Πέμπτη 19 Ιουνίου 2014

Ο πόλεμος, η Μαρία και το αδέσποτο


Υπόθεση
Αθήνα, άνοιξη του 2003. Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για εισβολή στο Ιράκ και η οικογένεια Καράλη συμμετέχει σε πορείες ειρήνης ελπίζοντας να σταματήσει το κακό. Έχει όμως κι άλλα προβλήματα: κάθε τόσο, η μικρή τους Ναταλί ζητάει να αγοράσει παπούτσια Nike, ξεπλυμένα τζιν και φαγητό από τα McDonalds, όπως βλέπει να κάνουν οι φίλες της. Τα κηρύγματα από τη μαμά πάνε σύννεφο, μέχρι που ένα πολύ σημαντικό γεγονός θα στρέψει τα βλέμματα όλων μακριά από τα ζητήματα μόδας: Ο οικογενειακός φίλος Στάθης, γυρίζοντας από μια δημοσιογραφική αποστολή στη βομβαρδισμένη Βαγδάτη, φέρνει μαζί του ένα ορφανό του πολέμου. Η μικρή Μαρία, όπως είναι το όνομα του κοριτσιού, είναι σε σοκ, ανίκανη να επικοινωνήσει με το νέο της περιβάλλον. Θα καταφέρει άραγε η αγάπη από την καινούρια της οικογένεια να γιατρέψει τις πληγές που άνοιξε στην ψυχή της ο πόλεμος;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Ζωρζ Σαρή
Εικονογράφηση: -
ISBN: 978-960-16-0991-1
Έτος 1ης Έκδοσης: 2003
Σελίδες:160
Τιμή: περίπου 9 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Στ', Γυμνάσιο

Κριτική
Δραματικό μυθιστόρημα με κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, που απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά και νέους. Με γλώσσα απλή και καθημερινή και με αφορμή γεγονότα που αναφέρονται στον αμερικανο-ιρακινό πόλεμο του 2003, η Ζωρζ Σαρή καταφέρνει να δημιουργήσει μια πραγματικά συγκινητική ιστορία. Χάρη στην χειμαρρώδη γραφή, τους ολοζώντανους χαρακτήρες με τις πολυκύμαντες σχέσεις τους, τα γλαφυρά συναισθήματα και τους προβληματισμούς τους, το ενδιαφέρον μας μένει αμείωτο μέχρι την τελευταία σελίδα. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 29 πολύ μικρά κεφάλαια (έκτασης 2-8 σελίδων) που δεν κουράζουν, παρά την απουσία εικονογράφησης. Προτείνουμε το βιβλίο περισσότερο σε παιδιά της Στ' Δημοτικού ή του γυμνασίου, ενώ πιο πιθανό είναι να αρέσει στα κορίτσια, που θα ταυτιστούν ευκολότερα με τις δύο βασικές πρωταγωνίστριες.

  • Καταιγιστική γραφή
  • Ζωντανοί χαρακτήρες, έντονα συναισθήματα
  • Αναφορά σε πρόσφατα πραγματικά γεγονότα

  • Φορτισμένος συναισθηματικά λόγος, που κάποιες φορές ολισθαίνει σε εμπαθή σχόλια

Αξίες - Θέματα
Ειρήνη, Οικογένεια, Ζωοφιλία, Αλληλεγγύη, Καταναλωτισμός, Απώλεια, Μουσική

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Αρκετές οι συγκινητικές σκηνές, με κορυφαία μάλλον εκείνη όπου η βουβή Μαρία αρχίζει να παίζει στο πιάνο (σ.145).

Εικονογράφηση
Απόσπασμα
Στις έξι ακριβώς χτύπησε το κουδούνι. Ο Στάθης άνοιξε την πόρτα και οδήγησε το ζευγάρι στο καθιστικό. Όρθιοι οι φίλοι, σοβαροί, είπαν όλοι μαζί ένα καλησπέρα.

Ο Στάθης τους κάθισε στον καναπέ.
- Τι να τους προσφέρω, καφέ, ένα κονιάκ; Ούτε σε κυλικείο νεκροταφείου.

Τίποτε δεν ήθελαν οι υποψήφιοι, που ήταν και οι δυο τους ταραγμένοι. Είχαν έρθει για να πάρουν ένα παιδί, δεν ήταν ώρα για κεράσματα.

Μίλησε πρώτη η γυναίκα:
- Μας τα είπε όλα η κυρία Βασιλειάδου, θα θέλαμ όμως να δούμε το παδί.

Ο Στάθης τους είπε ψέματα:
- Κοιμάται. Αν θέλετε, περιμένοντας να ξυπνήσει, μπορούμε να τα πούμε. Μέσα σε δέκα μέρες τη γνωρίσαμε αρκετά καλά…

Η γυναίκα άρχισε να ρωτάει:
- Πόσω χρονών νομίζετε πως είναι; Μας είπε η κυρία Βασιλειάδου πως δεν έχει χαρτιά…

- Αν κρίνω από το μπόι της ίσως εφτά. Όμως είναι τόσο έξυπνη, που μπορεί να είναι μικροκαμωμένη, οχτώ ή εννιά…

- Και η υγεία του παιδιού; ρώτησε πάλι η γυναίκα.

Ο Δημήτρης απάντησε:
- Είμαι παιδίατρος, της έχω κάνει όλες τις εξετάσεις, η υγεία της είναι περίφημη. Βλέπει, ακούει, καταλαβαίνει, μόνο που δε μιλάει, θα ‘χει πάθει σοκ από τον πόλεμο. Όμως δεν είναι βουβή, στον ύπνο της μιλάει καθαρά, ελληνικά…

- Και είσαστε σίγουρος πως είναι Ελληνίδα; ρώτησε τώρα ο άντρας.

Ο Στάθης απάντησε:
- Μου το είπε ο γείτονας όταν μου έδειξε τους σκοτωμένους γονείς της. Η μητέρα ήταν αρχαιολόγος Ελληνίδα, παντρεμένη με Ιρακινό. Η μικρή γράφει και μιλάει ελληνικά…

- Είναι φρόνιμη; ρώτησε η γυναίκα.

Η Ειρήνη πήρε το λόγο:
- Μόνο δέκα μέρες την ξέρουμε. Είναι φρόνιμη γιατί είναι φοβισμένη. Είχε ένα σκυλάκι, κι αυτό σκοτώθηκε, όπως οι γονείς της, από βομβαρδισμό. Το κρατούσε αγκαλιά κι ύστερα μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες από τη Βαγδάτη βρέθηκε στην Αθήνα. Και μεγάλος άνθρωπος να ήταν θα πάθαινε σοκ. Παρηγοριέται με το να διαβάζει και ν’ ακούει από το πρωί μέχρι το βράδυ μουσική.

- Δηλαδή… τι μουσική; ρώτησε κάπως ανήσυχος ο άντρας.

