Η Γερακίνα και ο Πρίγκιπας Νερένιος

Υπόθεση

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η άτυχη Νιγρίτα στενάζει κάτω από την κυριαρχία των Οθωμανών και την απειλή των Βουλγάρων. Και σαν τα βάσανα αυτά να μην ήταν ήδη αρκετά, μια κατάρα στερεύει τα χωράφια της από νερό και δείχνει στους κατοίκους το δρόμο της ξενιτιάς. Ο θρύλος λέει πως το νερό τότε μόνο θ' απελευθερωθεί, αν η πιο όμορφη κόρη του χωριού θυσιαστεί. Η δεκαεξάχρονη Γερακίνα Ροκάνη, ωραία σαν την άνοιξη αλλά απογοητευμένη απ' τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της, νιώθει μέσα της πως είναι εκείνη που πρέπει να χαθεί για το καλό του τόπου της. Όμως ο έρωτας για έναν νέο, τον Τριαντάφυλλο Γκοστίνο, την ξεγελάει για λίγο και της επιτρέπει να κάνει όνειρα για ένα μέλλον διαφορετικό. Οι αρραβώνες τους γίνονται στα τέλη Ιούλη του 1870. Το χωριό γιορτάζει και περιμένει, ωστόσο η ευτυχία των δύο νέων δεν είναι γραφτό να ολοκληρωθεί. Σε μια στιγμή που η Γερακίνα καθρεφτίζεται στο πηγάδι, το πνεύμα του νερού την τραβάει στην υγρή του αγκαλιά. Τα δάκρυά της τότε γίνονται ποτάμι, που δίνει και πάλι ζωή στην αγαπημένη της πόλη.

Χαρακτηριστικά

Εκδότης: Κόκκινη Κλωστή Δεμένη
Συγγραφέας: Αναστασία Ευσταθίου
Εικονογράφηση: Αναστασία Κασιάδη
ISBN: 978-618-80218-1-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 63
Τιμή: περίπου 6 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ ή εδώ
Τάξεις: Στ', Γυμνάσιο
άλλες παρουσιάσεις εδώ κι εδώ

Ευχαριστούμε πολύ τη συγγραφέα για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Με ευαισθησία, αγάπη για την παράδοση και μια πένα που δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει τις μεγάλες κυρίες της λογοτεχνίας μας, η Αναστασία Ευσταθίου μας μεταφέρει σ' ένα δραματικό ανοιξιάτικο διήγημα τον θρύλο της Γερακίνας από τη Νιγρίτα Σερρών. Ο ρεαλισμός (ημερομηνίες, τοπωνύμια) και ο μύθος (π.χ. ανθρωπομορφισμός) δένονται μαζί με τόση μαεστρία, που είναι δύσκολο ακόμα και σε έμπειρους αναγνώστες να αναγνωρίσουν τις "ραφές". Το κείμενο είναι καλοδουλεμένο, με γραφή απλή και σαφή, ενώ σε πολλά σημεία η έκφραση υιοθετεί λαϊκά στοιχεία που δίνουν έναν διαφορετικό ρυθμό. Η πλοκή δεν χάνει το ενδιαφέρον της σε κανένα σημείο και η ιστορία διαβάζεται πολύ ευχάριστα. Η έκδοση είναι προσεγμένη, με εξώφυλλο από λεπτό χαρτόνι και γυαλιστερές σελίδες. Το βιβλίο χωρίζεται σε 9 κεφάλαια που έχουν έκταση μεταξύ 2 - 12 σελίδων. Η εικονογράφηση περιλαμβάνει δώδεκα ολοσέλιδες μονόχρωμες απεικονίσεις και αρκετά σκίτσα που μπαίνουν εμβόλιμα στο κείμενο, κάνοντας την ανάγνωση πιο ξεκούραστη. Το προτείνουμε ανεπιφύλακτα για μαθητές των μεγάλων τάξεων του δημοτικού και του γυμνασίου.

Καλοδουλεμένο και καλογραμμένο Ενδιαφέρουσα ιστορία Πολλά στοιχεία για τις παραδόσεις των Σερρών Μικρή έκταση κεφαλαίων Ωφέλιμες αξίες

Αξίες - Θέματα

Υπευθυνότητα, Θρύλος, Παράδοση, Ιστορία, Απώλεια, Μαγειρική, Αυτοθυσία, Πατριδογνωσία

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Όταν η γιαγιά της Γερακίνας την παρηγορεί, σταλάζοντας στην ψυχή της το φάρμακο του τραγουδιού (σ.21-22)

Εικονογράφηση

Πλούσια, περιλαμβάνει δώδεκα ολοσέλιδες (έντεκα μονόχρωμες και μια πολύχρωμη) ζωγραφιές και πολλά μικρά σκίτσα εμβόλιμα στο κείμενο, περίπου ένα σε κάθε δεύτερη σελίδα. Οπωσδήποτε καλαίσθητη, αν και όχι πάντα προσεγμένη. Στην εικόνα που ακολουθεί, για παράδειγμα, η Γερακίνα παρουσιάζεται με ξανθά μαλλιά (ενώ το κείμενο τη θέλει μελαχρινή) και ο χώρος καλλωπισμού της πριν το γάμο θυμίζει λιγότερο παραδοσιακή κρεβατοκάμαρα και περισσότερο μπουντρούμι.

