Το τέλος των τεράτων

Υπόθεση

Ο Ρικ είναι ένα δελταθηρίδειο που έρχεται στον κόσμο κάπου στο 66.000.000 π.Χ., στα τέλη δηλαδή της Άνω Κρητιδικής περιόδου. Από την πρώτη στιγμή που αντικρίζει το φως, ο μικρός εντομοφάγος δείχνει γεμάτος εξυπνάδα, παρατηρητικότητα αλλά και περιέργεια να εξερευνήσει το γύρω του περιβάλλον. Παρότι είναι ο πρώτος από τ' αδέλφια του που βγαίνει από τη φωλιά και φτάνει μέχρι το ποτάμι, θα είναι ο τελευταίος που θα εγκαταλείψει τη μητρική αγκαλιά 8 εβδομάδες αργότερα, όταν η εκπαίδευση από τη μητέρα τους θα έχει ολοκληρωθεί. Στις περιπλανήσεις του από εκείνη τη μέρα και μετά, συναντάει πολλούς κινδύνους και ελάχιστους συμμάχους, πελώρια τέρατα που αλληλοτρώγονται και εχθρούς που παραμονεύουν να φάνε τον ίδιο και τους ομοίους του. Ζει αγωνιώδεις περιπέτειες, επισκέπτεται άγνωστους τόπους ξεδιψώντας την περιέργειά του, ενώ δημιουργεί και τη δική του οικογένεια. Γίνεται, τέλος, μάρτυρας μιας καταστροφής που εξολοθρεύει ολοκληρωτικά τους δεινοσαύρους και αλλάζει τον τότε κόσμο, φέρνοντας στο προσκήνιο έναν νέο πρωταγωνιστή: τα θηλαστικά.

  
Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Κίρα Σίνου
Εικονογράφηση: Νίνα Ν. Σταματίου
ISBN: 978-960-04-0286-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 1980
Σελίδες: 155
Τιμή: περίπου 9 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε'

Κριτική

Βραβευμένη παλαιοντολογική περιπέτεια, που με αφορμή τις περιπλανήσεις ενός μικρού θηλαστικού σε μια Γη που αλλάζει, μας ξεναγεί στο τέλος της εποχής των δεινοσαύρων. Με γλώσσα απλή και σαφήνεια, η Κίρα Σίνου καταφέρνει να μας περιγράψει έναν κόσμο τεράτων με τόση ηπιότητα, σαν να αφηγούταν ένα παραμύθι για μικρά παιδιά. Σε μια ενημερωτική εισαγωγή, εκτός των άλλων μας προετοιμάζει με επιστημονική ειλικρίνεια για τις συμβάσεις που θα ακολουθήσουν στο κυρίως μέρος. Σε κάθε ένα σχεδόν από τα 16 κεφάλαια (έκτασης 4-14 σελίδων) περιλαμβάνεται και μια νέα μίνι - περιπέτεια του συμπαθητικού πρωταγωνιστή, που συνήθως παρακολουθεί ζευγάρια από διάφορα είδη δεινοσαύρων να παλεύουν. Η εικονογράφηση είναι αξιοπρεπέστατη για την εποχή που πρωτοεκδόθηκε το βιβλίο, αν και οι σημερινοί αναγνώστες πιθανότατα θα την βρουν ανεπαρκή. Στις πρώτες σελίδες, συναντάμε ένα γραφικό με τις χρονικές περιόδους εξέλιξης της ζωής στον πλανήτη από το προκάμβριο μέχρι το τεταρτογενές. Στις τελευταίες, μια λίστα σαν άτυπη βιβλιογραφία με τον τίτλο "Βοηθήματα", που δυστυχώς περιλαμβάνει βιβλία που δεν μπορεί να αξιοποιήσει ένας μαθητής Δημοτικού. Σε γενικές γραμμές, παρά τα 35 του χρόνια, το βιβλίο παραμένει πολύ συμπαθητικό και πιστεύουμε ότι επάξια του ανήκει μια θέση στη βιβλιοθήκη των παιδιών που αγαπούν τους δεινοσαύρους.

Ενδιαφέρουσα αφήγηση σε ήπιους τόνους Λογοτεχνικότητα, ωραίες περιγραφές Πληροφορίες για τα πρώτα θηλαστικά

Επιστημονικές θεωρίες που θεωρούνται πια ξεπερασμένες

Αξίες - Θέματα
Προϊστορία, Δεινόσαυροι, Επιστήμη, Περιέργεια, Εξέλιξη των Ειδών, Περιπέτεια

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Από τις πιο ωραίες σκηνές, εκείνη όπου τα μικρά θηλαστικά χορεύουν στο φως του φεγγαριού (σ.96)

Εικονογράφηση

Ασπρόμαυρη και μάλλον στατική, αλλά πανταχού παρούσα και για την εποχή της αξιοπρεπής. Αν ωστόσο την κρίνουμε με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες απεικόνισης, είναι σίγουρα ανεπαρκής.

Απόσπασμα

Γρήγορος σαν αστραπή χώθηκε μέσα στα καλάμια. Από εδώ δεν έβλεπε πια τους βροντόσαυρους και μια και δεν τους έβλεπε αυτός ήταν σίγουρος πως δεν τον βλέπανε και κείνοι. Κατέβηκε μέχρι το νερό και άρχισε να πίνει, τα μάτια του παίζανε όμως. Οι καλαμιές ολόγυρά του ήταν σπασμένες και κουτσουρεμένες. ανάμεσά τους πρόσεξε μερικούς γκριζωπούς κορμούς να στέκονται ακίνητοι πάνω στα πρασινωπά νερά. Ήταν πολύ μεγάλοι αυτοί οι κορμοί και ο Ρικ τους κοίταξε απορώντας πώς να βρέθηκαν εδώ. Μόνο μια μεγάλη βροχή θα μπορούσε να τους είχε κουβαλήσει μέχρι εδώ από το δάσος.

Εκεί που συνέχιζε να πίνει νερό του φάνηκε ξαφνικά, πως ένας από τους κορμούς, ο πιο κοντινός, σάλεψε. Προτού προλάβει να συνέρθει από την έκπληξή του, ο κορμός ανασηκώθηκε μέσα από το νερό, άνοιξε ένα τεράστιο στόμα, γεμάτο από δόντια σα μαχαίρια και χίμηξε επάνω του. Οι άλλοι κορμοί ζωντανέψανε μεμιάς και σηκώθηκαν πάνω στα στραβά τους πόδια περιμένοντας.

Κροκόδειλοι. Αυτοί οι άψυχοι κορμοί ήταν στην πραγματικότητα φοβοσούχοι, οι γοργοί και αιμοβόροι ληστές του νερού!

