Λογοτεχνία και Αθλητισμός

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα

Γενικά
Ο Βιβλιοδρομέας είναι ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που εφαρμόστηκε πιλοτικά την σχολική χρονιά 2015-2016 από δύο σχολεία του συγκροτήματος της Γκράβας. Η καινοτομία του ήταν ότι επιχειρεί να συνδυάσει Φιλαναγνωσία και Φιλαθλητισμό στον χώρο της σχολικής γειτονιάς, συνδέοντας την εκπαιδευτική κοινότητα και την τοπική κοινωνία με ιδιαίτερα δυναμικό (και γι' αυτό ψυχαγωγικό) τρόπο.  Σχεδιάστηκε για μαθητές μεγάλων τάξεων δημοτικού και υλοποιήθηκε στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης (αιωνία της η μνήμη), μπορεί όμως να βρει εφαρμογή και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.


Στόχοι
- ψυχαγωγία
- πνευματική και σωματική ανάπτυξη
- καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος
- εισαγωγή στο πνεύμα του υγιούς συναγωνισμού
- τόνωση του αισθήματος του ανήκειν στην τάξη και τη γειτονιά
- ενίσχυση δεσμών του σχολείου με την τοπική κοινότητα
- προβολή της σημασίας των ελεύθερων χώρων παιχνιδιού και πρασίνου

Διάρκεια
Από 2 έως και 6 μήνες, ανάλογα με τον αριθμό των σχολείων που συμμετέχουν. Ιδανικά, ξεκινάει στις αρχές Οκτωβρίου, ώστε να συνδυάζεται με την Πανελλήνια Ημέρα Σχολικού Αθλητισμού και ολοκληρώνεται στις αρχές Απριλίου, κοντά στην Παγκόσμια Ημέρα Παιδικής Λογοτεχνίας.

Προετοιμασία
Ο εκπαιδευτικός:
  • επιλέγει, διαβάζει και προετοιμάζει 3 - 4 παιδικά βιβλία σχετικά με τον αθλητισμό
    (βλ. βοηθητική λίστα στο τέλος της σελίδας)
  • αναζητά εκπαιδευτικούς όμορων σχολείων που να διδάσκουν στην ίδια τάξη (π.χ. Ε') και που τα τμήματά τους διαθέτουν αντίστοιχο αριθμό μαθητών με το δικό του
  • επικοινωνεί με τη δανειστική βιβλιοθήκη του δήμου για να οργανώσει μια σχολική επίσκεψη
  • επικοινωνεί με την τοπική αυτοδιοίκηση για να αποκτήσει πρόσβαση σε κάποιον κατάλληλο αθλητικό χώρο για 1-2 ώρες κατά την ημέρα της τελικής εκδήλωσης
  • κατά τη διάρκεια του προγράμματος και σε συνεργασία με τους συναδέλφους των άλλων σχολείων, προετοιμάζει τις γνωστικές και αθλητικές δοκιμασίες για την τελική εκδήλωση
Εφαρμογή
α. συγκέντρωση πληροφοριών
Οι μαθητές καλούνται να συγκεντρώσουν πληροφορίες για τόπους σημασίας και μνημεία που βρίσκονται στην γειτονιά. Επιλέγονται ορισμένα από αυτά ως αντικείμενο εργασιών και πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές επισκέψεις. Στις παρακάτω εικόνες, η επίσκεψή μας στο παλιό καμίνι του λατομείου «Αττική», στον λόφο του Παιδιού (Γκράβα) και η ζωγραφική του απεικόνιση.


β. διαδρομή
Με τη συνοδεία δασκάλου / γυμναστή, οι μαθητές τρέχουν ή και περπατούν γρήγορα προς την πλησιέστερη δημοτική βιβλιοθήκη, μέσα από μια διαδρομή σχεδιασμένη να περνάει κοντά από μνημεία για τα οποία έχουν συγκεντρωθεί σχετικές πληροφορίες.

