Τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου

Υπόθεση

Μια ομάδα Βρετανών κομάντος ανατινάζει ένα εργοστάσιο των ναζί στις ιταλικές Άλπεις και κλέβει πολύτιμα πυραυλικά σχέδια των Γερμανών. Στη συνέχεια, ο οδηγός Τζακ Λίμψον, αναλαμβάνει να τους φυγαδεύσει στην Ελβετία επιλέγοντας μια επικίνδυνη διαδρομή. Μια χιονοστιβάδα ωστόσο τους αποδεκατίζει και σώζονται χάρη στην επέμβαση ενός καλόγερου από το μοναστήρι του Αγίου Βερνάρδου. Όσο αναρρώνουν στη μονή, ο ηγούμενος τους ξεναγεί και τους διηγείται την ιστορία του σωτήρα τους, μοναχού Πιερ και του ειδικά εκπαιδευμένου σκύλου του Μπάρι, που τους ανακάλυψε μέσα στα χιόνια.

Πριν περάσει πολύς καιρός, μια ομάδα Γερμανών αλπινιστών που αναζητά τους σαμποτέρ, χτυπάει την πόρτα του μοναστηριού. Θα καταφέρουν άραγε οι αντίπαλοι να συνεννοηθούν πολιτισμένα ώστε να αποφευχθεί η αιματοχυσία στον ιερό χώρο, ή είναι η σύγκρουση μοιραία;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Γαλάτεια Γρηγοριάδου - Σουρέλη
Εικονογράφηση: Liz Fainberg
ISBN: 978-960-293-921-4
Έτος 1ης Έκδοσης: 1995
Σελίδες: 174
Τιμή: 7 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις:

Κριτική

Συγκινητικό μυθιστόρημα που συνδυάζει στοιχεία πολεμικού δράματος και ζωοφιλικής περιπέτειας. Με όμορφη γλώσσα αλλά στήσιμο κειμένου που δεν βοηθάει ιδιαίτερα στην κατανόηση (σκηνές αλλάζουν έπειτα από ένα απλό κενό, κάτι που μπορεί να μπερδέψει τους αναγνώστες), η συγγραφέας μας διηγείται μια ιστορία βγαλμένη από τον Β' παγκόσμιο πόλεμο και επιχειρεί να αναδείξει αξίες όπως η ειρήνη, η αγάπη προς τον συνάνθρωπο αλλά και προς τους σκύλους. Η πλοκή κινείται σε δύο άξονες: Στον πρώτο παρατηρούμε την σύγκρουση των Βρετανών με τους Γερμανούς στρατιώτες, ενώ στον δεύτερο -που καταλαμβάνει τις σελίδες 44-109 -σχεδόν το 1/3 του βιβλίου- και ίσως κερδίζει τις εντυπώσεις) ενημερωνόμαστε για τις συνθήκες εκπαίδευσης των σκύλων Αγ. Βερνάρδου, μέσα από σύντομες ιστορίες του Μπάρι και του δόκιμου μοναχού Πιερ. Το κείμενο δεν χωρίζεται σε κεφάλαια, παρότι αυτό θα εξυπηρετούσε στο ευκολότερο διάβασμά του από τους λιγότερο έμπειρους. Αυτοί θα πρέπει επίσης να δείξουν υπομονή, καθώς η κυρίως δράση συγκεντρώνεται ουσιαστικά στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου. Εμείς το προτείνουμε περισσότερο σε μαθητές της Στ' Δημοτικού και του Γυμνασίου, που μπορούν να αντιληφθούν το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, να εκτιμήσουν την ψυχολογική σύγκρουση των αντιπάλων χαρακτήρων και που δεν θα ενοχληθούν από τις σκηνές βίας.

Ενδιαφέρουσες ιστορίες με ανθρώπους και ζώα Προβολή ανθρωπιστικών αξιών

Απουσία συμπληρωματικού υλικού, χαρτών, κτλ. "Κοιλιά" στην κυρίως πλοκή

Αξίες - Θέματα
Ειρήνη, Γενναιότητα, Ζωοφιλία, Θρησκευτική πίστη, 28 Οκτωβρίου.

Εικονογράφηση

Ασπρόμαυρη και δουλεμένη με πενάκι, η εικονογράφηση δεν μοιάζει να αναδεικνύει όσο θα μπορούσε το θέμα και δύσκολα θα συγκινήσει τους σύγχρονους μαθητές.

Απόσπασμα
Δεν ήξεραν πως τόσο γρήγορα τα γυμνάσματα για δήθεν χαμένους οδοιπόρους θα έπαυαν να είναι απλή εκπαίδευση. Πολύ γρήγορα χρειάστηκαν τα σκυλιά να παλέψουν και να σώσουν ανθρώπους.

Είχαν δεν είχαν ακόμα αναλάβει απ’ την περιπέτειά τους ο αδελφός Πιερ και ο Μπάρι, όταν ο καιρός, έτσι στα καλά καθούμενα, πήρε το χειρότερο. Το ραδιόφωνο μίλησε για «πρωτοφανή κακοκαιρία» -μια κακοκαιρία που εκατό χρόνια είχε να πλήξει την Ευρώπη – και έδωσε το δελτίο θυέλλης.

Από το τηλέφωνο, πριν ακόμα κοπεί και απομονωθούν οι καλόγεροι, ο ηγούμενος πήρε και την προσωπική συμβουλή του αστυνόμου της κοντινής πόλης να λάβουν μέτρα έκτακτης ανάγκης.

Με σύστημα, χωρίς πανικό, οι καλόγεροι οργάνωσαν την άμυνά τους στο κακό, που ώρα την ώρα θα χτυπούσε την περιοχή. Τα ζώα ασφαλίστηκαν, οι υδραυλικές εγκαταστάσεις ελέγχθηκαν, οι στέγες καθαρίστηκαν, οι αποθήκες με τα τρόφιμα εξετάστηκαν σχολαστικά, ειδικά τσεκαρίστηκε το απόθεμα ασφάλειας φαρμάκων. Ο μοναχός – γιατρός επέβλεπε προσεχτικά στην επιθεώρηση του κινητού χειρουργείου και την άψογη λειτουργία του μόνιμου. Οι βάρδιες στους πύργους του μοναστηριού διπλασιάστηκαν. Τα μπουκάλια με το κονιάκ γεμίστηκαν από τα τεράστια βαρέλια που φυλάγονταν στο κελάρι, και έτοιμα περίμεναν να δεθούν στις κοιλιές των σκυλιών. Και οι κουβέρτες, καλοδιπλωμένα μπογαλάκια, η μια πάνω στην άλλη, έτοιμες να δεθούν στην κοιλιά του κάθε σκύλου. Οι συνοδοί τους κοιμούνταν ντυμένοι. Έτοιμοι να ξεχυθούν έξω, στην άσπρη κόλαση, να δώσουν μάχη για τη σωτηρία κάποιου ανθρώπου που θα κινδύνευε. Όλα ήταν έτοιμα να δεχτούν την τρομερή επίθεση της κακοκαιρίας, που δεν άργησε να φτάσει στις Άλπεις.

Ξαφνικά, ο ουρανός έγινε μουντός. Μουντός, με κάτι περίεργες κόκκινες ανταύγειες. Η φύση κράτησε την αναπνοή της. Τα ζώα είχαν ειδοποιηθεί από το ένστικτό τους και είχαν λουφάξει. Για λίγο, μια απειλητική σιγή έπεσε πάνω στα χιονισμένα βουνά. Κι έπειτα ξέσπασε το κακό. Μούγκρισαν οι Άλπεις, κι αυτό το μουγκρητό γέμισε τις κοιλάδες, διπλασιάστηκε, τριπλασιάστηκε απ’ την ηχώ μια φοβερή κραυγή απόγνωσης, που έφτασε μέχρι το μοναστήρι. Τρεμούλιασε το πέτρινο τεράστιο οικοδόμημα, τα φώτα χαμήλωσαν, ξανάναψαν και τελικά έσβησαν. Έτοιμες ήταν οι γεννήτριες και δώσανε φως στο μοναστήρι.

Τη δεύτερη μέρα, όταν το κακό, αντί να υποχωρήσει, γιγαντώθηκε, οι βάρδιες είδαν τις φωτοβολίδες. Δεν ήταν μια ούτε δυο. Πάνω από τρεις υπολογίσανε οι παρατηρητές. Άρα η ομάδα που κινδύνευε ήταν μεγάλη, πολυπρόσωπη.

- Θα χρησιμοποιηθούν και τα σκυλιά που εκπαιδεύονται τώρα, αποφάσισε ο ηγούμενος.

Ο αδελφός Αντώνιος είχε αντιρρήσεις. Άλλο ασκήσεις σε ομαλές περιπτώσεις κι άλλο να ζητάς από ένα σκυλί χωρίς πείρα να τα βγάλει πέρα σε τόσο σοβαρές στιγμές.

