Ο Καθρέπτης μου

Υπόθεση

Ο Νικόλας είναι 10 χρονών και ζει ξέγνοιαστα με τους ευκατάστατους γονείς και τη μικρή αδελφή του. Στα γενέθλιά του κάθε χρόνο παίρνει ένα σωρό ακριβά δώρα, αλλά και κάτι μικρό και συμβολικό από τον αγαπημένο του παππού. Φέτος, το δώρο του παππού ήταν ένας καθρέφτης που έγραφε πάνω του "γιατί" και έκανε τον Νικόλα να ξεχάσει όλα τα άλλα δώρα του. Παίζοντας ένα παιχνίδι με το καθρεφτάκι, ο Νικόλας αλλά και οι συμμαθητές του, αρχίζουν να εκτιμούν την αξία της ειλικρίνειας και να αναζητούν την αυτογνωσία.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ελληνοεκδοτική
Συγγραφείς: Δόξα Κωτσαλίδου
Εικονογράφηση: Θανάσης Γκιόκας
ISBN: 978-960-5630-18-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 75
Τιμή: περίπου 6 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ'
ξεφυλλίζουμε τις 13 πρώτες σελίδες του βιβλίου εδώ

Ευχαριστούμε πολύ την Ελληνοεκδοτική για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική

Συμπαθητική ιστορία που καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον μας ως το τέλος, παρότι θέμα της έχει τις κοινωνικές σχέσεις και όχι κάποια περιπέτεια. Η γλώσσα είναι απλή, αν και οι ενήλικοι συλλογισμοί είναι εμφανείς πίσω από την "παιδική ματιά" του αφηγητή, που κάποιες φορές μοιάζει τεχνητή. Τα περισσότερα από τα εννέα κεφάλαια δεν ξεπερνούν τις 7 σελίδες (κάποια όμως φτάνει και τις 14-17) με αποτέλεσμα να διαβάζονται ευχάριστα και ξεκούραστα. Η εικονογράφηση είναι αραιή αλλά πολύ συμπαθητική και συνοδεύει με λίγες εικόνες κάθε κεφάλαιο. Προτείνεται σε μαθήτριες και μαθητές των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού, αλλά και σε εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν στην τάξη τους με τις αξίες.

Απλή γλώσσα Ενδιαφέρουσα ιδέα Ωφέλιμα μηνύματα

Οι σκέψεις του αφηγητή θυμίζουν μικρομέγαλο και δεν συμβαδίζουν με την υποτιθέμενη ηλικία του Χρήση απλουστευτικών συμβάσεων

Αξίες - Θέματα

Φιλία, Αυτογνωσία, Οικογένεια, Σχέσεις, Κλοπή, Ειλικρίνεια

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Τα συμβολικά δώρα του παππού Νικόλα, μας έβαλαν σε σκέψεις!

Εικονογράφηση
Πολύ χαριτωμένη, αν και περιορίζεται σε καθαρά συνοδευτικό ρόλο, στολίζοντας περιφερειακά κάποιες σελίδες. Ορισμένες φιγούρες επαναλαμβάνονται δύο και τρεις φορές (σ.6, 66, 68).

Απόσπασμα 

Η πιο όμορφη στιγμή έφτασε! Είμαι περιτριγυρισμένος από πάρα πολλά κουτιά, μικρά και μεγάλα και πρέπει να τα ανοίξω όλα, γιατί όλα είναι για μένα. σήμερα έχω τα γενέθλιά μου και μακάρι να τα είχα κάθε μέρα. Απορώ, δηλαδή, γιατί οι άνθρωποι να μην έχουν φτιάξει  ένα ημερολόγιο  πιο χαρούμενο; Γιατί να μην γιορτάζουμε πιο πολλές φορές τον χρόνο; Και μη νομίζετε ότι είμαι αχάριστος, δεν το λέω μόνο για μένα, αλλά για όλα τα παιδιά του κόσμου.

Εγώ είμαι πολύ τυχερός σε αυτό το θέμα. Πάνω από το κεφάλι μου βρίσκονται ένας σωρός μεγάλοι που με αγαπάνε και μου κάνουν όλα τα χατίρια. Δεν έχω παράπονο. Μόνο όταν με ταΐζουν με το χόρι φασολάδα, τότε μόνο θέλω να  γίνω υπερήρωας, να σκαρφαλώσω στο ταβάνι και να σωθώ. Κατά τα’ άλλα, μια χαρά περνάω: έχω πολλά παιχνίδια, έχω ωραίο δωμάτιο, έχω ατέλειωτα ηλεκτρονικά παιχνίδια, έχω και μια μικρή αδερφή που την κάνω ό,τι θέλω. Αλλά τα δώρα είναι πάντα «δώρα» και πάντα περιμένω με λαχτάρα τα γενέθλιά μου.

