Ο Βασίλης και οι θυμωμένες ζωγραφιές

Υπόθεση

Ο Βασίλης είναι μαθητής της Α' δημοτικού και του αρέσει πολύ η ζωγραφική. Μια Δευτέρα πρωί που ο καιρός είναι άσχημος και η τάξη δεν μπορεί να κάνει διάλειμμα έξω στην αυλή, αποφασίζει να φτιάξει μια ζωγραφιά με θέμα τις καλοκαιρινές διακοπές. Τα σχέδια όμως δεν του βγαίνουν όπως θα τα ήθελε, κι έτσι τσαλακώνει τα χαρτιά και τα πετάει το ένα μετά το άλλο στο καλαθάκι των αχρήστων... μέχρι τη στιγμή που τα χαρτιά θα αγανακτήσουν και θα του κάνουν κήρυγμα για την ανακύκλωση!

Λίγο καιρό αργότερα, το μάθημα ολοκληρώνει ο μεγάλος του ξάδερφος, που του εξηγεί ότι εκτός από το χαρτί, στην ανακύκλωση μπαίνουν κι ένα σωρό άλλα υλικά. Ο Βασίλης νιώθει πια την οικολογική του συνείδηση πανίσχυρη: τόσο, που μέχρι και τα δέντρα στον δρόμο μοιάζουν να του χαμογελούν!

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Χρυσάνθη Τσιαμπαλή - Κελεπούρη
Εικονογράφηση: Χρήστος Δήμος
ISBN: 978-960-453-504-0
Έτος 1ης Έκδοσης: 2009
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 7 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Α', Β', Γ'
Διαβάστε τις πρώτες σελίδες εδώ
Δράσεις φιλαναγνωσίας σχετικές με το βιβλίο εδώ

Κριτική

Συμπαθητικό διήγημα περιβαλλοντικού προβληματισμού, που καταπιάνεται με το ζήτημα της σπατάλης των φυσικών πόρων και την ανακύκλωση. Με γλώσσα απλή, το γνωστό χιούμορ και την ευαισθησία της, η συγγραφέας μας μεταφέρει σε πρώτο πρόσωπο την άποψη του μικρού Βασίλη για τα όσα συμβαίνουν. Η ιστορία δεν είναι χωρισμένη σε κεφάλαια, όμως διακρίνονται με σαφήνεια τα δύο μέρη που αναφέρονται πιο πάνω στην υπόθεση. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, τέσσερις δραστηριότητες εξετάζουν τις γνώσεις που απέκτησαν οι αναγνώστες από το κείμενο και προκαλούν την καλλιτεχνική μας δημιουργικότητα να εκδηλωθεί. Προτείνουμε το βιβλίο περισσότερο σε παιδιά της Β' και Γ' τάξης του Δημοτικού και φυσικά στις περιπτώσεις που οι εκπαιδευτικοί αναζητούν αφόρμηση για να ασχοληθούν με θέματα όπως η ανακύκλωση.

Χαριτωμένος ήρωας Εύκολα αξιοποιήσιμο στην τάξη

Αξίες - Θέματα
Ανακύκλωση, Περιβάλλον, Φαντασία, Χιούμορ, Εκπαίδευση

Εικονογράφηση
Μικρά πολύχρωμα σκίτσα σε κάθε δεύτερη (τις περισσότερες φορές) σελίδα, συνοδεύουν το κείμενο και κάνουν την ανάγνωσή του ευκολότερη.

Απόσπασμα

Κάποιες φορές συμβαίνουν περίεργα πράγματα! Πράγματα που δεν μπορείς εύκολα να τα πεις σε άλλους γιατί φοβάσαι πως δε θα σε πιστέψουν. Αυτό, φίλοι μου, έπαθα και εγώ πριν από λίγες μέρες. Όταν είπα στη δασκάλα μου τι μου συνέβη κατάλαβα πως δε με πίστεψε και πολύ… «Ίσως να μην είναι αυτό ακριβώς που νομίζεις…» μου είπε. Γι’ αυτό εγώ θέλω να το πω και σ’ εσάς: πρώτον, γιατί είμαι σίγουρος πως εσείς θα με καταλάβετε καλύτερα απ’ όλους και δεύτερον, για να προσέξετε ώστε να μη συμβεί και σε σας το ίδιο!

Το όνομά μου είναι Βασίλης και πηγαίνω στην πρώτη δημοτικού. Ευτυχώς η πρώτη τάξη δεν έχει πάρα πολλά μαθήματα και έτσι τ’ απογεύματα τελειώνω στα γρήγορα τις εργασίες μου και έπειτα μου μένει πάντα χρόνος για να παίζω, να διαβάζω βιβλία και να ζωγραφίζω. Η ζωγραφική μού αρέσει πολύ! Παίρνω τις νερομπογιές μου, τους μαρκαδόρους και τις κηρομπογιές μου, απλώνω μπροστά μου μια ωραία λευκή σελίδα και αφήνω ελεύθερη τη φαντασία μου. (Έτσι λέει η μαμά μου να κάνω, αν και εγώ δεν καταλαβαίνω τι θέλει να πει ακριβώς. Η φαντασία μου δεν είναι ποτέ φυλακισμένη…) Τότε, που λέτε, αρχίζω να ζωγραφίζω… Ειδικά με τις νερομπογιές περνάω τέλεια! Αλλάζω διάφορα πινέλα, μικρά και μεγάλα, με λίγες ή πολλές τρίχες, ανακατεύω τα χρώματα και φτιάχνω καινούρια. Μερικά απ’ αυτά τα βλέπω για πρώτη φορά (και τελευταία γιατί δεν καταφέρνω να τα ξαναφτιάξω…) και βέβαια συνήθως δε μου φτάνει ένα μόνο φύλλο για να ζωγραφίσω. Όταν αυτό που φτιάχνω δε μου αρέσει, το τσαλακώνω, το πετάω και παίρνω ένα άλλο χαρτί για να συνεχίσω τη ζωγραφική μου. Συνήθως χαλάω τρία-τέσσερα, μερικές φορές και πέντε χαρτιά μέχρι να πετύχω αυτό που θέλω ή μέχρι να βαρεθώ και να τα παρατήσω. Και ποτέ δε φαντάστηκα πως αυτό που έκανα ήταν κακό! Ποτέ! Μέχρι πριν από λίγες μέρες, όπου συνέβη κάτι απίστευτο…

Ήταν Δευτέρα πρωί και έβρεχε ασταμάτητα. Όλα τα παιδιά στο σχολείο περιμέναμε πώς και πώς να σταματήσει η βροχή για να περάσουμε το διάλειμμα στην αυλή. Όσο όμως η ώρα περνούσε, η βροχή δυνάμωνε. Η αυλή μας είχε γεμίσει τεράστιες λακκούβες με νερά. Τα σύννεφα ήταν γκρίζα και πολλά, και δεν έδειχναν να έχουν όρεξη ν’ αφήσουν τον ήλιο να κάνει κι αυτός μια βολτίτσα στον ουρανό.

Η δασκάλα μας μας εξήγησε πως ήταν πολύ φυσικό να βρέχει ασταμάτητα μια και βρισκόμασταν στην καρδιά του φθινοπώρου. Ακόμη όμως και αν η βροχή σταματούσε, δε θα μπορούσαμε να βγούμε στην αυλή. Με τόσα νερά θα χρειαζόμασταν βάρκα! Μας ζήτησε λοιπόν να διαλέξουμε μια δραστηριότητα, όποια ήθελε ο καθένας, και να ασχοληθούμε με αυτή. το διάλειμμα θα το περνούσαμε μέσα στην τάξη μας.

Εγώ πήρα τ’ αγαπημένα μου χρώματα, μια ωραία καθαρή σελίδα και κάθισα να ζωγραφίσω. Βρήκα γρήγορα τι θα ζωγράφιζα: τις καλοκαιρινές διακοπές! Τον ήλιο και τη θάλασσα, τη βάρκα του παππού, αχινούς και ψάρια, πύργους στην άμμο και κουβαδάκια… Ξεκίνησα λοιπόν απ’ τη βάρκα του παππού μου. Την έκανα κόκκινη όπως είναι στην πραγματικότητα. Ύστερα έφτιαξα το κατάρτι, ξέρετε, αυτό το ψηλό ξύλο στη μέση της βάρκας που κρατάει τα πανιά. Όταν το τελείωσα, το κοίταξα προσεχτικά. Το κατάρτι ήταν τεράστιο για αυτή τη βάρκα που είχε φτιάξει. Δεν ήταν έτσι η βάρκα του παππού μου! Δεν μου άρεσε καθόλου. Τσαλάκωσα το φύλλο, το πέταξα και πήρα ένα καθαρό. 