- Φοβάμαι να το ρισκάρω, εξήγησε βιαστικά στον ηγούμενο. Και το σκυλί μπορεί να κινδυνέψει, αλλά και ο εκπαιδευτής του. Μπορεί σκυλί και μοναχός να χαθούν.

- Είναι μεγάλη η ομάδα των ανθρώπων. Πρέπει να βοηθήσει όλη η μονάδα των μοναχών με όλα τα σκυλιά, δεν άλλαξε γνώμη ο ηγούμενος. Μόνο μην αργούμε. Κάθε δευτερόλεπτο φέρνει με σιγουριά τους αδερφούς μας προς το θάνατο.

Άλλο δεν μπορούσε να επιμείνει ο αδελφός Αντώνιος.

- Ευλόγησον, είπε και έφυγε τρεχάτος να δώσει διαταγές.

Έβαλε ο αδελφός Πιερ στον Μπάρι την κουβέρτα και το κονιάκ.

- Μπάρι, του ψιθύρισε, τα θυμάσαι όλα όσα σου ‘μαθα;

Το σκυλί γρύλισε. Ναι, τίποτα δεν ξέχναγε.

Τελείωσε το δέσιμο του κονιάκ και της κουβέρτας στην κοιλιά του ζωντανού ο αδελφός Πιερ και επιθεώρησε για τελευταία φορά τα πετσιά. Ήταν εντάξει. Έβαλε τα δικά του πλατιά παπούτσια και ετοιμάστηκε να βγει στην αυλή, εκεί που μαζεύονταν και οι άλλοι.

Φοβήθηκε ξαφνικά. Ξανακοίταξε το σκύλο του. Όπως τον είδε, μεγαλόσωμο, γεροφτιαγμένο, ένιωσε μια σιγουριά, πήρε μια βαθιά αναπνοή.

- Μπάρι, καλή τύχη να ‘χουμε κι οι δυο μας, του ψιθύρισε και του φίλησε το υγρό μουσούδι.

Κι ο Μπάρι, σοβαρά, έβγαλε τη γλώσσα του και τρυφερά του φίλησε το μάγουλο.

Κρατούσαν σφιχτά τις λάμπες θυέλλης απ’ το χέρι, τη χοντρή αλυσίδα με το σκύλο απ’ την άλλη. Και βγήκαν όλοι μαζί από το μοναστήρι.

Απ’ το φοβερό αέρα που τους υποδέχτηκε, δεν άκουσαν καν τη βαριά πόρτα που έκλεισε πίσω τους. Μπρος, θολές φιγούρες τα τεράστια βουνά. Το χιόνι γινόταν κρύσταλλο μόλις τους άγγιζε. Στην αρχή, πήγαιναν όλοι μαζί, μα τα σκυλιά κάποια στιγμή τινάχτηκαν μπροστά και τους παρέσυραν σ’ ένα ξέφρενο κατηφόρισμα.

Βρέθηκε μόνος με τον Μπάρι. Το σκυλί τραβούσε νευρικά με τόση δύναμη την αλυσίδα του, που κόντεψε να του βγάλει το χέρι απ’ τον ώμο. Δεν έβλεπε τίποτα, κάθε βήμα γινόταν απίθανα επικίνδυνο και κουραστικό. Πού πήγαιναν, Θεέ μου;

Μέρα ήταν; Νύχτα ήταν; Δεν ήξερε πια. Είχε χάσει την αίσθηση του χρόνου. Είχε πάψει να ψάχνει το έδαφος, αν ήταν στέρεο. Με τα παπούτσια, που είχαν μεγάλη επιφάνεια, πατούσε γερά στο χιόνι, προσπαθώντας να αντισταθεί στον αγέρα που πάλευε να τον ρίξει κάτω. Και προχωρούσαν. Τώρα το σκυλί έγινε πιο νευρικό. Κάποια στιγμή στάθηκε αναποφάσιστο, οσμίστηκε μια δυο φορές κι έπειτα ρίχτηκε προς την πλαγιά. Δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς και ο αδελφός Πιερ, τυφλωμένος απ’ το χιόνι, που του έγδερνε το πρόσωπο, το ακολούθησε. Κατάλαβε το τράνταγμα της αλυσίδας να γίνεται επιτακτικό. Τέτοιο δυνατό τράνταγμα, που τον πέταξε κάτω. Βρέθηκε χωμένος σε μια εσοχή, κι έτσι σώθηκε.

Η χιονοστιβάδα, ακολουθώντας το δρόμο της με βοή, πέρασε ακριβώς από πλάι του. Το έδαφος τρεμούλιασε, έπαψε να ‘ναι σταθερό, ήταν έτοιμο να σκιστεί στα δύο.

Περίμενε φοβισμένος, άκουσε το θόρυβο της χιονοστιβάδας που, παρασύροντας κι άλλους όγκους χιονιού, έπεφτε με τρομαχτική βοή στο χάος. Έκατσε ακίνητος λίγη ώρα, με μισοχαμένες από τον τρόμο τις αισθήσεις του. Κάποια στιγμή συνήλθε.  Σηκώθηκε με κόπο. Πού ήταν ο Μπάρι; Τον έπιασε τρόμος. Αν έχανε τον Μπάρι, ελάχιστες ελπίδες είχε να σωθεί κι αυτός. Η αλυσίδα του ‘χε φύγει απ’ τα χέρια καθώς έπεφτε. Έψαξε στα τυφλά να τη βρει. Και αγκάλιασε το ζεστό κορμί του Μπάρι.

Ο Μπάρι ανυπόμονα περίμενε να βρει το αφεντικό του την αλυσίδα. Κι όταν σιγουρεύτηκε πως έγινε αυτό, βγάζοντας ένα δυνατό ουρλιαχτό, ξεκίνησε με καινούρια ορμή. Κάποια στιγμή ένας όγκος χιονιού τους έκοψε το δρόμο. Ο Πιερ δεν τον είχε αντιληφθεί και σκόνταψε απάνω του. Εκεί στάθηκε ο Μπάρι. Με ένα ακόμα ουρλιαχτό, άρχισε σαν παλαβός να σκάβει με τα τέσσερα πόδια του. Ο αδελφός Πιερ έβγαλε με μεγάλο κόπο ένα μικρό φτυάρι που είχε στον κόρφο του. Προσπάθησε να βοηθήσει τον Μπάρι, να του κάνει πιο εύκολη τη σκληρή δουλειά. Σκεφτόταν πως θα του ‘τρωγε πολλή ώρα αυτό το σκάψιμο κι όποιος ήταν εκεί παραχωμένος θα πέθαινε απ’ αυτή την αργοπορία. Για ώρα ανάγκης είχε το μικρό πιστόλι με τη φωτοβολίδα. Το έβγαλε και με μεγάλη προσπάθεια έριξε σήμα. Οι άλλοι μοναχοί δε θ’ αργούσαν να ‘ρθουν για βοήθεια. Κι όμως άργησαν.

Η ομάδα οδοιπόρων είχαν παραθαφτεί απ’ τη χιονοστιβάδα σε μεγάλη ακτίνα. Κι έτσι πάλευαν υπεράνθρωπα οι άλλοι καλόγεροι να ξεθάψουν αυτούς που τα δικά τους σκυλιά είχαν εντοπίσει.

Ο Μπάρι δεν είχε ξανακάνει αυτή την άσκηση σε τόσο βάθος.

Έσκαβε, έσκαβε απελπισμένα, πολλές στιγμές θύμωνε, άλλες δίβουλα στεκόταν, από φόβο μήπως έκανε λάθος, κι έπειτα με περισσότερο πείσμα προχωρούσε στην τρύπα που ‘χε καταφέρει να ανοίξει στο χιονισμένο σκληρό όγκο.

Κι όταν σε βάθος δύο μέτρων βρήκε αυτό που γύρευε, το λιποθυμισμένο άνθρωπο, τότε έβγαλε μια κραυγή, που ήταν όμως κραυγή νίκης. Ο αδελφός Πιερ έστειλε άλλο σινιάλο – άλλο χρώμα φωτοβολίδας- πως βρήκε οδοιπόρο, κι αμέσως άρχισε να στάζει στα παγωμένα χείλια του άγνωστου κονιάκ.

Ο οδοιπόρος σάλεψε, άρχισε να συνέρχεται. Τότε φτάσαν κι άλλοι μοναχοί. Δε θα μπορούσε να πει πώς ακριβώς έγινε. Ίσως επειδή πρώτη φορά λάβαινε μέρος σε ομάδα διάσωσης, ίσως γιατί η χαρά και η υπερηφάνεια τον συνεπήραν, μια και πέτυχε αυτή η πρώτη του έξοδος, ίσως γιατί ήταν αποκαμωμένος απ’ το τρέξιμο και το σκάψιμο, ίσως γιατί δεν είχε πείρα, ξέχασε τον Μπάρι.