- Τσαϊκόφσκι, Ντεμπυσσύ, Σούμαν, αράδιασε εκδικητικά τα ονόματα η Ειρήνη.

- Τρώει; ρώτησε η γυναίκα.

Πάλι η Ειρήνη απάντησε:
- Δεν έχει καθόλου όρεξη, μόνο σοκολάτες τρώει…

Ο άντρας, έτσι ξεκάρφωτα, σχολίασε:
- Οι σοκολάτες χαλάνε τα δόντια.

Ο Στάθης είχε νευριάσει:
- Λοιπόν, τι αποφασίσατε;

- Τα είπαμε με την κυρία Βασιλειάδου, όλα είναι εντάξει από μας, θα υπογράψουμε. Σαν γονείς έχουμε όλες τις προϋποθέσεις, ηλικία, οικονομική άνεση και καθαρό μητρώο. Είμαστε ορθόδοξοι, φυσικά, Έλληνες, ζούμε στην καβάλα κι αποφασίσαμε να υιοθετήσουμε ένα παιδί. Όμως πριν βάλουμε την υπογραφή μας θέλουμε να δούμε το παιδί. Δε συμφωνείτε;

Η γυναίκα μια σαραντάρα. Θα είχε πάει στο κομμωτήριο, τα μαλλιά της ήταν ξανθά, φουσκωτά, ούτε μια τρίχα δεν ξέφευγε. Φορούσε ένα ταγεράκι γκρι αρζάν και τα λουστρίνια της είχαν τακούνι στιλέτο… Ήταν κοντή, ίσως γι’ αυτό. Ο άντρας φορούσε σκούρα γραβάτα, σκούρο κοστούμι και το μουστάκι του, καταλλήλως ψαλιδισμένο, σίγουρα έκρυβε τη λαγοχειλία του.

Όχι, μα το Θεό, δεν ήταν συμπαθητικοί.

- Λοιπόν, είπε ο άντρας. Θα τη δούμε; Είμαστε βιαστικοί.

«Να μη σας χάσουμε…» σκέφτηκε ψιθυριστά η Φρύνη.

- Πάω να τη φέρω, είπε ο Στάθης.

Μόλις τον είδε η Μαρία τόσο στεναχωρημένο, λες κι ήθελε να κλάψει, πετάχτηκε από την πολυθρόνα της και γαντζώθηκε απάνω του, όπως το συνήθιζε τόσες μέρες. Την έσφιξε στην αγκαλά του, κάθισαν στο κρεβάτι και της είπε όσα περνούσαν από την κρισάρα.

- Μαρία μου, καρδούλα μου, θέλω να έρθεις εκεί που είμαστε όλοι. Είναι κι ένας κύριος και μια άλλη κυρία, θέλουν να σε γνωρίσουν .Είναι πολύ καλοί άνθρωποι, πολύ καλοί άνθρωποι. Σε παρακαλώ να τους δώσεις το χεράκι σου και για μένα, που σ’ αγαπώ, χαμογέλασε. Κατάλαβες;

Η Μαρία έδωσε ένα φιλί στο μάγουλο του Στάθη κι αμέσως σηκώθηκε. Όλα τα κατάλαβε κι αγαπούσε το Στάθη. Ήταν από πριν ντυμένη μ’ ένα ωραίο φόρεμα της Ναταλί και χτενισμένη από την Ειρήνη. Έδωσε το χεράκι της στο Στάθη και παρουσιάστηκαν στο καθιστικό.

Όλοι οι «μεγάλοι» όρθιοι, όρθιοι και οι «υποψήφιοι». Η Μαρία τους είδε και κατάλαβε πως ήταν οι «πολύ καλοί άνθρωποι» του Στάθη της. Τους πλησίασε, λίγο χαμογέλασε και τους άπλωσε το χέρι της. Η κυρία έβαλε τα κλάματα.

- Χρυσό μου, τι καλό κοριτσάκι, τι όμορφο! Ευχαριστώ, Θεέ μου! κι έκανε το σταυρό της.

Ο άντρας της έσφιξε το χέρι, της χάιδεψε το κεφάλι και είπε οκέι…

Η Μαρία δεν ήξερε αγγλικά κι έτσι δεν κατάλαβε, ευτυχώς, πως το οκέι και το χάδι ήταν η υπογραφή που έλειπε σ’ ένα συμφωνητικό.

- Εντάξει, είπε ο μουστάκιας, ώρα να πηγαίνουμε. Θα τα πούμε με την κυρία Βασιλειάδου.

Κι έφυγαν, η κυρία πάνω στα τακούνια της στιλέτο κι ο κύριος κορδωμένος μέσα στο σκούρο κοστούμι του.

Κι έμειναν οι άλλοι, με πεσμένα μούτρα. Ο Στάθης είχε κλείσει στην αγκαλιά του τη Μαρία.
Σκίτσο του Στάθη από τον Απρίλιο του 2003 (Πηγή)
Σχόλιο
Η νέα επέμβαση στο Ιράκ, αυτή τη φορά με τη μορφή ενός «εμφυλίου» πολέμου -στον οποίο και οι δύο αντιμαχόμενοι υποστηρίζονται από την ίδια υπερδύναμη- συνδέεται άμεσα με την προηγούμενη και δυστυχώς δεν μας επιτρέπει να αποχαιρετίσουμε τη σχολική χρονιά με πιο καλοκαιρινή διάθεση.
πολλοί υποστηρίζουν ότι ο νέος πόλεμος
έχει σκοπό να οδηγήσει το Ιράκ σε τριχοτόμηση
Στο περιθώριο των όσων μας περιγράφει να συμβαίνουν στην πολύπαθη χώρα πριν 10 χρόνια, η αείμνηστη Ζωρζ Σαρή δεν ξεχνάει να κάνει αναφορά στα γεγονότα των Δεκεμβριανών (σ. 27), που περιγράφονται αναλυτικά σε άλλους της τίτλους. Οι χαρακτήρες τοποθετούνται με πάθος απέναντι σε ζητήματα όπως ο καταναλωτισμός ή ο πόλεμος, φανερώνοντας για μια ακόμη φορά τις πολιτικές της πεποιθήσεις. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο χρόνος στον οποίο γράφτηκε το έργο (ταυτόχρονα με την αμερικανική εισβολή) δεν επιτρέπει στη συγγραφέα να κρατήσει αποστάσεις από τα γεγονότα, με αποτέλεσμα ο λόγος της να είναι αρκετά φορτισμένος. Έτσι, τα σχόλια που συνοδεύουν την αμερικανική και αγγλική ηγεσία δεν είναι διόλου κολακευτικά και κάποιες φορές ξεπερνούν τα όρια του «χιουμοριστικού», υπονομεύοντας ως έναν βαθμό τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα του αναγνώσματος. Διαβάζουμε έτσι την άποψη ενός αγανακτισμένου ταξιτζή «Αν είχα τον Μπους μπροστά μου, θα τον στραγγάλιζα με τα ίδια μου τα χέρια» και λίγο αργότερα ένα ανέκδοτο που καταλήγει «Είμαι ο οδηγός του προέδρου Μπους. Το γουρούνι είναι νεκρό!!!»