Το εντομοφάγο αναπήδησε από την τρομάρα του και ξεφεύγοντας μέσα σχεδόν από τα δόντια του κροκόδειλου το έβαλε στα πόδια.

Έτρεχε ανάμεσα στα καλάμια, ψάχνοντας για στερεά γη, χωρίς όμως να του κόψει να προσπαθήσει να γυρίσει στην όχθη. Το μόνο που είχε στο νου ήταν να ξεφύγει από τον φοβοσούχο, που ήταν πολύ πιο γρήγορος απ’ αυτόν μέσα στο νερό. Τον άκουγε όλο και να πλησιάζει πλαταγίζοντας.

Με την ψυχή στο στόμα κατόρθωσε να φτάσει στο μικρό αμμουδερό ακρωτήρι, που το είχε δει από την όχθη. Οι θάμνοι στη μέση, όλο μακριά αγκάθια, υπόσχονταν προστασία. Εδώ ο κροκόδειλος δε θα τολμούσε να τον ακολουθήσει. Καθώς τρύπωνε κάτω από τη σκέπη τους άκουσε τις μασέλες του κροκόδειλου να κλείνουν ακριβώς πίσω του. Είχε σωθεί.

Είχε τόσο λαχανιάσει που στην αρχή δεν έβλεπε τίποτα γύρω του. Όταν όμως συνέφερε λιγάκι, του φάνηκε πως άκουγε κάποιο ζωντανό να σαλεύει κοντά του. Τρομαγμένος γύρισε να δει κι έμεινε ξαφνιασμένος να κοιτάζει.

Κάτω από τα κλαδιά των θάμνων, σε μέρος ακόμα πιο απρόσιτο από αυτό που βρέθηκε ο ίδιος, διάκρινε ένα βαθούλωμα σκαμμένο μέσα στην ψιλή άμμο. Ξαπλωμένο μέσα στο βαθούλωμα είδε ένα ζωάκι πολύ περίεργο. Η πλάτη του ήταν σκεπασμένη με μια γούνα σκούρα και πυκνή. Η ουρά του ήταν πλατιά και τα πίσω πόδια του οπλισμένα με μεγάλα νύχια. Τα μπροστινά όμως είχαν μια μεμβράνη ανάμεσα στα δάχτυλα, όπως τα νεροπούλια, και αντί για μύτη είχε ένα ράμφος πλακουτσωτό και μεγάλο.

Ο Ρικ ανακάθισε να το περιεργαστεί απορημένος. Τι ήταν τούτο το πράγμα; θηλαστικό, όπως έδειχνε το τρίχωμά του, ή πουλί;

Το παράξενο ζωάκι δεν του έδωσε καμιά σημασία. Έμοιαζε πολύ απασχολημένο. Έσπρωχνε με το ράμφος του κάτι, που στην αρχή δεν μπόρεσε να το ξεχωρίσει, έτσι που το έκρυβε το κορμί του αστείου ζώου. Ήταν ένα μικρούτσικο πραγματάκι, όχι πολύ μεγαλύτερο από ένα σκουλήκι, που κουνιότανε απεγνωσμένα στην άμμο, προσπαθώντας να χωθεί κάτω από την κοιλιά του ορνιθόρυγχου.

Ο ορνιθόρυγχος έσπρωξε στην άκρη το ζωάκι και σηκώθηκε μέσα από το λάκκο. Κάτω από την κοιλιά του ο Ρικ αντίκρισε ένα αυγό. Ένα αυγό που αντί για κέλυφος είχε ένα στρώμα από χοντρό δέρμα, μα ήταν αυγό και ήταν φανερό πως ο ορνιθόρυγχος το κλωσούσε.

Όσο και να βιαζόταν να φύγει ο Ρικ, η περιέργεια τον νίκησε. Εκείνο το αυγό και το άλλο πραγματάκι που κουνιόταν σαν τυφλό, πασχίζοντας να πλησιάσει την κοιλιά του ορνιθόρυγχου ήταν κάτι που δεν το είχε ξαναδεί σ’ όλες τις περιπλανήσεις του.

Ο ορνιθόρυγχος, χωρίς να ασχοληθεί με το ζωάκι που σερνόταν, ήταν τώρα σκυμμένος όλο προσοχή πάνω στ’ αυγό, λες και ακροαζόταν. Και πραγματικά κάτι ακουγόταν. Τ’ αυτί του Ρικ συνέλαβε έναν ελαφρύ θόρυβο, ένα πνιχτό χτύπημα να έρχεται μέσα από τ’ αυγό που είχε στο μεταξύ αρχίσει να κουνιέται. Σε λίγο είδε ν’ ανοίγεται μια τρυπίτσα στο τσόφλι του αυγού. Ο ορνιθόρυγχος έσκυψε ακόμα περισσότερο και βοήθησε ένα πλασματάκι, όμοιο με το άλλο, να γλιστρήσει μέσα από το κέλυφος.

Και τότε έγινε κάτι που ξάφνιασε αφάνταστα το Ρικ. Ο ορνιθόρυγχος ξάπλωσε ανάσκελα στη μαλακιά άμμο. Τα δυο γυμνά ζωάκια προχώρησαν τυφλά, και οδηγημένα από το ένστικτό τους άρχισαν να σκαρφαλώνουν επάνω του. Προχωρούσαν αργά, με μεγάλη προσπάθεια, επίμονα και υπομονετικά, μέχρι που φτάσανε στη σχεδόν γυμνή κοιλιά του.

Όταν εγκαταστάθηκαν πάνω στην κοιλιά της μάνας τους, τα δυο μικρά άρχισαν να σκαλίζουν μέσα στις πτυχές που σχημάτιζε το δέρμα της και κείνη γουργούριζε από ευχαρίστηση.

Περίεργο το εντομοφάγο σύρθηκε κοντά για να δει καλύτερα τι γινόταν. Αυτό που είδε τον ξάφνιασε. Μέσα από μια ζάρα του δέρματος της κοιλιάς κυλούσε αργά μια σταγόνα παχύρρευστο γάλα. Ένα από τα μικρά έχωσε βιαστικά το ράμφος του μέσα της και την ήπιε. Αυτό ήταν λοιπόν! Ο ορνιθόρυγχος θήλαζε τα μωρά του! Και το γάλα δεν πήγαζε από μια ρώγα, αλλά ανάβλυζε μέσα από το δέρμα!

Χάζεψε αρκετή ώρα την παράδοξη σκηνή. Τα αστεία τυφλά ζωάκια είχαν χορτάσει πια και η μάνα τα κατέβασε με μια μαλακιά κίνηση στην άμμο, έσκαψε έπειτα λιγάκι με τα πίσω πόδια της σκεπάζοντας την είσοδο του βαθουλώματος για να προφυλάξει τα παιδιά της και γλίστρησε στο νερό της λίμνης. Ο Ρικ την παρακολούθησε αρκετή ώρα να κολυμπάει κάτω από την επιφάνεια ψάχνοντας με το ράμφος της μέσα στην ιλύ του βυθού για σκουλήκια και καραβίδες. Ανέβαινε πότε πότε στην επιφάνεια για να πάρει πάλι αναπνοή.