Σιγουρεύτηκε πως ο τραυματισμένος δέθηκε γερά στο έλκηθρο κι ανάπνεε. Έτσι ακολούθησε τους άλλους μοναχούς, που κουβαλούσαν και τους υπόλοιπους οδοιπόρους. Ίσως, καθώς άκουγε τα άλλα σκυλιά να αλυχτούν, να πίστεψε πως μαζί τους ήταν και ο Μπάρι. Δεν ξέρει τι έφταιξε και, όσο γινότανε πιο γρήγορα, πήρε μαζί με τους υπόλοιπους το δρόμο για το μοναστήρι. Ο γυρισμός του φάνηκε πιο εύκολος, ο αγέρας τους έσπρωχνε από πίσω, ήταν πολλοί μαζί, δεν το κατάλαβε πώς έφτασε στο μοναστήρι.

Άνοιξε η βαριά εξώπορτα, οι νοσοκόμοι-αδελφοί πήγαν τους χτυπημένους στο κτίσμα που ήτανε νοσοκομείο. Και μόνο τότε, σαν είδε τους καλόγερους να παίρνουν τα σκυλιά να παν να τα ταΐσουν, μονάχα τότε αναζήτησε τον Μπάρι.

Σφύριξε… Τίποτα.

- Μπάρι, ψιθύρισε. Μπάρι, φώναξε. Μπάρι, ούρλιαξε.

Μα το γνώριμο γρύλισμα δεν τα’ άκουσε. Δε χωρούσε καμιά αμφιβολία. Ο σκύλος είχε απομείνει στις χιονισμένες πλαγιές.

Δε δίστασε. Με έναν πήδο βρέθηκε στην εξώπορτα. Με τη φασαρία που επικρατούσε, κανείς δεν τον πήρε είδηση που την άνοιξε. Την έκλεισε πίσω του και, χωρίς να σκεφτεί, άρχισε να τρέχει μες στην χιονοθύελλα· ούτε τον αγέρα κατάλαβε, ούτε το χιόνι που τον μαστίγωνε. Ούτε πρόσεξε τον ουρανό, που είχε μπλαβιάσει και τον απειλούσε. Έβγαλε μια σφυρίχτρα και καλούσε τον Μπάρι μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής του. Δεν ξέρει ποιους αδιάβατους δρόμους πήρε. Δεν ξέρει καν αν κινδύνεψε σ’ αυτά τα μονοπάτια. Είχε ξεχάσει τον εαυτό του και μόνο τον Μπάρι σκεφτόταν. Η φαντασία του τον έβλεπε ξεπαγιασμένο, άψυχο, να πεθαίνει χωρίς κανείς να βρίσκεται κοντά του. Προσευχήθηκε: «Θεέ μου, ας βρω τον Μπάρι!».

- Μπάρι! Όλο το είναι του τον φώναξε. Ολόκληρος είχε γίνει μια κραυγή.

- Μπάρι!

Και τότε μέσα στα ουρλιαχτά του αγέρα, σαν να ‘κουσε ένα παραπονεμένο κλάμα. Καρδιοχτύπησε. Λες ν ‘ταν ιδέα του; Μήπως το φαντάστηκε; Κι από πού άκουσε το κλάμα; Ίδιο λαγωνικό τέντωσε τ’ αυτιά του. Και τότε καθαρά πια έφτασε ως αυτόν το ίδιο παραπονεμένο κλάμα. Σαν παλαβός, ο αδελφός Πιερ έτρεξε προς τα εκεί που ακούστηκε ο Μπάρι. Περισσότερο το ένστικτο τον οδήγησε σε κείνο το μέρος. Μα πού να ψάξει; Απελπισμένος έβλεπε την πλαγιά. Κάπου εκεί ψυχομαχούσε ο Μπάρι, αλλά πού;

Τότε ήταν που άκουσε καθαρά το κλάμα του σκυλιού. Πηδούσε τώρα, δεν έτρεχε. Έφτασε κι άρχισε να σκάβει σαν τρελός. Όταν ξέθαψε το σκύλο, όταν άγγιξε το αγαπημένο του κρομί, τότε στάθηκε να πάρει μια ανάσα. Έπειτα πήρε το κορμί του στα χέρια, αγκαλιά, και άρχισε το δύσκολο αγώνα της επιστροφής. Ο Μπάρι ήταν βαρύς, ήταν κι ο ίδιος πολύ κουρασμένος κι η θύελλα μαινόταν γύρω τους. Μα ο αδελφός προχωρούσε για το μοναστήρι, για τη σωτηρία. Ο Μπάρι ανάπνεε τώρα βαριά. Κι ο Μπάρι έζησε.

Στιγμή δεν έφυγε από πλάι του ο αδελφός Πιερ. Τα φάρμακα τα ανακάτευε στο ζεστό γάλα και τάιζε με μπιμπερό το εξαντλημένο σκυλί. Κι ο Μπάρι, μ’ όλη την αδυναμία του, προσπαθούσε να σαλέψει την ουρά του, να ξαναδεθεί, προσπαθούσε για τη ζωή. Κι αυτό, για να μη λυπήσει το αφεντικό του· γι’ αυτό περισσότερο…

- Αδελφέ, έκανες μεγάλη αμαρτία. Κινδύνεψες για να σώσεις το σκυλί σου.

Ο ηγούμενος, όρθιος, κατσάδιαζε τον αδελφό Πιερ.

- Από θαύμα γύρισες ζωντανός. Έβαλες και σε κίνδυνο κι άλλους αδελφούς, που βγήκαν να σε αναζητήσουν. Ναός του Θεού είναι ο άνθρωπος, Κι εσύ δεν τον λογάριασες αυτόν το ναό του Θεού.

Ο Πιέρ είχε σκύψει το κεφάλι κι άκουγε τα σκληρά λόγια του ηγούμενου. Έτσι όμως δεν έβλεπε τα μάτια του ηγούμενου, που τον κοιτούσαν όλο αγάπη και στοργή.

- Πήγαινε, αδελφέ, θα μείνεις αμίλητος πέντε μέρες και θα πεις την προσευχή της Παρθένου διακόσιες φορές.

- Ευλόγησον, γέροντα, ψέλλισε ο αδελφός Πιερ ταπεινά.

Όχι, δεν είχε δει πόσο καμάρι είχαν τα μάτια του ηγούμενου.

Το άσυλο του Αγ. Βερνάρδου, λίγα μέτρα βόρεια από τα ιταλικά σύνορα (κίτρινη γραμμή) όπως φαίνεται στο Google Earth

Σχόλιο

Η ιστορία του μοναστηριού του Αγίου Βερνάρδου όπως μας περιγράφεται στις σελίδες 44-45 είναι αληθινή, όπως αληθινές είναι και οι πληροφορίες για τον Μπάρι τον Σωτήρα (Barry der Menschenretter), που έζησε μεταξύ 1800-1814 και έσωσε από τον θάνατο πάνω από 40 ανθρώπους. Όπως αναφέρεται και στο βιβλίο, ο ηρωικός σκύλος αφού πέθανε βαλσαμώθηκε και από τότε εκτίθεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βέρνης. Ένα μνημείο στήθηκε προς τιμήν του στο κοιμητήριο ζώων του Παρισιού το 1900, ενώ το πιο εύρωστο κουτάβι που γεννιέται στο μοναστήρι, παίρνει ακόμα το όνομά του. Το 2004 συστήθηκε στην Ελβετία Ίδρυμα Barry du Grand Saint Bernard (στην ιστοσελίδα του οποίου πωλούνται σχετικά βιβλία, ημερολόγια, κτλ.), με στόχο την διατήρηση της συγκεκριμένης ράτσας. Ο γενναίος σκύλος έχει εμπνεύσει ποιητές και πεζογράφους, ενώ με θέμα τη ζωή του έχουν γυριστεί και κινηματογραφικές ταινίες. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Παρότι οι ναζί είναι σαφέστατα οι "κακοί" του μυθιστορήματος, η συγγραφέας αποφεύγει να πέσει στην παγίδα της μονομέρειας και δημιουργεί για τον κάθε Γερμανό, ένα ξεχωριστό ψυχολογικό προφίλ. Ο συνταγματάρχης Γιόχαν Γιούγκερς παρουσιάζεται ως ανθρωπιστής με αρχές (σ.22) που νιώθει ντροπή (σ.128) για τους φανατισμένους συστρατιώτες του και τελικά έρχεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση (σ.131) μαζί τους. Στο αντίθετο άκρο, ο Βολφ Σουλτς που το βλέμμα του είναι γεμάτο μίσος (σ.128) μιλάει εχθρικά, όλο κακία (σ.111) και χαχανίζει σαρκαστικά. Ο Καρλ Σελ πάλι, εμφανίζεται ως θύμα του ναζιστικού μηχανισμού, αφού από τρυφερός και ευαίσθητος, έγινε αλλιώτικος από τότε που οργανώθηκε στη χιτλερική νεολαία (σ.22). Παρόμοιες αντιθέσεις παρατηρούμε όμως και στην ομάδα των Βρετανών κομάντος.