Χρόνια μου πολλά, λοιπόν, και αρχίζω:

Ο μπαμπάς μού αγόρασε ένα ποδήλατο, εγώ του το ζήτησα, γιατί αν τον άφηνα να διαλέξει μόνος του, αλίμονό μου, θα μου έπαιρνε ένα «παιδαγωγικό» παιχνίδι και θα το έκρυβα σε κανένα ράφι. Άκου «παιδαγωγικό», επειδή μας λένε παιδιά, πρέπει και τα παιχνίδια μας να είναι παιδαγωγικά; Δεν το καταλαβαίνω αυτό, γι’ αυτό κάθε χρόνο, πριν από τα γενέθλιά μου, φροντίζω να πείσω τον μπαμπά μου να ξεχάσει τα «παιδαγωγικά». Γίνομαι φρόνιμο παιδί, δεν βασανίζω την αδερφή μου, τρέχω συνέχεια ξοπίσω του και του λέω πως τον αγαπάω πολύ, είναι έξυπνο κόλπο και πάντα πιάνει.

Η μαμά μου θέλει να φορώ πάντα όμορφα και καθαρά ρούχα, και γι’ αυτό, όπως θα καταλάβατε, μου αγόρασε ένα πράσινο παντελόνι με τιράντες και ένα κίτρινο πουκάμισο. Παπούτσια, κάλτσες και μια πράσινη γραβάτα, αχ γυναίκες, που λέει κι ο παππούς μου! Ευτυχώς η γιαγιά μου μού πήρε τη στολή του Παναθηναϊκού και χάρηκε λίγο η καρδούλα μου, με φαντάζεστε με γραβάτα; Πάλι καλά που είναι πράσινη!

Οι φίλοι μου είναι απίθανοι, μου έφεραν ό,τι ακριβώς τους ζήτησα: παιχνίδια, παιχνίδια, παιχνίδια. Αυτή είναι ζωή, παιχνίδια, πολλά παιχνίδια, και όχι παιδαγωγικά!

Έκανα πολλή ώρα να ξετυλίξω τα δώρα μου και να τα τακτοποιήσω στη θέση που ταίριαζε στο καθένα. Όταν τελείωσα, το δωμάτιό μου ήταν γεμάτο με συσκευασίες δώρων και χαρτιά περιτυλίγματος… Χαμός! Σε τέτοιες περιπτώσεις αγαπάω πολύ την αδερφή μου, τη Φανούλα.

Τη φώναξα να έρθει στο δωμάτιο:

- Θέλεις να δεις τα παιχνίδια που μου χάρισαν; 

- Ναι, αμέ, πού τα έβαλες;

- Θα σ’ τα δείξω όλα και θα παίξουμε κιόλας με όποιο σου αρέσει περισσότερο.

- Χμ, να τα δω πρώτα.

- Όοοχι, πρέπει πρώτα να μαζέψουμε τα σκουπίδια, για να μπορούμε να είμαστε πιο άνετοι. 

- Γι’ αυτό με ήθελες, χαζέ; Δεν μαζεύω τίποτα, είσαι χαζός, πάω να παίξω μόνη μου. 

- Όχι, περίμενε, αλήθεια σου λέω, θέλω να παίξουμε μαζί, κι αν δεν πιστεύεις, κάτσε εσύ στο κρεβάτι κι εγώ θα μαζέψω τα σκουπίδια.

Απορώ πώς δεν με έχει πάρει χαμπάρι τόσα χρόνια. Αυτή κάθεται στο κρεβάτι, εγώ αρχίζω δήθεν να μαζεύω τα χαρτιά και τους φιόγκους και με πιάνει η οικολογική μου συνείδηση.

- Δεν μπορώ να καταλάβω σε τι χρειάζονται τόσα χαρτιά. Τζάμπα σκουπίδια! Αφού μόλις μου φέρουν ένα δώρο, αμέσως σκίζω το περιτύλιγμα, ξεσκίζω τη συσκευασία και παίρνω το δώρο που με ενδιαφέρει. Γιατί, λοιπόν, δεν μου φέρνουν μόνο το δώρο, να μην έχω τόσα σκουπίδια και να μην κόβουν άδικα τα καημένα τα δεντράκια για να φτιάχνουν άχρηστα πράγματα; Οικονομία σου λένε οι μεγάλοι, αλλά ποτέ δεν κατάλαβα πώς την εννοούν. Ουφ! Και τώρα εγώ, σαν παιδί που αγαπάει τη φύση, πρέπει να μαζέψω τα χαρτιά και να τα πάω στον κάδο της Ανακύκλωσης που έχουμε στη γειτονιά. Εε όχι, δεν θα τα πάω, δεν φταίω εγώ που με φόρτωσαν τόσα σκουπίδια…

- Όχι, περίμενε, εγώ θα τα πάω, πρέπει να τα πάμε. Επειδή οι άλλοι κάνουν σπατάλες, εμείς δεν θα είμαστε σαν αυτούς, εμείς αγαπάμε τη φύση και τα δεντράκια, άσε θα τα πάω εγώ.

