Με το μελάνι της σουπιάς

Υπόθεση

Οι αναφορές από τα ρηχά νερά ανησυχούν τη φυσαλίδα Μπουρμπουλήθρα Θαλάσσιους, που συγκαλεί τον ψαρόκοσμο σε γενική συνέλευση. Σε αυτή, οι κάτοικοι των Ρηχών μαθαίνουν για το ατύχημα που είχε το χταπόδι με ένα jet ski, για τους σαργούς που μετακόμισαν λόγω πετρελαϊκής ρύπανσης και για τη χελώνα που κατάπιε μια σακούλα που βρήκε μέσα στη θάλασσα!

Λίγο πιο μακριά, στα γλυκά νερά, το σκηνικό επαναλαμβάνεται: ο σολομός Σολομώντας ο Δίκαιος αναλαμβάνει τον συντονισμό της εκστρατείας για καθαρισμό λιμνών και ποταμών από βιομηχανικά απόβλητα, εντομοκτόνα και λιπάσματα. Το σχέδιο προβλέπει να πεταχτούν όλα τα σκουπίδια έξω από το νερό και πίσω στον κόσμο των ανθρώπων.

Ένας τρίτος πυρήνας δράσης συγκροτείται στον Ωκεανό, όπου σε αντίστοιχη συνέλευση, τα ψάρια ενημερώνονται από τον Μπουρμπουλήθρα Ωκεάνιους για τις ενέργειες των φαλαινοθηρικών, για τις πετρελαιοκηλίδες που απειλούν τη ζωή τους αλλά και τα «κουτιά του θανάτου» που οι άνθρωποι πετούν στη θάλασσα για να ξεφορτωθούν τα επικίνδυνα ραδιενεργά τους απόβλητα.

Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες! Τα πλάσματα του νερού αποφασίζουν να συντονίσουν τη δράση τους και ξεκινούν την επίθεσή τους ταυτόχρονα και στα τρία μέτωπα. Οι άνθρωποι κλείνονται στα σπίτια τους νιώθοντας ντροπή και φόβο. Τα παιδιά και οι γιαγιάδες τους συντάσσονται με το στρατόπεδο της φύσης: μαζεύονται σε μια μεγαλούπολη της Αμερικής για να ετοιμάσουν την πιο μεγάλη σημαία patchwork του πλανήτη και να ευαισθητοποιήσουν την παγκόσμια κοινότητα.

Στην ανθρωπότητα δίνεται προθεσμία δύο ημερών για να εφαρμόσει τα ζητούμενα… Θα καταφέρουν άραγε να συνεννοηθούν οι στεριανοί με τους θαλασσινούς;

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Λιβάνης
Συγγραφέας: Αναστασία Ευσταθίου
Εικονογράφηση: Γιώργος Δημητρίου
ISBN: 978-960-14-2086-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2010
Σελίδες: 100
Τιμή: περίπου 13 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Ε', Στ'
Παρουσίαση του βιβλίου από τον εκδότη εδώ

Ευχαριστούμε τις εκδόσεις για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!


Κριτική

Βραβευμένο παραμύθι περιβαλλοντικού προβληματισμού με κεντρικό θέμα την εξέγερση του «ψαρόκοσμου» ενάντια στην αδιαφορία των ανθρώπων που απειλεί τη φύση. Με γλώσσα σύγχρονη, χαριτωμένους διαλόγους αλλά και χωρίς να αποφεύγει τον πλατειασμό, το πολυπρόσωπο αυτό διήγημα επιχειρεί να ψυχαγωγήσει και ταυτόχρονα να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές γύρω από τα προβλήματα που προκαλεί η ανεύθυνη ανθρώπινη δραστηριότητα στον κόσμο της θάλασσας. Χωρισμένο σε 21 μετρίου μεγέθους κεφάλαια που κυμαίνονται μεταξύ 2 και 9 σελίδων, διαβάζεται αρκετά ευχάριστα, κάτι στο οποίο συμβάλλουν τόσο η καλαίσθητη πολυτελής έκδοση (σκληρό εξώφυλλο, ιλουστρασιόν χαρτί) -που ωστόσο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί φιλική προς το περιβάλλον- όσο και η πολύχρωμη συνοδευτική εικονογράφηση του Γιώργου Δημητρίου. Στην τάξη, το βιβλίο μπορεί εύκολα να αξιοποιηθεί για δραστηριότητες στο μάθημα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, καθώς συνδυάζει το θεατρικό στοιχείο με πολλές πληροφορίες για το παγκόσμιο πρόβλημα της ρύπανσης των υδάτων. Εμείς ωστόσο θα το προτείναμε περισσότερο σε μαθητές μεγαλύτερων τάξεων, που μπορούν να διαχειριστούν πιο άνετα τον όγκο του, να εμβαθύνουν στα μηνύματά του, αλλά και να αντιληφθούν πιο ξεκάθαρα τον διττό ρόλο του νεαρού Ιπποκράτη ως συγγραφέα και πρωταγωνιστή.