κάπως έτσι μπορούμε να φανταστούμε τον Βολφ (πηγή)

Η φιλία του Μπάρι με μια γάτα, όπως περιγράφεται στις σελίδες 85-88, ίσως κάνει κάποιους να αναρωτηθούν αν κάτι τέτοιο είναι πιθανό να συμβεί στην πραγματικότητα. Η αλήθεια είναι πως όταν γάτες και σκύλοι μεγαλώνουν μαζί, δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα συμβίωσης. Και επειδή η Φύση πάντα μας εκπλήσσει, πρόσφατα εντοπίστηκε στη Φινλανδία μια ακόμα πιο περίεργη φιλία, ανάμεσα σε έναν λύκο και μια αρκούδα!

Χρήση στην τάξη

Στη σελίδα 90, διαβάζουμε την παρακάτω εξωτερική περιγραφή του Μπάρι. Μπορούν άραγε οι μαθητές μας να περιγράψουν με αντίστοιχο τρόπο ένα δικό τους, αγαπημένο ζώο;

Ο Μπάρι τώρα ήταν ένα εντυπωσιακό μεγαλόσωμο σκυλί με σωστές αναλογίες. Το κεφάλι του ήταν δυνατό, φαρδύ, με καμπυλωτό κρανίο και ρυτίδες στο μέτωπο. Τα μάτια του ήταν μεσαίου μεγέθους, σκούρα, με το κάτω βλέφαρο χαλαρό. Τ' αυτιά του, ούτε μεγάλα ούτε μικρά, πέφταν μαλακά κάτω. Η ουρά του ήταν χοντρή, μακριά, βαριά και σηκωνόταν μόνο όταν ήταν σε επιφυλακή. Ψηλός, περίπου 70 εκ. Το τρίχωμά του άσπρο με αποχρώσεις κοκκινωπές, είχε κηλίδες μεγάλες γκρι τιγρέ. Τα πόδια του και το φαρδύ του στήθος ήταν κάτασπρα· άσπρη ήταν και η περιοχή γύρω απ' τη μύτη του και η άκρη της ουράς του. Άσπρο είχε και στο μέτωπο, στο λαιμό και στο σβέρκο. Ποτέ το κόκκινο δεν μπερδευόταν με τ' άσπρο· ήταν καθορισμένες οι κηλίδες. Η τρίχα του πυκνή, σκληρή, καθιστή στο δέρμα, λεία...

Τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου

Η καμηλοπάρδαλη που αγαπούσε τα καπέλα

Υπόθεση

Μια μικρή, ξεροκέφαλη καμηλοπάρδαλη, βλέπει για πρώτη φορά καπέλο σε μια σελίδα περιοδικού που βρέθηκε στη ζούγκλα. Της αρέσει τόσο, που παρά τις προειδοποιήσεις του βασιλιά - λιονταριού, αποφασίζει να πάει στην πόλη, για να ψωνίσει και κείνη ένα. Αναζητώντας κάποιον άνθρωπο που θα της δείξει τον δρόμο, περπατάει ως το ξέφωτο του δάσους, όπου συναντά ένα τζιπ με κυνηγούς! Εκείνοι τη φορτώνουν σ' ένα αεροπλάνο και το επόμενο βράδυ ξυπνάει στον ζωολογικό κήπο μιας μεγάλης πόλης, δίπλα στο κλουβί με τον ελέφαντα. Γρήγορα βαριέται την αιχμαλωσία, αποδρά από τον κήπο και βγαίνει στους δρόμους της πόλης. Ο κόσμος που τη βλέπει πανικοβάλλεται, όμως εκείνη συνεχίζει τη βόλτα της στα καταστήματα, γυρεύοντας το τέλειο καπέλο!

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Μαρία Παπαγιάννη
Εικονογράφηση: Θανάσης Δήμου
ISBN: 978-960-16-3069-4
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 40
Τιμή: περίπου 4 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Α', Β'

Κριτική

Χαριτωμένο διήγημα 3.500 περίπου λέξεων για μαθητές που αγαπούν τα ζώα και έχουν κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης. Με απλή γραφή, χιούμορ και διάχυτη ανεμελιά, η συγγραφέας μιας περιγράφει την τρελή περιπέτεια μιας μικρής καμηλοπάρδαλης που κάνει του κεφαλιού της, αδιαφορώντας για τους κινδύνους που παραμονεύουν. Τελικά, όχι μόνο δεν τιμωρείται για τις επιλογές της, αλλά μας αποδεικνύει και πως "ο επιμένων νικά και ο ζητών ευρίσκει". Χωρισμός σε κεφάλαια δεν υπάρχει, όμως το στήσιμο με το κείμενο αντικριστά στις ολοσέλιδες ζωγραφιές βοηθάει στο να παρουσιάσουμε το βιβλίο και σε μικρότερα παιδιά. Ο εικονογράφος ακολουθεί το πνεύμα του κειμένου, πλαισιώνοντάς το με χαρούμενες, πολύχρωμες ζωγραφιές. Εμείς το προτείνουμε σε μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού αλλά και σε μεγαλύτερους, που αναζητούν ένα ελαφρύ ανάγνωσμα.

Απλή γλώσσα Χιούμορ

 

Μηνύματα που μπορεί να παρεξηγηθούν

Αξίες - Θέματα
Ζωοφιλία, Χιούμορ, Περιβάλλον

Εικονογράφηση
Με καθαρές γραμμές και γελοιογραφικό σκίτσο, οι πολύχρωμες ζωγραφιές σε κάθε δεύτερη σελίδα, δίνουν χρώμα στο βιβλίο και συμβάλλουν στην ξεκούραστη ανάγνωση.

Απόσπασμα
Ζούσε μια φορά κι έναν καιρό, σε μια ζούγκλα στα βάθη της Αφρικής, μια καμηλοπάρδαλη. Σε αυτές τις ζούγκλες ο χάρτης μπερδεύεται. Έτσι, και να με ρωτήσετε δεν μπορώ να σας πω σε ποια χώρα ακριβώς βρίσκεται αυτή η ζούγκλα. Αυτό όμως δεν έχει σημασία. Αν βλέπατε από μακριά αυτή την καμηλοπάρδαλη, θα σας φαινόταν ίδια με τις υπόλοιπες.

Ήταν ψηλή, με ωραίο πορτοκαλί χρώμα και στρογγυλές βούλες. Έβοσκε ήσυχη το χορτάρι και τα φύλλα των δέντρων. Οι γονείς της ήταν περήφανοι για τη μικρή τους και την παρακολουθούσαν να μεγαλώνει. Ήταν σίγουροι ότι θα γινόταν μια καθωσπρέπει καμηλοπάρδαλη και σε μερικά χρόνια θα έκανε τη δική της οικογένεια.

Η μαμά της όμως ανησυχούσε.
- Αυτό το παιδί, έλεγε στις φίλες της, έχει φοβερό πείσμα. Άμα της μπει μια ιδέα στο κεφάλι, δεν αλλάζει γνώμη με τίποτα.

- Μην ανησυχείς, της έλεγαν εκείνες, όλα τα παιδιά είναι πεισματάρικα. Στο τέλος όμως κάνουν αυτό που πρέπει.

Μια μέρα η μικρή Καμηλοπάρδαλη μάσησε κάτι σκληρό και άνοστο, που την έκανε να αηδιάσει και να το φτύσει αμέσως.

Έφαγε μερικά ακόμα φύλλα και μετά έριξε μια ματιά στο παράξενο πράγμα που κατά λάθος είχε βάλει στο στόμα της.

"Αυτό δεν είναι φύλλο" σκέφτηκε και το ίσιωσε με τη μουσούδα της. Είχε παράξενα σχέδια και πολύ όμορφα χρώματα. Φύλλο όμως δεν ήταν. Ήταν πολύ άνοστο.Ούτε ήξερε κανένα δέντρο που να κάνει τέτοια φύλλα. Έπρεπε να ρωτήσει τη μαμά της.

- Μαμάαα... φώναξε με όλη της τη δύναμη.

- Το παιδί μου! Φώναξε και η μαμά της κι άρχισε να τρέχει προς το μέρος της.

Το ίδιο έκαναν και τα άλλα ζώα, που φοβήθηκαν ότι κάτι πολύ κακό συνέβη.

- Τι έπαθες, παιδί μου; Ρώτησε η μαμά Καμηλοπάρδαλη μόλις έφτασε κοντά της.