Το κόλπο έπιασε για άλλη μια φορά! Η χαζούλα η Φανούλα, για να μην πετάξω τα χαρτιά στα σκουπίδια, τα μάζεψε αυτή και τα πήγε στον κάδο της Ανακύκλωσης και δεν κατάλαβε πως για άλλη μια φορά πιάστηκε κορόιδο στη μεγαλοφυΐα μου!

Όλα μια χαρά! Το μόνο που απομένει είναι να αποφασίσω με ποιο παιχνίδι θα παίξουμε με τη Φανούλα, για να την επιβραβεύσω που μου καθάρισε το δωμάτιο. Ε, μπορεί να την εκμεταλλεύομαι λιγάκι, αλλά κατά βάθος την αγαπάω, είναι η καλύτερη αδερφή του κόσμου.  Πηγαίνει Δευτέρα δημοτικού και της αρέσει πολύ το διάβασμα και τα παραμύθια, αλλά αυτό ήδη θα το καταλάβετε, αφού πιστεύει ότι μπορούμε εμείς τα μικρά παιδιά να σώσουμε τη γη μας!

Σχόλιο

Στο ξεκίνημά του το βιβλίο μας ξενίζει λίγο, καθώς ο χαρακτήρας που μας συστήνεται είναι αρκετά διαφορετικός από τα πραγματικά παιδιά που έχουμε συνηθίσει να συναντάμε καθημερινά γύρω μας: ζει σε μια ιδανική οικογένεια, "ατσαλάκωτη" και ευκατάστατη (μέχρι και η 7χρονη αδελφή του έχει να του δανείσει 35 ευρώ για να αγοράσει ένα dvd), ώστε να πλημμυρίζεται με δώρα όπως υπολογιστές, ποδήλατα, ρούχα, παπούτσια, ποδοσφαιρικές στολές και παιχνίδια. Τίποτα δεν του λείπει, τίποτα δεν του πηγαίνει στραβά, και πάνω που αρχίζουμε ν' αναρωτιόμαστε πώς μια τέτοια ιστορία μπορεί να γίνει ενδιαφέρουσα, εμφανίζεται ένα καθρεφτάκι με τη λέξη "γιατί" ζωγραφισμένη επάνω του και συγκεντρώνει όλη μας την προσοχή. Ο καθρέφτης αυτός, που δεν είναι καθόλου μαγικός, γίνεται ο καταλύτης που θα φέρει το Νικόλα πιο κοντά με τον εαυτό του, την αδελφή αλλά και τους φίλους του. Έτσι, χωρίς πυροτεχνήματα, αλλά με αρκετά καλογραμμένους διαλόγους -που κάποιες φορές, άγνωστο γιατί, μου θύμισαν το Συνομιλίες με Παιδιά- η συγγραφέας καταφέρνει να μας μυήσει στην αξία της ειλικρίνειας και τη σημασία της για τις σχέσεις των ανθρώπων.

Βεβαίως, δεν μπορούμε να αφήσουμε ασχολίαστα ορισμένα σημεία, όπως το γεγονός ότι ένα παιδί φορτωμένο με του Αβραάμ και του Ισαάκ τα καλά, παρουσιάζεται (σ.21) να αφήνει τα πάντα στην άκρη και να ξεχνιέται παίζοντας με ένα καθρεφτάκι... η συγκεκριμένη σύμβαση ωστόσο είναι απαραίτητη για την εξέλιξη της ιστορίας, οπότε δεν ωφελεί να γκρινιάζουμε.

Μια άλλη σκηνή που μοιάζει λουσμένη στο φως της απιθανότητας είναι όταν ο Νικόλας  αγκαλιάζει τη μητέρα του και της λέει (σ.62) Σε θέλω και ως δικιά μου μανούλα αλλά και ως παγκόσμια μανούλα, μαμά όλων των παιδιών! Η συνταγή που μας συγκίνησε για πρώτη φορά στο Ο μικρός αδελφός και θέλει την αγάπη να περνάει από το άτομο στην οικογένειά του, έπειτα στους φίλους κι από εκεί να αγκαλιάζει όλο τον κόσμο, είναι σίγουρα δοκιμασμένη και αποτελεσματική. Ίσως όμως εδώ να μην υποστηρίζεται όσο θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να εφαρμόζεται με κάποια βιάση: Στην παγκόσμια ειρήνη θέλω να καταλήξω μανούλα μου, εκεί με οδηγεί ο καθρέπτης μου... Αν όλοι οι γονείς αγαπούσαν όλα τα παιδιά του κόσμου, δεν θα πήγαινε κανένας στον πόλεμο.

