεκινάει χαμηλότερα κι από τη βάση, μια και αντιμετωπίζει έντονα μαθησιακά προβλήματα. Στο σημείο αυτό να τονίσουμε πόσο αριστουργηματικά μας αποδίδει ο συγγραφέας αυτό που συμβαίνει στο μυαλό ενός μαθητή με δυσλεξία ή διάσπαση προσοχής: Το ίδιο το παιδί προσπαθεί (αρχικά τουλάχιστον) με όλες του τις δυνάμεις να ανταποκριθεί, αλλά το αποτέλεσμα ποτέ δεν είναι αρκετό για τους γύρω του. Το ψαράκι της ιστορίας βέβαια αποδεικνύεται τυχερό μέσα στην ατυχία του, καθώς οι περιστάσεις του επιτρέπουν να δείξει τελικά πόσο σπουδαίο είναι.

Ας μη διαφεύγει ωστόσο από τους επίδοξους μιμητές που θα ζηλέψουν την επιτυχία του, ότι η διαφορετικότητα από μόνη της δεν κάνει τη διαφορά! Η συνταγή της επιτυχίας δίνεται συχνά, αλλά σπανίως ακολουθείται: Όπως και ο Τριγωνοψαρούλης, έτσι κι εκείνοι θα χρειαστεί πρώτα να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τις ιδιαίτερες δυνάμεις που τους κάνουν ξεχωριστούς, έπειτα να καταστρώσουν ένα σχέδιο πάνω στο οποίο θα εργαστούν με υπευθυνότητα, και τέλος να έχουν την επιμονή και την τύχη μέχρι να το δουν να πετυχαίνει. 

Για το ψαράκι της ιστορίας μας τουλάχιστον, το αμερικάνικο όνειρο λειτούργησε μια χαρά: από αντιήρωας έγινε σούπερ σταρ και για κάποιους ακόμα και φαινόμενο.  Ω, ναι! Το φαινόμενο Τριγωνοψαρούλης, μετράει μέχρι σήμερα 7 βιβλία (χωρίς να υπολογίζουμε τα βιβλιαράκια με τους μαγνήτες, τα παζλ, κλπ.), αρκετές μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες, δικό του cd με τραγούδια, ενώ έγινε θέμα σε σχολικές παραστάσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα, μπήκε σε παιχνιδόκουτο (σαν μουσειοσκευή), έγινε παράσταση στο κουκλοθέατρο αλλά και στο ανθρωποθέατρο, οργανώθηκαν γύρω από το θέμα του ημερίδες και ποιος ξέρει μέχρι πού ακόμα θα φτάσει η χάρη του. Ας ελπίσουμε να μη χάσει ποτέ την αυθεντικότητά του και να μείνει κοντά στις καρδιές των παιδιών, εκεί απ’ όπου με το βιβλίο αυτό, ξεκίνησε το μεγάλο του ταξίδι.

Αξίες - Θέματα
Διαφορετικότητα, Εκπαίδευση, Υπευθυνότητα, Ηγεσία.

Απόσπασμα 
Γρήγορα όμως οι μέρες πέρασαν κι άρχισαν τα μαθήματα. Τα ψαράκια έπρεπε να μάθουν να σχεδιάζουν στο βυθό. Αν και στην αρχή όλα δυσκολεύτηκαν, σιγά σιγά το σχέδιο τους φάνηκε παιχνίδι. Μόνο ο Τριγωνοψαρούλης δυσκολευόταν ακόμα. Ό,τι κι αν ήθελε να σχεδιάσει του έβγαινε σαν τριγωνάκι! Κύκλο ήθελε, τριγωνάκι σχεδίαζε. Τετράγωνο ήθελε, τριγωνάκι του έβγαινε πάλι! του φαινόταν ακατόρθωτο να σχεδιάσει οτιδήποτε άλλο!

Τα άλλα ψαράκια, που μάθαιναν γρήγορα, τον κορόιδευαν:

- Τριγωνοψαρούλη, είσαι ο τελευταίος μαθητής! Μόνο τριγωνάκια ξέρεις να σχεδιάζεις, του έλεγαν.
- Είσαι τεμπέλης! Φώναζαν τα καλαμαράκια και τον χτυπούσαν με τα πλοκάμια τους.
- Δεν προσπαθείς, είσαι αφηρημένος και απρόσεκτος, του έλεγε η κυρά – Σουπιά.