- Είσαι καλά; Ρώτησαν και τα άλλα ζώα.

- Φυσικά, είπε η μικρή Καμηλοπάρδαλη, που δεν κατάλαβε γιατί τρόμαξαν τόσο.

- Βρήκα αυτό το φύλλο, μάλλον κόντεψα να φάω αυτό το φύλλο, που όμως δεν είναι φύλλο κανενός δέντρου. Το ξέρω γιατί έχω δοκιμάσει όλα τα φύλλα της ζούγκλας και ποτέ δεν έφαγα κάτι τόσο άνοστο. Όμως έχει πολύ ωραία χρώματα και είναι λεπτό και ίσιο, όπως κάθε άλλο φύλλο. Τι είναι λοιπόν;

Η μαμά Καμηλοπάρδαλη το μύρισε δυο φορές.

- Πρώτη φορά βλέπω τέτοιο πράγμα, είπε. Καλά θα κάνεις να το αφήσεις εκεί που βρίσκεται, μπορεί να είναι επικίνδυνο.

- Θα το πάρω μαζί μου, είπε η μικρή Καμηλοπάρδαλη και το σήκωσε με τη μουσούδα της.

- Άσ' το εκεί που είναι και έλα σπίτι, είπε η μαμά. Ακούς;

Όμως η μικρή δεν άκουγε. Σκεφτόταν πώς μπορούσε να μάθει περισσότερα για το παράξενο φύλλο.

- Ακούς; Ξαναείπε η μαμά.

- Εντάξει, έρχομαι, απάντησε η μικρή Καμηλοπάρδαλη κι έκρυψε το φύλλο ανάμεσα στα αυτιά της.

Είχε κιόλας σκεφτεί τι έπρεπε να κάνει.

Στην Αφρική ο ήλιος το πρωί βγαίνει κατακόκκινος σαν ώριμη ντομάτα. Αυτό, βέβαια, το ξέρουν πολύ λίγοι, αφού εκεί δε φυτρώνουν ντοματιές. Έτσι, κανένας δεν σκέφτεται να κάνει σαλάτα όταν ξημερώνει.

Η μικρή Καμηλοπάρδαλη  είχε ανοίξει τα μάτια της πολύ πριν ξημερώσει και βγήκε από το σπίτι της όταν ανέβηκε ψηλά ο ήλιος. Η μαμά της την καλημέρισε νομίζοντας πως πάει να βοσκήσει. Εκείνη όμως τράβηξε κατευθείαν για το κέντρο της ζούγκλας. Ήξερε τον δρόμο, γιατί μια φορά είχε πάει εκεί με τον μπαμπά της.

Στο κέντρο της ζούγκλας είχε τη φωλιά του ο μεγαλοπρεπής άρχοντας της ζούγκλας, το Λιοντάρι. Η μικρή Καμηλοπάρδαλη στάθηκε απ' έξω και χτύπησε την πόρτα.

- Έχεις ραντεβού; τη ρώτησε ένα κουνάβι αφού την κοίταξε από τα πόδια μέχρι τον λαιμό.

- Όχι, έχω να δείξω κάτι στο Λιοντάρι. Το ραντεβού τι είναι; Άλλο δέντρο;

- Μικρή μου, είχε τελείως άσχετη. Πρώτη φορά έρχεσαι στο κέντρο;

- Δεύτερη. Έχω έρθει άλλη μία με τον μπαμπά μου.

- Και δεν ξέρεις, λοιπόν, ότι ο άρχοντας της ζούγκλας δέχεται μόνο με ραντεβού;

- Άκου να δεις, αν ήξερα τι δέντρο είναι αυτό το ραντεβού, θα το είχα φέρει μαζί μου. Τώρα δεν το έχω. Λοιπόν, θα μου ανοίξεις την πόρτα;

- Τι θέλει η μικρή Καμηλοπάρδαλη και ήρθε τόσο πρωί στη μεγαλοπρεπή φωλιά μου; Φώναξε το Λιοντάρι.

Η Καμηλοπάρδαλη του έδειξε αμέσως το φύλλο.

- Τι είναι αυτό; Ρώτησε.

Το Λιοντάρι κοίταξε το φύλλο με την άκρη του ματιού του και ξαφνικά έχασε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Έμοιαζε τώρα περισσότερο με μια παχουλή φοβισμένη γάτα.

- Πού το βρήκες; Ρώτησε.

- Εκεί που έτρωγα. Όμως δεν είναι φύλλο.

- Φύλλο είναι, είπε το Λιοντάρι, που άρχισε να τρέμει σαν φύλλο.

- Δεν καταλαβαίνω, είπε η Καμηλοπάρδαλη και κοίταξε το Λιοντάρι από πάνω ως κάτω.

- Πώς να σ' το εξηγήσω, είπε το Λιοντάρι και χαμήλωσε τη φωνή του, είναι φύλλο περιοδικού.

- Δεν ξέρω κανένα δέντρο που να το λένε έτσι, ψιθύρισε θυμωμένη η Καμηλοπάρδαλη, και έχω δοκιμάσει όλα τα φύλλα της ζούγκλας.

- Το περιοδικό δεν είναι δέντρο.

- Τότε;

- Άκου, είπε τότε σοβαρά το Λιοντάρι, τα περιοδικά είναι πράγματα των ανθρώπων. Δεν ξέρω σε τι τους χρησιμεύουν και δε μ' ενδιαφέρει. Εκείνο που ξέρω είναι ότι όπου υπάρχουν πράγματα των ανθρώπων υπάρχουν και άνθρωποι. Οι άνθρωποι είναι πολύ επικίνδυνα πλάσματα. Έρχονται καμιά φορά εδώ, πιάνουν τα ζώα, τα βάζουν σε κλουβιά και στην καλύτερη περίπτωση τα πηγαίνουν στις πόλεις και τα κλείνουν στους ζωολογικούς κήπους. Επειδή είσαι μικρή, δε θέλω να σου πω τι άλλο κάνουν. Πάντως, κανένα ζώο από αυτά που έχουν πιάσει δε γύρισε ποτέ πίσω.

Σχόλιο 

Ένας κάποιος προβληματισμός που μπορεί να ανακύψει από την ανάγνωση της, χαρούμενης, κατά τ' άλλα,  ιστορίας, είναι μήπως η στάση της ξεροκέφαλης καμηλοπάρδαλης που επιμένει στο δικό της, αδιαφορεί για τις προειδοποιήσεις και νουθεσίες των μεγαλυτέρων, μπλέκεται εν αγνοία της σε ένα σωρό κινδύνους και τελικά καταφέρνει να κάνει πραγματικότητα το όνειρό της, εμπνεύσει και τους μικρούς αναγνώστες να συμπεριφερθούν ανάλογα. Ίσως μια μικρή συζήτηση με τους μαθητές μας γύρω από το θέμα τούτο, να είχε νόημα, ώστε να μην δημιουργηθούν παρεξηγήσεις.

οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι όντως μοιάζει λίγο ξεροκέφαλη! (πηγή)

Η καμηλοπάρδαλη της ιστορίας είναι λαλίστατη! Όχι μόνο επικοινωνεί με τα υπόλοιπα ζώα της ζούγκλας -όπως πολύ συχνά συμβαίνει στα παραμύθια-, αλλά μπορεί να μιλάει και τη γλώσσα των ανθρώπων, οι οποίοι, αντιμετωπίζοντας την κατάσταση πιο ρεαλιστικά, τρομοκρατούνται και τρέχουν να γλιτώσουν! Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Μπορούν οι καμηλοπαρδάλεις να παράγουν ήχους ή μένουν σε όλη τους τη ζωή βουβές, όπως πολλοί πιστεύουν; Σύμφωνα με αυτό το άρθρο, οι καμηλοπαρδάλεις επικοινωνούν μεταξύ τους με υπόηχους, που το ανθρώπινο αυτί είναι αδύνατο να συλλάβει. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, έχει καταγραφεί να παράγουν έναν ήχο σαν βήχα (όταν π.χ. το αρσενικό θέλει να τραβήξει την προσοχή του θηλυκού) ή συριγμούς, όταν θέλουν να προειδοποιήσουν τους συντρόφους τους για επερχόμενο κίνδυνο. Επίσης να αναφέρουμε ότι οι μαμάδες καμηλοπαρδάλεις είναι πολύ προστατευτικές προς τα παιδιά τους, όπως συμβαίνει και με την καμηλοπάρδαλη της ιστορίας.