Βλέποντάς την να μασουλάει ο Ρικ θυμήθηκε πως πεινούσε κι αυτός και ξεχνώντας τον ορνιθόρυγχο και τα παιδιά του ξεκίνησε πίσω για τις καλαμιές με την ελπίδα να βρει κάτι εκεί για να φάει κι αυτός.

μωρό ορνιθόρυγχου (πηγή)

Σχόλια

Στην υποσημείωση της σελ. 128 διαβάζουμε Σύμφωνα με μια νεότερη θεωρία, που την υποστηρίζουν οι Dale Russell, Wall Ace Tucker και John H. Ostrom, στο τέλος του Κρητιδικού, σχετικά κοντά από τη Γη μας, έγινε μια έκρηξη Σουπερνόβα, που επηρέασε καταστρεπτικά τη Γη. ένα από τα αποτελέσματά της ήταν και η δημιουργία φοβερού ψύχους, που προκάλεσε το χαμό πολλών ειδών ζώων και φυτών. Στις μέρες μας, η επικρατέστερη θεωρία για την καταστροφή που οδήγησε στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων κάνει λόγο για έναν αστεροειδή που έπεσε το 66.000.000 π.Χ. στον κόλπο του Μεξικού (ο κρατήρας Chicxulub στη χερσόνησο Γιουκατάν έχει διάμετρο 180 χιλιομέτρων). Η σύγκρουση δημιούργησε ένα τεράστιο τσουνάμι, σκόρπισε στην ατμόσφαιρα αποπνικτική ραδιενεργό σκόνη που έκρυψε το φως του ηλίου για μήνες, έριξε τη θερμοκρασία του πλανήτη για χρόνια και κατέστρεψε την τροφική αλυσίδα. Εδώ (η σύγκρουση στο 20ο λεπτό) μπορείτε να δείτε το σχετικό επεισόδιο από το ντοκιμαντέρ Catastrophe, ενώ υπάρχουν και μικρά ενημερωτικά βίντεο όπως το παρακάτω.

Φτερά και πούπουλα
Τα κείμενα με δεινοσαύρους, είναι έτσι κι αλλιώς καταδικασμένα να μένουν (manent) πίσω στις εξελίξεις, αφού "νέα" απολιθώματα (στα ελληνικά: προσφάτως ανακαλυφθέντα) προσφέρουν γνώσεις που καταρρίπτουν θεωρίες και διαμορφώνουν νέα ρεκόρ -κατηγορία που συνήθως απασχολεί τα παιδιά και γι' αυτό καλό είναι να είμαστε ενημερωμένοι. Έτσι π.χ. τα σκήπτρα για τον πιο μεγάλο δεινόσαυρο, έχουν πλέον φύγει από τα χέρια του "οσκαρικού" (Jurassic Park) Βραχιόσαυρου και αυτή τη στιγμή στολίζουν την τροπαιοθήκη του Ατρόμητου (Dreadnoughtus schrani), είδους που ζύγιζε, λένε οι επιστήμονες, 65 τόνους! Η εικόνα που έχουμε για τα προϊστορικά θηρία, επίσης αλλάζει συχνά. Οι παλιές απεικονίσεις (που ίσχυαν ακόμα την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο), ήθελαν π.χ. τον Τυραννόσαυρο να στέκεται όρθιος και να στηρίζεται στην ουρά του σαν καγκουρό, σήμερα όμως παρουσιάζεται με το σώμα του σε κλίση, σχεδόν παράλληλα με το έδαφος. Ακόμα χειρότερα: Σύμφωνα με μια ομάδα ερευνητών από το πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, νέα στοιχεία (φτερά 80 εκατομμυρίων ετών διατηρημένα σε ρητίνη) αποκαλύπτουν ότι οι περισσότεροι δεινόσαυροι δεν ήταν καλυμμένοι με λέπια όπως τους απεικονίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά με φτερά!

Χρήση στην τάξη

Για να οργανώσουμε ένα παιχνίδι ρόλων - παντομίμας, μπορούμε να ορίσουμε μαθητές- μικρά θηλαστικά και μαθητές που θα παίζουν τους τεράστιους δεινόσαυρους, ώστε να προσεγγίσουμε λίγο πιο βιωματικά το πώς ζούσε και λειτουργούσε κάθε μια από αυτές τις ομάδες πριν την μεγάλη καταστροφή που άνοιξε τον δρόμο για τον ερχομό του ανθρώπου (την άλλη μεγάλη καταστροφή). Αν υπάρχει εργαστήριο υπολογιστών και τα παιδιά ζητούν διαδικτυακά παιχνίδια με θέμα τους δεινόσαυρους, τότε σας προτείνουμε να επισκεφθείτε αυτή τη σελίδα.

Αξιοποιώντας το υλικό που υπάρχει στον ιστοχώρο, μπορούμε επιπλέον να κατασκευάσουμε για τα μικρότερα παιδιά ένα παιχνίδι μνήμης του τύπου "βρες τα ζευγάρια". Διαθέσιμες εικόνες δεινοσαύρων υπάρχουν σε ιστοσελίδες όπως εδώ ή εδώ. Τις εκτυπώνουμε έγχρωμα σε χαρτόνι και σε δύο αντίτυπα, τις κόβουμε και... παίζουμε! Βοηθητικό υλικό θα βρούμε και σε περίπτωση που επιλέξουμε κάποια δραστηριότητα ζωγραφικής. Καθώς οι προϊστορικές σαύρες είναι από τα πιο δημοφιλή θέματα για τα παιδιά, υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες με οδηγίες.

Αν αποφασίσουμε να πλάσουμε δεινόσαυρους από πηλό, έχουμε την επιλογή να χρησιμοποιήσουμε τον ακριβό (και χημικό) που στεγνώνει μόνος του, ή να αγοράσουμε φυσικό πηλό σε τιμές χονδρικής από τοπικά εργαστήρια (Ζαννιά -Οιδίποδος 6, Κολωνός / Εργαστήρι Κεραμικής -Κανάρη 30, Αγία Παρασκευή) στα οποία μπορούμε έπειτα να δώσουμε τις δημιουργίες των παιδιών για ψήσιμο! Στο δικό μας σχολείο, με τη βοήθεια της κυρίας Άλκηστης, δασκάλας των εικαστικών στο ολοήμερο, κατασκευάσαμε μια σειρά από πολύχρωμα δεινοσαυράκια!

