Πέμπτη 15 Αυγούστου 2013

Ταξίδι με τον Πήγασο (1): Στην Αρχαία Κόρινθο και τον Ακροκόρινθο

Υπόθεση
Σε μια καλοκαιρινή εκδρομή, μια παρέα έξι παιδιών ξεναγείται στα ερείπια της αρχαίας Κορίνθου. Όλα τα παιδιά, ακόμα και ο Μιχάλης το πειραχτήρι, μοιάζουν γοητευμένα από τις ιστορίες που διηγείται η ξεναγός. Σε κάποιο διάλειμμα, ο Μιχάλης αποκοιμιέται και ονειρεύεται πως ανεβαίνει στην πλάτη του Πήγασου μαζί με τη φίλη του Μυρτώ. Οι τρεις τους συνεχίζουν την περιήγηση πάνω από τόπους γεμάτους ιστορία.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Φυτράκης
Συγγραφέας: Ευγενία Περιορή
Εικονογράφηση: Ελένη Τσακμάκη
ISBN: 960-535-160-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2001
Σελίδες: 43
Τιμή: περίπου 7 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ', Ε'

Κριτική
Το πρώτο από τα έξι βιβλία της σειράς Ταξίδια με τον Πήγασο, γραμμένα από την αρχαιολόγο, ηθοποιό και λαογράφο Ευγενία Περιορή. Μια λογοτεχνίζουσα αφήγηση χωρίς κορυφώσεις, ντύνει αρχαίους, μεσαιωνικούς και σύγχρονους μύθους, που συνδέονται μεταξύ τους χαλαρά πάνω σ' ένα ιδιαίτερα απλό, καλοκαιρινό σενάριο. Κάθε τόμος ασχολείται με δύο περιοχές της πατρίδας μας, στις οποίες τα παιδιά ταξιδεύουν πάνω στον ξεναγό-Πήγασο. Οι περιοχές που παρουσιάζονται στα επόμενα πέντε βιβλία της σειράς είναι Βουραϊκός και Καλάβρυτα, Γορτυνία και Κρήτη, Δήλος και Άνδρος, Πάρος και Νάξος, Αστυπάλαια και Κάλυμνος.


  • Γλώσσα: απλή και κατανοητή
  • Επιλογή μύθων με ενδιαφέρον 
  • Έκδοση: Σκληρό εξώφυλλο, γυαλιστερό χαρτί, έγχρωμη εικονογράφηση
  • Υλικό: Χάρτες των περιοχών που γίνεται η περιήγηση


  • Πλοκή: Μάλλον ανύπαρκτη, περισσότερο μοιάζει ως απλή πρόφαση για να παρατεθούν οι μύθοι
  • Διδακτισμός: κάνει την εμφάνισή του σε διάφορα σημεία του κειμένου και συχνά στο τέλος κάποιων μύθων (βλ. εικόνα)

Αξίες - Θέματα
Ταξίδια, Λαογραφία, Πατριδογνωσία, Φαντασία

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Ο αρχαίος μύθος της νύμφης Πειρήνης, που έχασε το γιο της από ένα λάθος της Αρτέμιδας (σ.13-14)

Εικονογράφηση
Έγχρωμη, χρησιμοποιεί μεικτές τεχνικές, ενώ συχνά απεικονίζει τους ήρωες με κολάζ μέσα σε πραγματικές φωτογραφίες από τις περιοχές που επισκέπτονται. Γενικά δεν αλληλεπιδρά με το κείμενο, κάνει όμως την ανάγνωση ευχάριστη και δίνει περισσότερη ζωντάνια στις ιστορίες.

Απόσπασμα
Ο Πήγασος πέταξε γύρω γύρω από το κάστρο του Ακροκόριθνου. Τα παιδιά είδαν με θαυμασμό τις πύλες, τις πολεμίστρες, τα πλακόστρωτα δρομάκια και την τριπλή σειρά των τειχών που ζώνουν ολόγυρα τον πανύψηλο βράχο.


Το φτερωτό άλογο κατέβηκε στο ψηλότερο μέρος του κάστρου, εκεί όπου κάποτε βρισκόταν η Πηγή της Πειρήνης, το πράσινο λιβάδι και οι ναοί των θεών.

Σήμερα, δεν υπάρχει τίποτα απ’ όλα εκείνα τα θαυμαστά έργα των αρχαίων Ελλήνων.