Καμηλοπαρδάλεις με τουπέ (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Παρακάτω βλέπουμε μια εικόνα από το νησάκι Beckholmen (ένα από τα 14 συνολικά νησιά που φιλοξενούν την πρωτεύουσα της Σουηδίας), μέσα στο λιμάνι της Στοκχόλμης. Πρόκειται για δύο παλιούς γερανούς που έχουν "μεταμφιεστεί" σε καμηλοπαρδάλεις και πλέον αποτελούν αξιοθέατα του παλιού ναυπηγείου της πόλης. Υπάρχουν άραγε αντικείμενα και επιφάνειες στο σχολείο μας που θα μπορούσαν να ξαναγεννηθούν με αντίστοιχο τρόπο; Πριν πάρουμε πινέλο και αρχίσουμε να βάφουμε με βούλες τις μπασκέτες στην αυλή, καλό είναι να συμβουλευτούμε τον διευθυντή μας!

Γερανοί καμουφλαρισμένοι σε καμηλοπαρδάλεις, στο κέντρο της Στοκχόλμης (πηγή)

Στην τάξη, εκτός από το να παρουσιάσουμε το ζώο αυτό, να το περιγράψουμε και να μάθουμε περισσότερα για τη διατροφή και τις συνήθειές του, μπορούμε να δοκιμάσουμε και να το σχεδιάσουμε ή να το χρωματίσουμε. Καλή διασκέδαση!

Η καμηλοπάρδαλη που αγαπούσε τα καπέλα

Ένας μικρός ποδοσφαιριστής

Υπόθεση

Ένα γατάκι μπαίνει κατά λάθος σ' ένα γήπεδο την ώρα που διεξάγεται ποδοσφαιρικός αγώνας. Αρχίζει να κυνηγάει τη μπάλα για να παίξει και το κοινό ζητωκραυγάζει... Όμως ο διαιτητής έχει διαφορετική άποψη!

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Παπαδόπουλος
Συγγραφέας: Αγγελική Βαρελλά
Εικονογράφηση: Μαρία Μπαχά
ISBN: 978-960-412-965-2
Έτος 1ης Έκδοσης: 2009
Σελίδες: 40
Τιμή: περίπου 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ 
Τάξεις: Α', Β'

Κριτική

Τρυφερό μίνι διήγημα 300 περίπου λέξεων για τους φίλους των γατιών αλλά και του ποδοσφαίρου. Με γλώσσα απλή και παρά τη χρήση μετοχών και ρηματικών τύπων (π.χ. προμηνυόταν, επευφημούσαν) που μπορεί να δυσκολέψουν τους πιο άπειρους αναγνώστες, η συγγραφέας κερδίζει τις εντυπώσεις και καταφέρνει μέσα στις λίγες λέξεις του κειμένου να μιλήσει στην καρδιά των μικρότερων μαθητών. Οι ανατροπές στην περιπέτεια του γατιού μπορεί να μην είναι μεγάλες, κρατούν όμως το ενδιαφέρον των αναγνωστών ζωντανό, ενώ 5 δραστηριότητες στο τέλος του βιβλίου (αναγραμματισμός, αναγνώριση αθλημάτων από ζωγραφιές, μαθηματικά, ταξινόμηση δραστηριοτήτων, σωστό-λάθος) ελέγχουν τις γνώσεις τους γύρω από τα αθλήματα. Το στήσιμο είναι κατάλληλο για τις ηλικίες στις οποίες απευθύνεται το βιβλίο, με την εικονογράφηση να έχει τον πρώτο λόγο και τα τυπογραφικά στοιχεία να είναι μεγάλα και αραιά ώστε να μην κουράζουν και να μην μπερδεύουν. Την προτείνουμε περισσότερο για παιδιά που μόλις έχουν κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης.

Απλή γλώσσα - κατάλληλο για νέους αναγνώστες

Αξίες - Θέματα

Ποδόσφαιρο, Ζωοφιλία, Γάτες.

Εικονογράφηση
Χαριτωμένη, πολύχρωμη και κάπως αφαιρετική, έχει τη μερίδα του λέοντος σε σχέση με το κείμενο και προσπαθεί να το ακολουθήσει σε απλότητα και παιδικότητα.
 
Απόσπασμα
Το γατάκι δοκίμασε να περάσει κάτω από τα κάγκελα.

Ζορίστηκε λίγο, αλλά τα κατάφερε.

Μπροστά του ανοιγόταν ένας μακρύς διάδρομος,

αλλά το γατάκι δεν το ήξερε αυτό.

Η περιέργεια το έτρωγε.

Έκανε τρία βήματα μπροστά με προσοχή

κι έστησε το αυτί του. Ησυχία!

Μπορούσε λοιπόν να προχωρήσει...

Έκανε άλλο ένα βήμα, κι άλλο ένα,

κι άλλα τρία πηδηχτά.

Χοπ. Χοπ. Χοπ.

Και ξαφνικά...

Τι ήταν αυτό που έβλεπε μπροστά του;

Στη ζωούλα του δεν είχε ξαναδεί τόσο απαλό γρασίδι.

Έτρεξε να το προλάβει μην του φύγει,

να πέσει, να κυλιστεί, να ευχαριστηθεί

και να κάνει τρελές τούμπες.

 

Σχόλιο

Οι γάτες, παρότι αμφίβολης κοινωνικότητας ζώα, είναι γεμάτες περιέργεια και συχνά εμφανίζονται σε μέρη που κανείς δεν περιμένει να τις δει. Μπορούμε έτσι, να βρούμε στο διαδίκτυο αρκετές φωτογραφίες και βίντεο από «ποδοσφαιρόφιλες» γάτες, ενώ και άλλα ζώα (ο σκύλος κατέχει τα πρωτεία) κάνουν κατά καιρούς επισκέψεις σε γήπεδα, διακόπτοντας ποδοσφαιρικούς και άλλους αγώνες.

Η πιο διάσημη ποδοσφαιρική κεραμιδόγατα, πρέπει να είναι αυτή του γηπέδου της Λίβερπουλ, η οποία ενέπνευσε σύνθημα στην εξέδρα, απέκτησε λογαριασμό στο twitter -@Anfield Cat με κοντά 25.000 ακολούθους- και τελικά υιοθετήθηκε από την ομάδα, που της έδωσε το όνομα του προπονητή της! Περισσότερα για την ιστορία της μπορείτε να διαβάσετε (στα αγγλικά) ακολουθώντας τον σύνδεσμο της παρακάτω εικόνας.

Οι γάτες πάντα αγαπούσαν το γήπεδο Anfield, όπως φαίνεται και σ'αυτή τη φωτογραφία του 1964 (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Το διήγημα της Αγγελικής Βαρελλά, θα μπορούσε να μας εμπνεύσει ώστε στο μάθημα της Γλώσσας, να γράψουμε τη δική μας φανταστική ιστορία για έναν παράξενο ποδοσφαιρικό αγώνα ή κάποιο περίεργο ζώο που μπαίνει στο γήπεδο την ώρα του ματς. Πόσο διαφορετικά θα αντιδρούσε άραγε το κοινό, αν το χόρτο πατούσε ένα χαριτωμένο ελάφι, ένας αγριεμένος γορίλλας... ή ένας δεινόσαυρος; Ευκαιρία για μια διασκεδαστική αφήγηση!

Ένας μικρός ποδοσφαιριστής

Το παγκάκι που ήθελε να γίνει βάρκα

Υπόθεση

Ένα παγκάκι στην προκυμαία έχει βαρεθεί την καθημερινότητά του και αποφασίζει να πέσει στη θάλασσα και να γίνει βάρκα. Μόλις όμως καταφέρνει να μπει στο νερό, το βάρος του το τραβάει στον βυθό! Όταν γεμάτα περιέργεια τα ψάρια το πλησιάζουν, προσπαθεί να τους εξηγήσει τη χρησιμότητά του και τότε συνειδητοποιεί για πρώτη φορά πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του στον κόσμο. Σύντομα, τα πλάσματα της θάλασσας αρχίζουν να τσακώνονται ποιο θα πρωτοκαθίσει επάνω του... εκείνο όμως, καταφέρνει να τα βάλει σε τάξη όλα τους. Ακόμα και τον άγριο καρχαρία, που τελικά αποδεικνύεται πολύ ευαίσθητος και δέχεται να σεβαστεί την ελεύθερη ζώνη και το συμφωνημένο ωράριο. Όταν φτάνει η ώρα το παγκάκι να γυρίσει στην αρχική του θέση, έχει αποκτήσει εκτός από αυτοπεποίθηση και ένα σωρό νέους φίλους!