Αρκετή προσοχή θα χρειαστεί στο σημείο (σ.34-38) όπου προσεγγίζεται με κάποια επιπολαιότητα το πρόβλημα του συμμαθητή Βαγγέλη. Οι γονείς του τσακώνονται και βρίζονται συνέχεια, με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει άσχημα και να κλείνεται στον εαυτό του. Όταν επιχειρεί να παίξει κρυφά με ένα βιντεοπαιχνίδι που δεν είναι δικό του, παίρνοντάς το από μια ξένη τσάντα την ώρα του διαλείμματος, οι φίλοι του τον καλύπτουν... του αγοράζουν (!) μάλιστα και μια κονσόλα από το χαρτζιλίκι τους. Συζητώντας τα όλα αυτά μπροστά στον καθρέφτη της αλήθειας, τα παιδιά αποφασίζουν να γράψουν ένα γράμμα (σ.38) στους γονείς του Βαγγέλη, ζητώντας τους να μη μαλώνουν συνέχεια και να μη βρίζουν ο ένας τον άλλον. Ελπίζουμε η ιστορία να μην εμπνεύσει αντίστοιχες ενέργειες (που μπορεί να έχουν απρόβλεπτα αποτελέσματα) από τους μαθητές μας, με τους οποίους μπορούμε να συζητήσουμε για το πόσο σημαντικό είναι να στηρίζουμε τους φίλους μας, χωρίς όμως να επεμβαίνουμε στη ζωή τους.

Κλασικό ερώτημα για συζήτηση αποτελεί το αν η αλήθεια είναι πάντα καλή ή αν πρέπει να υπάρχουν και μυστικά ανάμεσα στους φίλους. Η θέση που φαίνεται να αναδεικνύεται στο βιβλίο, είναι ότι οι φίλοι πρέπει να τα λέμε όλα (σ.40) και ότι η μόνη λύση είναι η αλήθεια τελικά (σ.42), ακόμα κι αν προκαλεί κάποιες φορές αμηχανία ή και κλάματα (σ.43). Εσείς τι πιστεύετε; Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες είναι σωστό να μην αποκαλύπτουμε όλη την αλήθεια στους άλλους; Και ποιες είναι αυτές;

Στο κεφάλαιο 7 η ιστορία ολοκληρώνει τον κύκλο της με τη δεύτερη συνάντηση Νικόλα - παππού. Ο μικρός έχει πλέον ωριμάσει και επιστρέφει το γιατί σε εκείνον που τα ξεκίνησε όλα. Γιατί μου κάνεις τέτοια δώρα; αναρωτιέται. Είναι το σημείο που μαθαίνουμε για την χαρά της προσφοράς, και παρακολουθούμε την απεξάρτηση του ήρωα από το μαγικό αντικείμενο. Ο καθρέφτης έχει περάσει στο μυαλό του και δεν χρειάζεται πια να τον κρατάει... έμαθε να συζητάει και χωρίς αυτόν.

Χρήση στην τάξη

Ένας καθρέφτης που μας απαντάει με τη φωνή των συμμαθητών μας σε ό,τι και αν τον ρωτήσουμε, είναι από μόνος του μια πολύ ιδιαίτερη δραστηριότητα για την τάξη και οπωσδήποτε θα μπορούσε να ενταχθεί στα πλαίσια ενός προγράμματος που αφορά τις αξίες. Χρειάζεται βέβαια μια προεργασία κατά την οποία θα εξηγήσουμε στους μαθητές το σκοπό της δραστηριότητας, το τι είδους ερωτήσεις μπορούν να κάνουν και με ποιον τρόπο θα ρωτούν / απαντούν (αν δεν μπορούν να είναι ειλικρινείς απαντούν με "δεν ξέρω"), θεωρώ όμως ότι τα αποτελέσματα μπορεί να αποδειχθούν ενδιαφέροντα.

Εμείς, εστιάζοντας στο σημείο (σ.34-35) όπου τρεις φίλοι ως καθρέφτες ενημερώνουν τον συμμαθητή τους Πέτρο για το ελάττωμά του (είναι κουτσομπόλης), συνδυάσαμε την ιστορία αυτή με τον μύθο του Αισώπου "τα δύο ταγάρια"  και αποφασίσαμε να ασκήσουμε την ειλικρίνειά μας και να βοηθήσουμε τους συμμαθητές μας να ανακαλύψουν τα ελαττώματά τους! Ο δάσκαλος βέβαια έλεγξε τα σημειώματα ώστε τα σχόλια να είναι καλοπροαίρετα και να αποφύγουμε προσωπικές αντιπαραθέσεις, αλλά τελικά ο καθένας μας πήρε μια δυνατή γεύση από το πώς τον βλέπουν οι άλλοι και για το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί στα μάτια τους.

Στην εικόνα κάτω δεξιά θα βρείτε παραπομπή στο ιστολόγιο του Ι.Ν. Κυριαζή, που έχει αποδώσει έμμετρα και με πολύ ωραίο τρόπο 100 επιλεγμένους μύθους του Αισώπου μαζί με τα επιμύθιά τους!

Ο Καθρέπτης μου

Η τάξη που νίκησε την κρίση!

 

Υπόθεση

Ο Νικηφόρος είναι μαθητής της Δ' τάξης και οι γονείς του μιλούν συνεχώς για την "κρίση". Αρχικά θεωρεί πως πρόκειται για κάποια μακρινή θεία, αλλά γρήγορα ανακαλύπτει ότι δεν είναι παρά ένα τέρας που θέλει να στερήσει τη χαρά από τους μεγάλους και τα παιδιά. Στο σχολείο, ο δάσκαλος κύριος Αντώνης κάνει ό,τι περνάει απ' το χέρι του για να κατανοήσουν οι μαθητές τι ακριβώς είναι η κρίση και να επινοήσουν τρόπους αντιμετώπισής της. Τελικά, αποφασίζουν να οργανώσουν μια σχολική παράσταση - έκπληξη, μέσα από την οποία θα δώσουν ένα μήνυμα στους μεγάλους: Η ελπίδα, η αισιοδοξία και η αλληλεγγύη μπορούν να νικήσουν το κακό!

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ελληνοεκδοτική 
Συγγραφέας: Γιώργος Μπουμπούσης
Εικονογράφος: Θανάσης Γκιόκας
Σελίδες: 145 
1η έκδοση: Δεκ. 2012 
ISBN: 978-960-5630-12-6
Τιμή: περίπου 7 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Ανάλυση από άλλα ιστολόγια εδώ κι εδώ 
Διαβάστε απόσπασμα του βιβλίου εδώ προβολή στο fb εδώ
Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο

Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική για την δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Μια φρεσκότατη σχολική ιστορία με θέμα που καίει: Την οικονομική κρίση! Η γραφή του (βραβευμένου) Γιώργου Μπουμπούση είναι απλή, η πένα του ευγενική και η γλώσσα του σαφής, ενώ το πρώτο πρόσωπο κάνει το κείμενο άμεσο και ζωντανό. Το μέγεθος των κεφαλαίων δεν κουράζει, καθώς φτάνει το πολύ τις 7-8 σελίδες, ενώ σχεδόν σε κάθε δεύτερη από αυτές συναντάμε μικρά (ασπρόμαυρα) συνοδευτικά σκίτσα που βοηθούν το μάτι να ξαποστάσει. Κάτι ωστόσο που μπορεί να αποδειχθεί προβληματικό, είναι πως το έργο λιμνάζει αρκετά γύρω από το ίδιο θέμα (με τα συνολικά 24 του κεφάλαια) και ελλείψει συγκλονιστικών εξελίξεων, ανατροπών, κλπ., οι λιγότερο έμπειροι αναγνώστες, ίσως χρειαστούν βοήθεια για να το ολοκληρώσουν. Προσοχή ίσως χρειαστεί επίσης στη μεταχείριση του βιβλίου, καθώς οι σελίδες του είναι λεπτές και τσακίζουν εύκολα.

 
Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μαθητές Ε', Στ' τάξης αλλά και γυμνασίου, ενώ αποσπάσματά του μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αφόρμηση για να συζητήσουμε για την κρίση σε οποιαδήποτε τάξη.

Το θέμα είναι πολύ επίκαιρο, με το πρόβλημα να προσεγγίζεται από διάφορες πλευρές, αλλά κυρίως υπό την οπτική των παιδιών: Η κρίση στα μάτια τους είναι κάτι κακό που αφήνει τους γονείς χωρίς δουλειά και περιορίζει τις βόλτες και τα δώρα, είναι ένα τέρας που υποχρεώνει την οικογένεια να μετακομίσει και τα φιλαράκια να αποχωριστούν μεταξύ τους, είναι ο εχθρός που καλύπτει τα πάντα με τη σκόνη της μιζέριας και τρυπώνει ύπουλα ακόμα και στα όνειρα, κάνοντας μικρούς και μεγάλους να βλέπουν εφιάλτες. Υπάρχει άραγε τρόπος να νικηθεί η λερναία κρίση; (η απάντηση μετά το απόσπασμα)