Πληροφορίες για την ρύπανση των υδάτων Ωφέλιμες αξίες Εύκολα αξιοποιήσιμο στην τάξη Πολυτελής έκδοση

Στοιχεία που μπορεί να μπερδέψουν (πολυπροσωπία, ρόλος Ιπποκράτη) Πλατειασμός

Αξίες - Θέματα
Παραμύθι, Περιβάλλον, Συνεργασία, Οργανωτικότητα, Περιπέτεια

Εικονογράφηση
Πλούσια εικονογράφηση που προσθέτει στο βιβλίο χρώμα και βοηθάει στην ξεκούραστη ανάγνωσή του, παραπέμποντας σε κόμικ.

Απόσπασμα 

Ακούστηκε για άλλη μια φορά το έκτακτο ανακοινωθέν και ο Μπουρμπουλήθρας Ωκεάνιους εμφανίστηκε απ’ το αρχηγείο του αρρενωπός μέσα στην ασημένια αρματωσιά του. Ο εξοπλισμός του σπινθήριζε στο μπλε του βυθού και το γαλαζωπό φωτάκι του υδροκινητού του αναβόσβηνε ρυθμικά.

«Φίλοι μου, καλώς ήρθατε στην έκτακτη συνεδρίαση. Τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία στην υδάτινη πολιτεία μας. Ο σεισμός 7,5 Ρίχτερ που σημειώθηκε νωρίς το πρωί, προξένησε μια μεγάλη καταστροφή στην περιοχή μας. Το κακό που μελετούσαν χρόνια τώρα οι Μέδουσες – Προφήτες έκανε την εμφάνισή του, ή , αν θέλετε, μας αποκαλύφθηκε σε όλο του το μεγαλείο. Το μέγεθος της καταστροφής που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ξεπερνάει τις δυνάμεις μας. Με τα λόγια αυτά δε θέλω να φανώ απαισιόδοξος, μα…»

Ο Μπουρμπουλήθρας σταμάτησε και περιέφερε το βλέμμα του στα τεράστια κήτη, αλλά και τα κοπάδια των μικρών ψαριών που είχαν συγκεντρωθεί γύρω του. Κανείς δεν έβγαζε μιλιά. Τον κοιτούσαν στο στόμα, περιμένοντας να ακούσουν και τα υπόλοιπα μετά το «μα…»

«Το κακό φόρεσε το γιορτινά του και βγήκε σεργιάνι στη νεκρή πολιτεία», συνέχισε εκείνος. «Τα κουτιά των ραδιενεργών και των τοξικών απόβλητων δεν είναι τόσο ανθεκτικά όσο νομίζαμε. Με ένα απλό χτύπημα, θα ανοίξουν σαν αβγά, απελευθερώνοντας τον όλεθρο που κρύβουν μέσα τους».

Με το τέλος του λόγου του, για λίγα λεπτά επικράτησε σιγή. Όλοι είχαν καταλάβει ότι ο κίνδυνος παραμόνευε μέσα στα μαύρα σκοτάδια του βυθού.

Τη σιγή έσπασε ο καρχαρίας ο Λεπιδοπτέρυγος, ο κυρίαρχος του βυθού και ο ταχύτερος κυνηγός των θαλασσών.

«Εμείς, τόσα χρόνια, κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να υπερασπιστούμε το βυθό μας. Λογιών λογιών κοράλλια, σφουγγάρια και φύκια περικύκλωσαν τα «κουτιά του θανάτου», ώστε να τα προφυλάξουμε από τις δονήσεις και τους κραδασμούς των υποθαλάσσιων σεισμών. Προσπαθήσαμε να κάνουμε τη νεκρή πολιτεία μια πολιτεία πράσινου, μια πολιτεία φιλόξενη για εμάς και τα παιδιά μας. Αναρωτιέμαι τι έφταιξε τώρα». Έπνιξε το θυμό του σε αυτή την απορία. Τα πανέξυπνα μάτια του πέταξαν σπίθες.