Απόσπασμα

Η Γερακίνα

Η Γερακίνα γεννήθηκε στα 1854 στη φτωχική γειτονιά των Τσακαλάδων. Ήταν τότες που οι Τούρκοι κρατούσαν ακόμα στα χέρια τους τα κλειδιά της πόλης. Οι νοτιοελλαδίτες είχαν απελευθερωθεί, οι Μακεδόνες όμως ακόμα πάλευαν να διώξουν το δυνάστη.

Ήταν όμορφη από τα γεννοφάσκια της. Είχε μάτια σαν του γερακιού, κορμί σαν ελαφίνα και μαύρα μαλλιά στο χρώμα του κατραμιού. Το δέρμα της σταρένιο σαν την κόρα του ζυμωτού ψωμιού με μια ελιά στα κόκκινα μάγουλά της.

Το βλέμμα της ακτινοβολούσε σαν το δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας. Σε κάθε ακτίνα και μια αρετή.

Στην πρώτη η καλοσύνη.

Στη δεύτερη ο σεβασμός.

Στην τρίτη η αξιοσύνη.

Στην τέταρτη η υπομονή.

Στην πέμπτη η αγάπη. Και στις υπόλοιπες η παράδοση μαζί με την ιστορία του τόπου της…

Παράδες πολλούς, όλοι το έλεγαν, δεν είχε η οικογένεια Ροκάνη. Σε φτωχογειτονιά μένανε κι άλλο δεν ξέρανε από τη δουλειά και την προκοπή. Ζούσανε με ζηλευτή αξιοπρέπεια. Όλοι είχαν να το λένε για την νοικοκυροσύνη των γυναικών του σπιτιού και τη φιλεργατικότητα του πατέρα.

Η μάνα της Γερακίνας φρόντισε να της μάθει τον αργαλειό και το κέντημα και να μιλά με σεβασμό στους μεγαλύτερους. Από κοντά και η γιαγιά της που συμπλήρωνε με τις γνώσεις της και την αγάπη της το μεγάλωμα της όμορφης κόρης.

Η Γερακίνα ήταν πάντα φροντισμένη και καλοντυμένη. Τα ρούχα της τα ύφαινε στον αργαλειό του σπιτιού παρέα με τη γιαγιά της. Κι είχαν χρώματα και σχέδια πολλά, που τηνέκαναν μοναδική υφάντρα ανάμεσα στις άλλες κοπέλες της πόλης. Τα νήματα που έξαιναν και τα υφάσματα που ύφαιναν, τα μετέφεραν με μεγάλα ψάθινα καλάθια στους βαφειάδες της πόλης να τους βάλουν τα πιο ζωηρά, τα πιο δυνατά χρώματα. Το κόκκινο του κερασιού, το μπλε του ουρανού και το πράσινο του απέραντου κάμπου. Η Γερακίνα συναγωνιζόταν την καλύτερη αρχόντισσα της Μακεδονίας με τον λευκό μαίανδρο να περικυκλώνει το γύρο της φούστας της που έφτανε ως τη μέση της γάμπας και τη μαύρη ποδιά της με το λευκοκεντημένο κορδόνι.

Το βαρύ πανωφόρι της, το σιγκούνι, εκείνο που την προστάτευε από τη βαρυχειμωνιά, ήταν στο χρώμα του κεχριμπαριού και φώτιζε τα μάτια της κάθε φορά που το φορούσε στην εκκλησιά. Ήταν από ύφασμα δαμασκηνό, ειδική παραγγελία της γιαγιάς της απ’ την πόλη της Σαλονίκης. Τα’ άξιζε τα λεφτά του και με το παραπάνω. Το στόλιζε με μεταξωτά κορδόνια που τα έπλεκε στριφογυρίζοντάς τα και πιάνοντάς τα με λεπτή σχεδόν αθέατη κλωστή στις άκρες του πανωφοριού.

Όλοι οι Ιγριτινοί συζητούσαν την ομορφιά και την καλοσύνη της. Κι όσο μεγάλωνε η Γερακίνα στην αγκαλιά των δικών της κι όσο πλούτιζε απ’ την αγάπη τους, τόσο η αρχοντιά της γινόταν θρύλος σ’ όλη την πόλη.

Χελιδονίσματα

Τα παιδιά, σαν τραγουδούσαν τα χελιδονίσματα την Πρώτη Μάρτη στα στενά της πόλης, της αφιέρωναν στίχους. Κι έμοιαζε τότε η Γερακίνα σαν το ομορφότερο λουλούδι που ανθίζει και μαγεύει με την ομορφιά και τα αρώματά του τον κήπο ολάκερο.

Ήρθε, ήρθε χελιδόνα…

θάλασσα επέρασα

και στεριά δεν ξέχασα

κύματα κι αν έσχισα,

έσπειρα, οικονόμησα.

Τ’ αγόρια κρατούσαν τη «χελιδόνα» και καλάντιζαν στις γειτονιές της Ιγρίτας την άνοιξη που ερχόταν. Σιγοψιθύριζε κι αυτή μαζί τους τα λόγια της παράδοσης.

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

και Φλιβάρη φλιβερέ,

τόσους τόπους γύρισες

κι έμαθες τα γράμματα,

γράμματα βασιλικά.