Δεν μπορώ να κρύψω πόσο χάρηκα, όταν διαπίστωσα ότι στο βιβλίο γίνεται αναφορά στη χρήση των νέων τεχνολογιών -επιτέλους- όχι ως κάτι το αποκομμένο από την πραγματικότητα, όπως συνέβαινε με συγγραφείς μη εξοικειωμένους με το αντικείμενο, αλλά ως καθημερινό εκπαιδευτικό εργαλείο. Συναντάμε έτσι μαθητές που χρησιμοποιούν άφοβα -και χωρίς κάποιο μυστηριακό πέπλο δέους- το Skype (σ. 23) για να επικοινωνήσουν με την ξενιτεμένη τους συμμαθήτρια. Τι πιο απλό και φυσικό;

Ολοκληρώνοντας, να καταθέσω ότι προσωπικά δεν με έπεισε ο ρόλος του αφηγητή ως μικρού μαθητή της Δ', αφού από τη μία δεν μπορεί να καταλάβει απλές συζητήσεις των μεγάλων και αγνοεί λέξεις όπως η κρίση, ενώ από την άλλη μπορεί να παίρνει απόσταση από τα γεγονότα, να χρησιμοποιεί θεωρητικό λόγο και να καταλήγει σε συμπεράσματα που χρειάζονται αναλυτική σκέψη, οξυδέρκεια και εμπειρία (π.χ. σ. 27).

Αξίες - Θέματα

Εκπαίδευση, Οικογένεια, Οικονομική Κρίση, Δραστηριοποίηση, Αλληλεγγύη, Χριστούγεννα, Πάσχα

Εικονογράφηση

Απόσπασμα 
Οι γιορτές πέρασαν γρήγορα. Όσο διαφορετικά κι αν ήταν τα φετινά Χριστούγεννα, δεν έπαυαν να είναι Χριστούγεννα.

- Λοιπόν, πώς περάσατε φέτος; Μας ρώτησε ο δάσκαλός μας την πρώτη ημέρα μετά τις διακοπές.

- Καλαααααά, κύριε! Απαντήσαμε όλοι με μια φωνή.

- Έγινε τίποτα ξεχωριστό που πρέπει να μάθω;

Ο Κυριάκος σήκωσε το χέρι του.
- Ο Άγιος Βασίλης υπάρχει, κύριε, και νικάει την κρίση.

Ο δάσκαλος κούνησε καταφατικά το κεφάλι και με το χαμόγελό του άφησε τον Κυριάκο να συνεχίσει.

- Του είχα γράψει να βρει δουλειά ο μπαμπάς ή η μαμά κι εκείνος διάβασε το γράμμα μου. Τη μαμά την πήρανε πωλήτρια σε έναν φούρνο, κύριε, μέσα στις γιορτές. Κι επειδή ήταν πολύ καλή στη δουλειά, της είπαν ότι θα την κρατήσουν.

- Αυτό είναι πολύ καλό νέο, Κυριάκο! Μπράβο!
Αναφώνησε ο δάσκαλος.

Εκείνη τη στιγμή ένιωσα πολύ άσχημα που δεν είχα ζητήσει κι εγώ κάτι παρόμοιο για τη δική μου τη μαμά. Αντί για αυτό, είχα γράψει ένα γράμμα για το τηλεκατευθυνόμενο αγωνιστικό αυτοκίνητο που ήθελα εδώ και καιρό. Έπρεπε, τώρα, να περιμένω μέχρι τα επόμενα Χριστούγεννα.

Είμαι χαζός, είπα από μέσα μου. Μόνο τον εαυτό μου σκέφτομαι!

Ο δάσκαλος έκανε ένα γύρο στην τάξη και μας ρώτησε αν τα Χριστούγεννα τα περάσαμε όπως τις προηγούμενες χρονιές.
- Ήταν διαφορετικά, του απάντησαν κάποιοι συμμαθητές μου.

- Δηλαδή;

- Δηλαδή κύριε, πήρε το λόγο η Σίσσυ, ένα στρουμπουλό κοριτσάκι με γυαλιά, εμείς μείναμε όλες τις διακοπές σπίτι. Άλλες χρονιές πηγαίναμε στη θεία μου, στον Βόλο. Φέτος, όμως, «η κρίση δεν μας άφησε». Έτσι είπε ο μπαμπάς.

Τότε ήταν που σήκωσε το χέρι η Καλλιόπη. Η Καλλιόπη είχε έρθει φέτος στην τάξη μας από τον Πύργο. Ο μπαμπάς της είχε χάσει τη δουλειά του κι ένας συγγενής τους τον έβαλε εργάτη σε ένα εργοστάσιο παρασκευής χαρτιού στην Αθήνα.

- Έλα, Καλλιόπη μου, πες μου.