Πόσο καιρό ζουν τα σκουπίδια μας στη φύση; (πηγή)

Σχόλιο

Η σύγχρονη περιβαλλοντική θεώρηση κινείται στο τρίπτυχο Περιορισμός, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση (Reduce, Reuse, Recycle) που αναγνωρίζει δύο στάδια πριν φτάσει ένα χαρτί στο καλαθάκι των αχρήστων. Το κείμενο επικεντρώνεται κατά βάση στην ευαισθητοποίηση γύρω από την πρακτική της ανακύκλωσης, αν και συναντάμε μια αναφορά και στη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης του κάθε χαρτιού (σ. 29 άλλωστε κάθε φύλλο έχει δύο λευκές πλευρές· αν δοκίμαζες να ζωγραφίσεις και απ' την άλλη, θα σε πείραζε;). 

Σε πρώτο λοιπόν στάδιο, τα παιδιά καλό είναι να συνειδητοποιήσουν ότι το χαρτί -όπως και κάθε άλλο υλικό- πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ και πνεύμα συντήρησης, αφού αποτελεί φυσικό πόρο. Στη συνέχεια, μπορούμε να τους προτείνουμε (κυρίως μέσα από το δικό μας παράδειγμα) να εξαντλούν την διαθέσιμη επιφάνεια σε κάθε χαρτί πριν το πετάξουν. 

Τέλος, μέσα από μια δραστηριότητα brainstorming, οι μαθητές μας θα μπορούσαν να σκεφτούν επιπλέον χρήσεις για τα ήδη ζωγραφισμένα χαρτιά (π.χ. σελιδοδείκτης, σαΐτα, χαρτί σημειώσεων, υλικό για κατασκευή κούκλας ή μάσκας, στήριγμα για τραπέζι που κουνάει, βεντάλια, κτλ.). Μόνο μετά από το στάδιο αυτό, έρχεται η στιγμή να σημαδέψουμε τον κάδο ανακύκλωσης: όταν το χαρτί δεν έχει τίποτα πλέον να προσφέρει στην παλιά του μορφή. Έτσι, μπορεί ανακυκλωμένο και ανανεωμένο να επιστρέψει ξανά στα χέρια μας!

το σύμβολο της ανακύκλωσης πλαισιωμένο
από τις λέξεις Reduce-Reuse-Recycle (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Στην τάξη μας, μπορούμε να αντλήσουμε έμπνευση από το κείμενο για να γράψουμε τη δική μας ιστορία σχετικά με την ανακύκλωση, όπως έκαναν οι μαθητές του 20ού και του 56ου ΔΣ Ηρακλείου, ετοιμάζοντας ένα ολόκληρο λεύκωμα με Οικολογικές Ιστορίες. Οι ιστορίες δεν χρειάζεται να είναι μεγάλες ή ολοκληρωμένες. Λίγη φαντασία και καλή διάθεση αρκεί, για να προσφέρουν όλοι το λιθαράκι τους!

οικολογικές ιστορίες από πρόγραμμα των 20 και 56 ΔΣ Ηρακλείου

Για να μην την πατήσουν οι μαθητές μας σαν τον Βασίλη (σ.22) που δεν ήξερε να απαντήσει στις θυμωμένες ζωγραφιές από τι φτιάχνεται το χαρτί, μπορούμε να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στο να κατασκευάσουμε το δικό μας χαρτί στην τάξη. Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές, η πιο απλή ωστόσο διαδικασία είναι να ακολουθήσετε τα βήματα που προτείνονται σε αυτό το τρίλεπτο βίντεο από Οδηγούς στον Αγ. Νικόλαο Κρήτης. Αν προτιμάτε να χρησιμοποιήσετε ένα παλιό μπλέντερ αντί για τα χέρια σας, μπορείτε επίσης να συμβουλευτείτε αυτό τον οδηγό, πάντα αξιοποιώντας ως πρώτη ύλη παλιές εφημερίδες. Περισσότερες δράσεις, ιδέες για βίντεο και κείμενα σχετικά με την ανακύκλωση μπορείτε να βρείτε εδώ.

Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα πώς φτιάχνεται το χαρτί όταν το κατασκευάζουν τα ίδια!
(οι φωτογραφίες από σχετικό πρόγραμμα των 20ού και 56ου ΔΣ Ηρακλείου) 

Ο Βασίλης και οι θυμωμένες ζωγραφιές

Στον πλανήτη της φαντασίας

Υπόθεση

Στον πλανήτη Φ όπου η φαντασία των κατοίκων δεν έχει όρια και όλοι ζουν ευτυχισμένοι, ο βασιλιάς Λεξιλόγιος αρρωσταίνει βαριά κι αντικαθίσταται από τον Πληκτρολόγιο, που περιτριγυρίζεται από οθόνες και διεκπεραιώνει τις υποθέσεις του πάντα εξ αποστάσεως. Όσο περνάει ο καιρός, ο νέος βασιλιάς κλείνεται στον εαυτό του όλο και περισσότερο, χάνει τη βούλησή του και καταντά έρμαιο στα σχέδια των συμβούλων του. Τι κι αν οι αποφάσεις τους δυσαρεστούν τον λαό; Μεγάλες οθόνες επιστρατεύονται για να τον κάνουν να ξεχνάει τα προβλήματά του. Κι έτσι σιγά σιγά, η πλούσια φαντασία των κατοίκων του Φ χάνεται. 

Ο ποιητής Μπιριρίκος από τον γειτονικό πλανήτη Χ, καταφθάνει για να διαπιστώσει το μέγεθος του προβλήματος. Συναντά τον βασιλιά και του εξηγεί ότι για να επιστρέψει η φαντασία στη ζωή του, θα πρέπει να αρχίσει να διαβάζει παραμύθια. Θα καταφέρουν άραγε οι συμβουλές του να γιατρέψουν τον πλανήτη της Φαντασίας;

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Γιώργος Κατσέλης
Εικονογράφηση: Βαγγέλης Ελευθερίου
ISBN: 978-960-496-762-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 7 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'

Κριτική

Χιουμοριστικό παραμύθι φαντασίας από τη σειρά Βατόμουρο, που εκφράζει την αγωνία του συγγραφέα για την επέλαση της τεχνολογίας στη ζωή μας και τις επιπτώσεις της στο ανθρώπινο πνεύμα. Η γλώσσα σε γενικές γραμμές είναι απλή, αλλά τα παιδιά των πρώτων τάξεων πιθανότατα θα την βρουν απαιτητική λόγω σύνταξης, ρηματικών χρόνων, χρήσης μετοχών, κτλ. Εξίσου δύσκολες μοιάζουν και ορισμένες έννοιες όπως π.χ. ο χρόνος που κυλάει προς τα πίσω, όροι όπως έτη φωτός, κλπ. Η ιστορία δεν είναι χωρισμένη σε κεφάλαια, όμως η σχετικά περιορισμένη της έκταση (λιγότερες από 3.000 λέξεις) επιτρέπει στους μαθητές με κάποια βασική εμπειρία να την ολοκληρώσουν χωρίς δυσκολία. Σε αυτό συμβάλει και η πολύχρωμη εικονογράφηση που είναι παρούσα σχεδόν σε κάθε δισέλιδο, απεικονίζοντας σκηνές από την πλοκή. Στο τέλος του βιβλίου συναντάμε έναν πρόσθετο διάλογο ποιητή-βασιλιά σε έμμετρη μορφή (για την αναγκαιότητα του οποίου οι απόψεις διίστανται) και ένα πλούσιο παράρτημα με δραστηριότητες. Θα προτείναμε το βιβλίο περισσότερο σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού.

Ενδιαφέρουσα κεντρική ιδέα Χρήσιμα μηνύματα Πλούσιο παράρτημα με δραστηριότητες

Κείμενο με αδυναμίες

Αξίες - Θέματα
Φαντασία, Παραμύθι, Χιούμορ, Φιλαναγνωσία, Τεχνολογία,

Εικονογράφηση
Πολύχρωμες γελοιογραφίες αποδίδουν σκηνές από την αφήγηση και συμπληρώνουν συνοδευτικά το κείμενο, κάνοντας το διάβασμά του πιο ξεκούραστο.

Απόσπασμα
Τούτη η αληθινή ιστορία, αυτό το παράξενο παραμύθι δεν έγινε μια φορά κι έναν καιρό, αλλά χίλιους καιρούς πριν, χίλια κι άλλα τόσα χρόνια πριν. Μου την είχε διηγηθεί ένα αστεράκι πριν πέσει και χαθεί οριστικά από τον ξάστερο ουρανό. Του την είχε πει σε μια σύναξη πλανητών, σε ένα πλανητικό συνέδριο, ο βασιλιάς Ήλιος. Μιλούσε για έναν παράξενο πλανήτη όπου όλα λειτουργούσαν διαφορετικά. Ο πλανήτης αυτός, που βρισκόταν τριακόσια εξήντα πέντε χιλιάδες εννιακόσια είκοσι τέσσερα έτη φωτός μακριά από τη Γη, ήταν ο Πλανήτης της Φαντασίας, γνωστότερος στους αστρονομικούς κύκλους ως ο πλανήτης Φι.