Η οικογένεια των πρωταγωνιστών συμμετέχει μαζί με πλήθος Αθηναίων σε μια πορεία ειρήνης (σ.25-28) με την ελπίδα να αλλάξει γνώμη στον πρόεδρο Μπους που είναι έτοιμος να εξαπολύσει φονικό πόλεμο ενάντια στο Ιράκ. Η κόρη τους Ναταλί μάλιστα, γίνεται φορέας μιας αρκετά ρομαντικής άποψης (σελ. 27) ...δε θα γίνει πόλεμος.  Το είπαν όλοι. Κατέβηκε ο κόσμος παντού, φώναξε, τραγούδησε, σ' όλο τον πλανήτη. Δε θα τολμήσει ο Μπους να τα βάλει με όλους... Έχει άραγε η διεθνής κινητοποίηση τη δυνατότητα να σταματήσει τα σχέδια μιας υπερδύναμης; Σε κάθε περίπτωση, είναι δικαίωμα και υποχρέωση των πολιτών να δείχνουν την αγάπη τους για την ειρήνη, την ελευθερία και τη δημοκρατία, ακόμα και αν κάποιοι αγώνες μοιάζουν εκ των προτέρων καταδικασμένοι. Εμείς ας υιοθετήσουμε την αισιοδοξία της Ναταλί, ελπίζοντας ότι το θέμα της διάλυσης των χημικών της Συρίας στη θάλασσα της Κρήτης θα έχει ευτυχή κατάληξη.

Εκτός από την πίστη στη δύναμη των λαϊκών κινητοποιήσεων, συναντάμε στο βιβλίο και αρκετά επιθετικές θέσεις σχετικά με τον καταναλωτισμό. Η Ναταλί, μιμούμενη τις φίλες της, απαιτεί να της αγοράσουν παπούτσια Nike, ενώ οι γονείς της αντιστέκονται σθεναρά, προτείνοντας τη λύση του τσαγκάρη. Το 2003 που κυκλοφόρησε το βιβλίο, μια τέτοια επιλογή πρέπει να ακουγόταν εντελώς παράλογη. Η οικονομική κρίση στα χρόνια που ακολούθησαν όμως, ξανάβαλε τον τσαγκάρη και τους άλλους μεταποιητές για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Πέρα απ' αυτό, δεν μπορούμε να μη σχολιάσουμε το γεγονός ότι η μητέρα Ειρήνη, παρά τα κηρύγματα εναντίον των πολυεθνικών, δέχεται να φάει στα McDonalds όταν αυτό εξυπηρετεί κάποια σχέδιά της και προτιμάει να πίνει ουίσκι αντί για τσάι του βουνού όταν η κόρη της δεν είναι παρούσα! Μήπως παραείναι εύκολο να ζητάμε από τους άλλους να ακολουθούν τον δρόμο της Αρετής, χωρίς να το κάνουμε και οι ίδιοι;

Στις σ.48-49 γίνεται αναφορά στο έργο του Βασίλη Ρώτα "Να ζει το Μεσολόγγι" (1931) και με αφορμή το θεατρικό που οργανώνεται στο σχολείο της Ναταλί, η συγγραφέας βρίσκει αφορμή να εξυμνήσει την ειρήνη. Μήπως όμως στη γιορτή της 25ης Μαρτίου η αξία που έχει το μεγαλύτερο ειδικό βάρος είναι εκείνη της ελευθερίας; Αν οι υπόδουλοι Έλληνες ήταν φιλήσυχοι και φιλειρηνικοί, θα είχαν ποτέ γλιτώσει από τον τουρκικό ζυγό; Το σύνθημα "Ελευθερία ή Θάνατος" είναι ενδεικτικό της αποφασιστικότητάς τους αλλά και συνώνυμο του αγώνα.
Χρήση στην τάξη
Η μαμά της Ναταλί δεν την αφήνει να μιμηθεί την καταναλωτική συμπεριφορά των φιλενάδων της στο σχολείο. Πόσο εύκολο είναι άραγε να επηρεαστούμε από τις διαφημίσεις και τις προτιμήσεις των συμμαθητών μας; Μπορούμε να το διαπιστώσουμε κάνοντας μια μικρή έρευνα: Σε έναν πίνακα, καταγράφουμε τη μάρκα των παπουτσιών που φορούν οι μαθητές της τάξης, το πρόγευμα που έχουν στην τσάντα τους και την αγαπημένη τους εκπομπή στην τηλεόραση. Οι τυχόν ομοιότητες που θα βρούμε, θα μας οδηγήσουν σε σχετικά συμπεράσματα για την επιρροή του κάθε μικρού καταναλωτή στους γύρω του.

Στη σελίδα 80 γίνεται αναφορά στην παιδική χαρά της οδού Δεινοκράτους στο Κολωνάκι. Ξεχαρβαλωμένες κούνιες, βρώμικα παγκάκια, σκουπίδια... Ευτυχώς, η σημερινή κατάσταση του συγκεκριμένου παιδότοπου φαίνεται να είναι πολύ καλή. Τι συμβαίνει όμως στην παιδική χαρά της γειτονιάς μας; Αν τα πράγματα δεν είναι όπως θα έπρεπε, μπορούμε με την τάξη μας να γράψουμε ένα γράμμα στον δήμαρχο, όπου θα περιγράφουμε την κατάσταση και θα του ζητούμε να επέμβει. Και καθώς ο κρατικός οργανισμός δεν φημίζεται για την ταχεία δράση του, μπορούμε να οργανώσουμε μια μικρή εξόρμηση με σακούλες, γάντια και δασκάλους, ώστε να αλλάξουμε οι ίδιοι την εικόνα.

Ο Clementi έγραψε 6 σονατίνες, αλλά η μικρή Μαρία μάλλον έπαιξε το allegro από την πρώτη. Στην τάξη θα μπορούσαμε να αναπαραστήσουμε τη σκηνή με τον Πέτρο να παρακολουθεί αναστατωμένος, τη Μαρία να παίζει ρίχνοντας γέφυρες με το παρελθόν της και τη Ναταλί να σφίγγει τις γροθιές και να κάθεται τσαντισμένη στον καναπέ. Για τη μουσική υπόκρουση μπορεί να φροντίσει το κοριτσάκι στο βίντεο (η λάθος νότα σε αυτές τις ηλικίες συγχωρείται).