Otinanaiosaurus Gravensis

Εκτός από παιχνίδια και ζωγραφιές, μπορούμε με αφορμή συγκεκριμένα αποσπάσματα, να μιλήσουμε στην τάξη και για τη θεωρία της εξέλιξης (το αγγλικό wiki θα το βρείτε εδώ) ανάλογα βέβαια και με το ενδιαφέρον που θα δείξουν τα παιδιά, το γενικότερο γνωστικό επίπεδο και την ισχύουσα νομοθεσία (σύμφωνα με το διάγραμμα, στην Ελλάδα η αποδοχή της θεωρίας είναι από τις χαμηλότερες πανευρωπαϊκά). Στις παρακάτω εικόνες, ένα δελταθηρίδειο όπως το αποδίδει Τσέχος καλλιτέχνης (πηγή) και όπως το ζωγράφισε η Νίνα Σταματίου 35 χρόνια πριν για το βιβλίο της Κίρας Σίνου. Τι μας θυμίζει το ζωάκι αυτό; Πώς μπορεί άραγε ένα τέτοιο είδος να αποτελεί πρόγονο του ανθρώπου; 

Το τέλος των τεράτων

Η μηχανή στο υπόγειο

Υπόθεση

Αύγουστος στην άδεια Αθήνα και παρά τα γενέθλιά του, ο Ίωνας βαριέται αφόρητα. Οι γονείς του λείπουν συνεχώς και νιώθει μοναξιά, μέχρι που γνωρίζεται με τον Ανδρέα, έναν συνομήλικο γείτονα. Μαζί αρχίζουν να συζητάνε για το αγαπημένο τους θέμα, τους δεινοσαύρους, αλλά και το βιβλίο «Η Μηχανή του Χρόνου» του H.G. Wells. Σε μια τους εξερεύνηση στο υπόγειο της πολυκατοικίας, «ξεθάβουν» την παλιά μηχανή του παππού και επιχειρούν να ταξιδέψουν μαζί της, συγκρούονται όμως με τον τοίχο! Ξυπνούν σε ένα περίεργο νοσοκομείο, περιτριγυρισμένοι από αλλόκοτα πλάσματα με ουρές. Σύντομα θα διαπιστώσουν ότι έχουν κάνει ένα άλμα πίσω στην Ιουρασική περίοδο, ή μάλλον ότι έχουν απαχθεί από τους παρανθρώπους που ζουν σε αυτή! Θα καταφέρουν άραγε τα δύο παιδιά να γυρίσουν στις οικογένειές τους ή θα μείνουν για πάντα στην εποχή των δεινοσαύρων;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Κίρα Σίνου
Εικονογράφηση: Σόνια Μητραλιά
ISBN: 978-960-04-0539-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 1991 (επανέκδοση 2008)
Σελίδες: 220
Τιμή: περίπου 7 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ (εξαντλημένο)
Τάξεις: Ε', Στ'
Ακούστε ένα μικρό απόσπασμα με τη φωνή του Σταύρου Κώττα εδώ

Κριτική

Περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας και περιβαλλοντικών προβληματισμών, που απευθύνεται στους φίλους των δεινοσαύρων. Η γλώσσα της Σίνου είναι όπως πάντα απλή και καθημερινή, με λιτές περιγραφές και έκφραση σαφή. Η ιστορία όμως είναι αρκετά εκτενής και η δράση περιορίζεται μόλις στις τελευταίες σελίδες. Έτσι, τα περισσότερα από τα συνολικά 18 κεφάλαια (το καθένα με έκταση 8 - 30 σελίδων), αναλώνονται σε περιπλανήσεις των πρωταγωνιστών στο χώρο ενός άδειου νοσοκομείου, όπως και σε σκέψεις ή περιγραφές του προϊστορικού κόσμου στον οποίο έχουν βρεθεί. Η «κοιλιά» στην πλοκή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εικονογράφηση δεν εκμεταλλεύεται αρκετά το θέμα, δεν συμβάλλουν στην ξεκούραστη ανάγνωση. Δεδομένου μάλιστα του ότι η βιομηχανία του θεάματος έχει επενδύσει αρκετά στους δεινοσαύρους τα τελευταία 25 χρόνια, οι πιθανότητες το συγκεκριμένο βιβλίο να συγκινήσει τα σύγχρονα παιδιά είναι αρκετά περιορισμένες. Η μηχανή στο υπόγειο παραμένει ωστόσο μια κλασική ιστορία φαντασίας, από την οποία ο αναγνώστης μπορεί να κερδίσει κάποιες ευχάριστες στιγμές. Εμείς θα την προτείναμε περισσότερο σε παιδιά των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού.

Συνδυασμός φαντασίας και περιβαλλοντικών προβληματισμών

Κεφάλαια με μεγάλη έκταση που μπορεί να κουράσουν Η δράση συγκεντρώνεται στο τέλος του βιβλίου Εικονογράφηση που δύσκολα συγκινεί

Αξίες - Θέματα

Επιστήμη - Τεχνολογία, Προϊστορία, Δεινόσαυροι, Φαντασία, Φιλία, Ταξίδια

Εικονογράφηση
Παρότι παρούσα με 1-2 ολοσέλιδα σκίτσα ανά κεφάλαιο, μοιάζει να μην εκμεταλλεύεται αρκετά το θέμα, με αποτέλεσμα δύσκολα να μπορεί να συγκινήσει τα σύγχρονα παιδιά.

 

Απόσπασμα

- Εδώ είναι που αρχίζει η ιστορία μου, είπε η Τίσα και εγκαταστάθηκε στη φτωχική σκιά μιας κυκάδας ακουμπώντας την πλάτη της στο στρογγυλό σαν βαρέλι κορμό του δέντρου. Καθίστε και βολευτείτε, γιατί έχουμε αρκετά να πούμε. Θ’ αργήσω στη βάρδια μου, μα δεν πειράζει, αυτά που έχουμε να πούμε είναι πολύ σοβαρά. Καλά θα κάνετε λοιπόν να με ακούσετε προσεκτικά, πρόσθεσε, τελείως περιττά βέβαια, αφού τα δυο αγόρια είχαν κιόλας τεντώσει τ’ αυτιά τους.

Η Τίσα χάιδεψε αφηρημένη το κεφάλι του κυνόγναθου που καθόταν κοντά στα πόδια της και ξεκίνησε.

- Ο Σόμο σας είπε κιόλας ότι σας έχουμε φέρει από μια εποχή που εσείς ονομάζετε εικοστό αιώνα και που βρίσκεται για μας στο πολύ μακρινό μέλλον. Έγινε δηλαδή μια μεταφορά στο χρόνο και σας μεταφέραμε από τον Καινοζωικό στο Μεσοζωικό αιώνα και μάλιστα στην Ιουρασική περίοδο.