Σ’ εκείνο τον πλανήτη γίνονταν τα πιο παράξενα και φανταστικά πράγματα. Οι δείκτες των ρολογιών γύρισαν ανάποδα και ο χρόνος κυλούσε προς τα πίσω, τα αεροπλάνα κινούνταν πάνω στις ράγες και τα τρένα πετούσαν στον ουρανό, οι δάσκαλοι, όταν δεν έκαναν μαγικά κόλπα, κάθονταν στα θρανία και οι μαθητές τους έκαναν μάθημα, οι παπαγάλοι ήξεραν, εκτός από ξένες γλώσσες, ξένους χορούς, οι γάτες γάβγιζαν και οι σκύλοι νιαούριζαν, οι αγελάδες έκαναν «κοάξ κοάξ» και οι βάτραχοι «μου μου μου». Επίσης, οι βιολιστές δεν έπαιζαν στην όπερα αλλά πάνω στις στέγες των σπιτιών, ενώ οι παλαιστές δεν πάλευαν στην παλαίστρα, αλλά τραγουδούσαν στην όπερα. Αυτά κι άλλα πολλά γίνονταν στον πλανήτη Φι.

Οι κάτοικοι που ζούσαν στον Πλανήτη της Φαντασίας είχαν περισσότερη φαντασία και από εμάς που ζούμε εδώ στη Γη αλλά κι απ’ όλους όσοι ζούσαν στους άλλους πλανήτες του Γαλαξία. Μόνο ένα πράγμα δεν μπορούσαν να φανταστούν: γιατί είχαν τόση φαντασία και τι θα γινόταν αν την έχαναν; Είχαν, βλέπετε, τόση φαντασία κι ήταν πραγματικά τόσο ευτυχισμένοι που δεν αναρωτιόνταν πώς συνέβαινε αυτό, μια και τα πιο απίθανα πράγματα τους φαίνονταν φυσιολογικά. Όπως ο καινούριος τους βασιλιάς, ο βασιλιάς Πληκτρολόγιος, ο διάδοχος του βασιλιά Λεξιλόγιου, που τον είχε διαδεχτεί στο θρόνο, όταν ο τελευταίος αρρώστησε βαριά.

Ο Πληκτρολόγιος δεν έμοιαζε καθόλου με τον προκάτοχό του. Από την αρχή, μάλιστα, έδειξε ότι τους χώριζαν τεράστιες διαφορές. Ούτε καν στο παλάτι του Λεξιλόγιου, που ήταν γεμάτο βιβλία, δεν εγκαταστάθηκε. Προτίμησε να κατοικήσει σε ένα καινούριο δικό του παλάτι που το έφτιαξε στ’ αλήθεια με πολύ πολύ κόπο.

Το παλάτι του βασιλιά Πληκτρολόγιου δεν είχε πανύψηλους πύργους και βαριές καστρόπορτες που άνοιγαν σαν καταπέλτες. Τα ρούχα του δεν ήταν από χρυσάφι, ασήμι και μετάξι. Η κορόνα του δεν είχε αστραφτερούς πολύτιμους λίθους, διαμάντια και μπριλάντια. Δεν κρατούσε βασιλικό σκήπτρο στο δεξί του χέρι. Δε χρειαζόταν άλογα για να μετακινείται ούτε παπύρους για να γράφει διαταγές.

Όλα εκεί ήταν ξεχωριστά. Αντί για πύργους έβλεπες παντού δορυφορικές κεραίες και δορυφορικά πιάτα. Αντί για κρυστάλλινους καθρέφτες, οι τοίχοι του παλατιού ήταν στολισμένοι με τεράστιες λεπτές οθόνες τηλεοράσεων. Στο κεφάλι του δε φορούσε κορόνα αλλά ένα ηλεκτρονικό κράνος με ακουστικά και τρισδιάσταστα γυαλιά για να βλέπει τις αγαπημένες του ταινίες στην τηλεόραση. Για σκήπτρο, κρατούσε στο χέρι του ένα πολύχρωμο τηλεκοντρόλ. Πότε πότε το μεταχειριζόταν σαν μικρόφωνο και τραγουδούσε:

Η ζωή μου όλη είναι μια ταινία

Σαν ανοίξω την τιβί, δε με νοιάζει η εξουσία!

Η αλήθεια είναι ότι η τηλεόραση ήταν μια καταπληκτική εφεύρεση που είχε συνεπάρει το βασιλιά. Από τη στιγμή που ο μεγάλος εφευρέτης του παλατιού, ο δόκτωρ Φούσκας Μπουρμπουλήθρας Ντε Λα Ρος Μυαλοκουκούτσης, του την είχε κάνει δώρο μόλις ανέβηκε στο θρόνο, ο βασιλιάς είχε ξετρελαθεί από τη χαρά του. Δε ζούσε παρά μόνο για την ημέρα που θα σκηνοθετούσε και θα πρωταγωνιστούσε σε μια δική του ταινία.

Όλη την ημέρα ο βασιλιάς Πληκτρολόγιος, από το πρωί μέχρι το βράδυ, στεκόταν μπροστά σε μια οθόνη κι έβλεπε, έβλεπε, έβλεπε τις αγαπημένες του ταινίες στην τηλεόραση. Και το βράδυ, αντί να πηγαίνει για ύπνο, άρχιζε να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια. Έτσι δεν του έμενε καθόλου χρόνος ούτε για ξεκούραση. Πολλές φορές ξεχνιόταν για μέρες, εβδομάδες, ακόμα και μήνες μπροστά στις οθόνες του και δεν ήξερε πότε ξημέρωνε και πότε νύχτωνε.

Τις περισσότερες υποθέσεις του παλατιού τις είχε αναθέσει στους αυλικούς του. Όσο για τις διαταγές του, η ιδιαιτέρα γραμματέας του τις έστελνε παντού με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του υπολογιστή του. Ο ίδιος δε δεχόταν ποτέ ακροάσεις υπηκόων στο παλάτι του. Όποτε ήταν μεγάλη ανάγκη να δει κάποιον απεσταλμένο, αντί να τον δεχτεί στην αίθουσα του θρόνου, προτιμούσε να μιλάει μαζί του από απόσταση, μέσω των χιλίων εξακοσίων πενήντα εφτά υπολογιστών και των τριών χιλιάδων οχτακοσίων ενενήντα εννιά τηλεοράσεων που ήταν τοποθετημένα σε κάθε γωνιά της χώρας και του παλατιού.

Στην αρχή όλα του φαίνονταν τέλεια και μαγικά. Ένιωθε ο πιο ευτυχισμένος βασιλιάς στον κόσμο. Μα όσο περνούσαν οι μέρες, οι μήνες και τα χρόνια, όλο και περισσότερο κλεινόταν στον εαυτό του, όλο και περισσότερο γινόταν πιο χλωμός, βαριόταν αφόρητα και δεν μπορούσε να κυβερνήσει το λαό του. Μα το σπουδαιότερο, δεν μπορούσε να κάνει και να σκεφτεί οτιδήποτε παρά μόνο έπρεπε για όλα να ρωτάει τους συμβούλους του.

Σχόλιο 

Μια ενδιαφέρουσα ιδέα, μετατρέπεται σε ένα χιουμοριστικό κείμενο που μπορεί κατά σημεία να αφήνει μια αίσθηση αναρχίας, καταφέρνει όμως να περάσει στον αναγνώστη αρκετά μηνύματα. Κρύβει η σύγχρονη τεχνολογία παγίδες; Πού μπορεί να οδηγήσει την ανθρώπινη επικοινωνία η ανεξέλεγκτη χρήση ηλεκτρονικών δικτύων; Έχουν άραγε τα βιβλία καμιά ελπίδα, όταν συγκρίνονται με τις τρισδιάστατες οθόνες προβολής ταινιών; Και ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει η εντατική χρήση της τηλεόρασης και των υπολογιστών στην παιδική φαντασία;

Ο Ρόαλντ Νταλ προειδοποιεί μέσα από το ποίημά του Television αλλά και με ορισμένους από τους στίχους του που τραγουδούν οι Ούμπα-Λούμπα στο Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο της σοκολάτας, ότι η τηλεόραση σκοτώνει τη φαντασία:

TV rots the senses in the head! It kills the imagination dead!

 It clogs and clutters up the mind! It makes a child so dull and blind. 

He can no longer understand a fantasy, A fairyland! 

His brain becomes as soft as cheese! His powers of thinking rust and freeze!

Ωστόσο μελέτες έχουν δείξει (π.χ. εδώ) ότι η τηλεόραση, αυτή η ηλίθια εφεύρεση (όπως χαρακτηρίζεται στη σ.33) δεν βλάπτει από μόνη της την φαντασία. Απλώς κουράζει το μυαλό, επιδεινώνει την όραση και καταλαμβάνει πολύτιμο χρόνο στο καθημερινό πρόγραμμα. Χρόνο, τον οποίο με τη σωστή προσοχή από τους γονείς, τα παιδιά θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν για παιχνίδι ή διάβασμα, δραστηριότητες δηλαδή που προάγουν τη δημιουργική σκέψη.