Ο εσωτερικός διάδρομος -νότιο όριο του συγκροτήματος- ξεκινάει από την οδό Ταϋγέτου.
Το δημοτικό στάδιο ανάμεσα στις οδούς Ραΐσης και Πασσώβ διαθέτει στίβο, γήπεδα μπάσκετ, κολυμβητήριο και γυμναστήριο.
Στους πρόποδες του λόφου του Παιδιού, συναντάμε την ερειπωμένη ασβεστοκάμινο που ζωγραφίσαμε.
Διασχίζοντας την οδό Κερκύρας φτάνουμε στον πεζόδρομο Καραολή και Δημητρίου. Εκτός από αγωνιστής της ΕΟΚΑ, ο πρώτος ήταν και δρομέας 800 μέτρων στο ΑΠΟΕΛ.
Στην απέναντι όχθη της  Γαλατσίου (περιοχή Γεφυράκι), η οδός Μιαούλη που περνά δίπλα από το 2ο Γυμνάσιο Γαλατσίου.
Τελικός προορισμός το «Καμίνι»: Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Γαλατσίου!

γ. ξενάγηση και δανεισμός βιβλίων 
Όταν φτάσουν στον προορισμό τους, οι μαθητές ξεναγούνται στον χώρο από τους υπεύθυνους και δανείζονται τα βιβλία που ο εκπαιδευτικός έχει επιλέξει κατά τον προγραμματισμό (βλ. Προετοιμασία). Μετά την επιστροφή στο σχολείο, ορίζονται ομάδες των 4-6 μαθητών και σε κάθε μία παραδίδεται από ένα βιβλίο. Στις παρακάτω φωτογραφίες, το τμήμα μας ξεναγείται στον χώρο του παλιού καμινιού της οδού Καραϊσκάκη και στη βιβλιοθήκη, ενώ αργότερα οι εκπαιδευτικοί παραλαμβάνουν τα βιβλία από τον υπεύθυνο του ιδρύματος κ. Γιώργο Σοφρωνά.

δ. προετοιμασία βιβλίων
Τα μέλη κάθε ομάδας μελετούν ατομικά το βιβλίο που τους έχει ανατεθεί, παίρνοντάς το μετά το σχολείο στο σπίτι. Τα πρωινά ωστόσο το φέρνουν στην τάξη, ώστε σταδιακά να το γνωρίσει και η υπόλοιπη ομάδα, μέσα από δραστηριότητες φιλαναγνωσίας που υλοποιούνται κατά την ώρα της Γλώσσας. Οι δραστηριότητες φιλαναγνωσίας που θα επιλεγούν, προτείνεται να είναι «ουδέτερες», να μην επηρεάζονται δηλαδή από το περιεχόμενο των βιβλίων. Τέτοιες θα μπορούσαν να είναι οι D.E.A.R -drop everything and read, αλφαβητάρι, βιβλιοκατάσκοποι, limericks, εύρεση και αναπαραγωγή ήχων από το κείμενο, συνεντεύξεις χαρακτήρων, νοητικός χάρτης κεφαλαίου, κατασκευή ρέμπους ή επιτραπέζιου παιχνιδιού, παιχνίδια ερωτήσεων περιεχομένου, παραγωγή κειμένου με φανταστικά διώνυμα, κ.ά., ανάλογα πάντα με τις συνθήκες, τα διαθέσιμα υλικά και το επίπεδο των μαθητών.



ε. προετοιμασία αθλημάτων
Οι μαθητές κάθε σχολείου, προετοιμάζονται παράλληλα και για το καθαρά αθλητικό τμήμα της εκδήλωσης. Με τη βοήθεια δασκάλων και γυμναστών, βελτιώνουν τη φυσική τους κατάσταση, προπονούνται στα αθλήματα που θα συναγωνιστούν (π.χ. σκυταλοδρομία με βιβλία) ενώ μέσα από εκπαιδευτικές επισκέψεις σε κοντινούς αθλητικούς χώρους (π.χ. Άλσος Βεΐκου, Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος), συνειδητοποιούν την αξία του αθλητισμού στην καθημερινή ζωή.