«Προσπαθήσαμε τη νεκρή πολιτεία να την κάνουμε πιο όμορφη, πιο υποφερτή, κι εκείνη μας εκδικείται με αυτό τον τρόπο», πρόσθεσε η Μέλανι το παράπονό της στα λόγια του καρχαρία.

«Οι άνθρωποι αφήνουν κάθε τόσο ένα κουτί στο βυθό μας. Τα πλοία που μεταφέρουν το θάνατο στα αμπάρια τους σαρώνουν τις θάλασσες και τους ωκεανούς, κι αυτό οι άνθρωποι το ονομάζουν πρόοδο», είπε το σαλάχι ο κύκλωπας.

«Ο κίνδυνος παραμονεύει δίπλα μας. Πολλές φορές δεν είναι ορατός διά γυμνού οφθαλμού. Όταν, όμως, αποκαλυφθεί… Ας ευχηθούμε να μην είναι αργά. Πρέπει πάντα να είμαστε έτοιμοι», είπε ο αξιωματικός αστακός σαν να διάβαζε κάποιο απόσπασμα από βιβλίο πολέμου.

«Και να σκεφτείτε, αγαπητοί μου, ότι η ζωή ξεκίνησε από τη θάλασσα. Το νερό έθρεψε τους πρώτους οργανισμούς, και σήμερα οι άνθρωποι πάνε να καταστρέψουν τη ζωή που με τόσο κόπο δημιουργήθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια», είπε στοχαστικά ο Μπουρμπουλήθρας.

Ο Μυτόγκας ζήτησε το λόγο.

«Και τι κακό μπορεί να μας κάνουν εμάς τα ραδιενεργά και τα τοξικά απόβλητα;» ρώτησε. «ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τον πανικό σας».

Το σκυλόψαρο χαμογέλασε και τα κοφτερά του δόντια άστραψαν στο ημίφως αυτού του βάθους.

«Θα πάθουμε κι εμείς ακριβώς ό,τι παθαίνουν οι άνθρωποι. Δεν έχεις ακούσει για τόσες αρρώστιες που τους ταλαιπωρούν; Ζωντανοί οργανισμοί είμαστε και θα υποστούμε τις συνέπειες της ραδιενέργειας».

«Εσένα, κύριε Άγριε, η κακία θα σου μείνει», πετάχτηκε το Τσαχπίνι το δελφίνι, πού τόση ώρα δεν είχε βγάλει μιλιά και παρακολουθούσε την κουβέντα.

«Είναι καλύτερα να νανουρίζουμε με παραμύθια ο ένας τον άλλο ή να λέμε την αλήθεια; Εγώ έχω μάθει να λέω ωμά την αλήθεια και δε με ενδιαφέρει αν ενοχλείται κάποιος. Σημασία έχει ότι κινδυνεύουμε εμείς και, ακόμα περισσότερο, τα παιδιά μας, αφού, όπως ξέρεις, η ραδιενέργεια μεταφέρεται και στις επόμενες γενιές», παρέμεινε αμετακίνητος στις θέσεις του ο Άγριος.

«Πολλές φορές, ο τρόπος που διαλέγουμε να πούμε τα πράγματα μετράει. Έχει σημασία για τον αγώνα μας να έχουμε καλή ψυχολογία», παρατήρησε η φάλαινα η Παχουλένια με τη γλυκιά φωνή της.

«Να αποφασίσουμε με λογική και καθαρό μυαλό», είπε ο κύκλωπας, παίρνοντας τη σκυτάλη.

«Να έχουμε θάρρος», πέταξε το δελφίνι το Τσαχπίνι με την τσιριχτή του φωνή. «Να είμαστε συνεπείς στην προσπάθεια και να μην το βάζουμε κάτω ό,τι κι αν μας συμβεί», πρόσθεσε η Μέλανι, το καλαμάρι του βυθού.

«Να λάβουμε υπόψη μας και την παραμικρή λεπτομέρεια», είπε ο αξιωματικός αστακός σταυρώνοντας τις κεραίες του, ένδειξη ότι είχε αρχίσει κιόλας να σκέφτεται.