- Το καταλάβαμε, είπε ο Ανδρέας. Ξέρουμε πια πού βρισκόμαστε.

- Θυμάσαι, Ίωνα, συνέχισε η Τίσα, ότι αναρωτήθηκες τότε στα γενέθλιά σου, όταν σου χάρισε ο πατέρας σου εκείνο το βιβλίο για την ιστορία της Γης που τόσο σου άρεσε, πού θα βρισκόταν άραγε ο άνθρωπος αν δεν παρουσιάζονταν οι δεινόσαυροι και δεν εξαφάνιζαν τα παραθηλαστικά;

- Και συ πού το ξέρεις; Ρώτησε ξαφνιασμένος ο Ίωνας.

- Καταγράφηκε στην ταινία του χρόνου, που τη μελετήσαμε αφού σας φέραμε εδώ, εξήγησε σοβαρή η Τίσα. Ήταν σωστή αυτή η απορία σου. Αν δεν παρεμβαίνανε οι δεινόσαυροι η εξέλιξη των πρωτευόντων θηλαστικών και σε συνέχεια των ανθρώπων, θα ήταν οπωσδήποτε πολύ πιο γρήγορη. Μα προτού ακόμα τα παραθηλαστικά εξελιχθούν και γίνουν τα πρώτα πραγματικά θηλαστικά, απ’ αυτά είχε ξεκινήσει ένας άλλος κλάδος που κατέληξε σε μας, πες μας όπως θέλεις, τα ανθρωποειδή, τους ανθρώπους, δεν έχει σημασία.

- Παρανθρώπους, πέταξε την κουβέντα του ο Ανδρέας.

- Δεν έχω αντίρρηση. Ας πούμε πως είμαστε παράνθρωποι, χαμογέλασε η Τίσα.

- Αν δεν είχατε ουρές, δε θα διαφέρατε από μας καθόλου, είπε λίγο ντροπαλά ο Ίωνας.

- Δεν είναι η μόνη μας διαφορά, κούνησε το κεφάλι της η κοπέλα. Υπάρχουν πολλές διαφορές, αλλά και πολλές ομοιότητες. Πάντως εμείς, ζώντας στη δική μας εποχή, όχι μόνο φτάσαμε στο δικό σας πολιτιστικό επίπεδο, αλλά σας ξεπεράσαμε κιόλας σε πολλά, Θα σου πω άλλη φορά σε ποια σημεία. Κινδυνέψαμε όμως και μεις όταν εμφανίστηκαν οι δεινόσαυροι.

- Και πώς μπορέσατε και γλιτώσατε απ’ αυτούς; Ρώτησε ο Ανδρέας.

- Καταφύγαμε σ’ αυτό το νησί όπου δεν ήταν τόσο εύκολο στους δεινόσαυρους να φτάσουν. Όταν εγκατασταθήκαμε εδώ, οι πρόγονοί μας εν είχαν ακόμα τις τεχνικές, μα και γενικά τις γνώσεις που έχουμε σήμερα. Μόνον όταν βρέθηκαν εδώ σε ασφάλεια κατάφεραν να προοδεύσουν.

- Έλα τώρα, Τίσα, γέλασε ο Ανδρέας, κι αυτό το πετύχατε σ’ ένα τόσο δα νησάκι;

- Το νησάκι εκείνο τον καιρό δεν ήταν τόσο δα, όπως το λες εσύ. Η μορφή της Γης αλλάζει συνέχεια και στο Τριαδικό, όταν καταφύγαμε εδώ, η περιοχή αυτή δεν ήταν έτσι όπως τη βλέπεις τώρα που είμαστε πια στο Ιουρασικό. Το πέλαγος γύρω ήταν ανοιχτό και το νησί πολύ μεγαλύτερο. Σιγά σιγά όμως κομμάτια από το νησί καταποντίστηκαν και συνάμα τραβήχτηκε και η θάλασσα για να καταλήξει σ’ αυτούς τους στενούς όρμους. Τότε ήταν που οι τεχνικοί μας αναγκάστηκαν να κατασκευάσουν αυτόν τον γυάλινο τοίχο που μας προστατεύει από τους δεινόσαυρους.

- Μου επιτρέπεις να σε ρωτήσω κάτι, Τίσα, έκανε ο Ίωνας. Μου λες ότι φτάσατε σ’ ένα πολύ υψηλό πολιτιστικό επίπεδο. Είχατε καμιά πόλη τότε;

- Πόλη; Μόνο μία; Είχαμε πολλές πόλεις και χωριά.

- Και τι έγιναν; Οι παλαιοντολόγοι μας σκάβουν συνέχεια, μα ποτέ και πουθενά δε βρέθηκαν ερείπια από πόλεις που ν’ ανήκουν στο Ιουρασικό.

Δε σας είπα ότι εμείς, οι παράνθρωποι όπως μας είπες, του Τριαδικού και του Ιουρασικού αναγκαστήκαμε να περιοριστούμε σ’ αυτό το νησί; Για να καταλάβετε, παιδιά, πρέπει να ξέρετε ότι πολύ παλιά ολόκληρη η στεριά ήταν συγκεντρωμένη σε μία και μόνη ήπειρο, την Πανγαία. Σιγά σιγά η στεριά μετατοπιζόταν και κομματιαζόταν και χωρίστηκε σε δύο ηπείρους, τη Βορειοατλαντική, στα βόρεια και την Γκοντβάνα στα νότια. Η θάλασσα που τις χωρίζει και που βλέπετε τώρα μπροστά σας είναι η Τηθύς. Βρίσκεται περίπου στη θέση όπου είναι στην εποχή σας η Μεσόγειος, μόνο που είναι πολύ μεγαλύτερη. Πώς λοιπόν να βρουν οι παλαιοντολόγοι σας το νησί και τις πόλεις μας, αφού είναι καταποντισμένες και θαμμένες κάτω από τη Μεσόγειο; Μόνο αυτό το κομμάτι του νησιού μας αποτελεί σήμερα το υπέδαφος της στεριάς που εσείς ονομάζετε Αττική. Γι’ αυτό και προτιμήσαμε να φέρουμε εδώ ανθρώπους από την Αθήνα. Θα ήταν πιο εύκολη η χρονική μεταφορά τους.

- Μάλιστα, είπε σκεφτικός ο Ίωνας προσπαθώντας να χωνέψει τις εξηγήσεις της κοπέλας. Μπορεί δηλαδή να βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή κάτω ακριβώς από την πολυκατοικία μας;

 - Ή κάπου εκεί κοντά. Κατάλαβες λοιπόν τι θέλω να σας πω;

- Πήρα μια ιδέα, είπε ο Ίωνας, και ο Ανδρέας κούνησε κι εκείνος το κεφάλι του, μόλο που δεν τα είχε χωνέψει όλα.