- Κύριε, μίλησε χαμηλόφωνα εκείνη σαν να ντρεπόταν, υπάρχει περίπτωση ο Άγιος Βασίλης να μην πήρε το γράμμα μου;

Οι περισσότεροι γυρίσαμε και την κοιτάξαμε.

- Τι εννοείς, Καλλιόπη; Ρώτησε ο δάσκαλος.

- Εμένα, κύριε, δεν μου έφερε κανένα δώρο φέτος τα Χριστούγεννα.

- Κανένα; Κάναμε όλοι σαν να ήμασταν σε χορωδία.

- Κανένα, απάντησε εκείνη.

- Τίποτα; Ούτε ένα τόσο δα αρκουδάκι; Ρώτησε η Αλίκη.

- Τίποτα…

Ο δάσκαλος κάθισε στην έδρα και μας κοίταξε.
- Αχ, παιδιά μου, αυτό είναι κάτι που δεν σας το είπα. Ξέρετε, ο Άγιος Βασίλης έχει τόσα πολλά δώρα να μοιράσει σε ένα μόνο βράδυ, που καμιά φορά μπορεί να ξεχάσει κάποιο παιδάκι.

- Λέτε να έχασαν το γράμμα της Καλλιόπης στο ταχυδρομείο; Ρώτησα εγώ.

- Πολύ πιθανό. Επειδή όμως εγώ ήμουν εκείνος που ταχυδρόμησα τα γράμματά σας στον Άγιο Βασίλη, θα πάω ο ίδιος προσωπικά στο ταχυδρομείο να δω τι έχει συμβεί. Μην ανησυχείς, Καλλιόπη μου. Θα βρούμε τη λύση.

Ένα χαμόγελο σαν ουράνιο τόξο σχηματίστηκε στο πρόσωπο της Καλλιόπης.
- Αλήθεια λέτε, κύριε;

- Αλήθεια λέω.

Μετά από τρεις ημέρες ο δάσκαλός μας ήρθε στην τάξη κρατώντας ένα κουτί.
- Παιδιά, σήμερα έχω ένα ευχάριστο νέο, μας είπε.

Ύστερα γύρισε στην Καλλιόπη.
- Τα πράγματα έγιναν όπως τα είπε ο Νικηφόρος. Το ταχυδρομείο άργησε να στείλει το γράμμα σου και γι’ αυτό ο Άγιος Βασίλης σου στέλνει το δώρο καθυστερημένα.

- Δεν πειράζει, κύριε, δεν πειράζει.
Τον αγαπάω έτσι κι αλλιώς!

Η Καλλιόπη πήρε το κουτί και το άνοιξε.
- Ναι, αυτό ήθελα! Αυτό ακριβώς έγραφα μέσα στο γράμμα που σας έδωσα να ταχυδρομήσετε! Την κούκλα «Μελένια – Γοργόνα» !!!

Ο δάσκαλος χαμογέλασε και είπε:
- Κάλλιο αργά παρά ποτέ! αμέσως μετά μας ζήτησε να βγάλουμε τα τετράδια της ορθογραφίας.

 

Προβληματισμοί για συζήτηση   
Μισοάδειο; Μισογεμάτο; ή εντελώς γεμάτο μέχρι τη μέση;

Η συνταγή που δίνεται για να χτυπήσουμε την κρίση δεν είναι μαγική και δεν είναι μία, αλλά ποικίλλει, ανάλογα με την περίπτωση και τη θέση στην οποία βρίσκεται ο καθένας. Για παράδειγμα, "νικούν" την κρίση οι επιχειρηματίες που μειώνουν τις τιμές σαν τον κυρ Θόδωρο (σ. 124), οι τοπικοί άρχοντες όταν στολίζουν την πόλη περισσότερο απ'όσο τη φρόντιζαν πριν (σ.29), οι νέοι όταν χρησιμοποιούν την τεχνολογία (σ.23), οι συγγενείς και οι φίλοι όταν αλληλοβοηθούνται... Κοινός παρονομαστής σε κάθε επίπεδο, το χαμόγελο και η αισιοδοξία (τα όπλα του Άι Βασίλη σ.27), ή αλλιώς η θετική στάση απέναντι στα εμπόδια, που προσωπικά μου θύμισε λίγο την οπτιμιστική νοοτροπία του καλότυχου δράκοντα Φούχουρ. 

Τι καταλαβαίνει κανείς ήδη από τα πρώτα κεφάλαια; Ότι προβλήματα έχουμε όλοι, και πως δεν βοηθάει να τα κρύβουμε για να μην μας λυπούνται οι φίλοι (σ. 16). Αντιθέτως, βγάζοντας όσα μας απασχολούν στο φως κι εκφράζοντας τις φοβίες μας μέσα από την τέχνη (σ.43, σ.50) μπορεί ως ένα βαθμό να καταφέρουμε να τα αντιμετωπίσουμε. Και για να μην ξεχνιόμαστε: σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει λόγος να ντρεπόμαστε να ζητήσουμε βοήθεια από τους φίλους μας.