«Λόγια, λόγια, λόγια», είπε ανυπόμονα το σκυλόψαρο. «Συγκεκριμένες προτάσεις δεν ακούω. Θέλετε να σπάσουν τα «κουτιά του θανάτου» και να πάμε κι εμείς άκλαυτοι;»

Περισυλλογή έπεσε στους συγκεντρωμένους. Κανείς δε μιλούσε. Αυτός που θα έπαιρνε το λόγο έπρεπε να προτείνει τρόπο δράσης. Το σαλάχι ο Κύκλωπας κούνησε την ουρά του ζητώντας να τοποθετηθεί. Ο Μπουρμπουλήθρας, που συντόνιζε τη συζήτηση, του έγνεψε «ναι».

«Όπως όλοι γνωρίζετε, είμαι ο προστάτης της Παχουλένιας. Το ξέρω ότι μερικοί γελάτε από μέσα σας και αναρωτιέστε πώς εγώ, ένα μικρό και ασήμαντο μονόφθαλμο σαλάχι, προστατεύω μια φάλαινα. Όμως δε θα σας αποκαλύψω τη σχέση μου με την Παχουλένια. Τον τελευταίο καιρό είμαστε πολύ δεμένοι και γνωρίζουμε καλά ο ένας τα μυστικά του άλλου…»

«τι θα γίνει, θα πάει μακριά η βαλίτσα με την ιδιαίτερη σχέση σας;» τον ειρωνεύτηκε ο Μυτόγκας ο ξιφίας. Ο καρχαρίας δίπλα του τον σκούντηξε να σταματήσει τα ειρωνικά σχόλια.

Το σαλάχι, αγνοώντας την μπηχτή, συνέχισε: «Μετά τα προβλήματα υγείας που της παρουσιάστηκαν ,στάθηκα πλάι της κι έγινα το τρίτο της μάτι. Προπορεύομαι και ερευνώ εξονυχιστικά τα νερά στα οποία κολυμπάει η φίλη μου. Παρακολουθώ τις κινήσεις των πλοίων, και ιδιαίτερα των φαλαινοθηρικών, που αποτελούν κίνδυνο για εκείνη. Μην ξεχνάμε ότι η οικογένεια των φαλαινών τείνει να εξαφανιστεί από τους ωκεανούς. Όλα αυτά σας τα είπα και για έναν ακόμα λόγο. Θα ήθελα στον αγώνα που θα ξεκινήσουμε να γίνω ο ιχνηλάτης, ο κατάσκοπος, το ραντάρ, αν θέλετε. Είμαι ευκίνητος και μπορώ να βρίσκομαι από τη μια στιγμή στην άλλη στην επιφάνεια του νερού, αλλά και στα μεγάλα βάθη των Ωκεανών. Μπορώ να μεταφέρω τις πληροφορίες και να αντιλαμβάνομαι τις κινήσεις του εχθρού γρήγορα κι εύκολα».

«Και γιατί δε βάζουμε τη φάλαινα να εποπτεύει τις κινήσεις του εχθρού στην επιφάνεια του νερού ή ακόμα και το δελφίνι;» απόρησε ο Μυτόγκας.

«Γιατί απλούστατα η φάλαινα έχει τεράστιο όγκο και εκτοπίζει μεγάλες ποσότητες νερού, με αποτέλεσμα να γίνεται αντιληπτή αμέσως. Απ’ την άλλη, το δελφίνι κάνει πολύ θόρυβο, έτσι παιχνιδιάρικο που είναι, και θα μας μυριστούν», απάντησε η Μέλανι.

«Σε αυτό τον αγώνα θα λάβετε μέρος με τις δυνάμεις που διαθέτετε. Θα γίνει η μέγιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων όλων σας. Στη μάχη, καθένας αγωνίζεται καλύπτοντας καίριες θέσεις. Αφήστε την οργάνωση του σχεδίου πάνω μου», ανακοίνωσε αποσπάσματα απ’ το σχέδιο που είχε καταστρώσει ο αξιωματικός αστακός, χωρίς να ξεσταυρώσει τις κεραίες του.

«μέσα στο μυαλό μου στριφογυρίζει από ώρα μια πολύ καλή ιδέα», είπε το σαλάχι και τους κοίταξε όλους με το μοναδικό μάτι του.

«είμαστε όλο αφτιά», τον ενθάρρυνε ο Μπουρμπουλήθρας.

«Σε ακούμε», είπε και η Μέλανι, δένοντας τα πλοκάμια της σταυρωτά.

«Λοιπόν, ξέρω ένα νησάκι στη μέση του ωκεανού που το λένε Μαυρίλιο…» άρχισε να τους εξηγεί.

Σχόλια

Η πλοκή χτίζεται πάνω σ' ένα γνώριμο μοτίβο, αφού όπως και σε προηγούμενα έργα της συγγραφέως (βλ. Χριστούγεννα στη Γελανδία), παρακολουθούμε τοπικότητες να συνεργάζονται με σκοπό να σώσουν τον κόσμο. Όπως λοιπόν προηγουμένως οι κλώνοι του Άγιου Βασίλη, έτσι και τώρα τα πλάσματα της θάλασσας, των λιμνών και του ωκεανού, ενώνουν τις δυνάμεις τους ώστε η δράση τους να αγκαλιάσει ολόκληρο τον πλανήτη. Υπάρχει στο πρότυπο αυτό ένα έμμεσο μήνυμα αρκετά επίκαιρο, που ίσως αξίζει να συζητηθεί στην τάξη: η ταυτότητα του παγκόσμιου πολίτη, όπως και η ηλεκτρονική έκφραση ευαισθητοποίησης γύρω από διάφορα ζητήματα, αποκτούν αξία κυρίως όταν συνδυάζονται με αντίστοιχη δραστηριοποίησή μας σε τοπικό επίπεδο. Η αρχή της προοδευτικότητας μπορεί λοιπόν να εφαρμοστεί και εδώ: όπως από το απλό κινούμαστε προς το δύσκολο, έτσι έχει νόημα να προσανατολιζόμαστε και από το τοπικό στο παγκόσμιο ή από το απτό στο ψηφιακό. Όταν π.χ. το ταξίδι μας προς ένα καθαρότερο περιβάλλον ξεκινάει με δράσεις που αφορούν άμεσα προβλήματα του τόπου μας, η ευαισθητοποίησή μας αποκτά θεμέλια γερά και μπορεί να κλιμακωθεί βαθμιαία, χωρίς να μένει θεωρητική κατασκευή. Θυμίζουμε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από τη λογοτεχνία, όπου στην ιστορία ο μικρός αδελφός, ο πρωταγωνιστής ξεκινώντας να νιώθει υπεύθυνος για τον μικρό του αδελφό, παραστέκεται σταδιακά σε όλο και περισσότερους ανθρώπους, που τους αντιμετωπίζει ως συγγενείς του.

παιδιά ετοιμάζουν το σήμα ΣΑΣ (πηγή)

Χάρη στα περιβαλλοντικά του μηνύματα, τους διαλόγους αλλά και τις άοκνες προσπάθειες της δημιουργού του, διαβάζουμε ότι το έργο διασκευάστηκε σε μουσικό κείμενο που τραγούδησε η παιδική χορωδία του 2ου δημοτικού σχολείου Ακράτας, ενώ παρουσιάστηκε και δραματοποιημένο από τη θεατρική ομάδα του Αιγίου ΜονόΛογοι.

 

Χρήση στην τάξη

Το κείμενο προσφέρεται ιδιαίτερα για αξιοποίηση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, οπότε μπορεί να συνδυαστεί με πληθώρα δραστηριοτήτων, που θα έχουν στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των παιδιών γύρω από θέματα θαλάσσιας ρύπανσης. Στην τάξη μας, συνδυάσαμε την πλοκή με ένα πρόγραμμα που υλοποιούμε φέτος για τον εθελοντισμό. Έτσι, μετά από επίσκεψή μας στο κέντρο διάσωσης θαλάσσιων χελωνών ΑΡΧΕΛΩΝ (όπου εθελοντές μας μίλησαν για τη συμβολή τους στη διάσωση της καρέτα καρέτα αλλά και τα συναισθήματά τους όταν βλέπουν ο κόπος τους να φέρνει αποτέλεσμα), συμμετείχαμε στη δράση καθαρισμού της παραλίας της Γλυφάδας στα πλαίσια της πανελλήνιας δράσης letsdoitgreece, μαζί με εθελοντές της Greenpeace.