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Μεταίχμιο
Συγγραφέας: Εύα Ιεροπούλου
Εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου
ISBN: 978-960-501-990-7
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 5 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ  
Τάξεις: A', B'

Κριτική 

Ευχάριστο καλοκαιρινό διήγημα 2000 περίπου λέξεων από τη σειρά διαβάζω ιστορίες, που μας θυμίζει τη σημασία των κανόνων, του αυτοσεβασμού αλλά και της φιλίας. Με γλώσσα απλή και μεγάλα τυπογραφικά, το βιβλίο απευθύνεται στους νέους αναγνώστες των πρώτων τάξεων του δημοτικού, που σιγά σιγά βάζουν πλώρη για λίγο μεγαλύτερα κείμενα. Χωρισμός σε κεφάλαια δεν υπάρχει, αν και μπορούμε να διακρίνουμε νοηματικά ορισμένα βασικά μέρη (εισαγωγή, γνωριμία με τον βυθό, αποχωρισμός, νέα αρχή). Η απλή, μεικτής τεχνικής εικονογράφηση, συνοδεύει κάθε σελίδα και γεμίζει το κείμενο με χρώμα, συμβάλλοντας στην ξεκούραστη ανάγνωση. Το βιβλίο προτείνεται σε μαθητές των δύο πρώτων τάξεων του δημοτικού, που αναζητούν ένα ευχάριστο ανάγνωσμα για τις διακοπές τους. 

Απλή γραφή Ωφέλιμες αξίες

Αξίες - Θέματα

Ζωοφιλία, Κανόνες, Διάλογος, Δημοκρατία, Παραμύθι

Εικονογράφηση

Πανταχού παρούσα, με σχέδια επεξεργασμένα σε υπολογιστή και φωτεινά χρώματα που κάνουν την ανάγνωση του βιβλίου πιο ξεκούραστη. 

το φως του φεγγαριού δεν πέφτει σωστά σ' ένα από τα δέντρα... μπορείτε να βρείτε ποιο είναι;

Απόσπασμα

- Ωραία, είπαν ο ροφός και η πέρκα και το σημείωσαν. Οχτώ με δέκα εμείς.

- Δέκα με δώδεκα η χελώνα, το χταπόδι και ο ιππόκαμπος.

- Θα χωρέσουμε; Απόρησε το χταπόδι. Έχω και τόσα πόδια!

- Θα στριμωχτείτε λιγάκι, αλλά τι να κάνουμε; Είπε το παγκάκι. Πρέπει να βολευτούν όλοι. Δώδεκα με δύο το μπαρμπούνι, οι σαρδέλες και οι γαύροι. Δύο με τέσσερις…

- Δύο με τέσσερις θα κάθεται ο καρχαρίας! Ακούστηκε μια βροντερή φωνή. Και επίσης τέσσερις με έξι και έξι με οχτώ και οχτώ με δέκα! Αυτό το παγκάκι είναι δικό μου. Και φύγετε όλοι, μη σας φάω!!

- Ααααα!!! Τσίριξαν ψάρια και θαλασσινά μαζί και κρύφτηκαν πίσω από το παγκάκι.

- Αρχίσαμε πάλι, είπε αναστενάζοντας το παγκάκι. Άντε να τα εξηγώ απ’ την αρχή!

- Δε χρειάζεται να εξηγήσεις τίποτα, είπε με βροντερή φωνή ο καρχαρίας, και όλοι πάγωσαν από τον φόβο. Θα φύγουν όλοι και θα κάθομαι μόνο εγώ!

- Δεν κατάλαβες, είπε το παγκάκι. Εσύ θα φύγεις και θα καθίσουν όλοι οι άλλοι.

- Γιατί; Ρώτησε απορημένος ο καρχαρίας.

- Γιατί εδώ κάθονται όλοι με τη σειρά, αυτή είναι η συμφωνία. Όποιος δε θέλει φεύγει.

- Ναι, αλλά εγώ μπορώ, άμα θέλω, να τους φάω όλους και να μείνω μόνος μου. Και να κάθομαι όλη μέρα.

- Επίσης πρέπει να σου πω ότι σ’ αυτή την περιοχή δεν επιτρέπονται οι φωνές, οι καβγάδες και οι φασαρίες, και κανένας δεν πειράζει κανέναν, είπε το παγκάκι κάπως πιο αυστηρά. Και κυρίως κανένας δεν τρώει τον άλλο. Κατάλαβες;

- Ναι, μα εμένα η δουλειά μου είναι να τρώω τους άλλους! Διαμαρτυρήθηκε ο καρχαρίας.

- Τότε δεν μπορείς να έρχεσαι εδώ, είπε το παγκάκι. Εδώ είναι ελεύθερη ζώνη. Όποιος έρχεται εδώ συμφωνεί να μην πειράζει κανέναν.

- Εντάξει τότε, είπε ο καρχαρίας. Αφού είναι ελεύθερη ζώνη, δε θα πειράξω κανέναν, ούτε θα φάω κανέναν. Να καθίσω τώρα;

- Όταν έρθει η σειρά σου, είπε το παγκάκι. Τώρα θα καθίσουν η γαρίδα, ο κάβουρας και το καλαμάρι. Μετά τα στρείδια, τα μύδια και οι γόπες. Και μετά εσύ.

- Μόνος μου; Είπε ο καρχαρίας με παράπονο.

- Ποιος θέλει να καθίσει μαζί του; Ρώτησε το παγκάκι.

Ο καρχαρίας κοίταξε γύρω γύρω, αλλά όλοι κοιτούσαν αλλού.

- Είσαι και μεγαλούτσικος, προσπάθησε να τα βολέψει το παγκάκι. Ποιος θα χωρέσει μαζί σου;

- Ναι, αλλά όλοι οι άλλοι έχουν παρέα. Εγώ μόνος μου θα κάθομαι στην ελεύθερη ζώνη; Είπε ο καρχαρίας έτοιμος να κλάψει.

Το παγκάκι δυσκολεύτηκε. Ευτυχώς εκείνη την ώρα περνούσε ένας χάνος.

- Ε, παγκάκι! Περίσσεψε καμιά θέση και για μας; Ρώτησε.

- Ναι, μαζί με τον καρχαρία, είπε το παγκάκι ανακουφισμένο.

- Μμμ, είναι κάπως μεγάλος, αλλά… δεν πειράζει, θα βολευτούμε, είπε ο χάνος.

Έτσι τα κανόνισαν και όλα μπήκαν σ’ έναν ρυθμό. Το ωράριο τηρούνταν σχολαστικά.

Σχόλια

Τα μηνύματα που μπορεί κανείς να εξάγει από το κείμενο είναι ποικίλα. Ανάμεσα σ' αυτά, ξεχωρίζει το δίδαγμα ότι όσο διαφορετικοί και αν είμαστε από τους άλλους (όσο τα είδη των ψαριών που συναντάμε στο βιβλίο) μπορούμε να συμβιώσουμε και να συνεννοηθούμε μεταξύ μας στη βάση κοινά αποδεκτών κανόνων, με προϋπόθεση ένα ελεύθερο και δημοκρατικό περιβάλλον. Συνήθως βέβαια, όσοι μπορούν να επιβάλλουν την ισχύ τους πάνω στους άλλους (όπως π.χ. ο μαθητής με την μπάλα στο διάλειμμα, το ΔΝΤ, κλπ.) δεν υποχωρούν όπως ο καρχαρίας της ιστορίας, αλλά είναι τελικά εκείνοι που θέτουν τους κανόνες... ας μην κάνουμε όμως την ανάλυση πιο περίπλοκη απ' όσο επιτρέπει το καλοκαίρι.

Ένα λιγότερο αισιόδοξο μήνυμα που μπορεί υποσυνείδητα να περάσει στα παιδιά από το διήγημα, είναι ότι καθένας μας έχει έρθει στον κόσμο με έναν συγκεκριμένο ρόλο, τον οποίο καλά θα κάνει αργά ή γρήγορα να αγαπήσει. Το παγκάκι που πρωταγωνιστεί, όσο κι αν ονειρεύεται να γίνει βάρκα, σύντομα διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να πλεύσει, ακόμα κι αν είναι φτιαγμένο από ξύλο. Πριν μάλιστα τελειώσει η ιστορία, το σύστημα (που εκπροσωπούν δύο υπάλληλοι του δήμου) φροντίζει να το ξαναβιδώσει στη θέση απ' όπου ξεκίνησε, αποκαθιστώντας την τάξη. Τουλάχιστον, το παγκάκι μπορεί να περηφανεύεται ότι προσπάθησε να αλλάξει τη μοίρα του, αλλά και πως έγινε σοφότερο αποκτώντας κατά το ταξίδι του αυτογνωσία, εμπειρίες και φίλους.