- Αυτός είναι ο λόγος που δεν βρέθηκε μα ούτε και θα βρεθεί ποτέ τίποτα που θα σας δώσει να καταλάβετε ότι εσείς, οι άνθρωποι του Καινοζωικού αιώνα, δεν είστε οι πρώτοι άνθρωποι της Γης.

- Να κάνω και εγώ μια ερώτηση; είπε ο Ανδρέας. Είναι κάπως χοντρή, μα δε θέλω να σας προσβάλω.

- Λέγε, είπε η Τίσα και τον κοίταξε περίεργη και λίγο επιφυλακτική.

- Έχετε ουρά δηλαδή επειδή η καταγωγή σας είναι από τα παραθηλαστικά;

Η Τίσα τόσο ξαφνιάστηκε από την ερώτηση, που στην αρχή δεν την κατάλαβε. Τον κοίταξε σαστισμένη. Ύστερα όμως, όταν μπήκε στο νόημα, έβαλε τα γέλια.

Σου φαίνεται αστεία η ουρά μου; Δε σκέφτηκες ποτέ ότι και σεις μας φαίνεστε αστείοι γιατί δεν έχετε ουρά; ξέρω ότι τα πρωτεύοντα τις έχουν χάσει πολύ πριν παρουσιαστείτε εσείς οι άνθρωποι. Εμείς όμως διατηρήσαμε τις χοντρές ουρές των παραθηλαστικών. Και να σου πω κάτι, Ανδρέα; Εσείς χάνετε. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, αργά ή γρήγορα, έχετε προβλήματα με τη μέση ή με τα πόδια σας. Και φταίει ότι δεν έχετε παρά δυο πόδια για να στηρίξετε το σώμα σας. Αυτό είναι το τίμημα που πλήρωσε ο άνθρωπος για την όρθια στάση του. Ενώ εμείς, που έχουμε σαν τρίτο πόδι τις ουρές μας, δεν έχουμε ποτέ αυτά τα προβλήματα.

- Χάνουμε δηλαδή, που δεν έχουμε ουρές; ρώτησε ο Ίωνας προσπαθώντας να διατηρήσει τη σοβαρή του έκφραση.

Ο Ανδρέας όμως δεν μπόρεσε να κρατηθεί κι έσκασε στα γέλια.

- Φαντάζεσαι, Ίωνα, τον εαυτό σου με ουρά; έκλαιγε σχεδόν από τα πολλά γέλια κρατώντας την κοιλιά του. Ξέρεις τι χαριτωμένος θα είσαι; Οχ, βαστάτε με, θα πέσω.

- Εσένα σίγουρα θα σου πήγαινε πολύ καλά, είπε παγερά ο φίλος του.

Ξαφνικά ένιωσε πολύ θυμωμένος και με το χοντρό αστείο του Ανδρέα, αλλά και με την προσβολή που κάνανε δίχως να το θέλουν στην Τίσα, που πραγματικά δεν της άξιζε… Μα η κοπέλα δε φάνηκε να στενοχωριέται καθόλου, τόσο σίγουρη ήταν για τα πλεονεκτήματα της ουράς.

Σχόλια

Με αφορμή την φανταστική περιπέτεια του Ίωνα και του Ανδρέα, συμπληρώσαμε τη Γραμμή του Χρόνου με δύο τελευταίους πίνακες που επιχειρούν να καλύψουν τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από τον σχηματισμό της Γης μέχρι την Παλαιολιθική Περίοδο. Σχόλια και διορθώσεις, όπως πάντα ευπρόσδεκτα!

Χρήση στην τάξη

Οι παράνθρωποι έχουν καταφέρει με την τεχνολογία τους να δαμάσουν τον χρόνο. Ταξιδεύουν στο μέλλον και αόρατοι παρατηρούν τους πάντες. Όταν όμως ο Ίωνας και ο Ανδρέας ρωτούν τι θα συμβεί στη γη μετά την εποχή μας (σ. 140-1) η Τίσα (και μαζί και η συγγραφέας), αποφεύγουν να μας απαντήσουν. Τι πιστεύετε ότι θα βλέπαμε, αν καταφέρναμε να ταξιδέψουμε στο μέλλον αόρατοι;

Αν δεν ήταν καλοκαίρι, θα μπορούσαμε να ασχοληθούμε με κάποιες δεινοσαυρο-δραστηριότητες στην τάξη ή να περιηγηθούμε εικονικά σε μουσεία Φυσικής Ιστορίας για ν' απολαύσουμε από όσο πιο κοντά γίνεται, τα τεράστια θηρία του Ιουρασικού. Πατώντας στην εικόνα, θα μεταφερθείτε για μια βόλτα στο Smithsonian της Washington (ευχαριστούμε την αναπληρώτρια συνάδελφο Άννα για τον σύνδεσμο). Οι δεινόσαυροι σας περιμένουν υπομονετικά στον πρώτο όροφο!

Η μηχανή στο υπόγειο

Το νησί με τα ζωντανά απολιθώματα

Υπόθεση

Δύο αδέλφια, ο Ζιλ και ο Ζερόμ, ύστερα από ένα αεροπορικό δυστύχημα, βρίσκουν καταφύγιο σ' ένα νησάκι στο αρχιπέλαγος του Ειρηνικού. Εκεί ωστόσο τους περιμένουν πολλές περιπέτειες, καθώς το νησί κατοικείται από ζωντανά απολιθώματα: στρατιώτες που ζούν απομονωμένοι εκεί, 20 χρόνια μετά το τέλος του Β' παγκοσμίου πολέμου, και προϊστορικά ζώα που έχουν επιζήσει μέσα σε μια σπηλιά του νησιού.

Χαρακτηριστικά 

Εκδότης: Κέδρος

Συγγραφέας: Ανδρέας Κέδρος (André Kedros, ψευδώνυμο André Massepain)
Μετάφραση: Ζώρζ Σαρή
Εικονογράφος: Εύη Τσακνιά
Τίτλος πρωτοτύπου: L'île aux fossiles vivants

1η έκδοση: 1975 (στα ελληνικά 1979)

ISBN: 960-04-0020-2
Σελίδες: 193
Τιμή: περίπου 7 ευρώ

Ηλεκτρονική αγορά εδώ

Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Το βιβλίο τοποθετείται στο είδος "αντιπολεμική περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας". Και αν σε κάποιους ακούγεται σαν κατηγορία κινηματογραφικού έργου, να πούμε ότι το κείμενο θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί ως σενάριο για ταινία. Ως "περιπέτεια", με χαρά διαπιστώνει κανείς ότι κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι τις τελευταίες σελίδες. Δυστυχώς όμως ως "επιστημονική φαντασία" χωλαίνει κάπως, καθώς εξαιτίας των 40 σχεδόν χρόνων που μεσολαβούν από τότε που γράφτηκε, οι αναφορές που περιέχει σε επιστημονικές ανακαλύψεις, μοιάζουν λίγο εκτός τόπου και (κυρίως) χρόνου.