στ. προετοιμασία παρουσίασης και γνωριμία με τα γειτονικά σχολεία
Αφού ολοκληρωθεί η μελέτη των βιβλίων, κάθε ομάδα αρχίζει να προετοιμάζει μια σύντομη παρουσίαση της ιστορίας που της ανατέθηκε. Για παράδειγμα, μια εντυπωσιακή ή σημαντική σκηνή μπορεί να αποδοθεί με τη μορφή θεατρικού σκετς, τραγουδιού, κατασκευής, αυτοσχεδιασμού, κτλ. Σκοπός είναι στην τελική εκδήλωση κάθε βιβλίο να παρουσιαστεί με διαφορετικό τρόπο. Καλό θα ήταν οι ομάδες των σχολείων με κοινά βιβλία να γνωριστούν, να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν το θέαμά τους από κοινού. Στις παρακάτω φωτογραφίες, μαθητές του 65ου και του 112ου Δ.Σ. έχουν συναντηθεί στον Λόφο του Παιδιού και προετοιμάζουν μια σκηνή από τη ζωή του Στέλιου Κυριακίδη (αριστερά) και μια από την περιπέτεια του μικρού Ίκαρου στην αρχαία Ολυμπία (δεξιά).


ζ. γνωριμία με τους ελεύθερους χώρους της γειτονιάς
Οι παραπάνω δραστηριότητες επιδιώκεται να μην περιορίζονται στον χώρο του σχολείου, ώστε τόσο συμβολικά όσο και πρακτικά, η όλη διαδικασία να συνδέεται με τον τόπο που ζουν οι μαθητές και να τον εντάσσει στη σχολική ζωή με δημιουργικό τρόπο. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, μεγαλόφωνη ανάγνωση βιβλίων στο αθλητικό κέντρο "Αντώνης Τρίτσης" και το ανοιχτό θεατράκι της Γκράβας, στα πλαίσια κοινών δράσεων των σχολείων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα.



η. τελική εκδήλωση
Αφού τα σχολεία προετοιμαστούν κατάλληλα, σε ενδεδειγμένο χώρο της περιοχής και μετά από συνεννόηση με τον αρμόδιο φορέα (βλ. παράγραφο Προετοιμασία), διοργανώνεται η τελική εκδήλωση:
  • Τα βιβλία παρουσιάζονται στο κοινό με τον τρόπο που έχουν επιλέξει οι ομάδες.
  • Οι μαθητές απαντούν σε ερωτήσεις κατανόησης σχετικές με τις ιστορίες που διάβασαν αλλά και σε ερωτήσεις γύρω από θέματα που αφορούν στη γειτονιά τους (π.χ. ονόματα κεντρικών δρόμων, προσωπικότητες που συνδέονται με αυτά, ονόματα τοπικών αθλητικών συλλόγων, τοπικές συγκοινωνίες, κτλ.)
  • Παράλληλα, συναγωνίζονται σε πρωτότυπα αθλήματα όπως η σκυταλοδρομία με βιβλία.




θ. κοινωνικές προεκτάσεις 
Το πρόγραμμα μπορεί να αποκτήσει και κοινωνικές προεκτάσεις, αν μετά την ολοκλήρωση των εκδηλώσεων, οι μαθητές δωρίσουν τα βιβλία στη βιβλιοθήκη κάποιου ιδρύματος που δραστηριοποιείται στην περιοχή, ώστε και άλλα παιδιά να έχουν την ευκαιρία να τα διαβάσουν.

Στην πιλοτική εφαρμογή, χάρη στην ευγενική χορηγία του βιβλιοπωλείου Λογοτεχνούπολη, οργανώθηκε μια πρωτότυπη δράση, που στόχο είχε από τη μια να ενισχύσει τη βιβλιοθήκη του Κέντρου Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών S.O.S. και από την άλλη να μεταφέρει ένα συμβολικό μήνυμα υπέρ του φιλαθλητισμού και της φιλαναγνωσίας. Έτσι, μια τσάντα με παιδικά βιβλία παραδόθηκε από τη συγγραφέα - ιδιοκτήτρια του καταστήματος Χρύσα Κοζανιτά στον συντονιστή του προγράμματος, ο οποίος έτρεξε από την περιοχή του Ζωγράφου ως την Κυψέλη, για να παραδώσει τα βιβλία στον υπεύθυνο του ιδρύματος, Μενέλαο Τσαούση. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια των συναδέλφων Κατερίνας Παλιούρη και Δέσποινας Μπεκιάρη-Λυμπέρη, υλοποιήθηκε μια δράση βιβλιοπαρουσίασης σε μια μικρή ομάδα παιδιών ηλικίας 6-8 ετών, που είχαν προσκληθεί ειδικά για την περίσταση στον χώρο.