Ο χαρακτήρας Mike Teavee όπως παρουσιάζεται στην ταινία Charlie and the Chocolate factory
αντιπροσωπεύει το παιδί που αντί να διαβάζει, παίζει βιντεοπαιχνίδια (πηγή)

Η περιγραφή της ζωής στον πλανήτη Φ που διαβάζουμε στο ξεκίνημα του βιβλίου, μπορεί να δημιουργήσει απορίες στους μαθητές που αγαπούν την κυριολεξία. Στη δική μας τάξη, ακούστηκαν παρατηρήσεις όπως:
- Αν ο χρόνος κυλάει προς τα πίσω, αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι μικραίνουν αντί να μεγαλώνουν; Αλλά τότε πώς γεννιούνται;
- Αν οι μαθητές κάνουν μάθημα, τότε δεν γίνονται δάσκαλοι; Και τότε σε τι διαφέρει ο πλανήτης Φ από τον δικό μας;
- Όταν οι παλαιστές τραγουδάνε, η  μουσική λογικά δεν ακούγεται το ίδιο καλή, αλλά δεν τολμάς να τους το πεις για να μη σε δείρουν!

Αν οι παλαιστές τραγουδούσαν στην όπερα...
ο William Goldberg (πηγή) θα μπορούσε να λάβει μέρος στην Tosca! (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Στη σελίδα (σ.21) διαβάζουμε και σίγουρα, αν χαθεί η φαντασία, θα χαθεί και η χαρά.
Πώς άραγε συνδέονται οι δύο έννοιες; Είναι πράγματι ένας κόσμος χωρίς φαντασία ένας κόσμος όπου δεν υπάρχει χαρά; Ζητάμε από τους μαθητές μας να γράψουν μια μικρή παράγραφο, υποστηρίζοντας την άποψή τους με κατάλληλα επιχειρήματα.

Ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός, μας προτείνει σε αυτή την παρουσίαση μια σειρά από ερωτήσεις κατανόησης και δραστηριότητες σχετικές με το βιβλίο. Πολύ απλό, γρήγορο και διασκεδαστικό, είναι να δοκιμάσουμε να κατασκευάσουμε στην τάξη ένα διαστημόπλοιο με γλειφιτζούρι, που μπορεί να μας ταξιδέψει σε άλλους κόσμους! Θα βρείτε το πατρόν εδώ, ενώ στην φωτογραφία φαίνεται το τελικό αποτέλεσμα (πηγή).

Στον πλανήτη της φαντασίας

Το χάρτινο καραβάκι της μαμάς

Υπόθεση

Μια μαμά προσπαθεί εναγωνίως να ανακαλύψει πώς διπλώνονται τα χάρτινα καραβάκια, ώστε να δείξει στην κόρη της ότι και εκείνη ξέρει να τα φτιάχνει... όπως δηλαδή όλες μαμάδες του σχολείου! Η μέρα ωστόσο προχωράει και παρά τα απεγνωσμένα τηλεφωνήματα στις φίλες της, καμιά τους δεν μπορεί να τη βοηθήσει· ούτε και η αναζήτηση στο διαδίκτυο φέρνει κάποιο αποτέλεσμα. Τελευταία της ελπίδα ο μπαμπάς, που επιστρέφει στο σπίτι αργά το βράδυ... δυστυχώς όμως, ούτε κι εκείνος έχει ιδέα πώς κατασκευάζεται ένα χάρτινο καραβάκι! Θα γίνει άραγε θρύψαλα η εικόνα του παντογνώστη γονέα στα μάτια της μικρής, μόλις αποκαλυφθεί η αλήθεια; Ή μήπως είναι καιρός ο μπαμπάς και η μαμά να παραδεχτούν με θάρρος ότι δεν ξέρουν τα πάντα; Και μήπως τότε, είναι σειρά της μικρής τους κόρης να τους μάθει και κείνη κάτι;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Ελένη Γεωργοστάθη
Εικονογράφηση: Ελίζα Βαβούρη
ISBN: 978-618-01-809-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2014
Σελίδες: 48
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Α', Β'
Διαβάστε ένα απόσπασμα από τις πρώτες σελίδες εδώ

Κριτική

Χαριτωμένη ιστορία 1200 περίπου λέξεων, για τους ρόλους μαθητή και μαθητευόμενου μέσα στην οικογένεια και για το πώς καμιά φορά αντιστρέφονται. Με γλώσσα απλή, σύνταξη κατάλληλη για τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και σαφήνεια στην έκφραση, η πρώτη συγγραφική προσπάθεια της Ελένης Γεωργοστάθη, κέρδισε τη συμπάθεια των μικρών αναγνωστών του σχολείου μας. Το οικείο θέμα βοήθησε να ταυτιστούν με την ηρωίδα, ενώ η αγωνία της μαμάς-συμπρωταγωνίστριας που σταδιακά κορυφώνεται, κράτησε το ενδιαφέρον τους ζωντανό μέχρι λίγο πριν το τέλος της ιστορίας! Σε αυτό φυσικά συνέβαλε και η εικονογράφηση, που, παρούσα σε κάθε σελίδα, συμβαδίζει απόλυτα με το πνεύμα του κειμένου, αξιοποιεί το χιούμορ του και κάνει την ανάγνωση πιο ευχάριστη. Το προτείνουμε χωρίς επιφύλαξη σε μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, όπως φυσικά και στους (κατά καιρούς πελαγωμένους) γονείς τους!

Απλή γλώσσα και σύνταξη Γραμμένο με ευαισθησία και χιούμορ Ωφέλιμα μηνύματα

Αξίες - Θέματα

Οικογένεια, Χιούμορ, Ειλικρίνεια

Εικονογράφηση

Όμορφες ζωγραφιές σε απαλές αποχρώσεις συνοδεύουν κάθε σελίδα του βιβλίου και συμπληρώνουν τη διήγηση της ιστορίας. Τα σχέδια αλληλεπιδρούν αρμονικά με το κείμενο και «παίζουν» με τον αναγνώστη, αποκαλύπτοντάς του πρόσθετες πληροφορίες. Παρά την απλότητα στις γραμμές, τα πρόσωπα των χαρακτήρων είναι γεμάτα εκφραστικότητα και μας μεταφέρουν τη συναισθηματική τους κατάσταση.

Απόσπασμα

Η Σοφία έφτιαξε το πρωί στο σχολείο ένα όμορφο καραβάκι. Πήρε ένα κομμάτι χαρτί, το δίπλωσε, το ξαναδίπλωσε, και να σου το καράβι της! Έτοιμο στο πι και φι! Πήρε ύστερα μπογιές και το 'βαψε γαλάζιο με κόκκινες άγκυρες και πρασινωπά ψαράκια να ταξιδεύουν πάνω του.

Η Μαρία, πάλι, το δικό της το καραβάκι το έβαψε κατακόκκινο, με άσπρα λουλουδάκια.

«Να σου φτιάξω κι εσένα ένα καραβάκι;» μου είπε η Σοφία και στη στιγμή σκάρωσε ένα καινούριο. 

Πήρα τις μπογιές μου και το έβαψα ροζ και πράσινο και κίτρινο και πορτοκαλί. Ήθελα να χωρέσω πάνω του όλα τα χρώματα.

«Πού μάθατε να φτιάχνετε καραβάκια;» 

ρώτησα τις συμμαθήτριές μου. 

«Εμένα μου έδειξε η μαμά μου», απάντησε η Σοφία.

«Κι εμένα η δική μου», είπε κι η Μαρία.

«Α, τότε θα ζητήσω κι εγώ απ' τη δική μου μαμά να μου μάθει!»

Το μεσημέρι δείχνω το καραβάκι μου στη μαμά.

«Πο πο, τι ωραία χρώματα!» θαυμάζει εκείνη.

«Είναι πανέμορφο!» Και μου δίνει ένα φιλί μεγάλο.

«Μου το έφτιαξε η Σοφία, κι εγώ το ζωγράφισα».

«Καλή φίλη η Σοφία για να σου χαρίζει τέτοια όμορφα καραβάκια...»

«Μαμά, η Σοφία έμαθε να φτιάχνει καραβάκια από τη μαμά της. Κι η Μαρία το ίδιο. Εσύ θα μου μάθεις;»

Η μαμά με κοιτάζει κάπως σκεφτική κι ύστερα μου λέει: «Θα δούμε». Και μετά με στέλνει στο μπάνιο να πλύνω τα χέρια μου και να ετοιμαστώ για το μεσημεριανό φαγητό.

Αχ, όταν η μαμά λέει «θα δούμε», τα πράγματα δεν είναι καλά...

Σχόλιο

Η μαμά της ιστορίας είναι ευαίσθητη αλλά και αρκετά πονηρή: φοβούμενη το ενδεχόμενο να αποκαλυφθεί στην κόρη της η χειροτεχνική της άγνοια, προσπαθεί διαρκώς να κερδίσει χρόνο, προβάλλοντας δικαιολογίες που μπορεί να μην διεκδικούν όσκαρ πρωτοτυπίας (κάποια παιδιά στην Α' τάξη υποψιάστηκαν από την πρώτη στιγμή ότι η μαμά δεν ήξερε να φτιάχνει καραβάκια), καταφέρνουν ωστόσο να καθυστερήσουν για λίγο το αναπόφευκτο. Συγκεκριμένα, μέχρι να καταφθάσει ο μπαμπάς, η μαμά πετυχαίνει να αναβάλει την επίδειξη χαρτοκοπτικής τέσσερις φορές, απαντώντας στις παρακλήσεις της κόρης της: «θα δούμε», «ναι, βέβαια, μόνο λίγο αργότερα, τώρα έχω μια δουλίτσα», «μήπως πρώτα να διαβάσουμε ένα ωραίο βιβλίο;» και τέλος «δώσε μου λίγο χρόνο».