Η έλλειψη εικονογράφησης και το πυκνό κείμενο, καθιστούν σαφές ότι η έκδοση απευθύνεται κυρίως σε παιδιά των μεγαλύτερων τάξεων του δημοτικού, μαθητές γυμνασίου και γενικά αναγνώστες με κάποια εμπειρία. Πιθανότατα μάλιστα, οι μαθητές που θα αποπειραθούν να το διαβάσουν, να χρειαστούν βοήθεια από το διαδίκτυο, αν θελήσουν να ενημερωθούν για τα γεγονότα της εποχής του έργου και κάποιες ξεπερασμένες επιστημονικές θεωρίες που αναφέρονται στο κείμενο. Τα κεφάλαια ωστόσο διαβάζονται ξεκούραστα, καθώς συνήθως δεν ξεπερνούν τις 10-12 σελίδες (με εξαίρεση ένα που φτάνει τις 20).

Θα το προτείναμε σε παιδιά Ε' - Στ' τάξης, αλλά και μεγαλύτερα, που ενδιαφέρονται για περιπέτειες κι επιστημονικά μυστήρια. Μάλλον όπως φαντάζεστε θα το απολαύσουν περισσότερο τα αγόρια, τα οποία έτσι κι αλλιώς έχουν μια ευκαιρία παραπάνω να ταυτιστούν με τους δύο ήρωες, ενώ πιθανό είναι και να  παρακινηθούν να αναζητήσουν στοιχεία για τα θέατρα του Β' Π.Π.

Ενώ η πλοκή παρουσιάζει όπως είπαμε αρκετό ενδιαφέρον, προσωπικά θεωρώ ότι η έκφραση στο κείμενο γίνεται σε κάποια σημεία επιτηδευμένη λόγω υπέρμετρου λογοτεχνισμού. Ήδη από το ξεκίνημα, ο Ζιλ κολυμπάει με "τέλειο κρόουλ", παρότι κινδυνεύει μαζί με τον αδελφό του "να συντριβούν πάνω στους κοραλλένιους βράχους κι ο ωκεανός να ξεράσει τα καταξεσκισμένα κορμιά τους". Όταν στη συνέχεια τα αδέλφια βγαίνουν σ' ένα έρημο νησί "παρατηρούν τα άθλια κι αναπάντεχα λείψανα της ανθρώπινης παρουσίας που πριν από λίγο είχαν ολόψυχα λαχταρήσει να συναντήσουν.", συναντούν δηλαδή μερικά χαλασμένα άρματα μάχης. Το ότι ο ίδιος ο συγγραφέας συμμετείχε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στιγματίστηκε από αυτόν, προφανώς και δικαιολογεί τον τρόπο με τον οποίο περιγράφει κάποιες εικόνες, ωστόσο εκφράσεις σαν τις παραπάνω θεωρώ πως δύσκολα μπορούν να αγγίξουν τους σύγχρονους νέους. Η υπερβολή στην έκφραση, η διακύμανση των συναισθημάτων των χαρακτήρων και την ένταση στις σκηνές, συνοδεύει την ιστορία μέχρι το τέλος της, όπου ο "κακός" της υπόθεσης Τζένκινς, ποδοπατιέται από έναν δεινόσαυρο(!).

Το βέβαιο είναι ότι μέχρι ένα σημείο, η εξέλιξη της πλοκής μόνο αναμενόμενη δεν είναι. Αρχικά, όλα δείχνουν ότι η υπόθεση θα βαδίσει στα χνάρια της ιστορίας του Ροβινσώνα Κρούσου (στον οποίο γίνονται άμεσες αναφορές). Στη συνέχεια όμως, το μυθιστόρημα αρχίζει να θυμίζει σενάριο από παλιές πολεμικές ταινίες και σχετικά κόμικς. "Ναι, έκανε ο Τζένκινς με ύφος ονειροπαρμένο. Η πρώτη μεραρχία του πολεμικού ναυτικού... Εμείς πρώτοι αντιμετωπίσαμε τους Γιαπωνέζους... Έπρεπε να κρατήσουμε αυτό το αναθεματισμένο αεροδρόμιο! Σπουδαία εμπειρία πολεμική... Ακόμα θυμάμαι την πρώτη έφοδο των Μπανζάι."


Μέσα σε όλα αυτά γίνονται και κάποιες αναφορές στο ελληνικό μέτωπο (θυμίζουμε ότι έργο του ίδιου συγγραφέα είναι και η Ιστορία της Ελληνικής Αντίστασης). Τέλος, αρχίζουν να μπλέκονται στην υπόθεση ξεπερασμένες επιστημονικές θεωρίες [θρύλοι για ανθρώπους - γίγαντες (σελ. 76-77), και για υδρόβια τέρατα (σελ.118)] ενώ δίνονται και κάποιες πληροφορίες για τους δεινοσαύρους που επίσης εισέρχονται στην πλοκή.

Προτού βιαστούμε να καταδικάσουμε τον συνδυασμό των παραπάνω στοιχείων χαρακτηρίζοντάς τον ως σαλάτα, καλό θα ήταν να λάβουμε υπόψη μας ότι κατά τη δεκαετία του '60, ο συνδυασμός πολεμικών ιστοριών με την  επιστημονική φαντασία και την αρχαιολογία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στους νέους της εποχής. Αρκεί να θυμηθούμε τις περιπέτειες του Τεν Τεν, ή ακόμα καλύτερα των ηρώων του Edgar Jacobs, Μπλέικ και Μόρτιμερ.

Κλείνοντας, αξίζει να αφιερώσουμε λίγες σειρές στο αντιπολεμικό λογοπαίγνιο του τίτλου. Τα ζωντανά απολιθώματα του νησιού, μπορεί να αναφέρονται τόσο τους δεινοσαύρους, όσο και τους ανθρώπους - απομεινάρια του πολέμου. Τόσο ξεπερασμένος θα έπρεπε άραγε να φαντάζει ο πόλεμος -και όσοι ασχολούνται με αυτόν- σήμερα, στα μάτια των σύγχρονων ανθρώπων; Γιατί όχι; Πιθανότατα μάλιστα κατά την πρώτη του έκδοση, το βιβλίο να αποτέλεσε μια έμμεση καταγγελία στην ψυχροπολεμική Ευρώπη της δεκαετίας του '70.