Η «χελιδόνα» δεν ήταν πραγματικό πουλί παρά μια ξύλινη κατασκευή. Ήταν φτιαγμένη από μια οριζόντια τάβλα και στη μέση είχε έναν άξονα που τον γύριζαν τα αγόρια με μια κόκκινη κλωστή. Στην κορυφή του άξονα ήταν τοποθετημένο ένα ξύλινο χελιδόνι, που έτριζε κάθε φορά που του τραβούσαν την κλωστή. Οι δυο άκρες της τάβλας ενώνονταν με μια κυρτή φάσα στολισμένη με χλωρά φύλλα ελιάς.

Όλα τα αγόρια της πόλης που έπαιρναν μέρος στα χελιδονίσματα, κρατούσαν κι από ένα τέτοιο ομοίωμα χελιδονιού. Έκαναν στάση απαραίτητα μπροστά στο σπιτικό της Γερακίνας για να θαυμάσουν την ομορφιά της. Τότε ακόμα και η «χελιδόνα» σαν την έβλεπε, χτυπούσε τα ξύλινα φτερά της και ήταν σα να καλωσόριζε την ίδια την άνοιξη.

Οι γριούλες έσκυβαν από τα παράθυρα να δουν καλύτερα. Και οι πιο ηλικιωμένοι στηρίζονταν στις μαγκούρες τους. Μπορεί να τους έπαιζε παιχνίδι η μοίρα, αλλιώς δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πώς έβλεπαν τη «χελιδόνα» να έχει στόμα, να μιλά και να τραγουδά.

Σήκου συ νοικοκυρά,

να μας δώσ’ς τα πέντε αβγά

κράτα συ την όρνιθα,

να γεννά και να κλωσσά

και να σέρνει τα πουλιά.

Η Γερακίνα καθόταν στο σκαμνάκι μαζί με τη γιαγιά και τη μάνα της και απολάμβανε τη γιορτινή ατμόσφαιρα που αγκάλιαζε όλη την πόλη της Ιγρίτας. Ένιωθε να ‘ναι αυτή η χελιδόνα που πετούσε ψηλά πάνω απ’ την πόλη για να φέρει στους Ιγριτινούς την πολυπόθητη άνοιξη και μαζί τη λευτεριά. Οι κάτοικοι της πόλης πολλές φορές έστρεφαν το βλέμμα τους στην παράδοση. Ήταν μεγάλη παρηγοριά για αυτούς, πράγμα που είχε καταλάβει από τα μικράτα της η Γερακίνα.

Τα παιδιά είχαν κρεμάσει στο λαιμό της χελιδόνας μια ασπροκόκκινη κλωστή, το «μαρτιάτικο», όπως αυτή που φοράνε την πρώτη ημέρα του Μάρτη στο χέρι του για να μην τους κάψει ο μαρτιάτικος ήλιος.

«Οπό ‘χει κόρη ακριβή, το Μάρτη ο ήλιος μην την ιδεί», είπαν και οι δυο μαζί, μάνα και γιαγιά. Οι δυο γυναίκες έπιασαν κόκκινο, κατά το έθιμο και γελώντας κοίταξαν με νόημα την όμορφη θυγατέρα του σπιτιού.

Σχόλιο

Η συγγραφέας αναμειγνύει τα ιστορικά στοιχεία και τη λαϊκή παράδοση με τρόπο αρμονικό και μας προσφέρει τελικά μια αφήγηση οικεία, αλλά και ταυτόχρονα άρτια λογοτεχνική. Τα παιδιά μπορούν έτσι να ψυχαγωγηθούν διαβάζοντας την ιστορία και την ίδια στιγμή να ωφεληθούν από τη γλώσσα, τις παρεχόμενες γνώσεις και τις αξίες που προβάλλονται.

Οι γνώσεις που -μεγάλοι και μικροί- κερδίζουμε από την ανάγνωση του παραμυθιού αυτού, αφορούν λίγες πληροφορίες για τη ζωή στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία αλλά κυρίως τις παραδόσεις της περιοχής των Σερρών. Διαβάζουμε λοιπόν για τα κάλαντα του Μάρτη, για τα παραδοσιακά φαγητά και ρούχα (όπως το σιγκούνι στη σ.12), τις ασχολίες των γυναικών, αλλά και για το πώς λειτουργούσαν στα περασμένα χρόνια τα προξενιά. Επίσης, αντιλαμβανόμαστε τη σημασία που είχε το τραγούδι στην καθημερινότητα της εποχής εκείνης, αφού το συναντάμε να συνοδεύει τα διάφορα έθιμα (σ.14) να παρηγορεί (σ.21) να ψυχαγωγεί (σ.33) αλλά και να βοηθάει τον Έρωτα να ρίξει τα βέλη του (σ.26). Στις μέρες μας όλα αυτά -και ακόμα περισσότερα- περνάνε μέσα από καλώδια...

Τέλος, παίρνουμε μια ιδέα για τη νοοτροπία των ανθρώπων στην παλιά ελληνική επαρχία. Υπάρχει και σήμερα άραγε αντίστοιχος σεβασμός στους γηραιότερους; Και πώς θα μας φαινόταν η ιδέα να περιορίσουμε τα "θέλω" μας και να θυσιάσουμε το "εγώ" μας για το κοινό καλό;


Στον θρύλο της Γερακίνας, παρακολουθούμε να συνδυάζονται δύο πανάρχαια κλασικά μοτίβα: εκείνο της απαγωγής της όμορφης κοπέλας από τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου (βλ. Άδης - Περσεφόνη) και εκείνο της προσωπικής θυσίας για χάρη της πατρίδας (βλ. Ιφιγένεια εν Αυλίδι). Ίσως μάλιστα μέσα από τέτοιες διηγήσεις και τραγούδια του λαού μας (θυμίζουμε και την περίπτωση του γεφυριού της Άρτας), να επιβιώνουν μέχρι σήμερα ορισμένες πρωτόγονες παραδόσεις ανθρωποθυσιών προς τις χθόνιες θεότητες, τον καιρό που στα πράγματα ήταν ακόμα ο Κρόνος.

Η σύνδεση με τον αρχαίο κόσμο δεν περιορίζεται βέβαια στα μοτίβα, καθώς μέσα στο κείμενο συναντάμε -άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο επιτυχημένες- αναφορές στο αστέρι της Μακεδονίας (βλ. απόσπασμα) τη μορφή του Μ. Αλεξάνδρου, τη θεά Ίριδα, κ.ά.

Χρήση στην τάξη

Το τραγούδι της Γερακίνας, παρά τη λυπητερή ιστορία που κρύβεται πίσω του, είναι πάντα διασκεδαστικό για τα παιδιά, (ίσως λόγω του αμφίδρομου ντρουγκου ντρουγκου ντρουμ), οπότε με χαρά μπορούμε να το πούμε ή να το χορέψουμε (ανάλογα με τα ταλέντα των μαθητών μας) στην τάξη, ακολουθώντας κάποια εκτέλεση (π.χ. με την Καραθανάση ή τον Τσιτσάνη). Θα μπορούσαμε επίσης να ακούσουμε τα χελιδονίσματα, που δυστυχώς εδώ στην Αθήνα μας είναι άγνωστα (έχουμε βέβαια τα κορναρίσματα). Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι πρόκειται για έθιμο πανάρχαιο, γνωστό ως χελιδονισμός: τα παιδιά στην αρχαία Ρόδο προϋπαντούσαν την άνοιξη ψάλλοντας από πόρτα σε πόρτα· στα χέρια τους κρατούσαν στεφάνια με ομοιώματα χελιδονιών. Όπως διαβάζουμε (Γεώργιος Αικατερινίδης, «Το παιδί σε εθιμικούς αγερμούς και ευετηρικά δρώμενα», στο Λαϊκή Παράδοση και Παιδί επιμ. Β.Δ. Αναγνωστόπουλος) το αναφέρει αρχικά ο Αθήναιος τον 2ο μ.Χ. αιώνα, ενώ μαθαίνουμε για τη συνέχισή του στους βυζαντινούς χρόνους από τον Ιωάννη Χρυσόστομο (4ος αι.) και τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ευστάθιο (12ος αι.). Σχετικό κείμενο υπάρχει και στο ανθολόγιο λογοτεχνικών κειμένων της Α' και Β' τάξης (σελ. 141).

Στα εικαστικά, μπορούμε να καταπιαστούμε με την κατασκευή Μάρτη για να στολίσουμε τα χέρια των παιδιών (τα δικά μας τον έχουν ήδη φορέσει μια και η ανάρτηση καθυστέρησε μια εβδομάδα), να φτιάξουμε την παραδοσιακή χελιδόνα που αναφέρεται στο κείμενο... ή απλώς μερικά χελιδονάκια από χαρτόνι για να καλοσωρίσουμε την άνοιξη και να στολίσουμε την τάξη.

Στα πλαίσια του μαθήματος της Γεωγραφίας, το βιβλίο μας δίνει πληροφορίες για τοπωνύμια και ιστορικά πρόσωπα (π.χ. καπετάν Γκιόργκας σ.59) της Νιγρίτας. Αφού εντοπίσουμε τη Μακεδονική πόλη στον χάρτη (και στο διαδίκτυο), μια ομάδα μαθητών μπορεί να αναλάβει να μας παρουσιάσει πληροφορίες που συγκέντρωσε γι' αυτή. Αν μάλιστα καταφέρουμε να προμηθευτούμε ακανέδες (σε καταστήματα στο Σύνταγμα υπάρχουν παραδοσιακά προϊόντα απ' όλη την Ελλάδα) μπορούμε να κεράσουμε τους μαθητές μας, ώστε να συνδέσουν τη γλυκιά τους γεύση με το όνομα της πόλης για πάντα.

Η ιστορία της Γερακίνας μας προσφέρει εκτός των άλλων και μια καλή αφορμή να μιλήσουμε για τον κύκλο του νερού στο μάθημα της Φυσικής. Μήπως έξω από τον μύθο ο πρίγκιπας Νερένιος, δηλαδή ο υδροφόρος ορίζοντας, δεν είναι τελικά τόσο κακός; Και μήπως πρέπει "εμείς οι από πάνω" να τον προσέχουμε λίγο περισσότερο και να μην τον ρυπαίνουμε / μολύνουμε με τα σκουπίδια μας;

Τα σχολεία που είχαν την τύχη να δουλέψουν με την ίδια τη συγγραφέα, κέρδισαν βέβαια ακόμα περισσότερα. Από τις συλλογικές τους δράσεις, γεννήθηκε τελικά μια ολόκληρη Διαδραστική Γερακίνα!

Η ιστορία της Γερακίνας όπως την κατέγραψαν σε στίχους οι μαθητές του 2ου Δημ. Σχ. Νιγρίτας
και την τραγούδησαν οι μαθητές του 2ου Δημ. Σχ. Ακράτας, πάνω στη μελωδία του Ερωτόκριτου

Η Γερακίνα και ο Πρίγκιπας Νερένιος

Βράδυ στη γη

Υπόθεση

Ο Άγιος Βασίλης ξεκινάει από το εργαστήρι του για να μοιράσει δώρα στα σπίτια των παιδιών όλου του κόσμου. Τα πράγματα μπορεί να μη συμβαίνουν πάντα όπως θα τα ήθελε, παρά τις αναποδιές όμως πρέπει να συνεχίσει για να προλάβει να περάσει από παντού στον κόσμο, αυτό το βράδυ που κατέβηκε στη γη.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κόκκινη Κλωστή Δεμένη
Συγγραφέας: Βασίλης Κουτσιαρής
Εικονογράφηση: Αιμιλία Κονταίου
ISBN: 978-618-80218-4-6
Έτος 1ης Έκδοσης: Οκτ. 2013
Σελίδες: 32
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Νηπιαγωγείο, Α'

Ευχαριστούμε τον κ. Βασίλη Κουτσιαρή για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Μια πολύ μικρή και χαριτωμένη ιστορία, ό,τι πρέπει για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας στις μέρες των Χριστουγέννων. Το κείμενο αποτελείται από περίπου 200 λέξεις, οι φράσεις είναι σύντομες, η συντακτική δομή αρκετά απλή (συναντήσαμε μόλις μία μετοχή) και τα νοήματα περνάνε με σαφήνεια προς τους αναγνώστες. Σε αυτό συμβάλλει βέβαια και η εικονογράφηση, που εκτός από τη ζωντάνια που δίνει στο κείμενο, το συμπληρώνει και αλληλεπιδρά μαζί του. Προτείνεται σε μαθητές νηπιαγωγείου και Α' τάξης.

Ανάλαφρο, παιχνιδιάρικο κλίμα Προσεγμένη έκδοση Εικονογράφηση με έντονο χριστουγεννιάτικο χρώμα

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Την ώρα που ο Άγιος χαζεύει μέσα στο σπίτι κοιτάζοντας εδώ κι εκεί, πετάγονται μπροστά του εικόνες παιδιών από όλο τον κόσμο που τον προσμένουν καρτερικά.

Εικονογράφηση

Πολύ χαριτωμένη εικονογράφηση, ζωηρά χριστουγεννιάτικα χρώματα

Απόσπασμα
Παραμονή Πρωτοχρονιάς.
Ο Άι Βασίλης ανοίγει την πόρτα
φορτωμένος παιχνίδια.

Θυμώνει με τους βοηθούς του που δεν τον βοηθάνε.

Ανεβαίνει στο έλκηθρο.
Κρατιέται σφιχτά από τα σκοινιά και ξεκινά.

Προσγειώνεται στη στέγη ενός σπιτιού. Όχι όπως θα ήθελε.

Οι τάρανδοι κατεβάζουν το κεφάλι.

«Τόσα μαθήματα σας έκανα!»
τους μαλώνει.

Σχόλιο

Ο Άι Βασίλης στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται αρκετά ανθρώπινος, γεμάτος αδυναμίες και με χαρακτήρα που ισορροπεί ανάμεσα στο καλό και το κακό.

Έτσι, είναι

- λιχούδης αλλά ταυτόχρονα και εγκρατής
(τρώει μόνο έναν από τους κουραμπιέδες στο τραπέζι)

- ονειροπόλος αλλά και υπεύθυνος
(καθυστερεί, ωστόσο προσπαθεί να τους προλάβει όλους)

- καλοκάγαθος αλλά και ευέξαπτος
(μπορεί να μοιράζει δώρα, αλλά δεν ξεχνάει να κάνει και παρατηρήσεις στους συνεργάτες τους)

Ειδικά για το τελευταίο του αυτό χαρακτηριστικό (το ευέξαπτος-τσαντίλας), ίσως θα ήταν καλό να εξηγήσουμε στα παιδιά (για να μην τα δούμε την επόμενη μέρα να κατσαδιάζουν την Barbie) ότι όταν ο Άγιος θυμώνει με τους βοηθούς του (που δεν τον βοηθάνε) ή όταν μαλώνει τους Ταράνδους επειδή προσγειώνονται άτσαλα, δεν το κάνει από κακία. Ίσως θα μπορούσαμε να τον παρομοιάσουμε με τους γονείς, που καμιά φορά αγανακτούν με τα ίδια τους τα παιδιά επειδή τα βρίσκουν απρόσεκτα (ή μήπως όχι;).

Χρήση στην τάξη - Δραστηριότητες

Όπως και με το προηγούμενο βιβλίο αυτού του μήνα, έτσι και με τούτο, βρήκαμε μια καλή αφορμή ώστε οι μεγάλοι μαθητές να παρουσιάσουν στους μικρούς της Α' τάξης την ιστορία και να τους δώσουν λίγα λεπτά χαράς, γεμάτα με χριστουγεννιάτικα συναισθήματα!

Βράδυ στη γη

Άι Βασίλης της χρονιάς!

Υπόθεση

Τα ξημερώματα των Χριστουγέννων βρίσκουν τον Άρη ντυμένο Άι Βασίλη να ποδηλατεί σαν τρελός. Ανταγωνίζεται εκατό συμπολίτες του που ντυμένοι και αυτοί στα κόκκινα, προσπαθούν να φτάσουν πρώτοι με τα δώρα τους στις διευθύνσεις που τους υπέδειξε ο δήμαρχος μετά από κλήρωση. Το έπαθλο για το νικητή είναι σπουδαίο: μια βόλτα με έλκηθρο στους δρόμους της πόλης. Ο Άρης θέλει πάση θυσία να το κερδίσει για τον γιο του Αλέξανδρο... μια αναπάντεχη όμως συνάντηση πάνω στη στέγη του σπιτιού του, του τελευταίου σπιτιού που πρέπει να μπει για να νικήσει, τον κάνει να θυμηθεί τα παιδικά του χρόνια και να καταλάβει ότι στη ζωή υπάρχουν σπουδαιότερα πράγματα από μια νίκη.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κόκκινη Κλωστή Δεμένη
Συγγραφέας: Βασίλης Κουτσιαρής - Γιάννης Διακομανώλης
Εικονογράφηση: Θέντα Μιμηλάκη
ISBN: 978-618-80218-2-2
Έτος 1ης Έκδοσης: Οκτώβριος 2013
Σελίδες: 32
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'
άλλη κριτική εδώ

Ευχαριστούμε τον κ. Βασίλη Κουτσιαρή για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Άλλη μια συμπαθητική προσπάθεια από το δίδυμο της Κω, αυτή τη φορά με θέμα χριστουγεννιάτικο! Προτείνεται περισσότερο σε παιδιά των μικρών και μεσαίων τάξεων, και σε όσους βέβαια αγαπούν τις απλές χριστουγεννιάτικες ιστορίες.

Πολύ προσεγμένη γιορτινή έκδοση (σκληρό εξώφυλλο, ιλουστρασιόν χαρτί, πολύχρωμη εικονογράφηση - γραμματοσειρά) Όμορφη αλλά και ιδιαίτερη εικονογράφηση Ωφέλιμο δίδαγμα

Η αποσπασματικότητα στην έκφραση, η ιδιότυπη σύνταξη και η χρήση των χρόνων δεν βοηθούν στη ροή του κειμένου Εμφανείς κάποιες συμβάσεις για να εξυπηρετηθεί ο μύθος

Αξίες - Θέματα

Οικογένεια, Χριστούγεννα, Παραμύθι

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Η σκηνή της συνάντησης του Άρη με τον Άγιο εκτός από ουρανοκατέβατη, έχει και πολύ χιούμορ! (σ. 20)

Εικονογράφηση

Απόσπασμα
«Έτοιμοι; Ξεκινήστε!» φώναξε ο δήμαρχος
και καμιά εκατοσταριά Άι Βασίληδες ξεχύθηκαν στην πόλη.
Μεγάλοι ήταν, όχι παιδιά.
Ο καθένας θα πήγανε σε τουλάχιστον δέκα σπίτια.
Οι διευθύνσεις υπήρχαν στο χαρτάκι που κράταγαν στα χέρια τους.
Κλήρωση είχε γίνει.

Σε άλλους έτυχαν απομακρυσμένες γειτονιές, σε άλλους κοντινές.
Ο Άρης μόλις κοίταξε τις διευθύνσεις, δεν αντέδρασε. "Ανθέων 2,4,6".
Μπορεί να του 'χε τύχει η δικιά του γειτονιά που την ήξερε καλά
αλλά βρισκόταν στο πιο μακρινό σημείο της πόλης. 

Χωρίς να χάνει χρόνο, ανέβηκε στο ποδήλατο που είχε κρύψει καλά
σε ένα μικρό στενό και ξεκίνησε.
Ναι, το είχε κρύψει. Ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος.
Τα πάντα μπορούσαν να συμβούν. Και δεν είχε πέσει έξω.
Τα περισσότερα ποδήλατα γύρω από την πλατεία είχαν ξεφούσκωτα λάστιχα.
Όλοι προσπαθούσαν να καθυστερήσουν τους αντιπάλους τους.
Και είχαν κάνει φυσικά την ίδια σκέψη.

Ο Άρης δεν ήταν αφελής! Το είχε κρύψει καλά το ποδήλατό του.
Καθώς απομακρυνόταν, χαμογελούσε βλέποντας τους Άι Βασίληδες
να μαλώνουν πίσω του. Φυσικά, υπήρχαν και οι τυχεροί! Αυτοί που
τους έτυχαν τα σπίτια κοντά στην πλατεία. Ο Άρης όμως δεν έδειχνε να ανησυχεί.
«Θα τα καταφέρω!» μουρμούρισε και χάθηκε στα στενά της πόλης.

Ο δήμαρχος κοίταξε το ρολόι του. Ήταν δύο
μετά τα μεσάνυχτα. Ξημέρωναν Χριστούγεννα.
Ήταν η πρώτη φορά που γινόταν αυτό
το παιχνίδι. Δική του ιδέα ήταν! Εκατό περίπου
Άι Βασίληδες έπρεπε να αφήσουν δώρα
στα σπίτια. Και ήταν αρκετά τα σπίτια αυτά για
τον καθένα! Τις διευθύνσεις τις είχαν γραμμένες
στο χαρτάκι τους.

Η κάθε οικογένεια είχε την υποχρέωση να
αφήσει κάτι ανοιχτό για να μπει ο Άι Βασίλης
μέσα στο σπίτι. Παράθυρο, πόρτα, φεγγίτη...
Ο νικητής θα γινόταν «Άι Βασίλης της χρονιάς».
Όσο έκανε πετάλι, ο Άρης σκεφτόταν ότι
έπρεπε να μπει στο σπίτι του από την καμινάδα.
Πού να 'ξερε ότι θα τύχαινε σ' εκείνον το σπίτι του;
Βέβαια η καμινάδα ήταν αρκετά μεγάλη
αλλά θα έχανε πολύ χρόνο. «Θα το αφήσω στο
τέλος» σκέφτηκε και φρέναρε απότομα.
Είχε φτάσει!

Σχόλιο

Ο πρωταγωνιστής Άρης, είναι πολύ αφοσιωμένος στον γιο του - τον οποίο ίσως μεγαλώνει μόνος του, αφού δεν βρήκαμε κάποια αναφορά στη μητέρα του παιδιού. Κάποιοι μπορεί αρχικά να τον θεωρήσουν υπερβολικά φιλόδοξο, καθώς τον βλέπουν να αγωνίζεται παθιασμένα για να κερδίσει τον τίτλο του Άι Βασίλη της χρονιάς. Ό,τι κάνει όμως, το κάνει για να βοηθήσει τον γιο του να πιστέψει στη μαγεία των εορτών, όπως πίστευε και ο ίδιος όταν ήταν μικρός. Αυτός είναι και ο λόγος που μόλις ο ασπρομάλλης άγιος παρουσιάζεται στη σκεπή του, ο Άρης παραιτείται ουσιαστικά από τον αγώνα, τραβώντας το πόδι του από την καμινάδα για να παραχωρήσει προτεραιότητα στον πραγματικό Άγιο.

Από άποψη περιεχομένου, με προβλημάτισε λίγο η ευκολία με την οποία ο πρωταγωνιστής μπαίνει στη διαδικασία να τρυπώσει στο σπίτι του από την καμινάδα, αντί απλώς να χρησιμοποιήσει το κλειδί του και να ξεκλειδώσει την πόρτα. Και αυτό, γιατί το πλαίσιο των συνθηκών που διαμορφώνονται μέχρι τη στιγμή εκείνη, είναι αρκετά ρεαλιστικό - η κλήρωση στο δημαρχείο, οι κλοπές των ποδηλάτων, ο ανταγωνισμός, οι κανόνες του παιχνιδιού... Γιατί λοιπόν ο Άρης δεν αντιδρά φυσιολογικά; Ψάξαμε στην τάξη κάποια δικαιολογία και η καλύτερη που βρήκαμε ήταν ότι έχασε το κλειδί καθώς έκανε ποδήλατο και απέφυγε να χτυπήσει το κουδούνι για να μην ξυπνήσει τον γιο του που κοιμόταν! [όχι ότι το παιδί δεν θα ξυπνούσε από τον ήχο του πορτοκαλί κουμπιού λίγα λεπτά αργότερα]

Χρήση στην τάξη

Λόγω της φροντισμένης έκδοσης, της πολύχρωμης εικονογράφησης, αλλά και του χριστουγεννιάτικου περιεχομένου της ιστορίας, το βιβλίο προσφέρεται ιδιαίτερα για τη δραστηριότητα "οι μεγάλοι διαβάζουν στους μικρούς", στην οποία μαθητές μεγαλύτερων τάξεων που χρειάζονται εξάσκηση στην ανάγνωση, αναλαμβάνουν το ρόλο του "παραμυθά" και διαβάζουν ένα μικρό βιβλίο στα παιδιά της Α' Δημοτικού. Αυτό τους δίνει την ευκαιρία:
α) να βελτιωθούν στην μεγαλόφωνη ανάγνωση μέσα από την προπόνηση
β) να νιώσουν πιο υπεύθυνοι και ικανοί - αφού φέρνουν σε πέρας μια ιδιαίτερη "αποστολή"
γ) να απολαύσουν το κύρος του "καλού αναγνώστη" αφού συγκρίνονται με μαθητές κατώτερου αναγνωστικού επιπέδου, αλλά και
δ) να εισπράξουν την αγάπη που τα μικρότερα παιδιά προσφέρουν αφειδώς σε όσους τα ψυχαγωγούν.
Με ένα σμπάρο, ένα σωρό τρυγόνια δηλαδή!

Άι Βασίλης της χρονιάς!

Ένας απρόσμενος φίλος

Υπόθεση

Ανάμεσα σ' ένα βιβλίο και τον μικρό Φώτη, αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη σχέση φιλίας. Όταν η μητέρα του τον φέρνει για πρώτη φορά στη βιβλιοθήκη, εκείνος το διαλέγει απ' όλα τα υπόλοιπα και το παίρνει στα χέρια του. Κάθε βδομάδα που ακολουθεί, συνεχίζει να το επισκέπτεται και να το διαβάζει. Ένα Σάββατο όμως, το νεαρό παιδί δεν εμφανίζεται στο καθιερωμένο ραντεβού. Τι συμβαίνει; Ο Φώτης έχει χάσει το φως του και γι' αυτό αφήνει χωρίς παρέα τον χάρτινο φίλο του. Θα καταφέρει άραγε το βιβλίο να τον παρηγορήσει και να τον στηρίξει;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κόκκινη Κλωστή Δεμένη
Συγγραφέας: Βασίλης Κουτσιαρής - Γιάννης Διακομανώλης
Εικονογράφηση: Ζωή Λούρα
ISBN: 978-618-80218-0-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 34
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'
άλλες κριτικές εδώ, εδώ κι εδώ

Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Κουτσιαρή για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Συγκινητικό μικρό παραμύθι για τη φιλία και τη φιλαναγνωσία. Προτείνεται κυρίως σε μαθητές των μικρότερων και μεσαίων τάξεων.

Γραμμένο με απλότητα και ευαισθησία Η πολύ ωραία εικονογράφηση μας μεταφέρει σε ονειρικούς κόσμους  Σκληρό εξώφυλλο, έγχρωμο, μεγάλο μέγεθος (22.5x22.5εκ)

Η εξέλιξη της ιστορίας θυμίζει "μελό" Η αναπηρία του Φώτη αντιμετωπίζεται μάλλον επιφανειακά

Αξίες - Θέματα

Φιλία, Φιλαναγνωσία, Αναπηρία

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Πιο εντυπωσιακή βρήκαμε τη σκηνή με το κλάμα του Φώτη πάνω στο βιβλίο. Τα δάκρυα κάνουν τα γράμματα ανάγλυφα και φουσκώνουν τις εικόνες, κι έτσι ο νεαρός καταφέρνει και πάλι να διαβάσει!

Εικονογράφηση

Απόσπασμα 
Ποτέ δε μου άρεσε αυτό το στρίμωγμα στην παιδική βιβλιοθήκη.

Μπορεί να ήμουν ένα βιβλίο όπως τόσα άλλα, όμως πάντα πίστευα ότι μου άξιζε μια καλύτερη τύχη.

Ζήλευα τα καινούρια βιβλία που τα είχαν μπροστά με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται όλο το εξώφυλλο.

Εγώ βρισκόμουν πιεσμένο ανάμεσα σε πολλά άλλα βιβλία και το μόνο που φαινόταν ήταν ο τίτλος στα πλάγια.

Έπρεπε να γυρίσεις λίγο το κεφάλι για να τον διαβάσεις, διαφορετικά τον προσπερνούσες και προχώραγες παρακάτω.

Ένα Σάββατο μπήκε μέσα στη βιβλιοθήκη ένα μικρό παιδάκι.

Μιλούσε τόσο δυνατά που μας ξύπνησε όλα εκεί μέσα.

Είχαμε συνηθίσει στην ησυχία και οι φωνές του παιδιού μάς αναστάτωσαν.

- Φώτη, ησυχία! Αν φωνάζεις, δε θα σε ξαναφέρω, είπε η μαμά του.

- Εντάξει, μαμά, της απάντησε εκείνος.

- Θα περάσω να σε πάρω σε μια ώρα, του είπε και του έδωσε ένα φιλί.

Μόλις η μαμά του βγήκε έξω, ο Φώτης άρχισε να περπατά αργά ανάμεσα στα ράφια.

Κάτι έψαχνε αλλά δε μπορούσε να το βρει.

Τα βήματά του άρχισαν να ακούγονται πιο έντονα, ώσπου σταμάτησε.

Κατάλαβα ότι βρισκόταν μπροστά στο δικό μου ράφι.

- Παιδικά εικονογραφημένα... ψιθύρισε.

Σχόλια

Το μήνυμα της ιστορίας έφτασε στους μαθητές με σχετική ευκολία: "Στην ανάγκη, οι πραγματικοί φίλοι είναι εκεί ο ένας για τον άλλο. Αλληλοβοηθούνται και στηρίζονται". Κάποιες μικροσυμβάσεις (π.χ. το τυφλό βιβλίο μιλάει για το γαλάζιο χρώμα στο εξώφυλλό του), που επισημάνθηκαν, μάλλον δεν συνιστούν πρόβλημα, καθώς το ανάγνωσμα απευθύνεται κυρίως σε μικρότερες ηλικίες. Είχαμε όμως και μια εύλογη απορία που δεν κατάφερα να απαντήσω: γιατί αφού η βιβλιοθήκη είναι δανειστική, ο Φώτης επιλέγει να επισκέπτεται το βιβλίο αντί να το πάρει στο σπίτι του;

Χρήση στην τάξη
Διαβάζουμε στην αρχή της ιστορίας, πως το βιβλίο νιώθει στριμωγμένο και παραμελημένο μέσα στην παιδική βιβλιοθήκη. Συζητήσαμε στην τάξη αν και εμείς έχουμε στα σπίτια μας βιβλία που έχουν περάσει στα "αζήτητα". Πώς θα μπορούσαμε άραγε να τα ξαναζωντανέψουμε; Αναφέρθηκαν ιδέες για ανταλλαγή τους με άλλα διαβασμένα βιβλία από μαθητές άλλων τάξεων. Προτάθηκε για τον σκοπό αυτό να οργανώσουμε μια μικρή εκδήλωση-παιχνίδι ανταλλαγής βιβλίων, ή απλώς οι μαθητές να φέρουν τα βιβλία τους στη βιβλιοθήκη της τάξης, ώστε να τα διαβάσει όποιο παιδί επιθυμεί.

Με αφορμή τα παραπάνω, κάναμε αναφορά και στo σύγχρονο φαινόμενο του Bookcrossing, όπου διαβασμένα βιβλία απελευθερώνονται (αφήνονται) σε δημόσιους χώρους για να φτάσουν στα χέρια νέων, τυχαίων αναγνωστών. Οι μαθητές βρήκαν την ιδέα συμπαθητική, αλλά δεν νομίζω πως είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν στο κίνημα.

Ένας απρόσμενος φίλος