«Τώρα, πάνω στο ερειπωμένο, πανίσχυρο κάστρο πλανιούνται θρύλοι και μυθικές μορφές», είπε ο Πήγασος. «Να σας πω ένα βυζαντινό θρύλο της Κόρθου;»

«Ποιανής; Πώς την είπες… Κόρθο;»

«Ναι, Μυρτώ, στα βυζαντινά χρόνια κάποιοι ονόμασαν την Κόρινθο, Κόρθο. Κάποιοι άνθρωποι, όχι η Ιστορία. Και να τι λέει ο θρύλος:

Κάποτε, ζούσε στην Κόρθο ένας ρήγας, ένας βασιλιάς, που είχε τρεις γιους, τρία όμορφα και δυνατά παλικάρια. Αυτά τα τρία ρηγόπουλα αγάπησαν την πεντάμορφη ρηγοπούλα του Βασιλικού.  Το Βασιλικό ήταν μια μεγάλη πόλη κοντά στην Κόρθο.

Αγάπησαν, λοιπόν, την ίδια κόρη κι έγιναν κι οι τρεις δυστυχισμένοι. Μάλωναν κάθε μέρα για χάρη της, μια μέρα μάλιστα κόντεψαν να σκοτωθούν.

Η ρηγοπούλα μάθαινε τι γινόταν στα παλάτια της Κόρθου και στενοχωριόταν. Δεν ήξερε τι να κάνει, γιατί κι εκείνη αγαπούσε κι εκτιμούσε και τα τρία ρηγόπουλα, και δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τον καλύτερο.

Σκέφτηκε, ξανασκέφτηκε και μια μέρα κάλεσε τα τρία αδέρφια στο παλάτι της και τους είπε:

«Έμαθα πως μαλώνετε για χάρη μου, κι αυτό με λύπησε πολύ. Έχετε και τα τρία αδέρφια τόσες χάρες, που δεν ξέρω ποιον να διαλέξω για άντρα μου.
Απόψε τη νύχτα, δεν κοιμήθηκα. Σκέφτηκα και ξανασκέφτηκα, και αποφάσισα ποιον θα πάρω για άντρα μου.»

Τα τρία ρηγόπουλα την κοίταξαν με την ψυχή στο στόμα. Και η ρηγοπούλα ξαναείπε:

«Θα σας βάλω να κάνετε τρία δύσκολα και μεγάλα έργα, που όλος ο κόσμος θα μιλάει γι’ αυτά και θα μείνουν στους αιώνες. Ο ένας από εσάς θα φυτέψει όλο τον άγονο κάμπο και το λόγκο με αμπέλια και δέντρα. Ο άλλος θα χτίσει ένα μεγάλο υδραγωγείο και θα φέρει νερό από τη λίμνη της Στυμφαλίας μέχρι το βράχο του Ακροκόρινθου. Από κει θα τρέξει το νερό και θα ποτίσει όλα όσα φύτεψε ο πρώτος. Ο τρίτος θα χτίσει ψηλά στο βράχο του Ακροκόρινθου ένα κάστρο γερό, με πύργους και πολεμίστρες. Όποιος από τους τρεις τελειώσει πρώτος το δύσκολο έργο του, εκείνον θα πάρω για άντρα μου!»

«Τα τρία ρηγόπουλα δέχτηκαν το στοίχημα κι έριξαν κλήρο για να δουν ποιο έργο θ’ αναλάβει το καθένα. Το χτίσιμο του κάστρου έπεσε στον πρωτότοκο, το φύτεμα του λόγκου έπεσε στον δευτερότοκο και το χτίσιμο του υδραγωγείου, στον τριτότοκο. Και ξεσηκώθηκε ο κόσμος κι άρχισε το πανηγύρι της δουλειάς. Τα ρηγόπουλα έφεραν αγρότες, εργάτες, μαστόρους και μαστορόπουλα, πελεκητές της πέτρας και χιλιάδες ακόμη ανθρώπους, που έπιασαν αμέσως δουλειά.

Η ρηγοπούλα παρακολουθούσε τα έργα και περίμενε να δει ποιος θα τελείωνε πρώτος, ποιον θα έπαιρνε για άντρα της. Ο καιρός περνούσε με δουλειά και αγωνία. Και μια μέρα, τελείωσε, πρώτο, το κάστρο.

Ο πρωτότοκος πήρε τότε τη ρηγοπούλα και την ανέβασε στα τείχη, να της δείξει το έργο του και να την κάνει γυναίκα του.

Όταν ανέβηκαν όμως ψηλά, είδε το μάστορη να κάθεται, και να λείπει μόνο μια πέτρα για να είναι εντελώς έτοιμο το κάστρο.