Share/Bookmark

Τρίτη 10 Ιουνίου 2014

Ιστορία για ένα μικρό μαμούθ

Υπόθεση
Κάπου στο 9.000 π.Χ., σε μια πεδιάδα που σήμερα έχει καλυφθεί από τη Βόρεια Θάλασσα, ζει ο Τότο με την οικογένειά του και την υπόλοιπη φυλή. Οι καλύβες τους είναι φτιαγμένες από οστά μαμούθ, που οι άνθρωποι της εποχής τα κυνηγούν ανελέητα: γι' αυτούς κάθε ένα από αυτά τα τεράστια ζώα σημαίνει τροφή, ρούχα, ζεστασιά... Όμως ο Τότο δεν βλέπει έτσι το μικρό του μαμούθ. Από τότε που κατάφερε να το σώσει από έναν βάλτο, έχουν γίνει φίλοι. Μαζί περνούν πολλές περιπέτειες, βοηθούν τους μεγάλους της φυλής και ανακαλύπτουν νέους κόσμους, με πρώτον αυτόν της φιλίας. Είναι άραγε εύκολο να κρατήσει μια τέτοια σχέση ανάμεσα σ' ένα προϊστορικό ζώο και ένα παιδί των σπηλαίων;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Μιχάλης Δερμιτζάκης, Paul Sondaar
Εικονογράφηση: Δημήτρης Φουσέκης
ISBN: 978-960-16-3602-3
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 68
Τιμή: περίπου 14 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ', Ε'

Κριτική
Συμπαθητικό διήγημα (προ)ιστορικής μυθοπλασίας που μας μιλάει για την φιλία ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα. Από λογοτεχνικής άποψης το κείμενο μπορεί να μη συναρπάζει, είναι όμως γραμμένο απλά και κατανοητά, και παρέχει με ευχάριστο τρόπο πολλές πληροφορίες για την ζωή στην εποχή των σπηλαίων. Παρά τις περίπου 6000 λέξεις της, η ιστορία δεν χωρίζεται σε κεφάλαια, χάρη όμως στο σωστό στήσιμο και την ενδιαφέρουσα πλοκή, διαβάζεται ξεκούραστα. Η έκδοση είναι πολύ προσεγμένη: με σκληρό εξώφυλλο, πλούσια εικονογράφηση (απέναντι από κάθε σελίδα κειμένου υπάρχει μια ζωγραφιά) και ένα παράρτημα - γλωσσάρι που δυστυχώς χρησιμοποιεί επιστημονική γλώσσα, οπότε οι μικροί μας φίλοι ίσως χρειαστούν βοήθεια για να κατανοήσουν τα όσα περιέχει. Προτείνουμε το βιβλίο στις μεσαίες και τις μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού, ενώ οι φίλοι της προϊστορίας και του περιβάλλοντος θα το απολαύσουν ιδιαίτερα.

  • Πολύ συμπαθητική ιστορία
  • Πληροφορίες για την εποχή των παγετώνων
  • Προσεγμένη έκδοση

Αξίες - Θέματα
Φιλία, Ζωοφιλία, Προϊστορία, Περιβάλλον, Οικογένεια, Περιπέτεια, Μύθος

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Τις εξερευνήσεις του Τότο πάνω στην πλάτη του φίλου του μαμούθ, αλλά και την αρχική συμπεριφορά των κατοίκων των σπηλαίων προς το πρόσωπό του, που το θεωρούν ιερό!

Εικονογράφηση
Πανταχού παρούσα, πολύχρωμη, λιτή αλλά και κάπως στατική· ίσως εσκεμμένα, ώστε να αποδώσει το στυλ των βραχογραφιών της εποχής.
Απόσπασμα
Ελάτε να ταξιδέψουμε χιλιάδες χρόνια πριν, στην Εποχή των Παγετώνων, τότε που η Βόρεια Θάλασσα ήταν τούνδρα όπως είναι σήμερα η Σιβηρία.

Στην τούνδρα το έδαφος ήταν μόνιμα παγωμένο και μόνο το καλοκαίρι έλιωνε ο πάγος σε μερικά σημεία κι άφηνε να φυτρώσουν χόρτα, βότανα και μικροί θάμνοι, ενώ αλλού σχηματίζονταν βάλτοι και κάμποι με άμμο.

Κοντά σ’ έναν βάλτο της βόρειας Ευρώπης, πριν από περίπου 11.000 χρόνια, μια φυλή νομάδων κυνηγών είχε χτίσει οχτώ καλύβες με οστά από μαμούθ. Οι καλύβες ήταν καλυμμένες με κλαδιά, δέρματα, χορτάρι και στεγνή λάσπη, προσφέροντας έτσι στους κυνηγούς και στις οικογένειές τους προστασία από τους χιονιάδες και το κρύο που θα έρχονταν σύντομα.
Εκεί ζούσε και ο Τότο, ο νεαρός ήρωας της ιστορίας μας.

Στον καταυλισμό των κυνηγών ζούσαν κι άλλα παιδιά, μόνο που ήταν πιο μικρά ή πιο μεγάλα κι έτσι ο ήρωάς μας έμενε συχνά μόνος. Του άρεσε, όμως, να περιπλανιέται μέσα στην τούνδρα και να παρατηρεί τις αγέλες από μαμούθ, βίσονες και ταράνδους που περνούσαν από μακριά. Με τον καιρό, είχε μάθει κιόλας να ξεχωρίζει και τους ήχους που έβγαζαν τα ζώα. Τις νύχτες, πάλι άκουγε τα ουρλιαχτά των λύκων και ένιωθε ευτυχισμένος που βρισκόταν ασφαλής μέσα στην καλύβα του.

Η ιστορία μας ξεκινά με το τέλος των ζεστών ημερών του χρόνου. Ο Τότο καθόταν στην άκρη του βάλτου και παρακολουθούσε ένα σμήνος από πάπιες. Ξαφνικά, το έδαφος από κάτω του άρχισε να τραντάζεται κι ένας δυνατός θόρυβος σαν από τρομπέτα έσκισε τον αέρα.  Κοίταξε πίσω και είδε μια αγέλη μαμούθ να έρχεται καταπάνω του. Αμέσως σηκώθηκε κι άρχισε να τρέχει με όλες του τις δυνάμεις προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Γρήγορα, όμως, διαπίστωσε ότι η αγέλη δεν τον ακολουθούσε. Σταμάτησε και κοίταξε γύρω του. Σε μικρή απόσταση από το μέρος όπου βρισκόταν, είδε κάποιους άντρες από τον καταυλισμό (ανάμεσά τους και τον πατέρα του) να οδηγούν με τα ακόντιά τους από οστά μαμούθ και με πέτρες την αγέλη μέσα στο βάλτο.

Το μαμούθ που βρισκόταν μπροστά – το μεγαλύτερο απ’ όλα- σταμάτησε και έκανε να γυρίσει πίσω. Ένα ακόντιο, όμως, το χτύπησε κοντά στο αριστερό του μάτι. Τότε εκείνο, ουρλιάζοντας από τον πόνο, σήκωσε τα μπροστινά του πόδια και όρμησε στον βάλτο. Δύο μαμούθ ακόμα το ακολούθησαν.