Αξίες - Θέματα

Ιστορία, Επιστήμη

Εικονογράφηση

Απόσπασμα

Ύστερα από τις συγκινήσεις και την κούραση της περασμένης νύχτας, είχαν κοιμηθεί βαθιά, κι ας ήταν άβολες οι μπράντες τους κι ας τους τσιμπούσαν τα έντομα. Το φως της μέρας διαπερνούσε την κουνουπιέρα και φώτιζε την αιωρούμενη σκόνη δίνοντάς της κάποια μυστηριώδη άχλυ. Ο Ζιλ κοίταξε την πληγή του και διαπίστωσε πως η αλοιφή που του είχαν βάλει είχε δραστικά αποτελέσματα. Η αρχή της διαπύησης είχε απορροφηθεί κι η πληγή άρχιζε να κλείνει.

Κάποιος είχε βάλει πάνω στα σκαμνιά (που με τις μπράντες και το σταμνί γεμάτο νερό αποτελούσαν τα μοναδικά αντικείμενα της καλύβας τους) δύο μπαλωμένα σορτς, ωστόσο καθαρά. Οι άντρες του Κομμάντο περπατούσαν ξυπόλητοι. Ο Ζερόμ κι ο Ζιλ κατάλαβαν πως κι εκείνοι έπρεπε να παραιτηθούν από κάθε λογής παπούτσι. Αφού φόρεσαν τα σορτς, πλύθηκαν όσο ήταν δυνατό με το νερό της στάμνας. Ανασήκωσαν την κουνουπιέρα, διαπίστωσαν πως κανένας φρουρός δε στεκόταν μπροστά στο άνοιγμα κι αφού βεβαιώθηκαν πως αυτιά αδιάκριτα δεν τους άκουγαν, άρχισαν να συζητούν ορισμένες απόψεις αυτής της παράδοξης περιπέτειάς τους.

- Αυτό που δεν καταλαβαίνω, παρατήρησε ο Ζιλ, είναι πώς ο Τζένκινς κι οι άντρες του κατάφεραν να μείνουν είκοσι χρόνια τόσο απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.

- Πράγματι, είναι περίεργο, παραδέχτηκε ο Ζερόμ. Αλλά αν το καλοσκεφτείς, δεν είναι κάτι το εντελώς αδύνατο.

- Μα ένα Κομμάντο έχει ασυρμάτους.

- Μπορεί να καταστράφηκαν στις μάχες. Θα ‘ταν σκληρές οι μάχες σ’ αυτά τα μέρη.

- Όλοι καταστράφηκαν;

- Ξέρω κι εγώ, αδελφές μου! Η σύμπτωση είναι σύμπτωση. Πολύ απίθανο να σου πέσει μια κεραμίδα στο κεφάλι. Αλλά για κείνον που την τρώει κατακέφαλα, ο νόμος των πιθανοτήτων δεν έχει πια κανένα νόημα. Γι’ αυτόν η σύμπτωση, όσο κι αν φαίνεται απίθανη, είναι το απόλυτο. Δηλαδή ο θάνατος…

- Δηλαδή, πιστεύεις στ’ αλήθεια…

- Πάντως αυτό θα ήταν μια απάντηση στο γιατί αυτοί οι πεζοναύτες ξεχάστηκαν από τους αρχηγούς τους. Καθώς δεν έδωσαν κανένα σημείο ζωής, το Επιτελείο της μεραρχίας του θα πίστεψε πως οι Γιαπωνέζοι τους ξεπάστρεψαν όλους…

- Ναι, αλλά ύστερα από το τέλος του πολέμου… Αυτοί οι άντρες ίσως να ‘χαν οικογένειες… Δεν επιχείρησαν να τους αναζητήσουν; Να μάθουν τι απόγιναν;

- Οχ, δε βαριέσαι… Μην ξεχνάς τι αναστάτωση υπήρχε τότε. θυμάμαι πως τελευταία διάβαζα… ναι, στην Ιστορία της ελληνικής Αντίστασης… Μυστικοί Άγγλοι πράκτορες είχαν πέσει με αλεξίπτωτα στο ελληνικό αντάρτικο κάτω από πολύ επικίνδυνες συνθήκες… Τέσσερις μήνες αργότερα, καθώς ζητούσαν όπλα κι οδηγίες, το Επιτελείο του Καΐρου τους ρώτησε: «Ποιος είναι ο Τομ; Ποιος είναι ο Τζιμ; Ποιος είναι ο Ντένις;». Απλούστατα τους είχαν ξεχάσει.

- Ναι, αλλά αυτοί είχαν ασύρματους…

- Ακριβώς. Ενώ οι μάγκες μας εδώ, κατά πάσα πιθανότητα, δεν είχαν κανένα μέσο να έρθουν σ’ επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο…

Ο Ζιλ συλλογιζόταν. Από μακριά ακούστηκε το γρύλισμα ενός γουρουνιού. Μέσα στην καλύβα οι μύγες βαβούριζαν.

- Αλλά όσο και να’ ναι, Ζερόμ, ύστερα από είκοσι χρόνια… Δεν προσπάθησαν να επισημάνουν την παρουσία τους πάνω σ’ αυτό το νησί; θα μπορούσαν να τοποθετήσουν σηματοδότες στην ακρογιαλιά… ν’ ανάψουν φωτιές… ξέρω εγώ… Να φτιάξουν ένα πλεούμενο για να πλησιάσουν κάποια άλλη ακτή… να ρίξουν μπουκάλια μέσα στη θάλασσα…

- Μην ξεχνάς πως πιστεύουν ακόμα πως ο πόλεμος συνεχίζεται… Και δε θέλουν να τους εντοπίσει ο εχθρός… Θεωρούν τους εαυτούς τους σε διαταγμένη αποστολή και υπεύθυνους για την κατοχή του νησιού.

Προβληματισμοί για Συζήτηση
Αυτοκυριαρχία και Ακριτομυθεία
Σε ένα σημείο του διηγήματος (σελ. 108-9), ο Ζιλ παρασύρεται από τα συναισθήματά του, και αποκαλύπτει μπροστά στους στρατιώτες όσα έχουν αντιληφθεί με τον αδελφό του για την κατάσταση στο νησί, εκθέτοντας τα σχέδιά τους και φέρνοντας σε πολύ δύσκολη θέση τον σύμμαχό τους Φράνκι. Εσείς δείχνετε αυτοσυγκράτηση ή παρασύρεστε συχνά από τον αυθορμητισμό σας; Ποιο από τα δύο πιστεύετε ότι είναι πιο σωστό; Μήπως και ο αυθορμητισμός έχει τις θετικές του πλευρές; Και υπάρχει άραγε τρόπος να διορθώσουμε τα πράγματα, όταν ήδη έχουμε ανοίξει το στόμα μας εκεί που δεν έπρεπε;

Το νησί με τα ζωντανά απολιθώματα