Κι όμως προσπαθούσε, και μάλιστα πολύ! Και πρόσεχε και ήθελε να σχεδιάσει σωστά, αλλά… δεν μπορούσε!

Ήταν τόσο δυστυχισμένος! Η κυρά – Σουπιά πήγαινε κοντά του και του έδειχνε τι έπρεπε να κάνει. Όμως, και πάλι ο Τριγωνοψαρούλης δεν τα κατάφερνε, κι εκείνη εκνευριζόταν και του έβαζε τις φωνές:

- Μα πότε θα μάθεις επιτέλους;

Όταν έφτασαν στο μάθημα που θα μάθαιναν να σχεδιάζουν τρίγωνα, περίμενε ν’ ακούσει επιτέλους κι αυτός ένα «μπράβο!», κάτι που ως τώρα δεν είχε ακούσει ποτέ κι από κανέναν. Όμως, ούτε η δασκάλα ούτε τα άλλα ψαράκια του το είπαν. Αντίθετα, πάλι τον κορόιδευαν:

- Αυτό έλειπε να μην κάνεις σωστά τα τρίγωνα! Τι Τριγωνοψαρούλης θα ήσουν; του φώναζαν στο διάλειμμα.

Στο διάβασμα τα πράγματα δεν πήγαιναν καλύτερα. Όταν στους βράχους υπήρχαν σύμβολα με τριγωνάκια, ο Τριγωνοψαρούλης τα διάβαζε αμέσως. Όταν υπήρχαν κι άλλα σχέδια, αργούσε πάρα πολύ και τα ψαράκια που βαριόντουσαν, έκαναν φασαρία. Ακόμα κι αν ήξερε να διαβάσει, τα έχανε κι έκανε λάθος. Η κυρά – Σουπιά θύμωνε, και πάλι τον κατσάδιαζε.

Ούτε και στο διάλειμμα τα άλλα ψαράκια του συμπεριφέρονταν καλύτερα. Δεν τον έκαναν παρέα, μια και ήθελαν να παίζουν πάντα με τους καλύτερους μαθητές, όπως το λυθρίνι, το σαφρίδι και το λαβράκι. Το σχολείο γι’ αυτόν ήταν ένα μαρτύριο. Καθόταν λοιπόν μόνος του στη γωνία ενός βράχου κι έτρωγε το πλαγκτό το, σχεδίαζε τα τριγωνάκια του και καμιά φορά σιγοτραγουδούσε μελαγχολικά:

Δεν είμαι χαζούλης,
δεν είμαι κουτός.
Ο Τριγωνοψαρούλης,
ο διαφορετικός.

Προβληματισμοί για Συζήτηση  
Στοχοθεσία - Συνεργασία
Ο Τριγωνοψαρούλης καταφέρνει να σώσει τον βυθό από μια τρομερή απειλή. Πριν το κατορθώσει αυτό, ωστόσο, κλείνεται για μέρες στο σπίτι του και καταστρώνει ένα σχέδιο. Εσείς κάνετε σχέδια για το μέλλον; Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια από τώρα; Μπορείτε να σκεφτείτε ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσετε και ποια εφόδια θα σας χρειαστούν για να καταφέρετε αυτό που ονειρεύεστε; Μην ξεχνάτε ότι για μεγάλους στόχους που δεν μπορούμε να επιτύχουμε μόνοι μας, η βοήθεια των φίλων και των συγγενών μας είναι πολύτιμη.

Share/Bookmark

Τετάρτη 15 Ιουνίου 2011

Ο Ματθαίος και ο παππούς

Υπόθεση
Ο παππούς του Ματθαίου είναι στα τελευταία του και η οικογένειά του, περίλυπη, έχει μαζευτεί γύρω από το κρεβάτι. Ο μικρός εγγονός παρατηρεί έναν - έναν τους συγγενείς και καταλήγει σε έναν φανταστικό διάλογο με τον παππού. Ο χρόνος τότε σταματά, ο παππούς πιάνει τον Ματθαίο από το χέρι και μαζί ξεκινούν για μια τελευταία βόλτα στους αγρούς, μια βόλτα που θα εξοικειώσει σταδιακά τον μικρό με την αίσθηση της απώλειας.

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Ρομπέρτο Πιουμίνι (Roberto Piumini)
Εικονογράφηση: Ελίζα Βαβούρη
Μετάφραση: Βασιλική Νίκα
Απόδοση: Βούλα Μάστορη
Τίτλος πρωτοτύπου: Mattia e il nonno
ISBN: 960-16-1050-2
Έτος 1ης Έκδοσης: 1993 (στα ελληνικά 2001)
Σελίδες: 108
Τιμή: περίπου 2 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ’, Δ’


Κριτική
Συμπαθητικό παραμύθι «δρόμου», του Ρομπέρτο Πιουμίνι, που καταπιάνεται επιτυχημένα με το πολύ δύσκολο θέμα της διαπραγμάτευσης του θανάτου αγαπημένων προσώπων. Οι χαρακτήρες διαμορφώνονται με απλότητα και δεξιοτεχνία, ενώ οι περιγραφές και οι διάλογοι προδίδουν έναν ιδιαίτερο συναισθηματικό πλούτο από την πλευρά του συγγραφέα, αλλά και σωστή απόδοση από την πλευρά της μεταφράστριας.

Η γραμματοσειρά είναι μετρίου μεγέθους και τα κεφάλαια μόλις και μετά βίας αγγίζουν τις τέσσερις σελίδες το καθένα. Έτσι το βιβλίο δεν κουράζει, παρότι  η εικονογράφηση είναι σχετικά αραιή. Το περιεχόμενο ωστόσο του αναγνώσματος, μπορεί σε ορισμένα σημεία να προβληματίσει τους πολύ μικρούς αναγνώστες, οπότε προτείνεται η παρουσία κάποιου μεγαλυτέρου, που θα λύνει τις απορίες και θα επεξηγεί τα δύσκολα μέρη.

Θα λέγαμε ότι η επινόηση του συγγραφέα ο παππούς να μικραίνει σε όλη τη διάρκεια του έργου, μέχρι που στο τέλος γίνεται ελάχιστος και ενσωματώνεται μέσα στον ίδιο τον εγγονό (όπου και θα μείνει για πάντα), είναι ιδιαίτερα ευρηματική και μπορεί να βοηθήσει μικρά παιδιά να διαχειριστούν αντίστοιχα ζητήματα απώλειας. Από κει και πέρα, βρίσκουμε το βιβλίο περισσότερο κατάλληλο για παιδιά Γ’ και Δ’ τάξης, χωρίς να μπορούμε να εγγυηθούμε ότι ακόμα και αυτά θα είναι σε θέση να εντοπίσουν και να εκμεταλλευτούν όλα όσα όμορφα και περίεργα κρύβονται στο κείμενο.
Προσωπικά, θεωρώ για μια ακόμη φορά άστοχη την επιλογή του εκδότη, καθώς η όλη επιμέλεια (σύμφωνα και με το οπισθόφυλλο), προσανατολίζεται σε παιδιά 6-7 ετών, ενώ το ίδιο το ανάγνωσμα έχει στοιχεία που οι πολύ νεαροί αναγνώστες είναι αδύνατο να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν· τα κεκαλυμμένα φιλοσοφικά μηνύματα, ο αυξομειούμενος ρυθμός δράσης, οι μη δομικές σχέσεις των ανθρώπων με τα αντικείμενα και οι εσκεμμένοι παραλογισμοί (κάποιοι κριτικοί τοποθετούν τον συγγραφέα στους ντανταϊστές) είναι ορισμένα από αυτά. 

Αν ωστόσο το βιβλίο αντιμετωπιστεί απλώς ως κείμενο - εξάσκηση για ανάγνωση, οι λέξεις είναι αρκετά απλές, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από παιδιά της Β’ Δημοτικού. Είναι όμως αυτό το ζητούμενο;

Αξίες - Θέματα
Αγάπη, Ζωή, Θάνατος.

Εικονογράφηση


Απόσπασμα 
Στην αντίπερα όχθη, τη δεξιά, υπήρχε ένα άσπρο άλογο.

- Κοίτα! είπε ο παππούς.
Ήταν ένα άσπρο άλογο που έμοιαζε πολύ μεγάλο. Έβοσκε στο χορτάρι κουνώντας αργά την ουρά του.