Ο Τότο είδε τα τρία ζώα να βουλιάζουν αργά. Τα υπόλοιπα σταμάτησαν, γύρισαν πίσω κι άρχισαν να τρέχουν προς το μέρος όπου βρίσκονταν οι κυνηγοί. Ένα μεγάλο μαμούθ με σπασμένο χαυλιόδοντα ανέλαβε την αρχηγία. Αψηφώντας τις πέτρες και τα ακόντια που εκτόξευαν οι κυνηγοί, οδηγούσε την αγέλη καταπάνω τους.

Γρήγορα οι κυνηγοί σκόρπισαν και τα μαμούθ εξαφανίστηκαν μέσα στην τούνδρα. Έμειναν πίσω όμως τα τρία ζώα, που είχαν μισοβουλιάξει στον βάλτο και ήταν πια εύκολη λεία για τους κυνηγούς, οι οποίοι γνώριζαν καλά τον βάλτο και ήξεραν πώς να τα πλησιάσουν και να τα σκοτώσουν χωρίς να βυθιστούν.

Ο Τότο είχε πάρει το δρόμο για τον καταυλισμό, όταν πρόσεξε κοντά στον βάλτο ένα μικρό μαμούθ που έμοιαζε να έχει ξεχαστεί πίσω μέσα στη φασαρία. Έκανε να το πλησιάσει αλλά το μικρό ζώο φοβήθηκε κι έτρεξε προς τον βάλτο. Πολύ γρήγορα άρχισε να βουλιάζει. Το φτωχό ζώο έκανε τα πάντα για να βγει από τη λάσπη, αλλά το μόνο που κατάφερνε ήταν να βουλιάζει όλο και περισσότερο. Ο Τότο στενοχωρήθηκε αλλά ήξερε ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να το βοηθήσει. Επιπλέον, είχε αρχίσει να νυχτώνει κι έπρεπε να γυρίσει το γρηγορότερο δυνατό στις καλύβες.

Εκείνο το βράδυ ο Τότο δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Σκεφτόταν συνεχώς το μικρό μαμούθ κι υποσχέθηκε στον εαυτό του πως, μόλις ξημέρωνε, θα πήγαινε να το βοηθήσει.

Την επόμενη μέρα, ο άντρες έφυγαν από το πρωί για να μεταφέρουν στον καταυλισμό τα κομμάτια από το κρέας των μαμούθ που είχαν σκοτώσει. Ο Τότο τους ακολούθησε μέχρι ένα σημείο, κι έπειτα πήγε στο μικρό μαμούθ, που βρισκόταν ακόμα μέσα στη λάσπη βυθισμένο μέχρι την κοιλιά.

«Μάλλον θα πεινάει» σκέφτηκε ο Τότο και, αφού μάζεψε μερικά χόρτα και βρύα, πλησίασε προσεκτικά και τα έβαλε μπροστά του. Έπειτα απομακρύνθηκε κι είδε το μαμούθ να τα μυρίζει και να τα τρώει με όρεξη. Έτσι, ο Τότο συνέχισε να μαζεύει βρύα και χόρτα μέχρι που σκοτείνιασε.

Όταν έφτασε στον καταυλισμό, η μητέρα του κι οι άλλες γυναίκες της φυλής τον περίμεναν ανήσυχες. Ο Τότο, όμως, δε θέλησε να αποκαλύψει το μυστικό του.

«Ε, να… Τριγύριζα εδώ κι εκεί» δικαιολογήθηκε. «Κι άλλωστε, φοράω και το φυλαχτό» είπε κι έδειξε το όστρακο που κρεμόταν στον λαιμό του «που με προστατεύει απ’ όλους τους κινδύνους». Κι έπειτα, έπεσε για ύπνο.

Το βράδυ ο Τότο κοιμήθηκε ανήσυχα. Έψαχνε να βρει έναν τρόπο να βγάλει το μαμούθ από τον βάλτο αλλά καταλάβαινε ότι δεν μπορούσε να το κάνει μόνος του. Είχε αποφασίσει, λοιπόν, να ζητήσει τη βοήθεια των αντρών της φυλής του, όταν ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή:
«Μια αγέλη μαμούθ!»

Οι άντρες πήραν τα ακόντιά τους κι έτρεξαν προς την αγέλη. Στην αρχή τους φάνηκε ότι θα οδηγούσαν εύκολα τα μαμούθ στον βάλτο, αλλά το μεγαλύτερο από αυτά (ο Τότο πρόσεξε ότι ήταν το μαμούθ με τον σπασμένο χαυλιόδοντα) γύρισε ξαφνικά πίσω και άρχισε να τρέχει προς το μέρος τους. Με τους χαυλιόδοντές του άρπαξε έναν κυνηγό και τον πέταξε ψηλά στον αέρα. Στη συνέχεια, όλη η αγέλη ακολούθησε τον αρχηγό της και κατευθύνθηκε με ορμή προς τις καλύβες.

Οι γυναίκες και τα παιδιά έτρεξαν όσο πιο μακριά μπορούσαν και, από ασφαλή απόσταση πια, έβλεπαν τις καλύβες τους να καταστρέφονται. Όταν ο κίνδυνος είχε περάσει, επέστρεψαν . Εκτός από μία καλύβα, όλες οι άλλες είχαν ποδοπατηθεί.

«Τι θα κάνουμε τώρα;» φώναζαν γεμάτοι απελπισία. «Όπου να ‘ναι αρχίζουν τα κρύα και δεν προλαβαίνουμε να ξαναχτίσουμε τις καλύβες μας. Πρέπει να φύγουμε γι’ άλλο τόπο, πιο ζεστό!»

Ο γηραιότερος της φυλής είπε:
«Ας κινηθούμε νότια, κατά μήκος του μεγάλου ποταμού. Υπάρχουν σπηλιές εκεί, όπου θα βρούμε καταφύγιο.»

«Ας φύγουμε αμέσως, τότε» είπε μια γυναίκα. «Τα κρύα πλησιάζουν, κι αν καθυστερήσουμε δε θα μπορέσουμε να κάνουμε το ταξίδι!»
Ολοένα και περισσότερα ευρήματα μας οδηγούν στην υπόθεση ότι
οι άνθρωποι της παλαιολιθικής εποχής χρησιμοποιούσαν σκύλους στο κυνήγι -
Στη φωτογραφία κρανίο σκύλου με κόκαλο μαμούθ στο στόμα (Τσεχία -27.000 π.Χ.)
Σχόλιο
Παρότι η γραφή του απευθύνεται περισσότερο σε μικρότερα παιδιά, ο συγγραφέας καταφέρνει να μας μεταφέρει την εποχή με επιτυχία και σχετικό ρεαλισμό. Μαθαίνουμε έτσι για τον τρόπο που ήταν οργανωμένες οι κοινωνίες των προϊστορικών ανθρώπων και για τις σχέσεις που αναπτύσσονταν ανάμεσά τους, για τους κινδύνους που διέτρεχαν αλλά και για τις δραστηριότητές τους: πώς κυνηγούσαν, πώς κατασκεύαζαν τα χρώματά τους και ζωγράφιζαν τις σπηλαιογραφίες, κ.ά. Πέρα από τις γνώσεις, βάρος δίνεται και στις αξίες, αφού οι μικροί αναγνώστες έχουν τη δυνατότητα μέσα από το διήγημα να εκτιμήσουν τη χαρά της φιλίας και τα καλά που αυτή μπορεί να προσφέρει. Σημαντικό ίσως είναι επίσης, το ότι σε καμία φάση της αφήγησης δεν φαίνεται το μικρό μαμούθ να υποχρεώνεται από τον Τότο να μείνει κοντά του. Αφήνεται διαρκώς ελεύθερο να αποφασίζει για την τύχη του, κάτι που άλλωστε του επιτρέπει στο τέλος να επιστρέψει στην οικογένειά του. Αναρωτιέμαι τι θα γινόταν σήμερα αν αφήναμε τα κατοικίδιά μας ελεύθερα να αποφασίσουν για το πού και με ποιους θα ζουν.