Τα τρία βιβλία που επιλέχθηκαν για το πιλοτικό πρόγραμμα (ένα γνώσεων και δύο λογοτεχνικά) αφορούσαν αγωνίσματα δρόμου και είχαν όλα εκδοθεί το 2015. Είναι τα ακόλουθα:

Στέλιος Κυριακίδης:
Ο άνθρωπος που έτρεξε για έναν ολόκληρο λαό!

Μαρία Κοντού, 
Γιώργος Σγουρός
Η ιστορία του ηρωικού δρομέα που νίκησε στον μαραθώνιο της Βοστώνης και αντί για χρηματικό έπαθλο ζήτησε βοήθεια για τους πεινασμένους συμπατριώτες του στην Ελλάδα!


Ίκαρος - Ο μικρός ολυμπιονίκης
Ουρανία Τουτουντζή
Ο μικρός Ίκαρος ενθουσιάζεται όταν μαθαίνει ότι στους επόμενους Ολυμπιακούς αγώνες θα περιλαμβάνεται αγώνισμα δρόμου για παιδιά. Έτσι, ξεκινάει από την Έφεσο για την Ολυμπία γεμάτος αυτοπεποίθηση ότι θα τερματίσει πρώτος. Άραγε θα τα καταφέρει;


Λάβετε θέσεις!
Αναστασία Βασιλοπούλου
Μιχάλης Τσαμπαλίκας
Μεσημέρι της 27ης Μαρτίου του 1896 και στον Μαραθώνα επικρατεί μεγάλη αναστάτωση, καθώς ο κόσμος προετοιμάζεται για κάποιο μεγάλο γεγονός. Ο 8χρονος Σπύρος Ρούσσης δυσκολεύεται αρχικά να καταλάβει τι συμβαίνει, αλλά σύντομα θα βρεθεί ανάμεσα στους πρωταγωνιστές του πρώτου μαραθωνίου της νεότερης ιστορίας!

Κατάλογος Βιβλίων

Ακολουθεί κατάλογος λογοτεχνικών παιδικών βιβλίων σχετικών με τον αθλητισμό, ώστε οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί να μπορούν να επιλέξουν το υλικό τους.

Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες



1. Ολυμπιακοί Αγώνες, η αρχή του θρύλου, Γιώργος Ξιάρχος 
2. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, Φίλιππος Μανδηλαράς 
3. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα, Mary P. Osborne
4. Ο μικρός Ίκαρος, Ουρανία Τουτουντζή
5. Ο Ολυμπιονίκης που έβλεπε τα ψάρια να περνούν, Φ. Μανδηλαράς
6. Ο Ολυμπιονίκης Μακεδόνας, Καλλιόπη Σφαέλλου
7. Ο μικρός Αλκιβιάδης και οι Ολυμπιακοί Αγώνες, Ν. Μουρατίδης
8. Ο Πρόας του Νικία, Ανδρέας Καρκαβίτσας 
9. Η Μ. Ελλάδα στους Ολυμπιακούς του 420 π.Χ., Απ. Χατζηεμμανουήλ
10. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες και ο Αλεξίνικος, ο μικρός ολυμπιονίκης, Μαργαρίτα Δρίλλια
11. Ο Λίνος στην αρχαία Ολυμπία, Φράνση Σταθάτου
12. Από την Ολυμπία... προς όλο τον Κόσμο!, Ιλεάνα Κλοκώνη

Σύγχρονοι Ολυμπιακοί και Μαραθώνιος



1. Λάβετε θέσεις!, Αν. Βασιλοπούλου, Μιχ. Τσαμπαλίκας
2. Στέλιος Κυριακίδης, ο άνθρωπος που έτρεξε για έναν ολόκληρο λαό! Μαρία Κοντού, Γιώργος Σγουρός
3. Μαραθώνιος ονείρων, Νίκος Μιχαλόπουλος, Άννα Βερούλη
4. Ο Ορφέας και οι Αθλητές του Ανέμου, Μερκούριος Αυτζής
5. Ο πρωταθλητής, Ελένη Αρτεμίου Φωτιάδου
6. Ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης και οι Αθλητικοί Αγώνες των ζώων, Όλγα Ιωαννίδου