Όταν ο μπαμπάς επιστρέφει στο σπίτι, αποκαλύπτει χωρίς φόβο και πάθος την πάσα αλήθεια, κι έτσι το ιδιότυπο «κρυφτό» μαμάς και κόρης τελειώνει άδοξα. Ο πατέρας παρουσιάζεται έτσι πιο ευθύς και ειλικρινής από τη μαμά και ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση από τη δική της: δηλώνει πως «κανείς δεν τα ξέρει όλα», αφήνοντας άφοβα τα είδωλα της αυθεντίας να κατακρημνιστούν στο μυαλό της μικρής. Δεν του λείπει όμως και διπλωματία, αφού το επόμενο πρωί επεμβαίνει βρίσκοντας τα κατάλληλα λόγια, ώστε να βοηθήσει την κόρη του να ξεπεράσει τις αντιρρήσεις της.

Το χάρτινο καραβάκι από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας (πηγή)

Χρήση στην Τάξη

Η μαμά της ιστορίας μπορεί να μην βρήκε τη βοήθεια που έψαχνε στο διαδίκτυο, η αλήθεια είναι ωστόσο ότι με μια απλή αναζήτηση μπορείτε να εντοπίσετε αρκετά βίντεο και ιστοσελίδες με οδηγίες για την κατασκευή χάρτινων βαποριών, όπως αυτήν, ετούτη ή εκείνη. Αν μάλιστα επιθυμείτε να κατασκευάσετε κάτι διαφορετικό και έχετε χρόνο και υπομονή, μπορείτε να δοκιμάσετε πιο πολύπλοκα origami όπως ένα παραδοσιακό καραβάκι (ίσως χρειαστείτε τριγωνάκι ή μοιρογνωμόνιο) ένα όμορφο ιστιοφόρο ή ένα χάρτινο ατμόπλοιο με δύο φουγάρα!

Εμείς επιλέξαμε το απλό παραδοσιακό μοντέλο για να μείνουμε πιστοί στο βιβλίο, αλλά και επειδή ο χρόνος μας στο σχολείο ήταν (όπως πάντα) περιορισμένος. Τα παιδιά της Β' τάξης ανταποκρίθηκαν με χαρά στην κατασκευή και οι λιγοστοί μαθητές που δεν γνώριζαν ήδη το πώς φτιάχνεται ένα χάρτινο καραβάκι, φρόντισαν να το μάθουν σωστά, ώστε στο σπίτι να έχουν τη χαρά να εκπαιδεύσουν τη μητέρα τους... ακριβώς όπως και η πρωταγωνίστρια της ιστορίας!

Το χάρτινο καραβάκι της μαμάς

Η καμηλοπάρδαλη που αγαπούσε τα καπέλα

Υπόθεση

Μια μικρή, ξεροκέφαλη καμηλοπάρδαλη, βλέπει για πρώτη φορά καπέλο σε μια σελίδα περιοδικού που βρέθηκε στη ζούγκλα. Της αρέσει τόσο, που παρά τις προειδοποιήσεις του βασιλιά - λιονταριού, αποφασίζει να πάει στην πόλη, για να ψωνίσει και κείνη ένα. Αναζητώντας κάποιον άνθρωπο που θα της δείξει τον δρόμο, περπατάει ως το ξέφωτο του δάσους, όπου συναντά ένα τζιπ με κυνηγούς! Εκείνοι τη φορτώνουν σ' ένα αεροπλάνο και το επόμενο βράδυ ξυπνάει στον ζωολογικό κήπο μιας μεγάλης πόλης, δίπλα στο κλουβί με τον ελέφαντα. Γρήγορα βαριέται την αιχμαλωσία, αποδρά από τον κήπο και βγαίνει στους δρόμους της πόλης. Ο κόσμος που τη βλέπει πανικοβάλλεται, όμως εκείνη συνεχίζει τη βόλτα της στα καταστήματα, γυρεύοντας το τέλειο καπέλο!

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Μαρία Παπαγιάννη
Εικονογράφηση: Θανάσης Δήμου
ISBN: 978-960-16-3069-4
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 40
Τιμή: περίπου 4 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Α', Β'

Κριτική

Χαριτωμένο διήγημα 3.500 περίπου λέξεων για μαθητές που αγαπούν τα ζώα και έχουν κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης. Με απλή γραφή, χιούμορ και διάχυτη ανεμελιά, η συγγραφέας μιας περιγράφει την τρελή περιπέτεια μιας μικρής καμηλοπάρδαλης που κάνει του κεφαλιού της, αδιαφορώντας για τους κινδύνους που παραμονεύουν. Τελικά, όχι μόνο δεν τιμωρείται για τις επιλογές της, αλλά μας αποδεικνύει και πως "ο επιμένων νικά και ο ζητών ευρίσκει". Χωρισμός σε κεφάλαια δεν υπάρχει, όμως το στήσιμο με το κείμενο αντικριστά στις ολοσέλιδες ζωγραφιές βοηθάει στο να παρουσιάσουμε το βιβλίο και σε μικρότερα παιδιά. Ο εικονογράφος ακολουθεί το πνεύμα του κειμένου, πλαισιώνοντάς το με χαρούμενες, πολύχρωμες ζωγραφιές. Εμείς το προτείνουμε σε μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού αλλά και σε μεγαλύτερους, που αναζητούν ένα ελαφρύ ανάγνωσμα.

Απλή γλώσσα Χιούμορ

 

Μηνύματα που μπορεί να παρεξηγηθούν

Αξίες - Θέματα
Ζωοφιλία, Χιούμορ, Περιβάλλον

Εικονογράφηση
Με καθαρές γραμμές και γελοιογραφικό σκίτσο, οι πολύχρωμες ζωγραφιές σε κάθε δεύτερη σελίδα, δίνουν χρώμα στο βιβλίο και συμβάλλουν στην ξεκούραστη ανάγνωση.

Απόσπασμα
Ζούσε μια φορά κι έναν καιρό, σε μια ζούγκλα στα βάθη της Αφρικής, μια καμηλοπάρδαλη. Σε αυτές τις ζούγκλες ο χάρτης μπερδεύεται. Έτσι, και να με ρωτήσετε δεν μπορώ να σας πω σε ποια χώρα ακριβώς βρίσκεται αυτή η ζούγκλα. Αυτό όμως δεν έχει σημασία. Αν βλέπατε από μακριά αυτή την καμηλοπάρδαλη, θα σας φαινόταν ίδια με τις υπόλοιπες.

Ήταν ψηλή, με ωραίο πορτοκαλί χρώμα και στρογγυλές βούλες. Έβοσκε ήσυχη το χορτάρι και τα φύλλα των δέντρων. Οι γονείς της ήταν περήφανοι για τη μικρή τους και την παρακολουθούσαν να μεγαλώνει. Ήταν σίγουροι ότι θα γινόταν μια καθωσπρέπει καμηλοπάρδαλη και σε μερικά χρόνια θα έκανε τη δική της οικογένεια.

Η μαμά της όμως ανησυχούσε.
- Αυτό το παιδί, έλεγε στις φίλες της, έχει φοβερό πείσμα. Άμα της μπει μια ιδέα στο κεφάλι, δεν αλλάζει γνώμη με τίποτα.

- Μην ανησυχείς, της έλεγαν εκείνες, όλα τα παιδιά είναι πεισματάρικα. Στο τέλος όμως κάνουν αυτό που πρέπει.

Μια μέρα η μικρή Καμηλοπάρδαλη μάσησε κάτι σκληρό και άνοστο, που την έκανε να αηδιάσει και να το φτύσει αμέσως.

Έφαγε μερικά ακόμα φύλλα και μετά έριξε μια ματιά στο παράξενο πράγμα που κατά λάθος είχε βάλει στο στόμα της.

"Αυτό δεν είναι φύλλο" σκέφτηκε και το ίσιωσε με τη μουσούδα της. Είχε παράξενα σχέδια και πολύ όμορφα χρώματα. Φύλλο όμως δεν ήταν. Ήταν πολύ άνοστο.Ούτε ήξερε κανένα δέντρο που να κάνει τέτοια φύλλα. Έπρεπε να ρωτήσει τη μαμά της.

- Μαμάαα... φώναξε με όλη της τη δύναμη.

- Το παιδί μου! Φώναξε και η μαμά της κι άρχισε να τρέχει προς το μέρος της.

Το ίδιο έκαναν και τα άλλα ζώα, που φοβήθηκαν ότι κάτι πολύ κακό συνέβη.

- Τι έπαθες, παιδί μου; Ρώτησε η μαμά Καμηλοπάρδαλη μόλις έφτασε κοντά της.

- Είσαι καλά; Ρώτησαν και τα άλλα ζώα.

- Φυσικά, είπε η μικρή Καμηλοπάρδαλη, που δεν κατάλαβε γιατί τρόμαξαν τόσο.

- Βρήκα αυτό το φύλλο, μάλλον κόντεψα να φάω αυτό το φύλλο, που όμως δεν είναι φύλλο κανενός δέντρου. Το ξέρω γιατί έχω δοκιμάσει όλα τα φύλλα της ζούγκλας και ποτέ δεν έφαγα κάτι τόσο άνοστο. Όμως έχει πολύ ωραία χρώματα και είναι λεπτό και ίσιο, όπως κάθε άλλο φύλλο. Τι είναι λοιπόν;

Η μαμά Καμηλοπάρδαλη το μύρισε δυο φορές.

- Πρώτη φορά βλέπω τέτοιο πράγμα, είπε. Καλά θα κάνεις να το αφήσεις εκεί που βρίσκεται, μπορεί να είναι επικίνδυνο.

- Θα το πάρω μαζί μου, είπε η μικρή Καμηλοπάρδαλη και το σήκωσε με τη μουσούδα της.

- Άσ' το εκεί που είναι και έλα σπίτι, είπε η μαμά. Ακούς;

Όμως η μικρή δεν άκουγε. Σκεφτόταν πώς μπορούσε να μάθει περισσότερα για το παράξενο φύλλο.

- Ακούς; Ξαναείπε η μαμά.

- Εντάξει, έρχομαι, απάντησε η μικρή Καμηλοπάρδαλη κι έκρυψε το φύλλο ανάμεσα στα αυτιά της.

Είχε κιόλας σκεφτεί τι έπρεπε να κάνει.

Στην Αφρική ο ήλιος το πρωί βγαίνει κατακόκκινος σαν ώριμη ντομάτα. Αυτό, βέβαια, το ξέρουν πολύ λίγοι, αφού εκεί δε φυτρώνουν ντοματιές. Έτσι, κανένας δεν σκέφτεται να κάνει σαλάτα όταν ξημερώνει.

Η μικρή Καμηλοπάρδαλη  είχε ανοίξει τα μάτια της πολύ πριν ξημερώσει και βγήκε από το σπίτι της όταν ανέβηκε ψηλά ο ήλιος. Η μαμά της την καλημέρισε νομίζοντας πως πάει να βοσκήσει. Εκείνη όμως τράβηξε κατευθείαν για το κέντρο της ζούγκλας. Ήξερε τον δρόμο, γιατί μια φορά είχε πάει εκεί με τον μπαμπά της.

Στο κέντρο της ζούγκλας είχε τη φωλιά του ο μεγαλοπρεπής άρχοντας της ζούγκλας, το Λιοντάρι. Η μικρή Καμηλοπάρδαλη στάθηκε απ' έξω και χτύπησε την πόρτα.

- Έχεις ραντεβού; τη ρώτησε ένα κουνάβι αφού την κοίταξε από τα πόδια μέχρι τον λαιμό.

- Όχι, έχω να δείξω κάτι στο Λιοντάρι. Το ραντεβού τι είναι; Άλλο δέντρο;

- Μικρή μου, είχε τελείως άσχετη. Πρώτη φορά έρχεσαι στο κέντρο;

- Δεύτερη. Έχω έρθει άλλη μία με τον μπαμπά μου.

- Και δεν ξέρεις, λοιπόν, ότι ο άρχοντας της ζούγκλας δέχεται μόνο με ραντεβού;

- Άκου να δεις, αν ήξερα τι δέντρο είναι αυτό το ραντεβού, θα το είχα φέρει μαζί μου. Τώρα δεν το έχω. Λοιπόν, θα μου ανοίξεις την πόρτα;

- Τι θέλει η μικρή Καμηλοπάρδαλη και ήρθε τόσο πρωί στη μεγαλοπρεπή φωλιά μου; Φώναξε το Λιοντάρι.

Η Καμηλοπάρδαλη του έδειξε αμέσως το φύλλο.

- Τι είναι αυτό; Ρώτησε.

Το Λιοντάρι κοίταξε το φύλλο με την άκρη του ματιού του και ξαφνικά έχασε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Έμοιαζε τώρα περισσότερο με μια παχουλή φοβισμένη γάτα.

- Πού το βρήκες; Ρώτησε.

- Εκεί που έτρωγα. Όμως δεν είναι φύλλο.

- Φύλλο είναι, είπε το Λιοντάρι, που άρχισε να τρέμει σαν φύλλο.

- Δεν καταλαβαίνω, είπε η Καμηλοπάρδαλη και κοίταξε το Λιοντάρι από πάνω ως κάτω.

- Πώς να σ' το εξηγήσω, είπε το Λιοντάρι και χαμήλωσε τη φωνή του, είναι φύλλο περιοδικού.

- Δεν ξέρω κανένα δέντρο που να το λένε έτσι, ψιθύρισε θυμωμένη η Καμηλοπάρδαλη, και έχω δοκιμάσει όλα τα φύλλα της ζούγκλας.

- Το περιοδικό δεν είναι δέντρο.

- Τότε;

- Άκου, είπε τότε σοβαρά το Λιοντάρι, τα περιοδικά είναι πράγματα των ανθρώπων. Δεν ξέρω σε τι τους χρησιμεύουν και δε μ' ενδιαφέρει. Εκείνο που ξέρω είναι ότι όπου υπάρχουν πράγματα των ανθρώπων υπάρχουν και άνθρωποι. Οι άνθρωποι είναι πολύ επικίνδυνα πλάσματα. Έρχονται καμιά φορά εδώ, πιάνουν τα ζώα, τα βάζουν σε κλουβιά και στην καλύτερη περίπτωση τα πηγαίνουν στις πόλεις και τα κλείνουν στους ζωολογικούς κήπους. Επειδή είσαι μικρή, δε θέλω να σου πω τι άλλο κάνουν. Πάντως, κανένα ζώο από αυτά που έχουν πιάσει δε γύρισε ποτέ πίσω.

Σχόλιο 

Ένας κάποιος προβληματισμός που μπορεί να ανακύψει από την ανάγνωση της, χαρούμενης, κατά τ' άλλα,  ιστορίας, είναι μήπως η στάση της ξεροκέφαλης καμηλοπάρδαλης που επιμένει στο δικό της, αδιαφορεί για τις προειδοποιήσεις και νουθεσίες των μεγαλυτέρων, μπλέκεται εν αγνοία της σε ένα σωρό κινδύνους και τελικά καταφέρνει να κάνει πραγματικότητα το όνειρό της, εμπνεύσει και τους μικρούς αναγνώστες να συμπεριφερθούν ανάλογα. Ίσως μια μικρή συζήτηση με τους μαθητές μας γύρω από το θέμα τούτο, να είχε νόημα, ώστε να μην δημιουργηθούν παρεξηγήσεις.

οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι όντως μοιάζει λίγο ξεροκέφαλη! (πηγή)

Η καμηλοπάρδαλη της ιστορίας είναι λαλίστατη! Όχι μόνο επικοινωνεί με τα υπόλοιπα ζώα της ζούγκλας -όπως πολύ συχνά συμβαίνει στα παραμύθια-, αλλά μπορεί να μιλάει και τη γλώσσα των ανθρώπων, οι οποίοι, αντιμετωπίζοντας την κατάσταση πιο ρεαλιστικά, τρομοκρατούνται και τρέχουν να γλιτώσουν! Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Μπορούν οι καμηλοπαρδάλεις να παράγουν ήχους ή μένουν σε όλη τους τη ζωή βουβές, όπως πολλοί πιστεύουν; Σύμφωνα με αυτό το άρθρο, οι καμηλοπαρδάλεις επικοινωνούν μεταξύ τους με υπόηχους, που το ανθρώπινο αυτί είναι αδύνατο να συλλάβει. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, έχει καταγραφεί να παράγουν έναν ήχο σαν βήχα (όταν π.χ. το αρσενικό θέλει να τραβήξει την προσοχή του θηλυκού) ή συριγμούς, όταν θέλουν να προειδοποιήσουν τους συντρόφους τους για επερχόμενο κίνδυνο. Επίσης να αναφέρουμε ότι οι μαμάδες καμηλοπαρδάλεις είναι πολύ προστατευτικές προς τα παιδιά τους, όπως συμβαίνει και με την καμηλοπάρδαλη της ιστορίας.

Καμηλοπαρδάλεις με τουπέ (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Παρακάτω βλέπουμε μια εικόνα από το νησάκι Beckholmen (ένα από τα 14 συνολικά νησιά που φιλοξενούν την πρωτεύουσα της Σουηδίας), μέσα στο λιμάνι της Στοκχόλμης. Πρόκειται για δύο παλιούς γερανούς που έχουν "μεταμφιεστεί" σε καμηλοπαρδάλεις και πλέον αποτελούν αξιοθέατα του παλιού ναυπηγείου της πόλης. Υπάρχουν άραγε αντικείμενα και επιφάνειες στο σχολείο μας που θα μπορούσαν να ξαναγεννηθούν με αντίστοιχο τρόπο; Πριν πάρουμε πινέλο και αρχίσουμε να βάφουμε με βούλες τις μπασκέτες στην αυλή, καλό είναι να συμβουλευτούμε τον διευθυντή μας!

Γερανοί καμουφλαρισμένοι σε καμηλοπαρδάλεις, στο κέντρο της Στοκχόλμης (πηγή)

Στην τάξη, εκτός από το να παρουσιάσουμε το ζώο αυτό, να το περιγράψουμε και να μάθουμε περισσότερα για τη διατροφή και τις συνήθειές του, μπορούμε να δοκιμάσουμε και να το σχεδιάσουμε ή να το χρωματίσουμε. Καλή διασκέδαση!

Η καμηλοπάρδαλη που αγαπούσε τα καπέλα

Το θαυμαστό βασίλειο της Ατλαντίδας

Υπόθεση

Ένα πρωί, ενώ ο Σωκράτης μαζί με τον μικρό του μαθητή Πλατύ κάνουν τον συνηθισμένο τους περίπατο στην Αθήνα, συναντούν στο δρόμο τους τρεις πολύ σοβαρούς κυρίους (Κριτία, Ερμοκράτη και Τιμαίο) που ζητούν να τους μιλήσουν για κάτι σημαντικό. Η παρέα των πέντε φτάνει στο σπίτι του Σωκράτη, όπου τους υποδέχεται η όχι ιδιαίτερα φιλόξενη γυναίκα του, η Ξανθίππη, και τους σερβίρει πατσά. Ο Κριτίας αρχίζει να διηγείται πώς στο υπόγειο του σπιτιού του βρήκε ένα χειρόγραφο με μια απίστευτη ιστορία και ξεκινάει να τη διαβάζει στην ομήγυρη. Σύμφωνα με αυτή, όταν ο πρόγονός του ταξίδεψε στην Αίγυπτο αναζητώντας έμπνευση για να γράψει νέους νόμους, ένας ιερέας του διηγήθηκε τον μύθο της Ατλαντίδας και της εισβολής των κατοίκων της στη Μεσόγειο...
 

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: IntroBooks
Συγγραφέας: Emiliano Di Marco
Μετάφραση: Σοφία Αλεξιάδου
Εικονογράφηση: Massimo Bacchini
ISBN: 978-960-6680-44-1
Έτος 1ης Έκδοσης: 2006 (στα ελληνικά 2008)
Τίτλος πρωτοτύπου: Il Meraviglioso Regno Di Atlantide
Σελίδες: 48
Τιμή: περίπου 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Το τρίτο βιβλίο της σειράς Οι Μικροί Φιλόσοφοι, ασχολείται με τον θρύλο της Ατλαντίδας. Η μετάφραση μας μεταφέρει τους διαλόγους με ζωντάνια και χιούμορ, ενώ ακόμα και όταν η συζήτηση γίνεται φιλοσοφική, τα νοήματα δίνονται με σαφήνεια. Το κείμενο έχει περιορισμένη έκταση και δεν χωρίζεται σε κεφάλαια, ενώ η μονόχρωμη εικονογράφηση (βιολετί - μαύρο) είναι συμπαθητική και παρούσα σε κάθε σελίδα, με μικρά ή μεγαλύτερα σκίτσα που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του κειμένου. Το βιβλίο προτείνεται περισσότερο για τις μεσαίες και μεγάλες τάξεις του Δημοτικού, θα μπορούσε όμως να δώσει μια ιδέα για το έργο του Πλάτωνα και σε μικρότερους μαθητές.

Χιούμορ Πληροφορίες για το έργο του Πλάτωνα

Αξίες - Θέματα
Μύθοι - Παραμύθι, Ιστορία - Αρχαιολογία, Φιλοσοφία

Εικονογράφηση

Μονόχρωμη, αλλά μέσα στο πνεύμα του κειμένου, πανταχού παρούσα και οπωσδήποτε βοηθητική. Μας δίνει τέσσερα ολοσέλιδα γελοιογραφικά σκίτσα και πάρα πολλά μικρότερα, που μπαίνουν εμβόλιμα στο κείμενο και συμβάλλουν στην άνετη ανάγνωση της ιστορίας.

Απόσπασμα

Ο ήλιος ανέτειλε τεμπέλικα πάνω από την Αθήνα φωτίζοντας τους ναούς και τα υπέροχα παλάτια της. Όσο ο ήλιος σκαρφάλωνε πιο ψηλά, οι άνθρωποι άρχιζαν να ξεμυτίζουν από τα σπίτια τους και η πόλη σιγά σιγά ζωντάνευε. Οι στρατιώτες σήμαιναν συγκέντρωση στα στρατόπεδά τους λίγο έξω από την πόλη, οι έμποροι έστηναν στο κέντρο τους πάγκους με την πραμάτεια τους και οι κυρίες άρχιζαν να τριγυρνούν στους δρόμους για να κάνουν τα ψώνια τους. Κάποιος αργόσχολος, μην έχοντας τι να κάνει, περιφερόταν εδώ και ‘κει. Ανάμεσα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που πηγαινοέρχονταν, υπήρχε κι ένας γέροντας με ένα παιδάκι που περπατούσαν πλάι πλάι και συζητούσαν συχνά πυκνά μεταξύ τους.

Ο μικρός λεγόταν Αριστοκλής, αλλά όλοι προτιμούσαν να τον φωνάζουν Πλατύ γιατί είχε φαρδιές και δυνατές πλάτες. Εκτός από δυνατός και ρωμαλέος, ο Πλατύς ήταν πάρα πολύ έξυπνος αλλά και αρκετά περίεργος. Όνειρό του ήταν να γίνει ένας μεγάλος σοφός και να σπουδάσει την επιστήμη που θα τον βοηθούσε να απαντάει σε όλες τι ερωτήσεις, τη φιλοσοφία.

Για το λόγο αυτό, κάποια χρόνια πριν είχε γνωρίσει το δάσκαλό του, τον Σωκράτη. Του είχε σφηνωθεί στο μυαλό η ιδέα να βρει ποιος ήταν ο σοφότερος άνθρωπος στον κόσμο, και για να το κατορθώσει έφτασε μέχρι και να ενοχλήσει τον θεό Απόλλωνα στο ναό του. Ο Απόλλωνας του είπε αμέσως ότι, από όσα είχε κρυφακούσει στον Όλυμπο, ο πιο σοφός απ’ όλους ήταν ο Σωκράτης ο Αθηναίος.

Και πραγματικά δεν είχε κάνει λάθος, γιατί ο Σωκράτης ήταν ένας πολύ σοφός άνθρωπος και καταπληκτικός δάσκαλος, αν και μερικές φορές συμπεριφερόταν κάπως παράξενα.

Μαζί έκαναν μακρινούς περιπάτους χωρίς να τους νοιάζει το παραμικρό. Μερικές φορές περπατούσαν τόσο πολύ, που κατέληγαν πάρα πολλά χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα και δεν ήξεραν πώς να γυρίσουν πίσω. Κατά τη διάρκεια αυτών των μακριών περιπάτων, ο Σωκράτης έκανε ένα σωρό ερωτήσεις στο μαθητή του. Ήταν πεπεισμένος ότι ο μοναδικός τρόπος για να αποκτήσεις γνώσεις είναι προσπαθώντας να βρεις μόνος σου απάντηση στα ερωτήματα και όχι αποστηθίζοντας ένα σωρό ημερομηνίες και αφηρημένες έννοιες που θα ξεχάσεις μετά από λίγα λεπτά. Έτσι, με τη βοήθεια των ερωτήσεων, ο νεαρός Πλατύς γινόταν μέρα με τη μέρα όλο και πιο σοφός.

Εκείνο το πρωί οι φίλοι μας θα ξεκινούσαν για τον συνηθισμένο τους περίπατο, όταν τους πλησίασαν τρεις πολύ σοβαροί κύριοι.

«Εσύ είσαι ο Σωκράτης;» ρώτησε ο ένας από τους τρεις.

«Ναι», απάντησε ο γέροντας.

«Το όνομά μου είναι Κριτίας», έκανε ο νεότερος από τους τρεις, «και αυτοί είναι οι φίλοι μου, ο Ερμοκράτης και ο Τίμαιος. Σε ψάχναμε για να σου μιλήσουμε για ένα πολύ σημαντικό θέμα».

«Σημαντικότατο» πρόσθεσε ο Ερμοκράτης.

«Το πιο σημαντικό» συμπλήρωσε ο Τίμαιος, που φαινόταν ο πιο σοφός και μεγαλύτερος σε ηλικία από τους τρεις.

«Περί τίνος πρόκειται;» ρώτησε αμέσως ο Πλατύς γεμάτος περιέργεια, ενώ η φωνούλα στο κεφάλι του τού έλεγε: «Απ’ ό, τι φαίνεται, σήμερα δεν θα κάνουμε καθόλου μάθημα».

«Είναι ένα μυστικό που αφορά στη γέννηση της πόλης μας, φοβερούς κατακλυσμούς και μεγάλες επιχειρήσεις για τις οποίες κανένας, εκτός από εμάς, δεν γνωρίζει» απάντησε ο Κριτίας.