«Τι κάθεσαι; του είπε το ρηγόπουλο. «Χτίσε την πέτρα που λείπει και δώσ’ μου το κάστρο!»

Χρήση στην τάξη
Όπως είναι φανερό, είναι πολύ εύκολο να χρησιμοποιήσουμε τη σειρά αυτών των βιβλίων στο μάθημα της Γεωγραφίας της Ε', μια και ο Πήγασος επισκέπτεται αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Χρήσιμα μπορεί να αποδειχθούν όμως τα βιβλία αυτά και στη Μελέτη Περιβάλλοντος της Δ', στη Γλώσσα και φυσικά την Ιστορία, αρκεί κάθε φορά να επιλέξουμε τον μύθο που μας εξυπηρετεί. Η εικονογράφηση μπορεί επίσης να μας εμπνεύσει ώστε να κατασκευάσουμε αντίστοιχα κολάζ με τα παιδιά, χρησιμοποιώντας αφίσες του ΕΟΤ (όσο υπάρχει ακόμα) και κολλώντας επάνω ζωγραφιές των παιδιών.


Share/Bookmark

Πέμπτη 1 Αυγούστου 2013

Ο παππούς μας άφησε

Υπόθεση
"Ο παππούς μας άφησε" και η μικρή Μαρίνα με την οικογένειά της ταξιδεύει μέσα στο καταχείμωνο για το νησί όπου θα γίνει η κηδεία. Κανείς δεν τους περιμένει στο λιμάνι και το παλιό σπίτι είναι άδειο. Η ηρωίδα αντικρίζει τον κήπο έρημο και ξεσπάει σε κλάματα. Με τη βοήθεια των γονιών της όμως συνειδητοποιεί ότι μπορεί να κρατήσει ζωντανό τον παππού στη μνήμη της, όσο θυμάται τις ευτυχισμένες στιγμές που πέρασαν μαζί.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Φίλιππος Μανδηλαράς
Εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού
ISBN: 978-960-16-2862-2
Έτος 1ης Έκδοσης: 2007
Σελίδες: 41
Τιμή: περίπου 2 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ', Ε'

Κριτική
Μια καλογραμμένη συγκινητική ιστορία από τη σειρά στα βαθιά - 2.000 λεύγες (2.000 λέξεις), για  μαθητές με ευχέρεια στην ανάγνωση μικρών λογοτεχνικών κειμένων. Προτείνεται κυρίως στους μαθητές των μικρότερων αλλά και των μεσαίων τάξεων. Ο συγγραφέας προσεγγίζει με μεγάλη ευαισθησία το ζήτημα της απώλειας.


  • Γλώσσα: απλή και κατανοητή
  • Συναίσθημα: γραμμένο με τρυφερότητα κι ανθρωπισμό
  • Πλοκή: ενδιαφέρουσα και χωρίς κενά
  • Επιμέλεια: μεγάλα στοιχεία, εικόνες σχεδόν σε κάθε σελίδα
  • Υλικό: 2 απλές δραστηριότητες δημιουργικής γραφής στο τέλος του βιβλίου


  • Μίνι - Λεξιλόγιο. Δυστυχώς μέσα στο κείμενο οι όροι δεν επισημαίνονται με κάποιον αστερίσκο που να μας παραπέμπει στο τέλος του βιβλίου

Αξίες - Θέματα
Οικογένεια, Απώλεια

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Στην αρχή της ιστορίας η μικρή Μαρίνα εντοπίζει τα σημάδια της θλίψης στα πρόσωπα και τις καταστάσεις γύρω της, δεν μπορεί όμως να είναι σίγουρη για το τι ακριβώς συμβαίνει.

Εικονογράφηση
Απλή κι ασπρόμαυρη, αλλά σίγουρα μέσα στο κλίμα της ιστορίας. Χωρίς να αλληλεπιδρά ιδιαίτερα με το κείμενο, κάποιες φορές το συμπληρώνει με διαλόγους σε "μπαλονάκια"
Απόσπασμα
Όταν ο μπαμπάς μισάνοιξε την πόρτα
του δωματίου και μου ζήτησε να ετοιμάσω
τα πράγματά μου γιατί θα φεύγαμε την
επόμενη μέρα για το νησί, είχα κάθε λόγο
να πετάω από τη χαρά μου. Πρώτα γιατί θα
έχανα τουλάχιστον δυο μέρες σχολείο, μετά
γιατί θα έβλεπα τον παππού και, τέλος, γιατί
θα έβλεπα τις φίλες μου που έμεναν στο νησί.