- Σ’ αρέσει; είπε ο παππούς κι έβαλε το χέρι πάνω απ’ τα μάτια για να εμποδίσει το αντιφέγγισμα του νερού.

- Ναι! Πολύ! Μα ανάμεσά μας υπάρχει το ποτάμι.

Ο Ματθαίος κοιτούσε το άλογο με έναν τρόπο παράξενο – καρφώνοντας το βλέμμα του μεταξύ της άκρης του δείκτη και της άκρης του αντίχειρά του. Σαν να το κρατούσε στο χέρι του. Τόσο μικρό φαινόταν. Άφησε το χέρι του παππού και το κοίταξε πάλι κάνοντας τα δάχτυλα κιάλι. Το άλογο φαινόταν τώρα πιο μεγάλο.

- Ας του δώσουμε ένα όνομα, είπε ο παππούς. Αργά ή γρήγορα μπορεί να το ξανασυναντήσουμε.

Προσπάθησαν παίζοντας να βρουν ένα όνομα για το άλογο. Είπαν πολλά, αλλά κανένα δεν του ταίριαζε.
- Άσπρος;
- Μμμ… Γκρίζος;
- Φουντωτός;
- Πήγασος;
- Τι είναι ο Πήγασος, παππού;
Τότε ο παππούς διηγήθηκε στο Ματθαίο την ιστορία του Πήγασου, που ήταν ένα άλογο με φτερά.

- Ωραία ιστορία! Αλλά αυτό το όνομα δε μου φαίνεται και τόσο κατάλληλο, του είπε στο τέλος ο Ματθαίος.

Είπαν μερικά ονόματα ακόμη. Μετά έμειναν σιωπηλοί κοιτάζοντας το ποτάμι. Το άλογο είχε κάπως απομακρυνθεί από την όχθη, προς τα δεξιά, προς τη μεριά των βουνών. Κάθε τόσο, σαν να ένιωθε τα βλέμματα του Ματθαίου και του παππού, σήκωνε το κεφάλι και κοιτούσε προς το μέρος τους, χωρίς να μετακινείται. Η χαίτη του τύλιγε το λαιμό του. Ύστερα ξανάρχιζε να βόσκει.

- Κουρσάρος! Σου αρέσει; είπε ο Ματθαίος.
- Ναι! απάντησε ο παππούς.
- Ωραία! Τότε, Κουρσάρος. Αυτό θα είναι το όνομά του.

Ξανάρχισαν να περπατούν προς τη θάλασσα. Κάθε τόσο ο Ματθαίος γύριζε και κοιτούσε το άλογο.

- Αν όμως έχει ήδη ένα δικό του όνομα, πώς θα το φωνάζουμε και Κουρσάρο; ρώτησε σε μια στιγμή.

- Τα ονόματα τα δίνουν οι άνθρωποι. Αν εμείς του δώσουμε το όνομα Κουρσάρος, θα λέγεται και Κουρσάρος, είπε ο παππούς.

- Τότε εμείς είμαστε και λίγο αφεντικά του, αφού του δώσαμε όνομα. Είναι και λίγο δικό μας. Έτσι δεν είναι, παππού;

- Πράγματι, έτσι είναι!

Ο Ματθαίος, ευχαριστημένος, έκανε τα χέρια του χωνί στο στόμα και φώναξε στο άλογο:

- Είσαι ο Κουρσάρος! Κουρσάρε! Γεια σου Κουρσάρε! Κατάλαβες; Κουρσάρος είναι το όνομά σου.

Το άλογο, από την άλλη πλευρά του ποταμιού, σήκωσε το κατάλευκο κεφάλι του κι η πλούσια χαίτη του κυμάτισε στον αέρα. Η ουρά του τεντώθηκε και έμεινε έτσι για λίγο.

- Μπράβο, Κουρσάρε! φώναζε ο Ματθαίος και έτρεχε πάνω κάτω κατά μήκος της όχθης.

Το άλογο κατέβασε το κεφάλι του και συνέχισε να τρώει το χορτάρι.

- Με άκουσε, παππού, έτσι δεν είναι; ρώτησε ο Ματθαίος.

- Έτσι νομίζω. Τα άλογα έχουν πολύ καλή ακοή.

Share/Bookmark