«Θέματα, δηλαδή, που δεν αφορούν ένα παιδάκι» πρόσθεσε ο Ερμοκράτης.

Ο Πλατύς δεν συμφωνούσε, γιατί αν υπήρχε κάτι που του άρεσε πραγματικά ήταν να ακούει παράξενες ιστορίες, κι αν μάλιστα αυτές ήταν γεμάτες σεισμούς και καταστροφές, ακόμα καλύτερα. Έπειτα, όλη αυτή η κρυψίνοια του είχε κινήσει την περιέργεια και δεν έβλεπε την ώρα να μάθει τι ήθελαν να διηγηθούν στο δάσκαλό του οι τρεις αυτοί άντρες.

Ο Σωκράτης κατάλαβε αμέσως τι σκεφτόταν ο Πλατύς και είπε:

«Αυτό το παιδί είναι μαθητής μου και του έχω απόλυτη εμπιστοσύνη»..

Ο Πλατύς, μόλις άκουσε αυτά τα λόγια, γέμισε υπερηφάνεια και φούσκωσε ολόκληρος.

«Αλλά αν τολμήσει να πει οτιδήποτε, θα τιμωρηθεί πάρα πολύ αυστηρά», συνέχισε κατόπιν ο Σωκράτης ρίχνοντας ένα βλέμμα στον Πλατύ, ο οποίος ξεφούσκωσε αμέσως και κάθισε φρόνιμος για να ακούσει.

«Σου έχουμε εμπιστοσύνη, Σωκράτη. Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για πράγματα τόσο απίστευτα που δεν μπορούμε να τα συζητήσουμε στο δρόμο. Μπορούμε να πάμε κάπου πιο ήσυχα;» ρώτησε ο Ερμοκράτης κοιτάζοντας γύρω του σαν να φοβόταν μήπως τον άκουγε κανείς.

«Μπορούμε, αν θέλετε βέβαια, να πάμε στο σπίτι μου» πρότεινε τότε ο Σωκράτης.

Σχόλιο

Αντίθετα με την εκδοχή της Κίρας Σίνου, ο Ιταλός συγγραφέας δεν στέκεται καθόλου στην περιγραφή της πολεμικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στους Άτλαντες και τους Αθηναίους. Για την ακρίβεια, το μόνο που διαβάζουμε για τις μεγάλες μάχες είναι ότι «η Ατλαντίδα νικήθηκε» (σ.33). Το βάρος δίνεται απεναντίας στο νόημα πίσω από την ιστορία. Βλέπουμε έτσι τον Σωκράτη να εξηγεί στους καλεσμένους του: «Αν θέλετε η πόλη μας να γίνει σπουδαία και δυνατή, μη χάνετε το χρόνο σας ψάχνοντας για βυθισμένες πολιτείες, αλλά προσπαθήστε να βελτιώσετε τους νόμους μας...» Έχω την εντύπωση ότι κάτι αντίστοιχο ενδιέφερε πολύ και τον ίδιο τον Πλάτωνα, που μπορεί να περιγράφει όλα όσα άκουσε για τη μυθική χώρα, ασχολείται όμως σοβαρά και με το πώς η τόσο ισχυρή Ατλαντίδα έπεσε σε παρακμή εξαιτίας του ήθους των κατοίκων της

τὸ δὲ ἀνθρώπινον ἦθος ἐπεκράτει,

τότε ἤδη τὰ παρόντα φέρειν ἀδυνατοῦντες ἠσχημόνουν, καὶ

τῷ δυναμένῳ μὲν ὁρᾶν αἰσχροὶ κατεφαίνοντο, τὰ κάλλιστα

ἀπὸ τῶν τιμιωτάτων ἀπολλύντες, τοῖς δὲ ἀδυνατοῦσιν

ἀληθινὸν πρὸς εὐδαιμονίαν βίον ὁρᾶν τότε δὴ μάλιστα

πάγκαλοι μακάριοί τε ἐδοξάζοντο εἶναι, πλεονεξίας ἀδίκου

καὶ δυνάμεως ἐμπιμπλάμενοι.

Αναφορά αξίζει να κάνουμε και στο χιούμορ που διαρκώς παρεμβάλλεται στη διήγηση του Κριτία, για να την κάνει πιο ευχάριστη. Άλλοτε μέσα από τις σκέψεις του αφηγητή Πλάτωνα, άλλοτε με τον Ερμοκράτη που αναμασάει φράσεις θυμίζοντας Ντιπόν και Ντυπόν κι άλλοτε μέσω των απαξιωτικών αντιδράσεων του Σωκράτη· ο φιλόσοφος μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τον πατσά της γυναίκας του, παρά για την ιστορία της Ατλαντίδας, κάτι που φυσικά κάνει την ατμόσφαιρα ακόμα πιο ανάλαφρη, χωρίς ωστόσο να καταστρέφει τη διδακτική αξία του κειμένου. Και αυτό, γιατί παρά τους ανορθόδοξους τρόπους του, στο τέλος ο σοφός δίνει στους τρεις κυρίους την απάντηση που έψαχναν, όπως κατά κάποιο τρόπο γινόταν και στην πραγματικότητα. Σε κάθε περίπτωση το στοιχείο του γελοίου μοιάζει να συνδυάζεται καλά και με την εικονογράφηση, ενισχύοντας τελικά τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα του βιβλίου.

Σωκράτης 470-399 π.Χ.

Πατσάς

Για μια ακόμα φορά, θα ήταν καλό να συζητήσουμε με τα παιδιά που θα διαβάσουν το βιβλίο για να λύσουμε τυχόν απορίες που μπορεί να προκύψουν, ή για να διευκρινίσουμε στοιχεία που παραποιούνται "ποιητική αδεία". Στοιχεία δευτερεύοντα, -όπως π.χ. το ότι στο πρωτότυπο ο Κριτίας δεν διαβάζει την ιστορία της Ατλαντίδας από κάποιο χειρόγραφο που βρήκε στο υπόγειό του- αλλά και πιο ουσιαστικά, -όπως π.χ. το ότι ο Πλάτωνας ήταν ήδη 20 ετών όταν γνώρισε το Σωκράτη και τη διδασκαλία του. Το αληθινό του όνομα ωστόσο ήταν όντως Αριστοκλής, ενώ η οικογένειά του ήταν από τις αριστοκρατικότερες της πόλης· ο πατέρας του είχε καταγωγή από το γένος του τελευταίου βασιλιά της Αθήνας, Κόδρου (τον οποίο συναντήσαμε πρόσφατα), ενώ από την πλευρά της μητέρας του, συνδεόταν με το γένος του νομοθέτη Σόλωνα.

Χρήση στην τάξη

Οι νόμοι μιας πολιτείας είναι για την πόλη ό,τι η ψυχή για τον άνθρωπο, λέει ο Σωκράτης στο βιβλίο. Την κάνουν να κινείται και να μεγαλώνει. Αν είναι καλοί, την κάνουν σοφή και δίκαιη. Αν είναι κακοί, την κάνουν ξιπασμένη και αλαζονική (σ.37-38). Τη φετινή χρονιά, οι κανόνες της τάξης μας θα μπορούσαν λοιπόν να αποκτήσουν επιπλέον σημασία -και όχι μόνο εν όψει της αξιολόγησης. Θα καταφέρουμε άραγε να σκεφτούμε μαζί με τους μαθητές μας μερικούς πραγματικά αξιόλογους κανόνες για την αίθουσα και το σχολείο; Θυμίζουμε μερικά κριτήρια επιλογής νόμων: δίκαιος, νόμιμος, συμφέρων, ρεαλιστικός, καλός, ευχάριστος. Ιδανικός για την παραπάνω συζήτηση, ο τόπος που έζησε και δίδαξε ο Σωκράτης: η αρχαία αγορά της Αθήνας! Στο Βουλευτήριό της ετοιμάζονταν τα σχέδια νόμων και στο μνημείο των Επωνύμων Ηρώων (φωτογραφίες επάνω και κάτω) αναρτούνταν για να τα μελετούν οι πολίτες πριν τα ψηφίσουν στην Εκκλησία του Δήμου. Θα μπορούσαμε να προετοιμάσουμε την επίσκεψη μέσω διαδικτύου ή κάποιου σχετικού CD-ROM -ή απλώς να αυτοσχεδιάσουμε! Για πιο «προχωρημένους» μαθητές και συναδέλφους, ενδιαφέρον θα μπορούσε να έχει και η εφαρμογή - προσαρμογή ενός από τα προτεινόμενα σενάρια περιήγησης του ΙΜΕ. Ίσως τελικά ο χώρος μας εμπνεύσει όλους για ένα ευχάριστο ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς!

Το Μνημείο των (αρχικά δέκα) Επωνύμων Ηρώων, με τα σχέδια νόμων προς ψήφιση αναρτημένα στις πλευρές του, ώστε να τα συζητούν οι Αθηναίοι που κυκλοφορούσαν στην Αγορά. Εμείς πού θα τοποθετήσουμε φέτος τους κανόνες της τάξης μας;

Το θαυμαστό βασίλειο της Ατλαντίδας