Ποδόσφαιρο




1. Ο Άσος των γηπέδων, Αντώνης Δελώνης
2. Όλη η Γη μια μπάλα, συλλογικό
3. Οι πειρατές της Καταστροφικής, Γιώργος Κατσέλης
4. Οφσάιντ, Fabrizio Silei
5. Ένας μικρός ποδοσφαιριστής, Αγγελική Βαρελλά
6. Η μπάλα της ζωής τους, Πάνος Χριστοδούλου
7. Γκολ! Όλα όσα θέλεις να μάθεις για το ποδόσφαιρο, Έρ. Μπάλινγκερ
8. Ήταν το ίνδαλμά μου, Βασίλης Παπαθεοδώρου
9. Λίο Μέσι, μια ζωή σαν παραμύθι, Μάικλ Παρτ
10. Κριστιάνο Ρονάλντο, γεννημένος νικητής, Μάικλ Παρτ
11. Οι άμπαλοι του Τσάρλι Μέρρικ: Φιλίες, φάουλ και ιδρωμένες φανέλες, Ντέιβ Κάζενς
12. Μόνο ποδόσφαιρο στο μυαλό;, Μάνφρεντ Μάι
13. Αρχίζει το ματς, Αγγελική Βαρελλά 
14. Μπάλα μπαλαρίνα, Αλεξάνδρα Μητσιάλη 
15. Βρόμικα κόλπα στο γήπεδο, Γίργκεν Μπανσέρους 
16. Σε δυο τρελά ημίχρονα, Αγγελική Βαρελλά 
17. Η ιστορία του ποδοσφαίρου, Rob Lloyd Jones 
18. Μικτή Κόσμου, Tim Vyner 
19. Το παιχνίδι που ενώνει, Μιχάλης Κοντούρης 
20. Τα παπούτσια του Αννίβα, Άλκη Ζέη 
21. Ένα μικρό κομμάτι γης, Elizabeth Laird 
22. Ο μικρός Νικόλας διασκεδάζει, René Goscinny 

Άλλα αθλήματα



1. Αταξίες στην Τάξη (2): Νά τοι οι πρωταθλητές, Γ. Παναγιωτάκης
2. Ο γύρος του κόσμου με το ποδήλατο, Μαρία Παπαγιάννη
3. Το μυστικό του Σαρωνικού, Χρυσούλα Μπουκουβάλα
4. Οι πειρατές των Κυκλάδων, Χρυσούλα Μπουκουβάλα
5. Μαύρο πρόβατο στο Τέξας, Κώστας Χαραλάς
6. Απειλή στους αγώνες, Λίνα Λυχναρά

Ευχαριστίες
Εκτός από τα πρόσωπα που αναφέρονται πιο πάνω, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον γυμναστή του σχολείου μας κ. Γιάννη Πέππα για την θεωρητική και πρακτική του υποστήριξη σε πολλά διαδικαστικά θέματα που προέκυψαν κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος. Επίσης, τους υπεύθυνους της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Γαλατσίου - «Καμίνι» που αγκάλιασαν το πρόγραμμα και φιλοξένησαν τα τμήματα των σχολείων μας. Τέλος, φίλους όπως τη συγγραφέα Άντρη Αντωνίου για τη βοήθειά της στη συγκρότηση του καταλόγου των βιβλίων με θέμα τον αθλητισμό και τον σκιτσογράφο Γιώργο Παπαδάκη για το όμορφο σήμα που συνέθεσε για το πρόγραμμα!

Share/Bookmark

1 σχόλιο:

Panos Kapiris είπε...

Εξαιρετικό! Τρεχάτε βιβλιαράκια μου!

Δημοσίευση σχολίου

διαβάσαμε και σχολιάζουμε...σχολιάζουμε...σχολιάζουμε...