Στους Ερευνητές (Καθημερινή 15.02.2014), ο καθηγητής κ. Δερμιτζάκης δίνει συνέντευξη στην Εύη Τσιτιρίδου και μιλάει για τα κίνητρα που τον ώθησαν να ασχοληθεί με την επιστήμη, αλλά και για το πώς εμπνεύστηκε να γράψει το συγκεκριμένο βιβλίο. Όσοι λοιπόν ενδιαφέρεστε να μάθετε για μια χαριτωμένη οικογένεια Παραδολιχοπιθήκων που βρέθηκε στη Λέσβο, για τους νάνους ιπποπόταμους από το Λασίθι ή για τα μαμούθ της Χίου, αναζητήστε το τεύχος (εικόνα κάτω αριστερά) ή επισκεφθείτε το Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας στην Πανεπιστημιούπολη. Στην εικόνα κάτω δεξιά ένας χάρτης με τις θέσεις εξαφανισμένων ζώων της Μεσογείου. Ένα πολύ πρόσφατο άρθρο θεωρεί τους ανθρώπους ως κύριο λόγο εξαφάνισης των μαμούθ και της μεγάλης πανίδας της εποχής. Δεν ξέρω αν συμφωνείτε με τη θέση αυτή, πάντως το τελευταίο μαμούθ που πέρασε από ανάρτηση στο ιστολόγιό μας, δεν πρόλαβε να βγει στη σύνταξη...
Εξαφανισμένα ζώα των νησιών της Μεσογείου (Πηγή)

Χρήση στην τάξη
Στην τάξη, εκτός των τοιχογραφιών, βραχογραφιών, παλαμογραφιών κτλ. που μας απασχόλησαν σε άλλες προϊστορικές περιπέτειες (βλ. λίστα εδώ) μπορούμε να δοκιμάσουμε να κατασκευάσουμε ένα φυλαχτό/περιδέραιο/χαϊμαλί, όπως αυτό που αναφέρει στο απόσπασμα ο Τότο, ή σαν εκείνα που η εικονογράφηση βάζει στο λαιμό των ανθρώπων της φυλής. Πριν ξεκινήσουμε ή και την ώρα της κατασκευής, θα μπορούσαμε να συζητήσουμε με τους μαθητές μας για την μαγική αξία που πιθανόν να έδιναν σε τέτοια στολίδια οι παλαιότεροι άνθρωποι, και να πούμε δυο λόγια για την ιστορία τους. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας σχοινί, χάντρες, ματάκια, κοχύλια, μικρές ζωγραφιστές πέτρες, πεπιεσμένο χαρτί ή άλλα υλικά που έχουν φέρει τα παιδιά από το σπίτι, κάθε ομάδα μπορεί να δημιουργήσει το δικό της φυλαχτό - σύμβολο.


Πέρα από τις κατασκευές, πολύ πιθανόν να ήταν διασκεδαστικό και ενδιαφέρον να αποδώσουμε με παντομίμα την αλλαγή της συμπεριφοράς των ανθρώπων από τις γειτονικές σπηλιές, όταν το "ιερό μαμούθ" χάνεται. Οι μαθητές που αναπαριστούν την οικογένεια του Τότο, μπορούν να δείξουν την αρχική τους έκπληξη και τη χαρά γι' αυτό που συμβαίνει· οι επισκέπτες, έπειτα από το αρχικό δέος και την δουλοπρέπεια, θα πρέπει να αποκαλύψουν το πραγματικό, επιφυλακτικό ή και εχθρικό τους πρόσωπο. Υπάρχουν άραγε και στον χώρο μας άνθρωποι που τους φερόμαστε φιλικά και τους προσφέρουμε δώρα και επαίνους από φόβο;

Τέλος, ας μην ξεχάσουμε ότι το βιβλίο μας δίνει μια πολύ καλή αφορμή να ασχοληθούμε με τα ίδια τα μαμούθ! Λίγα πράγματα για την ιστορία τους μπορούμε να διαβάσουμε εδώ, ενώ με τους μικρότερους μαθητές μπορούμε να τα χρωματίσουμε (π.χ. εδώ εδώ κι εδώ), να πλάσουμε προϊστορικά ζωάκια από πηλό, πλαστελίνη ή χαρτί και να τα ντύσουμε με μαλλί. Μήπως όμως θα μπορούσαμε να βάλουμε και τα μολύβια μας να δουλέψουν; Πολλοί συγγραφείς (ο Ροντάρι εξαιρείται) το αποδοκιμάζουν ως δραστηριότητα, αλλά μήπως θα είχε ενδιαφέρον να σκεφτούμε ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία του Τότο; Τι θα γινόταν αν η αγέλη με τα μαμούθ δεν περνούσε κοντά από τον καταυλισμό; Μπορούμε άραγε να επινοήσουμε δικές μας ιστορίες με παιδιά και μαμούθ από τον καιρό των σπηλαίων;

η Ευρώπη την εποχή του διηγήματος (πηγή) και περιοχές του κόσμου όπου ζούσαν μαμούθ (Πηγή NatGeo)
Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου, προστέθηκαν δύο νέοι πίνακες στη Γραμμή του χρόνου που μπορείτε να βρείτε εδώ. Τυχόν παρατηρήσεις και διορθώσεις, ευπρόσδεκτες. Αποφασίστηκε η Παλαιολιθική εποχή στο σχεδιάγραμμα να ξεκινάει από το 3.400.000 π.Χ., καθώς πρόσφατα επαναπροσδιορίστηκε η πρώτη χρήση λίθου από τους αυστραλοπιθήκους (βλ. άρθρο του NatGeo και του ινστιτούτου Max Planck).

Share/Bookmark

Κυριακή 1 Ιουνίου 2014

Τα χελωνάκια του Παύλου

Υπόθεση
Ο Παύλος περνάει τα καλοκαίρια του παίζοντας με τους φίλους του, στο χωριό του παππού, το Σιδηρόκαστρο Μεσσηνίας. Φέτος όμως, η Μαριάννα -κρυφή του αγάπη- δεν ασχολείται με παιχνίδια στην πλατεία. Μαζί με εθελοντές απ' όλο τον κόσμο, περνάει τον περισσότερο καιρό της σε μια κοντινή παραλία ωοτοκίας χελωνών, προστατεύοντας τις φωλιές τους. Για να μείνει κοντά της, ο Παύλος επιχειρεί να βοηθήσει και κείνος τις καρέτα-καρέτα· καθώς όμως δεν δίνει σημασία στις οδηγίες και βιάζεται να τελειώσει με "την αγγαρεία", η φωλιά που αναλαμβάνει, καταστρέφεται... Στη θέα των σπασμένων αβγών, οι εθελοντές αναστατώνονται και του γυρίζουν την πλάτη. Ο Παύλος αποφασίζει τότε να αλλάξει και να γίνει ο πιο ενημερωμένος, υπεύθυνος και εργατικός εθελοντής. Θα τα καταφέρει άραγε να κερδίσει και πάλι την εκτίμηση των φίλων του;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Σοφία Καλαντζάκου
Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
ISBN: 978-960-16-3607-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2010
Σελίδες: 75
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ', Ε', Στ'

Κριτική
Χαριτωμένο καλοκαιρινό διήγημα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης από τη σειρά 4.000 λεύγες, η οποία απευθύνεται σε παιδιά που έχουν αποκτήσει ευχέρεια στην ανάγνωση μικρών λογοτεχνικών κειμένων. Πρόκειται για τη δεύτερη περιπέτεια του Παύλου μετά το Καλοκαίρι του Πέτρου Πελεκάνου, ιστορία για στην οποία γίνονται αρκετές αναφορές. Η αφήγηση είναι γραμμένη σε γλώσσα απλή και κατανοητή και περνάει με ακρίβεια τα επιδιωκόμενα μηνύματα στους αναγνώστες. Χωρισμός σε ενότητες ή κεφάλαια δεν υπάρχει, όμως η λιτή έκφραση και το σωστό στήσιμο του κειμένου, μας βοηθούν να μην κουραστούμε. Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν πληροφορίες για τον ΑΡΧΕΛΩΝ(τα), -την οργάνωση που μεριμνά για τις χελώνες καρέτα-καρέτα στη χώρα μας-, και τέσσερις στοχευμένες δραστηριότητες (βρες στον χάρτη, συμπλήρωσε τα κενά, χρωμάτισε την αφίσα, συνδέσου στον ιστότοπο). Το προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού που ενδιαφέρονται για τα περιβαλλοντικά θέματα, αγαπούν τα ζώα ή θα ήθελαν να ασχοληθούν με τον εθελοντισμό.
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ γιορτάζει σήμερα την Παγκόσμια ημέρα χελώνας (23/5), ευκαιρία για μια βόλτα στο κέντρο διάσωσης!

  • Χαριτωμένος ήρωας
  • Ενημέρωση - Ευαισθητοποίηση γύρω από περιβαλλοντικά θέματα
  • Κατάλληλο για εργασία πάνω στην αξία της υπευθυνότητας
  • Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες στο τέλος της ιστορίας

Αξίες - Θέματα
Περιβάλλον, Ζωοφιλία, Φιλία, Αγάπη, Εθελοντισμός, Υπευθυνότητα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Όταν ο Παύλος αποφασίζει να αλλάξει τη συμπεριφορά του!

Εικονογράφηση
Ασπρόμαυρη αλλά πανταχού παρούσα, ζωντανή και ελκυστική, συμβάλλει σε μια ξεκούραστη ανάγνωση και συνδιαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα.

Απόσπασμα
«Είδες καμιά χελώνα να γεννάει;» ρώτησε έναν φοιτητή.

«Βέβαια, έχω δει αρκετές. Είμαι εδώ ένα μήνα ήδη. Συνήθως βγαίνουν τη νύχτα και τώρα είναι η εποχή που βλέπουμε πολλές».

«Πόση ώρα κρατάει η γέννα;»

«Σαράντα πέντε λεπτά με μία ώρα. Η χελώνα βγαίνει έξω, σκάβει ένα λάκκο,  βολεύεται και αρχίζει. Αν είναι μεγάλη, γεννάει  μέχρι εκατόν είκοσι αυγά, αν είναι μικρή, ίσως καμιά εξηνταριά, μετά τα σκεπάζει με άμμο και γυρνάει στη θάλασσα. Φεύγει… Ταξιδεύει σε όλη τη Μεσόγειο και γυρνάει ξανά σε δύο χρόνια, στο ίδιο μέρος, για να γεννήσει πάλι. Οι χελώνες δεν ξεχνούν! Πάντα επιστρέφουν την ίδια παραλία – όπου κι αν κολυμπάνε στο μεσοδιάστημα. Γι’ αυτό και τους βάζουμε μικροτσίπ, για να ξέρουμε κάθε πότε επιστρέφουν, να παρακολουθούμε την πορεία τους.

«Πάντα βλέπεις χελώνα;» ρώτησε η Μαριάννα.

«Όχι πάντα, γιατί η παραλία είναι καμιά πενηνταριά χιλιόμετρα. Η κάθε ομάδα καλύπτει γύρω στα τρία χιλιόμετρα. Οπότε ανεβοκατεβαίνουμε μέχρι να δούμε μια χελώνα να βγαίνει η να ’χει βγει πριν από λίγο. Το βράδυ είναι σχετικά εύκολο να παρακολουθήσουμε τα χνάρια στην άμμο».

«Είστε έτοιμοι;» ρώτησε ο Δημοσθένης. «Η ώρα είναι έντεκα. Ξεκινάμε».

Ο Παύλος πήρε μαζί του το σακίδιο και ακολούθησε το Δημοσθένη.

«Πάμε προς τις καλαμιές. Προσέξτε, είναι σκοτεινά».

Πράγματι, παρ’ όλο που είχε πανσέληνο, το μονοπάτι ήταν θεοσκότεινο. Ο Παύλο πήγε να ανάψει φακό.

«Μην τον ανάψεις, θα πάμε ήσυχα και στο σκοτάδι».

Ο Παύλος και η Μαριάννα άνοιξαν διάπλατα τα μάτια τους προσέχοντας να μη σκοντάψουν.

«Μαριάννα, πρόσεξε! Ένας πεσμένος κορμός ακριβώς μπροστά σου!» της ψιθύρισε ο Παύλος. Μετά τις καλαμιές, περίμεναν σιωπηλές οι γραμμές του τρένου. Ο Παύλος κοίταξε αριστερά και δεξιά. Οι γραμμές χάνονταν στο βάθος και η αμμουδιά που απλωνόταν μπροστά του γυάλιζε στο φεγγαρόφωτο.

Τι μοναξιά! σκέφτηκε. Δεν είναι κανείς τριγύρω. Μόνο οι δικές μας ομάδες, ντυμένες με σκούρα ρούχα, που περπατούν πάνω κάτω σιωπηλά.

Στο πολύ βάθος έβλεπε τα φώτα στο Καλό Νερό και πέρα από εκεί της Κυπαρισσίας. Ακούγονταν μονάχα το απαλό κύμα που έσκαγε στην ακτή και τα δικά τους βήματα.

Περπατούσαν πάνω κάτω.

Μεσάνυχτα… και δεν έχουμε δει τίποτα, σκεφτόταν.

«Δημοσθένη, πού είναι οι χελώνες;»

«Υπομονή!»

«Παύλο, κουράστηκες;» ρώτησε η Μαριάννα, που έμοιαζε να χαίρεται το περπάτημα στην άμμο. Ο Παύλος δεν απάντησε.

Πάνω. Κάτω. Η ώρα περνούσε. Ο Παύλος χασμουρήθηκε.

Βαρέθηκα να περπατάω και επιπλέον κουράστηκε κιόλας. Σάμπως μας κοροϊδεύουν και ούτε χελώνα δε θα βγει ούτε τίποτα. Πόσο θα ‘θελα να ‘μια στο κρεβατάκι μου στο χωριό! σκεφτόταν.

«Μαριάννα, Παύλο, ελάτε μαζί μου. Η ομάδα κάτι βρήκε μπροστά. Πάμε γρήγορα» τους είπε ο Δημοσθένης.

Αμέσως ο Παύλος πετάχτηκε και έτρεξε προς τους άλλους.

«Να τα χνάρια. Βλέπετε; Έτσι ανέβηκε. Κι εδώ άνοιξε τον πρώτο λάκκο, αλλά δεν την βόλεψε κι ανέβηκε πιο πάνω. Τη βλέπεις Μόλις άρχισε να γεννάει. Είναι σχετικά μικρή».

Η ομάδα είχε ήδη βγάλει τα σύνεργα για να μετρήσει. Το μέτρο δείχνει εξήντα εννέα εκατοστά μήκος και πενήντα ένα εκατοστά πλάτος. Το καβούκι της έχει χρώμα καφεπράσινο και σχήμα καρδιάς. Πάνω του, σαν παζλ, διακρίνει κανείς πέντε ακανόνιστα τετραγωνάκια αριστερά και πέντε δεξιά, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για καρέττα.

«Δεν έχει μικροτσίπ, μπαίνει πάντα στο μπροστινό δεξί πτερύγιο, ούτε άλλο πλαστικό ή μεταλλικό σήμα, άρα δεν έχουμε στοιχεία για αυτήν».

«Μας ακούει;» ρώτησε η Μαριάννα.

«Δεν ακούει ανθρώπινες φωνές. Νιώθει δονήσεις και βλέπει σκιές. Μιλάμε αλλά δε φωνάζουμε και μένουμε πίσω. Α! Και δείτε πώς γεννάει».

Τα μάτια των παιδιών είχαν πια συνηθίσει στο σκοτάδι κι έτσι είδαν τα αυγά της χελώνας να πέφτουν ρυθμικά το ένα μετά το άλλο μες στο λάκκο.

«Είναι σαν μπαλάκια του πιγκ πογκ, λευκά και ολοστρόγγυλα» παρατήρησε η Μαριάννα. «και κάθε ένα που πέφτει, μετά κάνει μια κίνηση με το πίσω της πτερύγιο. Κοίτα, Παύλο!»

Σχόλιο
Στο βιβλίο, οι εθελοντές απογοητεύονται από τον Παύλο και του βάζουν τις φωνές, επειδή απέτυχε να καλύψει τη φωλιά της χελώνας και ένα άγριο ζώο έφαγε τα αβγά της. Όταν όμως τα χελωνάκια από τη νέα του φωλιά γεννιούνται και κατευθύνονται προς τη θάλασσα, δεν του επιτρέπουν να επέμβει για να τα σώσει από τα πεινασμένα κοράκια. Τι είναι τελικά το σωστό από περιβαλλοντικής άποψης; Να παρεμβαίνουμε για να προστατεύουμε τις θαλάσσιες χελώνες επειδή ο πληθυσμός τους κινδυνεύει, ή να αφήνουμε τη φύση να προχωράει στο έργο της ανενόχλητη; Δοκίμασα να λύσω την απορία μου· δυστυχώς οι εθελοντές δεν ήξεραν να μου απαντήσουν, ενώ τα τηλεφωνήματα στον ΑΡΧΕΛΩΝ(τα) στάθηκαν άκαρπα. Κάθε βοήθεια ευπρόσδεκτη.
Βρείτε τι σκέφτεται ο Μάρτιν και γράψτε το στο συννεφάκι!

Χρήση στην Τάξη
Γνωρίζουν άραγε οι μαθητές μας τις διαφορές ανάμεσα στην καρέτα - καρέτα και τις άλλες θαλάσσιες χελώνες που κολυμπούν στα πελάγη μας; Πώς ξεχωρίζουμε το κάθε είδος από τα άλλα; Γιατί θεωρείται η χώρα μας σημαντική για τη σωτηρία της; Ποιοι κίνδυνοι την απειλούν; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στη σωτηρία της;
Τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, μπορούμε να βρούμε στην ιστοσελίδα που συντηρεί ο ΑΡΧΕΛΩΝ. Εκεί, εκτός από πληροφορίες, μπορούμε να κατεβάσουμε ασκήσεις ελέγχου γνώσεων αλλά και δραστηριότητες σχετικά με τις θαλάσσιες χελώνες. Περισσότερο υλικό είναι φυσικά διαθέσιμο στο διαδίκτυο, είτε σε ιστοτόπους που ασχολούνται συγκεκριμένα με τις θαλάσσιες χελώνες, είτε σε σελίδες γενικού ενδιαφέροντος.
τσάντα ευαισθητοποίησης: πετώντας μια πλαστική σακούλα
εκτός κάδου, βάζουμε σε κίνδυνο μια θαλάσσια χελώνα!
Αν οι μαθητές εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τα παραπάνω, μπορούμε να συζητήσουμε για τον εθελοντισμό, αφού το κέντρο διάσωσης δέχεται νέους και νέες από 16 ετών. Στα εικαστικά θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια αφίσα για να ενημερώσουμε και τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου γύρω από τα προβλήματα που απειλούν τις καρέτα καρέτα ή απλώς να προσθέσουμε την κατάλληλη σκέψη στο συννεφάκι του Μάρτιν (βλ. εικόνα πιο πάνω). Τα σχολεία που βρίσκονται στην Αθήνα, μπορούν επίσης εύκολα να επισκεφθούν το Κέντρο Διάσωσης ΑΡΧΕΛΩΝ στη Γλυφάδα (εμείς πήραμε το τραμ) για μια πιο βιωματική εκπαιδευτική εμπειρία!
Παρακολουθώντας με την τάξη μας την πρωινή ρουτίνα
των εθελοντών στο κέντρο διάσωσης της Γλυφάδας

Share/Bookmark