Τρεις λεύκες στην αυλή μας

Υπόθεση
Όταν τα 12 παιδιά της έκτης τάξης ξεκινάνε την τελευταία τους χρονιά στο δημοτικό σχολείο, τίποτα δεν τα προϊδεάζει ότι θα είναι τόσο περιπετειώδης. Διάφορα όμως γεγονότα στην προσωπική τους ζωή και στη σχολική καθημερινότητα, όπως και οι νέες σχέσεις που θα διαμορφωθούν αναμεταξύ τους, θα δοκιμάσουν τις αντοχές τους, θα αναπλάσουν τους χαρακτήρες τους και θα τα οδηγήσουν τελικά στην ωρίμανση, μετασχηματίζοντάς τα στο τέλος της χρονιάς από νεαρές προνύμφες, σε πεταλούδες έτοιμες να πετάξουν προς την εφηβεία.

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Άγκυρα

Συγγραφέας: Χρύσα Κοζανιτά 

Εικονογράφηση: Θανάσης Τσίτσικας

ISBN: 978-960-422-826-3

Έτος 1ης Έκδοσης: 2010

Σελίδες: 132
Τιμή: περίπου 8 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ

Τάξεις: Στ’, Γυμνάσιο

Κριτική
Συγκινητικό διήγημα που απευθύνεται περισσότερο σε παιδιά της τελευταίας τάξης του δημοτικού ή και μεγαλύτερα. Η γραφή του είναι σχετικά απλή, αλλά τα γεγονότα που διαδραματίζονται σε πολλαπλά επίπεδα και το πολυπρόσωπο του πράγματος, ίσως μπερδέψουν κάποιους αναγνώστες. Στα θετικά η ευαίσθητη πένα της συγγραφέως, που θα μεταφέρει τους τυχερούς αναγνώστες που θα της το επιτρέψουν, σε έναν κόσμο γεμάτο με πλούσια συναισθήματα. Εικονογράφηση δυστυχώς δεν υπάρχει, ενώ το μήκος των περισσοτέρων κεφαλαίων κυμαίνεται μεταξύ 10-15 σελίδων με στοιχεία κανονικού μεγέθους και απλό διάστιχο. Όσοι λοιπόν μαθητές αποφασίσουν να διαβάσουν το βιβλίο, καλό είναι να έχουν ήδη κάποια αναγνωστική εμπειρία, ώστε να καταφέρουν να το ολοκληρώσουν χωρίς δυσκολία.

Εμείς θα το προτείναμε περισσότερο σε κορίτσια αλλά και αγόρια της Στ’ τάξης, που ίσως ευκολότερα ταυτιστούν με τη μικρή Νένη, τη Φιλομήλα ή τον Χάτσι.

Το διήγημα είναι πυκνογραμμένο, με πλοκή που θα μπορούσε να αποτελέσει υλικό για περισσότερα από ένα βιβλία. Θίγονται πάρα πολλά ζητήματα της καθημερινής σχολικής πραγματικότητας, όπως οι σχέσεις δασκάλων – μαθητών και το πώς αυτές επηρεάζουν τη διαδικασία αλλά και το περιεχόμενο της διδασκαλίας, οι επεμβάσεις των γονέων στο έργο του δασκάλου, η αντιμετώπιση της συμπεριφοράς των «δύσκολων» παιδιών, ο τρόπος που η εξωσχολική καθημερινότητα των μαθητών επηρεάζει τις επιδόσεις τους, κ.ά. Προσωπικά μάλιστα υπήρχαν σημεία που θα προτιμούσα η διήγηση να σταθεί περισσότερο σε κάποια θέματα και να τα αναλύσει σε βάθος, παρά να προχωρήσει βιαστικά σε επόμενα.

Αν τα παραπάνω δεν σας φάνηκαν αρκετά, εκτός από καταστάσεις που αφορούν αποκλειστικά το σχολείο, το κείμενο θίγει και άλλα ευρύτερα θέματα, όπως π.χ. ο ανταγωνισμός μεταξύ φύσης και οικιστικής ανάπτυξης, ο ρατσισμός, αλλά και ηθικά διλήμματα που συχνά απασχολούν τα παιδιά: π.χ. Είναι η φιλία ιερή ακόμα και όταν οι φίλοι μας παρανομούν;

Υπάρχουν λοιπόν πολλοί λόγοι να ασχοληθεί ένα νεαρό παιδί με το παρόν βιβλίο, μια και θα συγκινηθεί με τις ιστορίες των πρωταγωνιστών, θα προβληματιστεί, αλλά και θα γνωρίσει τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπίσει καταστάσεις που το απασχολούν. Αρκεί να έχει την ωριμότητα να αναγνωρίσει, να αντιπαραβάλει με τη δική του πραγματικότητα και να αφομοιώσει με τον τρόπο του, τα όσα συναντήσει στην ιστορία.

Στο σημείο αυτό να παρατηρήσουμε ότι παρότι οι συνθήκες, οι διάλογοι, τα σχόλια και οι αντιδράσεις των μαθητών συμβαδίζουν τις περισσότερες φορές με την πραγματικότητα, η συγγραφέας σε κάποια σημεία -θέλοντας ίσως να δώσει έμφαση- μοιάζει να ζηλεύει τον κόσμο των παραμυθιών και να πετάγεται ως εκεί χρησιμοποιώντας φαντασιακά στοιχεία. Έτσι ο ρεαλισμός ανατρέπεται και διάφορα υπερφυσικά συμβαίνουν: (α) Από τον κομμένο κορμό μιας λεύκας ξεπετάγεται μια καινούρια, τόσο δυνατή που τρυπάει το πάτωμα της σχολικής αίθουσας. (β) οι μαθητές στην τάξη κάθονται ήσυχοι, ακούνε και καταλαβαίνουν τη δασκάλα που τους απαγγέλλει ποιήματα και ιστορίες στα αγγλικά, απογειώνονται με τα φτερά της φαντασίας και συμμετέχουν σιωπηλά στο μύθο, κρέμονται εκστασιασμένοι απ’ τα χείλη της, αδιαφορούν για το κουδούνι που καλεί σε διάλειμμα, και στο τέλος την χειροκροτούν! Δυστυχώς τέτοιες καταστάσεις βιώνουν οι εκπαιδευτικοί μόνο όταν κοιμούνται ή βρίσκονται υπό την επήρεια ναρκωτικών... :-)

Η νέγρα, εύθραυστη και γητεύτρα κυρία Φιλομήλα, είναι μια από τις προσωπικά αγαπημένες μου ηρωίδες, και ίσως κατά βάθος η πραγματική πρωταγωνίστρια της ιστορίας. Δυστυχώς, οι φήμες λένε ότι δεν υπάρχουν σχέδια για συνέχεια στην επαγγελματική της σταδιοδρομία.

Αξίες - Θέματα
Διαφορετικότητα, Εκπαίδευση, Φιλία, Συνεργασία, Επιμονή, Περιβάλλον

Εικονογράφηση

Απόσπασμα 
Την άλλη μέρα, ο κύριος Θωμάς ενημέρωσε τους μαθητές του ότι την τελευταία ώρα θα έκαναν μάθημα στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων. Τι μάθημα, δηλαδή! Θα τους έδινε τους ρόλους τους και θα συζητούσαν για την παράσταση πάλι.

Τους το ανακοίνωσε την πρώτη ώρα, αμέσως μόλις μπήκε στην τάξη και όλη αυτή η αναμονή έχει ανάψει για τα καλά τα αίματα των παιδιών. Ας ήταν και για την παράσταση, τι να γίνει! και μόνο που θα άλλαζαν περιβάλλον και δε θα χρειαζόταν να λύνουν ασκήσεις ή να λένε το μάθημα απ’ έξω, τους ήταν αρκετό.

Αλλά για να γίνει αυτό έπρεπε να περάσει ακόμα μια ώρα, η Πέμπτη, και για την πέμπτη ώρα το σημερινό πρόγραμμα έγραφε Αγγλικά. Τα παιδιά δεν είχαν μέχρι εκείνη τη μέρα κάνει καθόλου Αγγλικά στο σχολείο, γιατί το υπουργείο δεν είχε στείλει καθηγήτρια.

Ο δάσκαλός τους, όμως, σήμερα τους ανακοίνωσε ότι η καθηγήτρια Αγγλικών είχε παρουσιαστεί επιτέλους και πως το σημερινό πρόγραμμα θα γινόταν κανονικά.

«Μα δεν έχουμε φέρει βιβλία», είχε διαμαρτυρηθεί ο Σωτήρης.

«Νομίζω ότι η κυρία Φιλομήλα θα δείξει κατανόηση».

«Φιλομήλα! Τι σόι όνομα είναι αυτό;» πετάχτηκε ο θανάσης, που σπάνια έχανε ευκαιρία για πείραγμα.

«Μήπως είναι πραγματική Αγγλίδα;» πρόσθεσε ο Σωτήρης και όλη η τάξη έσκασε στα γέλια.

«Ή μήπως είναι φίλη με τα μήλα;» συνέχισε την πλάκα ο Θανάσης.

Αυτά είχαν ειπωθεί την πρώτη ώρα και τώρα, που το κουδούνι είχε σημάνει την αρχή της πέμπτης, τα παιδιά περίμεναν με περιέργεια την έλευση της κυρίας Φιλομήλας.

Η έκπληξη που περίμενε τα παιδιά ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι μπορούσαν να φανταστού. Ξαφνικά είδαν στην πόρτα τη διευθύντρια, με ένα αμήχανο χαμόγελο κολλημένο στα χείλη. Δίπλα της ερχόταν…

Η Νένη ανοιγόκλεισε με δύναμη τα βλέφαρα, σίγουρη ότι τα μάτια της της παίζουν παιχνίδια. Αλλά το απίστευτο δίδυμο που έμπαινε δειλά - δειλά στην αίθουσα, δεν έλεγε να εξατμιστεί. Το κορίτσι ασυναίσθητα στράφηκε στους συμμαθητές της, να καταλάβει αν όλοι έβλεπαν αυτό που έβλεπε κι η ίδια. Το αποσβολωμένο ύφος ολωνών τη διαβεβαίωσε ότι τα μάτια της ήταν μια χαρά και ότι… ότι… αυτή η νεαρή νέγρα που στεκόταν δίπλα στη διευθύντρια, πρέπει να ήταν η καινούρια καθηγήτρια των Αγγλικών.

Η διευθύντρια έκανε στη σκουρόχρωμη κοπέλα νόημα με το χέρι της να περάσει πρώτη. Εκείνη χαιρέτησε τα παιδιά και κατευθύνθηκε προς την έδρα. Η διευθύντρια την ακολούθησε μέχρι το κέντρο της αίθουσας. Εκεί κοντοστάθηκε και κοίταξε τους μαθητές με τα γκρινιάρικα μάτια της, που σήμερα είχαν πάρει μια ψεύτικα γλυκερή έκφραση. Με τη γνωστή τσιριχτή φωνή της και χωρίς να εγκαταλείπει το αμήχανο χαμόγελο, είπε στα παιδιά που την κοιτούσαν σαν χαμένα:

«Όπως θα καταλάβατε, η κυρία Φιλομήλα Λυκούδη είναι η καινούρια καθηγήτρια Αγγλικών του σχολείου μας. Είμαι σίγουρη ότι εσείς, που είστε οι μεγαλύτεροι μαθητές του σχολείου μας, θα τη βοηθήσετε να κατατοπιστεί και θα έχετε μια άψογη συνεργασία μαζί της».

Η διευθύντρια δεν περίμενε για απάντηση. Γύρισε κι έριξε μια γρήγορη ματιά στην κυρία Φιλομήλα, μουρμούρισε ότι τους αφήνει τώρα να γνωριστούν καλύτερα και αποχώρησε.

Τα περισσότερα παιδιά έμειναν για λίγες στιγμές με το βλέμμα καρφωμένο στην πόρτα. Γιατί πού να κοίταζαν, αλήθεια; Ότι υπήρχαν και μαύρες καθηγήτριες, αυτό πια ξεπερνούσε τη φαντασία και του πιο απίστευτου σεναρίου.

«Το Λυκούδη ελληνικό δεν είναι;» ρώτησε ο Θανάσης τη Λουκία δίπλα του.

το κορίτσι αρκέστηκε σε ένα σήκωμα των ώμων.

Ο Σωτήρης έσκυψε στο αυτί της Γιώτας:

«Να δεις που θα είναι Αμερικάνα».

Η Γιώτα συνέχισε να μουντζουρώνει το τετράδιό της αμίλητη. Δεν ακουγόταν το παραμικρό. Τα λεπτά , όμως  περνούσαν και αναγκαστικά ένα - ένα τα παιδιά άρχισαν α σηκώνουν το κεφάλι και να κοιτάζουν τη νεοφερμένη δασκάλα, που έδειχνε ότι προσπαθεί να τακτοποιήσει τα πράγματά της στην έδρα.

Έβγαλε από την τσάντα της το κινητό της και το ακούμπησε σε μια γωνιά της έδρα. Δίπλα, ακριβώς, τοποθέτησε δύο –τρεις φωτοτυπημένες σελίδες. Στο τέλος, κρέμασε την τσάντα της στην πλάτη της καρέκλας της. Όταν, πια, σήκωσε το κεφάλι, τα περισσότερα παιδιά την κοιτούσαν εξεταστικά.

«Έχω μια φοβερή δυσκολία», ήταν οι πρώτες λέξεις που άρθρωσε σε άψογα ελληνικά. «Δεν συγκρατώ εύκολα ονόματα. Θα με διευκολύνετε λοιπόν πολύ αν γράψετε το όνομά σας σε ένα χαρτί. Εγώ θα περάσω να το καρφιτσώσω στην μπλούζα σας».

Αμέσως έχωσε το χέρι στην τσάντα της και έβγαλε από μέσα ένα σακουλάκι με παραμάνες. Ο Αλέξανδρος την είδε να έρχεται στο θρανίο του. βιάστηκε να γράψει το όνομά του, αλλά το χαρτάκι που είχε σκίσει απ’ το τετράδιό του ήταν μικρό και το πολυσύλλαβο όνομα δεν χωρούσε. Το τσαλάκωσε βιαστικά.

«Με την ησυχία σου», του είπε η κυρία Φιλομήλα, έτσι που τον είδε αγχωμένο.

«Κυρία, είστε Ελληνίδα;» άκουσαν όλα τα παιδιά τον Θανάση να ρωτάει.

Ο Γιώργος έκρυψε με το χέρι του το γέλιο που του ανέβηκε αυθόρμητα στο στόμα. Η Νένη και ο Χάτσι κοιτάχτηκαν και σιωπηλά έδειξαν την έκπληξή τους για το θράσος του Θανάση. Όλη η τάξη ήξερε ότι αυτό που πραγματικά ήθελε να μάθει ο Θανάσης δεν ήταν αν η καθηγήτριά τους ήταν Ελληνίδα, αλλά γιατί ήταν μαύρη.

Τρεις λεύκες στην αυλή μας