Μαθητές, γονείς, κάτοικοι και εθελοντές, έτοιμοι να ξεκινήσουν τον καθαρισμό της παραλίας

Με το μελάνι της σουπιάς

Χριστούγεννα στη Γελανδία

Υπόθεση

Καθώς οι γιορτές πλησιάζουν, ο Αϊ-Βασίλης αναρρώνει ακόμα από ένα περσινό ατύχημα που τον άφησε να κουτσαίνει και να αναποδογυρίζει τις συλλαβές στις λέξεις. Στο πλάι του βρίσκεται ο Κάλι Καλ ο καλικάντζαρος, που τον περιποιείται με καταπλάσματα, αφεψήματα μνήμης και καρπούς από το Δέντρο της Αγάπης. Οι υπόλοιποι καλικάντζαροι έχουν αγανακτήσει με την κατάσταση αυτή και αποφασίζουν να δράσουν, ακολουθώντας το καταχθόνιο σχέδιο μιας μυστικής οργάνωσης. Τα πράγματα τότε πάνε από το κακό στο χειρότερο: η σκόνη του γέλιου -συστατικό απαραίτητο για κάθε δώρο- εξαφανίζεται και όταν ο άγιος αναλαμβάνει να βρει ποιος την έκλεψε, τον συλλαμβάνουν και τον φυλακίζουν! Θα καταφέρει άραγε η σύσκεψη των Αγιοβασίληδων όλου του κόσμου να ανατρέψει την κατάσταση, ή θα επικρατήσουν οι δυνάμεις του κακού, που θέλουν τα παιδιά να παίζουν μόνο με πολεμικά παιχνίδια;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Λιβάνης
Συγγραφέας: Αναστασία Ευσταθίου
Εικονογράφηση: Γιώργος Δημητρίου
ISBN: 978-960-14-2090-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2009
Σελίδες: 67
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε'

Ευχαριστούμε τη συγγραφέα για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Διασκεδαστική χριστουγεννιάτικη περιπέτεια που παντρεύει με όμορφο τρόπο στοιχεία της λαϊκής παράδοσης με τη σύγχρονη τεχνολογία. Η γραφή είναι απλή και χωρίς ασάφειες, ενώ η δράση συνεχής, ώστε το ενδιαφέρον των νεαρών μαθητών να παραμένει αμείωτο. Το παραμυθιακό στοιχείο είναι έντονο και μας προστατεύει από την αγωνία, ακόμα και όταν τα γεγονότα εξελίσσονται αρνητικά: ο αναγνώστης δεν αμφιβάλλει καθόλου ότι με κάποιον τρόπο στο τέλος όλα θα πάνε καλά! Το κείμενο χωρίζεται σε 12 κεφάλαια (έκτασης 1-4 σελίδων) και διαβάζεται χωρίς να κουράζει, κάτι στο οποίο συμβάλλει και η πολύχρωμη, πανταχού παρούσα εικονογράφηση. Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού, αλλά λόγω θέματος μπορεί να διαβαστεί ευχάριστα και από μεγαλύτερους.

Ωραία γραφή, ενδιαφέρον θέμα Αρμονικό πάντρεμα λαϊκής παράδοσης και τεχνολογίας Χρήσιμα μηνύματα συνεργασίας χωρίς διδακτισμό Προσεγμένη έκδοση, μεγάλο μέγεθος, σκληρό εξώφυλλο

Υπερβολές στο τρίτο μέρος ίσως δώσουν λάθος μηνύματα

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα, Παραμύθι, Φιλία, Καλικάντζαροι, Συνεργασία, Διαφορετικότητα

Εικονογράφηση

Πολύχρωμες δισέλιδες ζωγραφιές σε κάθε κεφάλαιο, μας βοηθούν να παρουσιάσουμε την ιστορία και σε μικρότερα παιδιά. Η αισθητική των εικόνων δεν συμβαδίζει πάντα με του κειμένου, ενώ οι δυνατότητες που αυτό προσφέρει, έχω την εντύπωση ότι δεν αξιοποιούνται στο έπακρο.

Απόσπασμα

Οι άλλοι καλικάντζαροι δεν έκρυβαν την αντιπάθειά τους για τον Κάλι και τον άγιο. Η ομάδα Τουσπρώχνω και η ομάδα Τουστραβάω δεν πριόνιζε πια το Δέντρο της Αγάπης που κρατούσε τη Γη.

«Ο Αϊ-Βασίλης φταίει για όλη  μας τη δυστυχία. Φτου!» είπε ένας κακομούτσουνος μια μέρα.

«Ναι, ναι, αυτός ο χοντρομπαλάς, ο φαταούλας κοκκινομούρης άγιος», απάντησε ένας άλλος, πλακουτσομύτης, φυσώντας με δύναμη τη μύτη του μέσα στα δάχτυλά του.

«Μας ξελόγιασε και τα παιδιά μας. Πού τα χάνεις, πού τα βρίσκεις, όλη τη μέρα στη σπηλιά του Κάλι Καλ να φτιάχνουν δωράκια. Ακούς εκεί δωράκια!» βροντοφώναξε ο πιο δυνατός απ’ όλους, ο Μανδραμπούλος, ο αρχηγός τους. Του φαινόταν αδιανόητο η γενιά των καλικαντζάρων να υπηρετεί τα παιδιά των ανθρώπων.

«Μας τη δίνουν τα δωράκια!» είπαν οι Τουσπρώχνω εν χορώ.

«Μας τη δίνουν τα δωράκια!» επανέλαβαν οι Τουστραβάω πιο δυνατά ακόμα.

«Κι από πάνω τρυγάνε καθημερινά το Δέντρο της Αγάπης, κουβαλώντας του καλάθια με αγκαθωτά αγαπουλίνια, αυτά τα αηδιαστικά φρούτα σε σχήμα καρδιάς. Μπλιαχ!» συμπλήρωσε με οργή ο Μανδραμπούλος κλοτσώντας το χώμα.  

«Το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται και ο Θεός», πετάχτηκε ένας κατάμαυρος πλατυπόδης από την ομάδα Τουσπρώχνω. Έβαλε το χέρι πάνω στον ώμο του Μανδραμπούλου και πρόσθεσε: «Αρχηγέ, λάβε τα μέτρα σου, γιατί δε μας βλέπω καλά. Μου μυρίζει πολλή καλοσύνη εδώ πέρα και δε μου αρέσει καθόλου».

«Πλησιάζουν Χριστούγεννα και το Δέντρο της Αγάπης δε λέει να πέσει» αγανάκτησε ένας κοκαλιάρης.

«Και πού ακούθτηκε να ζει ο Άγιοθ Βαθίληθ παρέα με ένα καλικάνδαρο θτη θπηλιά του; Αυτό είναι πρωτάκουθτο», σχολίασε μια ψευδή καλικαντζαρίνα.

Ο Μανδραμπούλος κούνησε το κεφάλι σαν να συμφωνούσε με όλα όσα λέγονταν και είπε: «Μη φοβάσαι, Κάκη Καν, λίγα είναι τα ψωμιά του άγιου. κι ακόμα πιο λίγα του Κάλι Καλ, του καλλιτέχνη μας. Έχω τα σχέδιά μου, μην ανησυχείτε».

Σχόλιο

Πολλοί είναι οι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας που έχουν επιχειρήσει να συμπεριλάβουν τη νέα τεχνολογία στα βιβλία τους, σπάνια όμως συναντάμε τις ΤΠΕ να εντάσσονται σε μια ιστορία τόσο άφοβα και με τόσο φυσικό τρόπο. Η καλή χρήση της τεχνολογίας προβάλλεται σε αρκετά σημεία, αφού π.χ. βλέπουμε το διαδίκτυο να πρωτοστατεί ως μέσο άντλησης πληροφοριών (σ.24), αλλά και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο να συμβάλλει στην κυκλοφορία των ειδήσεων (σ.34), φέρνοντας τα παιδιά όλου του κόσμου πιο κοντά. Κάπως έτσι, ο Γιόχαν από την Αυστρία και ο Μάτος Αλατιέρας από την Ισπανία, συμβάλουν ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων του ώστε να βρεθεί και να απελευθερωθεί ο αγαπημένος Άγιος, παραδίδοντας στους αναγνώστες και ένα μήνυμα συνεργασίας. Προς την ίδια κατεύθυνση οδηγεί και η εγκάρδια συνεννόηση των Αγιοβασίληδων. Όλα τα παραπάνω, συνθέτουν τελικά ένα ηχηρό μήνυμα: πως υπάρχουν κοινές αξίες στη βάση των οποίων η ανθρωπότητα μπορεί να βαδίσει ειρηνικά. Και επίσης, πως η πολιτισμική ποικιλότητα και η τεχνολογία δεν είναι υποχρεωτικά έννοιες ανταγωνιστικές, αρκεί η όποια πρόοδος να υπηρετεί το καλό της ανθρωπότητας (σ.59) και όχι το κέρδος (π.χ. μικροτσίπ κατά του γέλιου).

απόδραση στο Rambo III (πηγή)

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου που ξεκινάει με την επιχείρηση απελευθέρωσης του Αϊ-Βασίλη, η ομοιογένεια της ιστορίας μοιάζει να κλονίζεται: εικόνες που παραπέμπουν σε χολιγουντιανή ταινία δράσης, αλλοιώνουν ως έναν βαθμό την παραμυθιακή ατμόσφαιρα των προηγούμενων κεφαλαίων. Χαρακτήρες - υπερήρωες εμφανίζονται πάνω σε εντυπωσιακά οχήματα και χρησιμοποιούν φαγητά - υπερόπλα σε μια σειρά από ενέργειες που θα μπορούσαν και να λείπουν... Συγκεκριμένα, μέσα σε λίγες σειρές παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας ένα πυρηνικό βαγόνι, ένα έλκηθρο που σέρνουν τεράστιες πολικές αρκούδες, ένα μαγικό σπρέι εξαφάνισης, εκκωφαντικές σειρήνες, αναδιπλούμενες οροφές με πυροβόλα και διαδοχικές βροχές από πουτίγκες, τσίλι, κρέμα γάλακτος, καρμπονάρες και κέικ εναντίον των "κακών". Όλα αυτά μπορεί να ενισχύουν το πανηγυρικό κλίμα της νίκης, ταυτόχρονα όμως δεν ξεφεύγουν από την υπερβολή και κάπου θυμίζουν λίγο ταινίες τύπου Ράμπο. Μήπως είναι τελικά οξύμωρο, ακόμα κι αν κανόνια και μυδραλιοβόλα έχουν γεμίσει με γλυκά, να απαιτείται μια πολεμική σκηνή για να επικρατήσουν οι ειρηνιστές επί των πολεμοχαρών αντιπάλων τους;

Ο βασιλιάς της Γελανδίας φυλακισμένος δίπλα στον Αϊ-Βασίλη
- από εκδήλωση της βιβλιοθήκης του Κολλεγίου Αθηνών (Πηγή)

Χρήση στην Τάξη

Στο μάθημα της Γλώσσας, μια εύκολη και διασκεδαστική δραστηριότητα θα ήταν να προσπαθήσουμε και μεις να μιλήσουμε σαν τον Αϊ-Βασίλη του βιβλίου, αναποδογυρίζοντας τις συλλαβές και στέλνοντας μπερδεμένα μηνύματα προς τους συμμαθητές μας. 

Αρκετές σκηνές είναι πολύ θεατρικές και προσφέρονται για παντομίμα, όπως εκείνη με τον άγιο στη φυλακή να σκέφτεται το σπίτι του (σ. 36). Από το συγκεκριμένο επεισόδιο, η Β΄ τάξη του ολοημέρου στο σχολείο μας, κατασκεύασε ένα μικρό σκηνικό από πλαστελίνη...

Στα πλαίσια άλλων μαθημάτων (Θρησκευτικά, Ξένες Γλώσσες), η Λίγκα των Αγιοβασίληδων που συνεδριάζει στο βιβλίο, μπορεί να μας εμπνεύσει να παρουσιάσουμε (με τραγούδια, πληροφορίες, ζωγραφιές, μικρές ιστορίες, κατασκευές, κλπ.) κάποιες εναλλακτικές απεικονίσεις του Αϊ-Βασίλη απ' όλο τον κόσμο, όπως τον Father Christmas, τον Weihnachtsmann, τον Santa Claus, τον Σβάτι Μίκαλας (Svatý Mikuláš), τον Περ Νοέλ (Père Noël), τον Παππού χιονιά (Дед Мороз), αλλά και παρόμοιες παραδοσιακές μορφές που φέρνουν δώρα, όπως τον Χοτεϊόσο (ほていおしょ) από την Ιαπωνία, τον Ντουν Τσε Λάο Ρεν, (Sheng Dan Lao Ren - 圣诞老人) από την Κίνα και τη Ιταλίδα μάγισσα Μπεφάνα (Befana)!

Ακόμα περισσότερες ιδέες (όπως δημιουργία παζλ) για να αξιοποιήσουμε το βιβλίο, μας δίνει το παρακάτω βίντεο, επιμελημένο από την ίδια τη συγγραφέα που πάντα πλαισιώνει τις δημιουργίες της με πλήθος παιχνιδιών και δραστηριοτήτων!

Χριστούγεννα στη Γελανδία