«Θα έρθει κι η μαμά;» ρώτησα.
«Αν της δώσουν άδεια από τη δουλειά…»
απάντησε πολύ σοβαρά  ο μπαμπάς κι έκλεισε
την πόρτα. Το ύφος του με παραξένεψε. Συνήθως,
όταν μου ανακοίνωνε κάτι τόσο ευχάριστο, άνοιγε
διάπλατα την πόρτα, έμπαινε στο δωμάτιο χωρίς
να με ρωτήσει και με έπαιρνε αγκαλιά.

Έτσι έπρεπε να κάνει και τώρα –
να με πάρει αγκαλιά και να μου πει:
«Ετοίμασε τα πράγματά σου, αγάπη μου,
γιατί αύριο φεύγουμε για το νησί!».
Κι έπειτα να μου σκάσει ένα φιλί.

Βγήκα στο διάδρομο προβληματισμένη
και τον είδα να κάθεται στο τραπέζι
της κουζίνας και να μιλάει χαμηλόφωνα
στο τηλέφωνο. Η μαμά καθόταν πλάι του
και του κρατούσε το χέρι. Μόλις με είδε να
πλησιάζω, του έκανε νόημα με τα μάτια
ότι ερχόμουν και το μόνο που πρόλαβα ν’ακούσω
ήταν: «…Σε κλείνω τώρα. Έρχεται η Μαρίνα».

Τους κοίταξα απορημένη.
Ο μπαμπάς γύρισε προς το μέρος μου,
πήρε μια βαθιά ανάσα και είπε στενοχωρημένα:
«Ο παππούς αγάπη μου… Δεν είναι καλά»

Σχόλιο
Πώς νιώθουμε όταν χάνουμε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο; Υπάρχει άραγε στρατηγική για να ξεπεράσουμε το επίπονο συναίσθημα της απώλειας; Η Μαρίνα του βιβλίου περνάει από αρκετές φάσεις μέχρι να ηρεμήσει: Αρχικά, την παίρνουν τα κλάματα στη θέα του γυμνού κήπου του παππού (σ.29). Στη συνέχεια μια φωτογραφία τη βοηθάει να ταξιδέψει σε μια ευτυχισμένη σκηνή από το παρελθόν. Η θύμηση των χαρακτηριστικών του παππού (τρυφερός, αστείος κι όλο κόλπα) την ξελαφρώνει (σ.34). Τέλος, μια παλιά ιστορία από ένα αγαπημένο πρόσωπο που έχασε ο μπαμπάς της, την κάνει να νιώσει ακόμα καλύτερα, συνειδητοποιώντας ότι όσοι ζουν στη μνήμη μας, δεν πεθαίνουν ουσιαστικά ποτέ (κάτι σαν μια οικογενειακού τύπου ενδοκοσμική αθανασία για την οποία μιλούσε ο Λιαντίνης).
Βλέπουμε πως το κύριο μέλημα της ηρωίδας, είναι να βρει έναν τρόπο να κρατήσει ζωντανό (έστω στη μνήμη της) τον αγαπημένο της παππούλη, έστω κι αν αντιλαμβάνεται ότι δεν θα τον ξαναδεί ποτέ (σ.47). Αντίθετα, στο Ένα αστέρι για μένα, ο συγγραφέας προτείνει την απαγκίστρωση από τα αντικείμενα και τους χώρους που θυμίζουν τους εκλιπόντες, ώστε η επόμενη γενιά να πάρει τη σκυτάλη. Η καθημερινότητα συνεχίζεται και στα δύο βιβλία. Σε αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα, η συνέχεια συμβολίζεται με το φύτεμα του κήπου (η μικρή Μαρίνα εφαρμόζει μάλιστα βελτιώσεις πάνω στο παραδοσιακό μοντέλο, σπέρνοντας τις νεροκολοκύθες σε νέο, πιο βολικό σημείο) ώστε να ανθίσει και πάλι την άνοιξη.

Χρήση στην τάξη
Το κείμενο προσφέρεται για να συζητήσουμε και πάλι στην τάξη το ζήτημα της απώλειας. Καλό είναι να δώσουμε στους μαθητές την ευκαιρία να σχολιάσουν τη στάση της Μαρίνας αλλά και των γονέων της, αλλά και να αναζητήσουν παρόμοιες καταστάσεις από την προσωπική τους ζωή.

Share/Bookmark