Ας προσπαθούμε λοιπόν να μη σκεφτόμαστε τι χειρότερο θα συμβεί αύριο, αλλά τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε εμείς σήμερα (σ.45), όπως προτείνει -με μια δόση έμμεσου διδακτισμού- ο συγγραφέας. Σε παρόμοιο επιμύθιο καταλήγει και το παραμύθι της γιαγιάς Αγγέλως, που διηγείται η θεία Καίτη στο μικρό Νικηφόρο (σ.101) "Να χαίρεσαι την κάθε μέρα και να μη στεναχωριέσαι γι'αυτά που θα 'ρθουν...". 

Αμάδες Χίου, το χωριό της γιαγιάς Αγγέλως

Oh captain, my captain

Ο κύριος Αντώνης, ο δάσκαλος του Νικηφόρου, παρουσιάζεται ως ο παιδαγωγός που θα θέλαμε όλοι να είμαστε (ή να έχουμε). Αστείρευτα δημιουργικός, υπομονετικός, με καλή καρδιά, ταλέντο, μεράκι και σωστή μεθοδολογία: Συζητάει με τα παιδιά, τα εμπνέει να πάρουν πρωτοβουλίες και τα καθοδηγεί, βοηθώντας τα να σκεφτούν τα ίδια δημιουργικές λύσεις στα ζητήματα που τα απασχολούν. Επεμβαίνει όταν και όπου χρειάζεται, έχοντας στο μυαλό του ταυτόχρονα το δέντρο και το δάσος. Για παράδειγμα, να τι συμβαίνει στο κεφάλαιο 13: Στο παιχνίδι των ευχών που διοργανώνεται, ένας μαθητής ζητάει για δώρο ένα ακριβό παιχνίδι. Ο κύριος Αντώνης, παρότι ήδη διαθέτει τα χρήματα για να του το αγοράσει, αφήνει τους συμμαθητές του να συγκεντρώσουν με πρωτοβουλία τους ένα ποσό από το χαρτζιλίκι τους, για να τους εκπαιδεύσει στον αλτρουισμό. Ήθελα να δω αν μπορείτε να θυσιάσετε κάτι δικό σας, για να κάνετε τον άλλο ευτυχισμένο (σ.72), τους δικαιολογείται έπειτα, και αγοράζει το παιχνίδι.

Χρήση στην Τάξη  

Το βιβλίο μάς προσφέρει μια πρώτης τάξεως αφορμή να συζητήσουμε στην τάξη για την κρίση, το πώς έχει επηρεάσει τον καθένα μας και με ποιους τρόπους μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε. Δεν είναι βέβαια απαραίτητο να καταλήξουμε σε κάποια μεγάλη δράση όπως το θεατρικό της τάξης του Νικηφόρου... άλλωστε κάτι τέτοιο προϋποθέτει συνθήκες που δεν συναντάμε εύκολα σε κάθε σχολείο: Πρόθυμο διευθυντή, γονείς που να συμμετέχουν με ενθουσιασμό, χρήματα για στολές και σκηνικά, συνεργάσιμους εκπαιδευτικούς απ' όλες τις ειδικότητες και κυρίως διάθεση για εθελοντική εργασία...

Μπορούμε ωστόσο να καταλήξουμε σε κάποια δραστηριότητα ενημέρωσης μαθητών και γονέων και να προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε μια διαφορετική προσέγγιση αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν καθημερινά: σε θετικότερη βάση και ενεργοποιώντας πρακτικές αλληλεγγύης.

Τελικά, επηρεασμένοι από το βιβλίο αλλά και σεβόμενοι την οικονομική κατάσταση των περισσότερων μαθητών, αποφασίσαμε φέτος να μην νοικιάσουμε στολές για τη γιορτή της 25ης Μαρτίου. Μεταποιήσαμε σεντόνια και άλλα υλικά που δεν χρειαζόμασταν και δημιουργήσαμε μ' αυτά δικές μας φορεσιές. Ανακαλύψαμε έτσι μια νέα διέξοδο για τη δημιουργικότητά μας, χρωματίσαμε τη γιορτή με την προσωπική μας πινελιά, και δώσαμε στους γονείς έναν επιπλέον λόγο να είναι υπερήφανοι για τα παιδιά τους!

Οι Σουλιώτισσες ράβουν φουστανέλες και ο Codrington επωμίδες!

Η τάξη που νίκησε την κρίση!