τα παγκάκια στο Μανδράκι της Ρόδου
παίρνουν κάθε χειμώνα μια γεύση από θάλασσα! (πηγή)

Χρήση στην τάξη
Στο βιβλίο, περισσότερα από δέκα ζώα της θάλασσας παρελαύνουν μπροστά από το παγκάκι και γίνονται τελικά φίλοι του. Μπορούν οι μαθητές μας να τα εντοπίσουν στο κείμενο; [Ροφός (σ.17), Πέρκα (σ.20), Μπαρμπούνι (σ.20), Γλώσσα (σ.21), θαλάσσια χελώνα (σ.22), ιππόκαμπος (σ.22), χταπόδι (σ.24), σαρδέλες (σ.24), γαύροι (σ.24), καρχαρίας (σ.25), χάνος (σ.33), ξιφίας (σ.35), χέλια (σ.35), ζαργάνες (σ.35)] Και, αφού το καταφέρουν εκεί, μπορούν άραγε να τα εντοπίσουν και στο ακόλουθο κρυπτόλεξο; (στα δεξιά οι λύσεις)

Γλώσσα

Στην τάξη, μπορούμε (από τον Σεπτέμβριο) να παρουσιάσουμε κάποια από τα ψάρια που αναφέρονται στην παραπάνω λίστα, ευαισθητοποιώντας έμμεσα τα παιδιά σε θέματα βιοποικιλότητας, καλλιεργώντας την παρατηρητικότητά τους αλλά και καλώντας τα να εκφραστούν με ερωτήσεις του τύπου: Τι κοινό φαίνεται να έχουν αυτά τα είδη μεταξύ τους; Βλέπετε τις μικρές και μεγάλες διαφορές τους; Ποιο ψάρι σας αρέσει περισσότερο και γιατί;

ζαργάνα

μπαρμπούνι

Τέλος, θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τα διδάγματα της ιστορίας παρομοιάζοντας τα θρανία της τάξης με παγκάκια και εξηγώντας ότι οι ένοικοι κάθε θρανίου πρέπει να σέβονται τους κανόνες, ώστε να μπορούν να συμβιώνουν ειρηνικά με τους διπλανούς τους.

Όσο για τα θέματα πλεύσης, με τα οποία το κείμενο μας δίνει αφορμή να ασχοληθούμε μέσα από τις φράσεις (σ.9-10) Γιατί όχι; Και οι βάρκες από ξύλο είναι. - Ναι, αλλά έχουν ειδική κατασκευή! (σ. 15) Δεν μπορώ (...) Είμαι πολύ βαρύ ίσως θα ήταν καλύτερα να τα αφήσουμε για μεγαλύτερες τάξεις και το μάθημα της Φυσικής (θυμίζουμε ότι έχουμε ασχοληθεί λίγο με το θέμα και τον περασμένο μήνα).

ένα παγκάκι χαζεύει νοσταλγικά το ηλιοβασίλεμα (πηγή)

Το παγκάκι που ήθελε να γίνει βάρκα

Μετράω από τη ζούγκλα ως την... κουζίνα!

Υπόθεση

Ένα λιοντάρι που ψωνίζει τυρόπιτα από τον φούρνο του λαγού και τον κάνει να εξαφανιστεί πανικόβλητος... δύο ελέφαντες που τρώνε μέχρι σκασμού... τρεις λεοπαρδάλεις που ξεχνούν τη δίαιτά τους μόλις βλέπουν μια τούρτα... τέσσερις μαϊμούδες που κλέβουν το φαγητό άλλων ζώων και κάνουν ζημιές... πέντε σκίουροι που περνάνε τη μέρη τους τρώγοντας... έξι λύκοι που αποφάσισαν να γίνουν χορτοφάγοι... επτά αρκούδες που φτιάχνουν τοστάκια... οκτώ κότες που πάνε να φάνε σε εστιατόριο αλλά το μενού τις τρομοκρατεί... εννιά σκύλοι αδειάζουν το ψυγείο της κυρά Λένας... και δέκα γατάκια που έχουν κλειδωθεί στην κουζίνα και τρώνε συνέχεια εδώ κι έναν μήνα!

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Αθηνά Ρεϊζάκη
Εικονογράφηση: Mark Weinstein
ISBN: 978-960-496-875-6
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 30
Τιμή: περίπου 4 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ 
Τάξεις: A', B'

Κριτική

Δέκα εμπνευσμένα ποιηματάκια όλο χαρά, ταξιδεύουν τον αναγνώστη στους πρώτους φυσικούς αριθμούς, έχοντας για ήρωες ισάριθμα ζώα που μας διασκεδάζουν με τις θεότρελες διατροφικές τους συνήθειες! Με απλότητα, σαφήνεια και χιούμορ, η συγγραφέας με το έργο της αυτό -που ίσως σε κάποιους θυμίσει την αλφαβήτα της Παμπούδη-, βοηθάει τα παιδιά να μαθαίνουν γελώντας και δίνει στους εκπαιδευτικούς ένα χρήσιμο εργαλείο για το νηπιαγωγείο και τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Η συνοδευτική εικονογράφηση βρίσκεται παντού: γεμίζει το βιβλίο με χρώμα, επεξηγεί με σχεδιαστική καθαρότητα σκηνές από το κείμενο και συμβάλει στην αστεία ατμόσφαιρα που διαμορφώνεται. Προτείνουμε το βιβλίο ανεπιφύλακτα για την ψυχαγωγία των μικρών μαθητών αλλά και για αναγνωστική προπόνηση στους λίγο μεγαλύτερους. Στη δική μας τουλάχιστον τάξη, έκανε θραύση!

Χιούμορ Διαβάζεται εύκολα και ευχάριστα από τους μαθητές Χρήσιμο εργαλείο στην τάξη

Απουσία παραρτήματος με δραστηριότητες

Αξίες - Θέματα

Ζωοφιλία, Μαθηματικά, Διατροφή.

Εικονογράφηση
Πολύχρωμη και πανταχού παρούσα, βοηθάει στην κατανόηση του κειμένου και μπορεί να μας εξυπηρετήσει σε δραστηριότητες παρατηρητικότητας. 

Απόσπασμα
Εννιά σκύλοι ζουν μαζί
στης γιαγιάς μου την αυλή.

Τρώνε ρύζι, πίνουν γάλα,
τρώνε λάχανα μεγάλα,

τρώνε όσπρια, ψωμί,
άδειασαν το μαγαζί.

Φάγανε καρπούζι κρύο,
άδειασε και το ψυγείο,

φάγανε κι ένα πεπόνι,
και φωνάζουν οι γειτόνοι:

«Άντε φτάνει, κυρά Λένα,
όπως παν θα φαν κι εσένα!»

Σχόλια

Το χιουμοριστικό ύφος του κειμένου δεν επιτρέπει ιδιαίτερη ανάλυση. Θα μπορούσαμε ωστόσο να αναφέρουμε ότι στον αριθμό έξι, ο λύκος για ακόμα μια φορά "χειρουργείται" για να γίνει "καλός"! Προτιμάει έτσι να φάει ντολμαδάκια αντί για τα τρία γουρουνάκια, όπως και ελιές αντί για κατσικάκια ή την Κοκκινοσκουφίτσα. Κάποιοι μάλιστα από τους μικρούς μαθητές, φάνηκε να ενοχλούνται που τα γουρουνάκια βγήκαν από το μενού του προαιώνιου αντιπάλου τους!

Αυτό που διαπιστώσαμε στην πράξη, ήταν πως οι αδύναμοι αναγνωστικά μαθητές της Β' τάξης, ζητούσαν να διαβάσουν το βιβλίο ξανά και ξανά, κάτι που μόνο επιτυχία μπορεί να σημαίνει. Το χιούμορ, οι ομοιοκαταληξίες και οι ανατροπές, κατάφεραν όπως φαίνεται να κερδίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών.

Χρήση στην τάξη

Στην τάξη μπορούμε να κάνουμε λόγο για τη διατροφική αλυσίδα αλλά και να συμπληρώσουμε έναν μικρό πίνακα με το τι κανονικά τρώνε τα συγκεκριμένα ζώα που αναφέρονται στα ποιήματα. Τι τους προσφέρουν τα συγκεκριμένα τρόφιμα; Θα ήταν άραγε σοφό τα ζώα να αντιγράψουν τις διατροφικές συνήθειες του ανθρώπου; Κάτι τέτοιο θα μπορούσε φυσικά να έχει απρόβλεπτες συνέπειες! Μήπως τελικά και εμείς θα πρέπει να ακολουθούμε δίαιτα πιο θρεπτική και ωφέλιμη για την υγεία μας;

Βασιζόμενοι στις εικόνες και τα κείμενα του βιβλίου, θα μπορούσαμε να εξασκήσουμε την προσοχή και την παρατηρητικότητα των μαθητών, κάνοντάς τους ερωτήσεις όπως: "Τι έχουν μέσα τα τοστάκια που κρατάει η αρκούδα; Τι είδους ψάρι κρατάνε;" ή "Μπορείς να εντοπίσεις στην εικόνα των λύκων τα κατσικάκια; Πού είναι κρυμμένη η κοκκινοσκουφίτσα; κτλ."

Τέλος, αν οι συνθήκες κρίνονται κατάλληλες, μπορούμε να κατασκευάσουμε δικά μας ποιήματα για τους αριθμούς μέχρι το 10 ή μετά. Στη δική μας τάξη η προσπάθεια κατέληξε σε έργα σαν αυτά: