Κυριακή 20 Ιουλίου 2014

Τα Χμ των βιβλίων!

Υπόθεση
Ο Έγκμοντ Κλαβιέ επιστρέφει για να μας συστήσει τους Λεξοδιαβαστές Χμ, οι οποίοι κάθε φορά που δια-βάζουμε, κρατούν έναν μεγεθυντικό φακό μπροστά στις λέξεις, ώστε να τις βλέπουμε πιο καθαρά. Ο αριθμός των Λεξοδιαβαστών αυξάνεται μαζί με τον αριθμό των σελίδων, κάτι που εξηγεί γιατί κάθε βιβλίο μοιάζει πιο ευκολοδιάβαστο όσο το προχωράμε. Το κακό είναι ότι στα μεγάλα βιβλία που δεν ανοίγει κανείς, οι μικροί βοηθοί χάνουν το χρώμα τους, βαριούνται και παθαίνουν αλλεργίες από τη σκόνη... Όλα αυτά στενοχωρούν πολύ τον Έγκμοντ Κλαβιέ και τον κάνουν να δακρύζει. Μπορεί άραγε κάποιος να βοηθήσει; Λίγη αγάπη προς ένα βιβλίο αρκεί, για να εμφανιστούν αμέσως Βιβλιοφίλες Χμ που θα κάνουν τους Λεξοδιαβαστές ευτυχισμένους!
  
Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Κατερίνα Κρις (Κατερίνα Χρυσανθακοπούλου)
Εικονογράφηση: Κατερίνα Κρις
ISBN: 978-960-04-4452-0
Έτος 1ης Έκδοσης: 2014
Σελίδες: 92
Τιμή: περίπου 9 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ' 
Ιστότοπος της Κατερίνας Κρις εδώ

Ευχαριστούμε τον εκδοτικό οίκο για την ευγενική προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική
Το τέταρτο εικονοβιβλίο της σειράς Οι ανακαλύψεις του Έγκμοντ Κλαβιέ, έφτασε! Η γραφή είναι αρκετά απλή και η γλώσσα που χρησιμοποιείται (ίσως για πρώτη φορά) συμβαδίζει με το επίπεδο των παιδιών στα οποία απευθύνεται. Οι σελίδες ξεχειλίζουν όπως πάντα από χρώμα, ενθουσιασμό και εκρηκτική δημιουργικότητα, ενώ το Saga καλά κρατεί· αυτή τη φορά ο κόσμος των μικρών μολυβομύτηδων έχει να μας παρουσιάσει δύο νέους τύπους βοηθών και κάτι σαν μια ιστορία αγάπης. Η (όποια) πλοκή ακολουθεί μια κάπως γραμμική πορεία και όσοι αγάπησαν τα προηγούμενα βιβλία, σίγουρα θα ενθουσιαστούν και με αυτό. Η έκδοση είναι όπως πάντα αψεγάδιαστη: με σκληρό και ελκυστικό εξώφυλλο, κείμενο στημένο με τρόπο που να θυμίζει όχι βιβλίο αλλά χαρωπή διαφήμιση, και με την εικονογράφηση να παραμένει εξαιρετική. Θα το προτείναμε περισσότερο σε παιδιά της Γ' και Δ' τάξης που αναζητούν κάτι αισθητικά όμορφο και αναγνωστικά εύπεπτο.

  • Ελκυστικό στήσιμο κειμένου - υψηλή ποιότητα έκδοσης
  • Δημιουργική σκέψη, χιούμορ
  • Εξαιρετική εικονογράφηση 

  • Το κείμενο μπαίνει σε δεύτερη μοίρα

Αξίες - Θέματα
Φιλαναγνωσία, Χιούμορ, Φαντασία

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Σκηνές δεν υπάρχουν όμως από τους νέους τύπους μολυβομύτηδων που εμφανίζονται, ξεχωρίσαμε τις Βιβλιοφίλες Χμ, που θυμίζουν πριγκιποπούλες της Αναγέννησης.

Εικονογράφηση
Εξαιρετική, κεφάτη, ολοζώντανη, γεμάτη χρώματα και σκίτσα που παίζουν με το κείμενο και τον αναγνώστη. Η εικονογράφηση της συγκεκριμένης σειράς είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας της εμπορικής της επιτυχίας.
Απόσπασμα
Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν στα μικρά,
λεπτούλικα βιβλία που μέχρι τώρα διαβάζεις.
Ξέρεις, αυτά που διαλέγεις εσύ, μόνος σου,
γιατί έχουν ωραίο εξώφυλλο, μεγάλα γράμματα,
λίγες σελίδες, πολλές εικόνες…

Τι γίνεται όμως με τα ΑΛΛΑ βιβλία;
Αυτά που δε θα διάλεγες ποτέ.
Τα βιβλία που είναι γεμάτα σκόνη
και μπλα μπλα, τα χοντρά, τρομακτικά,
βαριά βιβλία ΧΩΡΙΣ εικόνες.

Αυτά που δεν τολμάς ούτε να τα κοιτάξεις.

Να, σαν αυτό εδώ.Για πλησίασε λίγο. Ξέρω.

Και μόνο που το είδες, σε έπιασε χασμουρητό.
Είναι γκουμούτσα.

Δηλαδή τεράστιο πελώριο γιγαντιαίο τερατώδες!

Πού να το ανοίξεις κιόλας.
Το σκέφτεσαι, ε;

ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΣΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΒΙΒΛΙΟ.
Αναγνώστη, ξανασκέψου το.
Αυτό το βιβλίο δεν έχει εικόνες.
Έχει μόνο πολύ μπλα μπλα.
Ξανασκέψου το.
Ξανασκέψου το, λέμε.
Ααα, εμείς σε προειδοποιήσαμε!

Την πάτησες. Μπήκες σ’ αυτό
το βιβλίο. Καημένε αναγνώστη.
Σίγουρα τώρα νιώθεις σαν να κοιτάς
το ψηλότερο βουνό του κόσμου,
και σκέφτεσαι, άσε, δε θα το
σκαρφαλώσω σήμερα, είμαι κουρασμένος…

Πάρε μια βαθιά ανάσα και συνέχισε.
Μίλησέ μου λίγο για την ψυχολογία σου.
Έχεις άγχος; Φοβάσαι όλες αυτές τις λέξεις;
Σε πιάνει ίλιγγος; μήπως χασμουριέσαι;
Ή μήπως νιώθεις απέραντη θλίψη;

Σε καταλαβαίνω.
Να σκεφτείς, όταν ήμουν κι εγώ μικρός,
τα πολύ μεγάλα βιβλία, που δεν είχαν εικόνες,
τα χρησιμοποιούσα για κομοδίνο ώστε
να βάζω πάνω τους τα άλλα βιβλία,
που είχαν εικόνες. Δεν μπορούσα να
καταλάβω γιατί οι συγγραφείς είναι
τόσο πολυλογάδες. Μόλις άνοιγα ένα
τέτοιο βιβλίο, μ’ έπνιγε η μπλαμπλαδούρα.
Μα δες εδώ χάλι! Κοίτα πόσα μαύρα γραμματάκια
έχει αυτή εδώ η σελίδα.

Είναι σαν να βλέπεις χιλιάδες μπλα μπλα
να προχωράνε βαριεστημένα στη σειρά…
Έτσι είναι αυτά τα βιβλία.
Έχουν εκατοντάδες τρομακτικές σελίδες
με χιλιάδες μικροσκοπικά γράμματα,
τόσο κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο
που είναι σαν αν έχουν χτιστεί ολόκληροι
πύργοι από κείμενο!

Ανοίγοντας ένα τέτοιο βιβλίο,
θα χρειαστείς αμέσως καινούρια γυαλιά.
Όχι τα κομψά γυαλιά που φοράς, τα άλλα,
αυτά που κάνουν τα μάτια σου να δείχνουν
τρεις φορές μεγαλύτερα. Άσε που θα αποκτήσεις
καμπούρα. Γιατί θα είσαι σκυμμένος για μέρες
ολόκληρες πάνω από τις σελίδες ενός τέτοιου
βιβλίου μέχρι να το διαβάσεις. Και κάθε σελίδα
που θα γυρίζεις εξαντλημένος θα σου θυμίζει τις
εκατοντάδες σελίδες που ακολουθούν.
Με λίγα λόγια: Γιατί να ανοίξεις ένα τέτοιο βιβλίο;

Έτσι όμως δε θα σώσεις ποτέ
τους άτυχους Λεξοδιαβαστές
Χμ που ζουν κλεισμένοι εδώ μέσα.

Σου φαίνονται ασπρόμαυροι;
Είναι ασπρόμαυροι.

Δεν έχει ξεχάσει η αρχιβοηθός μου
να τους χρωματίσει.

Απλώς, κλεισμένοι για καιρό εδώ μέσα,
έχουν χάσει το χρώμα τους.

Κι αυτό με κάνει να δακρύζω.
Σχόλια
Η δημιουργός των Χμ επιστρέφει, επιδιώκοντας αυτή τη φορά με το ιδιαίτερο στυλ της να εμπνεύσει τους μαθητές όχι τόσο να γράψουν, όσο να διαβάσουν... και μάλιστα όχι τα εύκολα εικονογραφημένα βιβλία -όπως δηλαδή αυτό που κρατούν στα χέρια τους-, αλλά εκείνα τα μεγάλα με τα πολλά γράμματα, που είναι κουραστικά, πολυλογάδικα, γκουμούτσες· που τα χιλιάδες μικροσκοπικά τους γράμματα, βαριεστημένα σωρεύονται σε πύργους ολόκληρους από κείμενο· που όποιος τα διαβάζει γυρίζοντας εξαντλημένα τις σελίδες, καμπουριάζει και φοράει γυαλιά που κάνουν τα μάτια του να φαίνονται τριπλάσια!!!

«Μα, γιατί τότε να διαβάσω ένα τέτοιο μεγάλο βιβλίο»; Θα αναρωτηθεί εύλογα ο τρομοκρατημένος αναγνώστης. Γιατί αν δεν το κάνεις, θα δακρύσει ο Έγκμοντ Κλαβιέ και θα μείνουν σκονισμένα τα Χμ, διαβάζει την απάντηση. Το επιχείρημα είναι μάλλον ασθενές, καθώς ένα σκονισμένο Χμ ακούγεται πολύ λιγότερο απειλητικό από γυαλιά - πατομπούκαλα και μια καμπούρα στην πλάτη. Όπως και να 'χει το πράγμα, η προτροπή "διαβάστε μεγαλύτερα κείμενα" από ένα βιβλίο στο οποίο η εικόνα κυριαρχεί απόλυτα, ακούγεται κάπως αντιφατική.
Αναμφισβήτητα βέβαια, πρόκειται για μια πρωτότυπη, στυλιζαρισμένη ιδέα, που εξάπτει τη φαντασία και θα μπορούσε να προσφέρει μια παιχνιδιάρικη οπτική στην ανάγνωση. Ιδιαίτερα προσεγμένη είναι επίσης η εμπορική προώθηση της σειράς: Βλέπουμε τα βιβλία της να γεμίζουν τις προθήκες των κεντρικών βιβλιοπωλείων, να προβάλλονται σε εκπομπές στην τηλεόραση, να συνοδεύονται από διθυραμβικές κριτικές, ενώ υποπροϊόντα κυκλοφορούν ήδη σε τετράδια, ημερολόγια κτλ. Το περιτύλιγμα είναι ομολογουμένως άψογο. Ωστόσο, οι κραυγές ενθουσιασμού που συνοδεύουν το φαινόμενο Χμ, φοβάμαι ότι περισσότερο έχουν να κάνουν με το Marketing της καμπάνιας και το μεράκι της δημιουργού, παρά με την ουσία και το ίδιο το έργο. Το τελευταίο, όπως τουλάχιστον διαπίστωσα προσωπικά, παρά την υψηλή αναγνωρισιμότητα των τίτλων, έτυχε πολύ χλιαρής υποδοχής από τους μαθητές στο σχολείο.
Όταν εμφανίζονται οι Βιβλιοφίλες Χμ, κάνουν τις δουλειές παρέα με τους οι Λεξοδιαβαστές και μας δίνουν έτσι ένα μάθημα ισότητας των φύλων. Μαζί τακτοποιούν το κείμενο σε παραγράφους (...) ξεσκονίζουν τις λέξεις, βγάζουν τα σεντόνια από τα γράμματα και τα περιποιούνται σαν να είναι τα έπιπλα ενός πανέμορφου σπιτιού! Στη συνέχεια ωστόσο, στρέφονται προς πιο «παραδοσιακά» μονοπάτια, αφού σαν μικρές νοσοκόμες φροντίζουν τους Λεξοδιαβαστές Χμ και τους ράβουν πολύχρωμα ρούχα.
Κλείνοντας, ένας θεωρητικός - φιλοσοφικός προβληματισμός: Στο πρώτο βιβλίο της σειράς (Το πρώτο Χμ που είδα), ενημερωνόμαστε ότι τα Χμ δεν είναι ξωτικά, καθώς τέτοια δεν υπάρχουν: το τελευταίο ξωτικό το είχε κλείσει κάποιος σε ένα μπουκάλι και το τάιζε τόσο πολύ που έκανε πλαφ! Δύο βιβλία αργότερα, στο λεύκωμα Σχεδόν τα πάντα για τα Χμ, η παραπάνω -κάπως μακάβρια- θέση ανασκευάζεται και διαβάζουμε ότι τα Χμ δεν μοιάζουν με ξωτικά, καθώς Αυτά έχουν εξαφανιστεί εδώ και καιρό, από τότε που ο κόσμος έπαψε να πιστεύει σ' αυτά. Αν το δεχτούμε αυτό, τότε τα Χμ υπήρχαν αντικειμενικά και πριν ο Έγκμοντ Κλαβιέ τα παρατηρήσει; Και αν εκείνος είναι ο πρώτος που πίστεψε σε αυτά, είναι τελικά ερευνητής ή δημιουργός τους;

Share/Bookmark

Πέμπτη 10 Ιουλίου 2014

Ο έμπορος της Βενετίας

Υπόθεση
Η όμορφη και πλούσια Πόρσια ζει σε μια έπαυλη κοντά στη Βενετία του παλιού καιρού. Πολλοί έρχονται ως εκεί να τη ζητήσουν για γυναίκα, κανείς όμως δεν καταφέρνει να περάσει τη δοκιμασία των τριών κουτιών που έχει σκεφτεί ο πατέρας της. Την τύχη του θέλει να δοκιμάσει και ο ευγενικός Μπασάνιο, καθώς όμως είναι πολύ φτωχός, ζητάει για να ταξιδέψει δανεικά από τον φίλο του Αντόνιο. Ο Αντόνιο με τη σειρά του, ζητάει τα χρήματα από τον τραπεζίτη Σάιλοκ, που τον δανείζει με έναν όρο: Αν δεν επιστρέψει το χρέος σε τρεις εβδομάδες, να του κόψει ένα κιλό κρέας από το μέρος δίπλα στην καρδιά! Ο Μπασάνιο χάρη στη συμφωνία του φίλου του ταξιδεύει, περνάει τη δοκιμασία και παντρεύεται την Πόρσια... λίγο καιρό αργότερα όμως, λαμβάνει μήνυμα ότι ο Αντόνιο κινδυνεύει επειδή δεν ξεπλήρωσε το δάνειο. Τρέχει πίσω στη Βενετία, όπου ο Σάιλοκ ζητάει από το δικαστήριο να τηρηθεί η συμφωνία και δεν δέχεται τα χρήματα που καθυστερημένα του επιστρέφουν... θα καταφέρει άραγε ο Αντόνιο να σωθεί;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Σοφία Ζαραμπούκα (διασκευή από το έργο του Σαίξπηρ)
Εικονογράφηση: Σοφία Ζαραμπούκα
ISBN: 978-960-04-4476-6
Έτος 1ης Έκδοσης: 2014
Σελίδες: 16
Τιμή: 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: A', Β', Γ'
το αυθεντικό έργο στα αγγλικά εδώ ή εδώ

Ευχαριστούμε τον εκδοτικό οίκο για την προσφορά τριών αφισοβιβλίων στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική
Ανάλαφρη διασκευή του κλασικού έργου του Σαίξπηρ με τη μορφή αφισοβιβλίου. Η γλώσσα είναι απλή, απευθύνεται όμως περισσότερο σε παιδιά με κάποια εμπειρία στα κείμενα, καθώς το λεξιλόγιο, η δομή των προτάσεων και οι 1000 περίπου λέξεις που απαρτίζουν το κείμενο ίσως δυσκολέψουν τα πρωτάκια. Επιπλέον εμπόδια, θα μπορούσαν να αποτελέσουν η «σοβαρότητα» της υπόθεσης, αλλά και κάποια αποσπασματικότητα που προκύπτει από την απόδοση της ιστορίας σε λίγες γραμμές. Η προσεγμένη έκδοση, η πλούσια εικονογράφηση και η ευελιξία στη χρήση της νέας φόρμας, αποτελούν σίγουρα μεγάλα πλεονεκτήματα του αφισοβιβλίου. Το συγκεκριμένο το προτείνουμε στους μαθητές όλων των "μικρών" τάξεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και τα μεγαλύτερα παιδιά δεν θα ωφεληθούν αξιοποιώντας το σε δραστηριότητες. Οι μαθητές και μαθήτριες που θα αγαπήσουν τον Έμπορο της Βενετίας, ίσως στο μέλλον νιώσουν μέσα τους ένα επιπλέον κίνητρο για να ασχοληθούν με την λογοτεχνία ή τη δικηγορία.

  • Ενδιαφέρουσα υπόθεση με ανατροπές, μεστή πλοκή
  • Πληροφορίες για την ζωή στην Αναγέννηση
  • Δίνεται βάρος στην αξία της φιλίας και της δικαιοσύνης
  • «Παιχνιδιάρικη» νέα φόρμα που προσφέρει πολλές δυνατότητες

  • Σημεία στην υπόθεση χρειάζονται προσοχή στην αντιμετώπιση

Αξίες - Θέματα
Φιλία, Αγάπη, Ιστορία, Περιπέτεια, Νόμος, Δικαιοσύνη, Παραμύθι, Θέατρο

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Όταν η μεταμφιεσμένη Πόρσια καταφέρνει να σώσει τον καλό της μπροστά στο δικαστήριο!

Εικονογράφηση
Ολόκληρη η μία πλευρά της αφίσας είναι γεμάτη σκίτσα με έντονα χρώματα, ενώ και από την ασπρόμαυρη πλευρά του κειμένου, η μισή σελίδα καταλαμβάνεται από σχέδια της δημιουργού.
Απόσπασμα
Πριν από πολλά χρόνια, μπορεί και χίλια,
ζούσε κοντά στην πιο όμορφη πόλη της Ιταλίας,
τη Βενετία, μια κόρη που την  έλεγαν Πόρσια.
Ο πατέρας της, όταν ήρθε η ώρα να την
παντρέψει, κάλεσε τον πιο σπουδαίο
αρχιτέκτονα της εποχής, τον Παλάντιο,
να της χτίσει ένα παλάτι.

Πολλοί νέοι ήρθαν να τη ζητήσουν.
Ανήσυχος ο πατέρας της μήπως ο λόγος
που καταφτάνανε τόσοι γαμπροί
ήταν τα πλούτη και το λαμπρό σπίτι,
σκέφτηκε να τους δοκιμάζει.
Έφτιαξε λοιπόν τρία κουτιά.
Ένα χρυσό, ένα ασημένιο και ένα μολυβένιο.
Στο χρυσό επάνω έγραψε: «Όποιος με διαλέξει
θα κερδίσει αυτό που οι περισσότεροι άντρες
επιθυμούν».
Στο ασημένιο: «Όποιος με διαλέξει
θα λάβει αυτό που του αξίζει».
Και στο μολυβένιο: «Για να πάρεις, πρέπει
να ξέρεις να προσφέρεις».
Μέσα σ’ αυτό το τελευταίο έβαλε ένα
μικρό ζωγραφιστό πορτρέτο της κόρης του.
Όποιος το διάλεγε θα κέρδιζε την Πόρσια
για γυναίκα του.

Από τη Δύση και την Ανατολή έφτασαν
παλικάρια έτοιμα να δοκιμάσουν
την τύχη τους.
το χρυσό ή το ασημένιο διάλεγαν όλοι
και έφευγαν απογοητευμένοι.

Ένας νέος από τη Βενετία, ο ευγενικός
Μπασάνιο, γνώριζε την Πόρσια από παιδί
και την αγαπούσε. Ήταν όμως φτωχός.
Δεν είχε χρήματα ούτε για να ταξιδέψει
ως το Μπελμόντ, την πόλη όπου ζούσε η Πόρσια.
Σκέφτηκε λοιπόν να ζητήσει δανεικά από
τον φίλο του Αντόνιο, που ήταν έμπορος γνωστός
στη Βενετία. Όμως, ενώ υπήρχανε πλοία του
που ταξίδευαν γεμάτα χρυσό, δε θα έφταναν
στο λιμάνι πριν περάσουν δύο μήνες.

- Μη στεναχωριέσαι, θα δανειστώ εγώ
από τον τραπεζίτη Σάιλοκ και θα τα επιστρέψω
όταν φτάσουν τα καράβια μου, είπε ο καλός Αντόνιο.

Ο Αλέξης Μινωτής σηκώνει το μαχαίρι ως Σάιλοκ, σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου το 1960 (Πηγή)
Σχόλιο
Το αφισοβιβλίο αποτελεί θεωρώ μια εξαιρετική νέα ιδέα για τον χώρο του παιδικού βιβλίου, αφού προσφέρει μια σειρά πλεονεκτήματα:

α. έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον μικρό αναγνώστη από ένα ήδη δεμένο βιβλίο, γιατί στο τέλος κάθε σελίδας τον βάζει στη διαδικασία να αναζητήσει την επόμενη. Στην αρχή η πρόκληση μπορεί να φανεί απαιτητική, αλλά σύντομα το παιδί καταλαβαίνει τη νόρμα που οφείλει να ακολουθήσει και στην ικανοποίηση του διαβάσματος προστίθεται εκείνη του επιτεύγματος.

β. περιέχει από τη φύση του μια δραστηριότητα βιβλιοδεσίας, που φέρνει τους αναγνώστες πιο κοντά στη διαδικασία δημιουργίας ενός βιβλίου. Με λίγη βοήθεια (η χρήση καρφίτσας μπορεί να αποδειχθεί προβληματική - ίσως θα μπορούσε να προτείνεται ή να συμπεριλαμβάνεται κάτι άλλο), και αφού εξοικειωθούν, τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν να κατασκευάζουν δικά τους 16σέλιδα έργα.

γ. επιτρέπει εναλλακτικές χρήσεις στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς, αφού είναι αφίσα και βιβλίο ταυτόχρονα. Το παιδί μπορεί να διαβάζει και να χρωματίζει την ιστορία από τη μία πλευρά, ή να την αναδιηγείται με τη βοήθεια των εικόνων από την άλλη.
Σε σχέση με το αυθεντικό έργο, η διασκευή που παρουσιάζεται εδώ είναι απλοποιημένη και με μικρές αλλαγές. Ο αριθμός των χαρακτήρων είναι μειωμένος, ενώ εισάγεται και ένας από τα παραμύθια: μια νεράιδα - νονά (fairy godmother), αντικαθιστά τον υπηρέτη Μπαλτάζαρ και μεταμορφώνει την πρωταγωνίστρια σε νεαρό δικηγόρο. Η Ζαραμπούκα προσθέτει έτσι έναν τόνο μαγείας στην ιστορία, αφαιρεί όμως εξυπνάδα από την Πόρσια, αφού θέλει τη νεράιδα -ως αόρατη υποβολέα- να της ψιθυρίζει στο αυτί εκείνα που πρέπει να πει στο δικαστήριο... Μήπως το 1595 είχαν μεγαλύτερη πίστη στις δυνατότητες του «ασθενούς φύλου» απ' ό, τι στις μέρες μας;
Επιπροσθέτως, ο χαρακτήρας του αμείλικτου τοκογλύφου που είναι έτοιμος να πληρωθεί με ανθρώπινο κρέας, φαίνεται στο τέλος του έργου να τη γλιτώνει αρκετά φθηνά σε σχέση με αυτά που παθαίνει στην εκδοχή του Σαίξπηρ. Ούτε χάνει την περιουσία του από το δικαστήριο, ούτε υποχρεώνεται να αλλάξει θρήσκευμα, ούτε και το σκάει η κόρη του μαζί με τις οικονομίες από το σπίτι. Ακόμα κι έτσι όμως, ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι «ο κακός τιμωρήθηκε και η τάξη αποκαταστάθηκε» άρα το παραμύθι έχει αίσιο τέλος. Παράλληλα, τα παιδιά συνειδητοποιούν κάτι που στις μέρες μας φαίνεται (ακόμα) και από τα δελτία ειδήσεων: Πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι το να δανειζόμαστε από αιμοσταγείς τραπεζίτες που θέλουν να μας καταστρέψουν τη ζωή. Όσοι αιώνες και αν περνούν, κάποια θέματα μάλλον παραμένουν κλασικά.

Αναφορά στην εβραϊκή καταγωγή του Σάιλοκ, τα αντισημιτικά σχόλια που δέχεται αλλά και τον περίφημο μονόλογό του για τη διαφορετικότητα (Πράξη ΙΙΙ, Σκηνή Ι, 58- Δεν έχει ο Εβραίος μάτια;) δεν γίνεται καμία. Ούτε και στην φράση Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός (Πράξη ΙΙ, Σκηνή VII, 65, All that glisters is not gold) που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.

Ακόμα και στη διασκευή ωστόσο, προβάλλεται έντονα η αξία της φιλίας, αφού σε αρκετές περιπτώσεις και με τρόπο σαφή, διαβάζουμε ότι όλα όσα συμβαίνουν στο έργο, γίνονται επειδή ο Αντόνιο προσπαθεί να βοηθήσει τον φίλο του. Στο τέλος μάλιστα της περιπέτειας, η Πόρσια υποδέχεται στην έπαυλή της τους δύο νέους λέγοντάς τους Ελάτε (...) να γιορτάσουμε τη νίκη της φιλίας. Μιλώντας για την έπαυλη της πρωταγωνίστριας, να αναφέρουμε ότι πολλοί μελετητές θεωρούν το Μπελμόντ ως τόπο παραμυθιακό, ως ουτοπία. Ένα εμπεριστατωμένο σύγχρονο άρθρο ωστόσο (εμένα με έπεισε), αποκαλύπτει ότι πιθανότατα πρόκειται για τη Villa Foscari, που βρίσκεται 10 μίλια από τη Βενετία, πάνω στον ποταμό Μπρέντα.
Οι τοποθεσίες στις οποίες εξελίσσεται η βασική πλοκή του έργου: Πάδουα (Padova), Μπελμόντ (Villa Foscari) και Βενετία
Χρήση στην τάξη
Ο έμπορος της Βενετίας μπορεί σαν έργο να είναι λιγότερο χιουμοριστικός από την Τέα τη Γοργόνα που κυκλοφορεί από την ίδια σειρά, μας δίνει όμως την ευκαιρία να ασχοληθούμε με τον μεγάλο δημιουργό William Shakespeare. Στα μικρότερα παιδιά μπορούμε να μιλήσουμε για τη ζωή και την εποχή του και να ζωγραφίσουμε τον ίδιο ή σκηνές από το παρόν και άλλα έργα του που έγιναν διάσημα (Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Άμλετ, Μακμπέθ...). Από τα μεγαλύτερα παιδιά, θα μπορούσαμε να ζητήσουμε να "παίξουν" μπροστά στους συμμαθητές τους σκηνές από τον Έμπορο της Βενετίας ή άλλα έργα που θα διαλέξουν. Επίσης, ωφέλιμο θα ήταν να παρακολουθήσουμε σε βίντεο κάποια αποσπάσματα από θεατρικές, τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές αποδόσεις του έργου, ώστε τα παιδιά να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με το κλασικό θέατρο.

Ο Σάιλοκ χάνει στο δικαστήριο, επειδή στη συμφωνία που υπέγραψε με τον Αντόνιο δεν είχε φροντίσει να καλύψει όλες τις λεπτομέρειες (έχει δικαίωμα να κόψει κρέας αλλά χωρίς να χυθεί αίμα). Με τα παιδιά των μεγαλύτερων τάξεων, μπορούμε να συζητήσουμε για το πόσο σημαντικό είναι να προσέχουμε σε τι συμφωνούμε. Στη συνέχεια, αν οι μαθητές δείξουν σχετικό ενδιαφέρον, μπορούμε ανά ομάδες να επιχειρήσουμε να κατασκευάσουμε «πονηρά» συμβόλαια με τα οποία φαίνεται να δεσμευόμαστε σε κάτι, το οποίο όμως στην πράξη είναι αδύνατο να παραχωρήσουμε.

π.χ. στο διάλειμμα θα σας δώσουμε τη μπάλα μας! (όμως δεν διευκρινίσαμε σε ποιο διάλειμμα)
όποιος διαβάσει χωρίς ανάσα μια παράγραφο, είναι αρχηγός! (όμως χωρίς ανάσα δεν ακουγόμαστε)

Share/Bookmark

Τρίτη 1 Ιουλίου 2014

Τότε που χτιζόταν ο Παρθενώνας

Υπόθεση
Αθήνα, 433 προ Χριστού. Καθώς τα έργα κατασκευής των νέων μνημείων της Ακρόπολης προχωρούν, η 9χρονη Μερόπη ζει μέρα με τη μέρα τη χαρά όλων των Αθηναίων. Όλων, εκτός από τον παππού του φίλου της του Άγη, που νιώθει ακόμα πόνο και νοσταλγία για την παλιά, «τη δική του Ακρόπολη» που οι Πέρσες έκαψαν πριν 40 χρόνια. Ψάχνοντας έναν τρόπο να πείσουν τον γέρο μαραθωνομάχο να ανέβει στον ιερό βράχο και πάλι, τα παιδιά συζητούν με τους φίλους τους στην πλατεία. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την περιπέτεια που τα περιμένει σύντομα...

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Ουρανία Τουτουντζή
Εικονογράφηση: Σοφία Παπαδοπούλου
ISBN: 978-960-04-4316-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες:162
Τιμή: περίπου 8 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε'

Κριτική
Συμπαθητικό διήγημα ιστορικής μυθοπλασίας που (όπως λέει και ο τίτλος) μας γυρίζει στην εποχή που χτιζόταν ο Παρθενώνας. Η γλώσσα είναι απλή και σαφής, το κείμενο όμως παρουσιάζει αδυναμίες. Η πλοκή κινείται γύρω από μια χαριτωμένη ιδέα (τα παιδιά βοηθούν έναν ηλικιωμένο ήρωα να ξεπεράσει τον ψυχικό του πόνο) που όμως αρχίζει να ξεδιπλώνεται αρκετά αργά - περίπου στη σελίδα 100. Μέχρι τότε, το κείμενο μας συστήνει τους ήρωες, κάνει μια περίληψη των περσικών πολέμων και μας ξεναγεί στον ιερό βράχο με τη βοήθεια του Ικτίνου. Το βιβλίο χωρίζεται σε 7 κεφάλαια (6-34 σελίδων) δύο από τα οποία είναι ιδιαίτερα μεγάλα, και καθώς οι ρυθμοί είναι αργοί, ίσως κουράσουν τους λιγότερο αποφασισμένους. Η εικονογράφηση είναι αραιή αλλά παρούσα, χωρίς να αλληλεπιδρά ιδιαίτερα με το κείμενο. Λόγω θεματικής, θα το προτείναμε περισσότερο σε μαθητές της Δ', αλλά και σε μεγαλύτερα παιδιά που ενδιαφέρονται για την αρχαία Αθήνα και την Ακρόπολη.

  • Απλή και κατανοητή γραφή
  • Χαριτωμένη ιδέα
  • Πληροφορίες για την Ακρόπολη

  • Κείμενο με αδυναμίες 
  • Απλοϊκές προσεγγίσεις
  • Μεγάλα κεφάλαια που μπορεί να κουράσουν

Αξίες - Θέματα
Οικογένεια, Φιλία, Ιστορία - Αρχαιολογία, Τέχνη, Απώλεια, Περιπέτεια

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Όταν η παρέα της πλατείας δείχνει την αλληλεγγύη της και αποφασίζει να βοηθήσει τον Άγη και τη Μερόπη.

Εικονογράφηση
Ένα δισέλιδο σκίτσο του Παρθενώνα, 3-4 ολοσέλιδα όπως αυτό της εικόνας και περίπου 10 μικρά, εμβόλιμα στο κείμενο, το συνοδεύουν, προσθέτοντας στην αισθητική αξία του βιβλίου.

Απόσπασμα
Συνεχίζοντας έπειτα να προχωρά στο βορινό φρύδι του λόφου, πρόσθεσε:

«Λίγο πιο πέρα ήταν ο παλιός ναός του Ηφαίστου. Είναι πολλά ακόμη αυτά που μένει να οικοδομήσουμε από την αρχή… κι εδώ ήταν ο βωμός του Ερεχθέα, δίπλα σε αυτήν εδώ τη σπηλιά όπου ακόμα φωλιάζει το ιερό του φίδι. Εδώ ήταν και το ιερό του Ποσειδώνα, εδώ και το παλιό Ερέχθειο, που και αυτό κάηκε από τους Πέρσες. Κι εδώ ακριβώς, καθώς έχουμε αποφασίσει να σεβαστούμε τη θέση των παλιών ιερών, πρόκειται να χτιστεί το νέο Ερέχθειο. ένας ναός αφιερωμένος στον Ερεχθέα, στον Ποσειδώνα και στην Αθηνά, ακριβώς στο σημείο όπου ο θεός και η θεά αγωνίστηκαν κάποτε για την αγαπημένη τους Αθήνα. Κοιτάξτε, το έχετε δει ποτέ αυτό;

Τα παιδιά έσκυψαν και κοίταξαν προς το μέρος του βράχου που τους έδειχνε ο Ικτίνος: τρεις ακανόνιστες τρύπες, που ήταν τα σημάδια τα οποία είχε αφήσει επάνω στο βράχο η τρίαινα του Ποσειδώνα.

«Όπως κι αν διαμορφωθούν στο τέλος τα σχέδια του ναού που θα χτιστεί εδώ», είπε ο Ικτίνος, το σίγουρο είναι πως θα υπάρχει σε αυτό ακριβώς το σημείο μια στοά χωρίς στέγη ή με κάποιο ειδικά μελετημένο άνοιγμα από πάνω, ώστε πάντοτε το φως του ήλιου και των νυχτερινών άστρων να χαιρετίζουν το σημάδι που άφησε η τρίαινα του θεού».

Τα παιδιά έσκυψαν περισσότερο, ψηλάφησαν με τα χέρια τους τις τρεις τρύπες κι ένιωσαν να κυριεύονται από δέος. Εκεί, δίπλα τους, ήταν η πηγή με το αλμυρό νερό, το δώρο που ο Ποσειδώνας δεν πήρε ποτέ πίσω από τους πολίτες της Αθήνας, κι ας είχαν διαλέξει εκείνοι για προστάτιδά τους τη θεά Αθηνά. Λίγο πιο πέρα, μια άλλη σπηλιά μέσα σχεδόν στο βράχο μαρτυρούσε την πανάρχαιη τοποθεσία του ιερού του Κέκροπα. Κι όλα αυτά τα ιερά, όλα αυτά τα σημεία του βράχου με την τόσο ιδιαίτερη σημασία που είχε το καθένα για τους Αθηναίους και τις Αθηναίες, έμελλε να ενωθούν αρμονικά στο καινούριο Ερέχθειο που θα χτιζόταν αργότερα. Πώς θα ήταν άραγε; Αυτό αναρωτιόνταν τώρα τα παιδιά, που δυσκολεύονταν να φανταστούν τη μορφή που θα είχε ο ναός. Πώς θα ενώνονταν όλα αυτά τα ιερά σε ένα, που θα σεβόταν τη σημασία και την προϊστορία του καθενός ξεχωριστά; Τα παιδιά δεν είχαν προλάβει το παλιό Ερέχθειο, και δεν είχε ακόμα φτάσει η στιγμή που θα αντίκριζαν το καινούριο.

«Κι έτσι τώρα», είπε ο Ικτίνος σαν να μάντευε τις σκέψεις τους, «δεν μπορούμε παρά να κλείνουμε τα μάτια μας και να προσπαθούμε να δούμε με τα μάτια της καρδιάς μας αυτό που πρόκειται να υπάρξει εδώ αργότερα».

Τώρα, χωρίς να έχουν συνεννοηθεί, αλλά σαν αυτό να αποτελούσε την κορύφωση αυτής της περιήγησης στον ιερό βράχο, σαν να υπάκουαν, θα ‘λεγες, σε μια δύναμη που τους οδηγούσε και τους ξεπερνούσε, βάδισαν και οι τρεις προς το μέρος όπου βρισκόταν η ιερή ελιά, πολύ κοντά στο μέρος που είχε στηθεί τα πανάρχαια χρόνια ο βωμός του Ερκείου Διός, και στάθηκαν κάτω από τη σκιά της.

«Αυτό, παιδιά μου, που μας έδωσε το κουράγιο να ξεκινήσουμε να χτίζουμε πάλι ναούς και ιερά εδώ πάνω στο βράχο ήταν ετούτο εδώ το δέντρο», τους είπε ο Ικτίνος.

«Η ελιά της Αθηνάς», ψιθύρισε η Μερόπη.

«Ούτε για μια στιγμή μετά την πυρκαγιά δεν απέμεινε αυτό το δέντρο κούτσουρο καμένο», είπε ο Ικτίνος. «αμέσως η αρχαία ρίζα πέταξε νέο βλαστό. Κι αν το δέντρο που βλέπετε τώρα εδώ είναι νεαρό, ρίζα πανάρχαιη το δένει με τη γη καθώς η ελιά είναι αιωνόβιο δέντρο».

Ο Ικτίνος σταμάτησε, πήρε βαθιά ανάσα, κι έπειτα συνέχισε: «γι’ αυτό και είναι ετούτη εδώ η ελιά που θα κάνει να αναγεννηθεί και η ελπίδα στην καρδιά του παππού σου, Άγη. Και μη νομίζεις πως ο παππούς σου είναι μόνος του…»

«Α, μα όχι», βιάστηκε να αποκριθεί ο Άγης. «Ο παππούς έχει βέβαια εμάς, έχει τους γονείς μου, εμένα, τους φίλους μας…»

«Σίγουρα έχει εσάς», είπε χαμογελώντας ο Ικτίνος, «όμως άλλο εννοούσα εγώ. Σαν τον παππού σου, Άγη, υπάρχουν, κι άλλοι πολλοί ακόμη. Τι νομίζεις, ότι είναι ο μόνος απ’ όσους πολέμησαν στο Μαραθώνα κι απ’ όσους πολέμησαν στη Σαλαμίνα που ζει ακόμα;»

«Δεν το είχα άλλοτε σκεφτεί αυτό, Ικτίνε», είπε ξαφνιασμένος ο Άγης. «Ήταν πάντα τόσο μεγάλη η έγνοια μου για τον παππού μου, που δε σκέφτηκα πως… πως δεν είναι ο μόνος, πως είναι κι άλλοι που μοιράζονται τις σκέψεις του κι όλα αυτά που νιώθει…»

«Κι άλλοι που είδαν την Ακρόπολή τους ερειπωμένη», πρόσθεσε ο Ικτίνος κοιτώντας τον Άγη.

«Και είναι όλοι τους… σαν τον παππού του Άγη;» ρώτησε η Μερόπη. «Κανείς τους δεν έρχεται εδώ πάνω να θαυμάσει τους καινούριους ναούς;»

«Είναι κάποιοι που ανεβαίνουν», αποκρίθηκε ο Ικτίνος. «Έρχονται εδώ πάνω, και τους αναγνωρίζεις από μακριά ότι ανήκουν σ’ εκείνες τις γενιές… όχι μονάχα από τα άσπρα τους μαλλιά, γιατί τέτοια έχουν κι άλλοι, νεότεροί τους. Αλλά τους αναγνωρίζεις από μια σκιά που σκοτεινιάζει το βλέμμα τους ακόμη και την ίδια τη στιγμή που θαυμάζουν όσα βλέπουν ολόγυρά τους. Κι έπειτα, βέβαια, είναι κι εκείνοι που, σαν τον παππού του Άγη, δε θέλησαν ποτέ να ανεβούν και να δουν».

Ο Ικτίνος σώπασε για λίγο κι ύστερα εξακολούθησε από εκεί που είχε σταματήσει:

«Άνθρωποι τίμιοι όλοι τους, που αγωνίστηκαν με υπερηφάνεια, όχι επειδή κάποιος άλλος τους πρόσταζε να το κάνουν , μα επειδή τους πρόσταζε η καρδιά τους. κι επειδή ήξεραν πόσο μεγάλος ήταν ο κίνδυνος όχι μονάχα για κείνους τους ίδιους. Γιατί, αν μας είχαν νικήσει οι Πέρσες, θα ζούσαμε πια κάτω από την πιο σκληρή μοναρχία, κι αυτοί, περνώντας από τη χώρα μας, θα κατευθύνονταν προς τις πιο δυτικές χώρες ανεμπόδιστοι και θα υποδούλωναν κι άλλους λαούς. Εμείς όμως δεν τους νικήσαμε απλώς, αλλά μετά απελευθερώσαμε και τις πόλεις τη Ιωνάς από το ζυγό τους».

«Ο παππούς», ξαναμίλησε ο Άγης και αυτή τη φορά η φωνή του ήχησε πιο δυνατή και χαρούμενη, «μου το έχει πει κι αυτό, ότι δηλαδή όταν νικήσαμε τους Πέρσες δε νικήσαμε μόνο ένα στρατό που ήθελε να μας κατακτήσει, αλλά τον ίδιο το δεσποτισμό, που είναι το αντίθετο της δημοκρατίας».

«Κι αυτό ήταν το πιο σημαντικό, παιδιά», είπε κοιτώντας τους πολύ σοβαρά μέσα στα μάτια ο Ικτίνος. «να το θυμάστε πάντα αυτό. Οι άνθρωποι που εμπόδισαν τότε τους Πέρσες εμπόδισαν την εξάπλωση ενός πολιτικού συστήματος που δε γνώριζε το σεβασμό στον άνθρωπο. Δίπλα στην αναγεννημένη ελιά της Αθηνάς αναγεννήθηκε και το δέντρο της δημοκρατίας μας. Οι ρίζες υπήρχαν, οι ρίζες αυτές είναι πανάρχαιες…»

Ο Ικτίνος σταμάτησε πάλι για λίγο. Στέκονταν και οι τρεις τους κάτω από το φύλλωμα της ιερής ελιάς. Ο κορμός του δέντρου ήταν ακόμα λείος, σημάδι πως το δέντρο ήταν νεαρό. Η Μερόπη έσκυψε, άγγιξε με το χέρι της τις ρίζες του δέντρου που απλώνονταν, μισές έξω από τη γη και μισές μέσα, βαθιά ως την καρδιά του βράχου. Ο Άγης τέντωσε λίγο το χέρι του προς τα πάνω, άγγιξε ένα κλαδί, και χάιδεψε κι εκείνος δυο μικρά φύλλα, σαν λόγχες ασημένιες από τη μια μεριά και σκουροπράσινες από την άλλη.

«Καταλάβατε λοιπόν, παιδιά;» ρώτησε στο τέλος στοργικά τα δύο παιδιά ο Ικτίνος.

Εκείνα δεν του απάντησαν. Έμειναν σιωπηλά, για ώρα πολλή, κάτω από την ελιά. Είχαν καταλάβει.
Σχόλιο
Κάποιες εκφράσεις που συναντάμε στο κείμενο, δείχνουν ότι η επιμέλειά του ίσως έγινε βιαστικά. Για παράδειγμα στη σ.92 διαβάζουμε Αλλά βλέποντάς τον τώρα μέσα από τα μάτια αυτών των παιδιών που εκείνα τον έβλεπαν μέσα από τα δικά του μάτια... και λίγο νωρίτερα στη σ. 82 Το όραμά του δε διέφερε από αυτό που είναι τώρα το δικό μας όραμα. Ήταν η ίδια η Αθήνα το όραμά του. Αντίστοιχα, μόνο στο πρώτο κεφάλαιο πληροφορούμαστε τρεις φορές για την ηλικία της μικρής Μερόπης: Η Μερόπη ήταν εννέα χρονών πια (σ.12) Η Μερόπη, στα εννέα της χρόνια (σ.16) Η Μερόπη είχε πια μεγαλώσει, ήταν ήδη εννέα ετών (σ.22).

Πέρα απ' αυτό, κάποιες από τις ιστορικές πληροφορίες που παρατίθενται, δεν είναι ιδιαίτερα ακριβείς. Για παράδειγμα, διαβάζουμε στη σελ. 47 ότι οι Φωκείς που φρουρούσαν την Ανοπαία ατραπό έπεσαν νεκροί από τα όπλα των Περσών, ενώ σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (βιβλίο Ζ' παρ.212 και 213), ανέβηκαν στην κορυφή του βουνού για να προστατευτούν από τους Πέρσες, οι οποίοι τους παρέκαμψαν και κατηφόρισαν βιαστικά για να βρεθούν πίσω από τον Λεωνίδα. Πιο κοντά στα συγκεκριμένα  γεγονότα, φαίνεται να είναι η περιγραφή του Χάρη Σακελλαρίου στο Ένα παιδί από σίδερο.

Το ότι οι σύμμαχοι αγκάλιασαν με ενθουσιασμό την ανοικοδόμηση της Ακρόπολης (σ.15), φαίνεται επίσης να μην αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Την εποχή εκείνη, η Αθήνα καταπίεζε τους συμμάχους της, κρατώντας τους με τη βία κάτω από την ηγεμονία της. Ταυτόχρονα, είχε ιδιοποιηθεί το ταμείο της Δήλου και για να χτιστούν οι ναοί της χρησιμοποιούσε το κοινό χρυσάφι, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Οι σύμμαχοι δεν θα μπορούσαν να είναι ενθουσιασμένοι με όλα αυτά. Αντιδράσεις, για να μην ψάξουμε πολύ μακριά, υπήρξαν μέσα στην ίδια την Αθήνα· το 444 π.Χ. ο αρχηγός των συντηρητικών Θουκυδίδης του Μελησία, κατηγόρησε τον Περικλή ότι για τα έργα αυτά κατασπατάλησε το δημόσιο χρήμα - εδώ το πλήρες κείμενο του Πλουτάρχου - και εδώ μπορείτε να διαβάσετε σχετικά με το κόστος ανέγερσης των μνημείων της Ακρόπολης σε σύγχρονα οικονομικά μεγέθη.

Διαβάζουμε στις σ.59-60 «Αλήθεια, Έρση, ο Ερμογένης μου είπε μια μέρα ότι τα πολύ παλιά χρόνια υπήρχαν ξύλινα αγάλματα και ξύλινοι ναοί πάνω στην Ακρόπολη, πολύ απλοί και λιτοί» (...) «Ναι, τα πολύ παλιά χρόνια υπήρχαν πάνω στην Ακρόπολή μας πολλά ξύλινα κτίσματα. Οι τεχνίτες εκείνης της εποχής χρησιμοποιούσαν βέβαια και την πέτρα, όμως οι στέγες των ναών, όπως και πολλά από τα αγάλματα, φτιάχνονταν από ξύλο.» Για να μη δημιουργηθούν στους μικρούς αναγνώστες λανθασμένες εντυπώσεις, καλό είναι σχετικά με τα παραπάνω να αναφέρουμε ότι μπορεί στην κλασική εποχή σε αρκετές περιπτώσεις το ξύλο να αντικαταστάθηκε από πέτρα, όμως ως υλικό ούτε ξεχάστηκε (για να μιλούν γι' αυτό οι γηραιότεροι στα παιδάκια), ούτε εγκαταλείφθηκε. Ξύλινα αγάλματα και αγαλμάτια (βλ. φωτογραφία), κτήρια και στέγες εξακολούθησαν να κατασκευάζονται, παρότι δεν σώζονται μέχρι τις μέρες μας λόγω κλιματικών συνθηκών. Να θυμίσουμε π.χ. ότι ο ίδιος ο Παρθενώνας είχε ξύλινη στέγη (καλυμμένη από μαρμάρινα κεραμίδια) αλλά και το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού που χτίστηκε 600 χρόνια μετά τα γεγονότα του βιβλίου, διέθετε στέγη από ξύλο κέδρου.
Στο βιβλίο, οι Πέρσες χαρακτηρίζονται σκληροί και άσπλαχνοι (σ.41) και διαβάζουμε ότι το μόνο που ξέρουν είναι να καταστρέφουν ό,τι δεν μπορούν να φτάσουν (σ.43). Πέρα από τις γενικεύσεις και το μισαλλόδοξο του πράγματος, αν δεν θέλουμε οι νεαροί αναγνώστες να διαμορφώσουν την άποψη ότι οι Πέρσες έκαψαν την Αθήνα από κόμπλεξ κατωτερότητας, ίσως θα ήταν καλό να τους ενημερώσουμε ότι στη συγκεκριμένη διαμάχη οι Αθηναίοι ήταν αυτοί που πρώτοι έβαλαν φωτιά (έστω και κατά λάθος) στις περσικές Σάρδεις το 498 π.Χ., όταν τις πολιόρκησαν μαζί με άλλους Ίωνες. Ωστόσο, επειδή η αναφορά σε ανεγκέφαλους βαρβάρους μπορεί κάποια στιγμή να χρειαστεί, ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν παραδείγματα εισβολέων όπως οι Έρουλοι, που το 267 μ.Χ. ισοπέδωσαν την Αθήνα.

Στο ίδιο μήκος κύματος με τα παραπάνω, οι χρυσοφόροι Μήδοι περιγράφονται στη σελ. 44 ως ασήμαντοι, με την επιδίωξη να περάσει στους αναγνώστες το μήνυμα ότι το χρυσάφι δεν έχει αξία μπροστά στην αιωνιότητα. Βέβαια, χωρίς το χρυσάφι ούτε και τα αιώνια έργα της Ακρόπολης θα είχαν χτιστεί, αλλά αυτό αφορά μιαν άλλη συζήτηση. Ο λόγος που κάνουμε την αναφορά είναι ότι το παραπάνω συμπέρασμα αγγίζεται μάλλον επιφανειακά και ότι οι λίγες και κάπως βεβιασμένες αναφορές, δύσκολα θα βρουν τον στόχο τους.
Ολοκληρώνοντας τα σχετικά με το κείμενο, να σχολιάσουμε ότι η τρισέλιδη περιγραφή της στενοχώριας των Αθηναίων για την Ακρόπολη που καταστράφηκε (σ.12-14), μπορεί να μοιάζει ελλιπής καθώς δεν περιέχει λέξη για τους ηρωικούς υπερήλικες που έπεσαν υπερασπιζόμενοι τα ιερά, λειτουργεί όμως όμορφα ως προοικονομία για τα συναισθήματα του παππού, τον οποίο θα γνωρίσουμε αργότερα. Και μια και το μουντιάλ για την ομάδα μας μόλις τελείωσε, να πούμε ότι ο παππούς του Άγη δε θα εκτιμούσε καθόλου το γραφικό που δημοσίευσαν οι Tico Times του Σαββάτου, ενόψει του αγώνα της Εθνικής μας ομάδας με την Κόστα Ρίκα. Ο Sloth Kong, αφού πέρασε από Αγγλία και Ιταλία, κατάφερε τελικά να καταστρέψει και τον Παρθενώνα.
Στη σελ. 78 διαβάζουμε στο όμορφο ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδας που είχε οικοδομήσει ο Πεισίστρατος (...) πήγαιναν οι γυναίκες που περίμεναν παιδί για να προσευχηθούν στη θεά Άρτεμη να πάνε όλα καλά. Η Άρτεμη, βλέπεις, είναι η θεά που προστατεύει τη γέννα...

Στη σημερινή εποχή, χιλιάδες χρόνια -και μία θρησκεία- αργότερα, τον ρόλο της βοηθού των μητέρων έχει αναλάβει πλέον η Μεγαλόχαρη. Έτσι, στο μοναστήρι της Παναγίας Τσαμπίκας στη Ρόδο, τα κέρινα ομοιώματα μωρών συνωστίζονται κοντά στην εικόνα της, όπως κάποτε συνέβαινε με τα μαρμάρινα αγαλματάκια που αφιερώνονταν στην Αρτέμιδα της Βραυρώνας (βλ. φωτογραφίες).

Χρήση στην τάξη
Το θέμα του βιβλίου εντάσσεται ιδανικά στα μαθήματα για την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα. Στις σελίδες 72-73 φαίνεται ο σεβασμός που νιώθει ο Ικτίνος για τους πρώτους ενοίκους της που έζησαν στη Νεολιθική εποχή. Περισσότερα για την ιστορία του ιερού βράχου μπορούμε να διαβάσουμε εδώ ενώ υπάρχουν πολλά σχετικά animations. Μια κομψή 3D παρουσίαση θα βρούμε εδώ ενώ μπορούμε να απολαύσουμε κι ένα από τα πολλά εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο.

Μια εικονική ή (ακόμα καλύτερα) πραγματική επίσκεψη στο μουσείο της Ακρόπολης, θα έκλεινε ιδανικά τις σχετικές δραστηριότητες. Να ενημερώσουμε ότι από σήμερα και για 10 ημέρες (1 έως 10 Ιουλίου 2014), πραγματοποιούνται στο μουσείο καλοκαιρινές αποδράσεις για παιδιά 7-12 ετών ενώ σύμφωνα με αυτό το άρθρο, μέσα στην εβδομάδα θα παραλάβουμε και μια Ακρόπολη φτιαγμένη από LEGO, προσφορά του μουσείου Nicholson του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ!
http://www.theacropolismuseum.gr/el/content/ekpaideytiko-yliko

Share/Bookmark