Ο Αϊ - Βασίλης στο ραντάρ

Υπόθεση

Ο Αϊ-Βασίλης στο ραντάρ Στην αεροπορική βάση NORAD του Κολοράντο Σπρινγκς, οι κάτοικοι είναι συγκεντρωμένοι όπως κάθε χρόνο, για να παρακολουθήσουν την πορεία του Αϊ Βασίλη από τα ραντάρ. Ένας γεράκος, ντυμένος Santa Claus, στέκεται σε μια γωνιά και αφηγείται στα παιδιά την παράξενη ιστορία ενός πιλότου, που τον καιρό του Ψυχρού Πολέμου, έζησε μια αγωνιώδη περιπέτεια που τον έφερε σε επαφή με το πνεύμα των Χριστουγέννων. Εμπνευσμένο από ένα πραγματικό περιστατικό.

Ο Αϊ-Βασίλης και ο χοντρός Γιαννάκης Φέτος ο χοντρός Γιαννάκης γράφει στον Αϊ-Βασίλη ένα γράμμα διαφορετικό: Αντί για δώρο, του ζητάει να τον βοηθήσει να αδυνατίσει, ώστε να σταματήσουν οι συμμαθητές του να τον κοροϊδεύουν. Ο Άγιος εμφανίζεται στον ύπνο του και τον παίρνει μαζί του σε ένα σύντομο ταξίδι στο μέλλον. Εκεί ο μικρός θα συνειδητοποιήσει ότι στη ζωή προτεραιότητα δεν πρέπει να δίνει στα κιλά αλλά στην καρδιά του.

«Χριστός γεννάται σήμερον» Η μικρή Μαιρούλα έχει μεταναστεύσει στη μεγάλη πόλη από μια χώρα της ανατολής. Για να αγοράσει ψωμί στην οικογένειά της, αναζητά όλη μέρα πεσμένα νομίσματα στην στολισμένη πλατεία. Η φάτνη που βρίσκεται εκεί είναι το αγαπημένο της σημείο, αλλά οι αστυνομικοί δεν την αφήνουν να την πλησιάσει και στεναχωριέται. Όλα θα αλλάξουν όταν προσφέρει βοήθεια από το υστέρημά της σε μια μητέρα που με το μωρό της ψάχνει κάτι να φάει. Μια μητέρα που κάτι της θυμίζει, αλλά τι;....

Το τυχερό ελατάκι Ένα μικρό έλατο στεναχωριέται και φοβάται, καθώς βλέπει την οικογένεια και τους φίλους του να ξεκληρίζονται σιγά σιγά από τους ανθρώπους: Άλλους τους έκοψαν, άλλους τους έκαψαν, και το ίδιο το έχουν χαράξει και πονάει. Όταν όμως δύο παιδιά το διαλέγουν για να στολίσουν το σπίτι τους, θα βρεθεί και πάλι κοντά στους αγαπημένους του.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Καστανιώτης
Συγγραφέας: Βασίλης Παπαθεοδώρου
Εικονογράφηση: -
ISBN: 978-960-03-5381-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2011
Σελίδες:102
Τιμή: περίπου 8 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ'

Ευχαριστούμε τον συγγραφέα για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική

Τέσσερις χριστουγεννιάτικες ιστοριούλες από την πένα του ιδιαίτερα αγαπητού Βασίλη Παπαθεοδώρου. Ενδιαφέρουσες, με μικρό μέγεθος (η πρώτη 38 σελίδες και οι υπόλοιπες 15-20) αλλά και ωφέλιμες, διαβάζονται όλες πολύ ευχάριστα. Εικονογράφηση δυστυχώς δεν υπάρχει. Προτείνονται περισσότερο στα παιδιά των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού, που θα μπορέσουν να κατανοήσουν το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα, αλλά και τα μηνύματα που κρύβονται πίσω από τις επιλογές των πρωταγωνιστών.

Γλώσσα: απλή και κατανοητή Ωραία γραφή Ανθρωπιστικές αξίες στη βάση κάθε διηγήματος  Πολύ χαριτωμένο εξώφυλλο

Απουσία εικονογράφησης Στην τελευταία ιστορία υπάρχει κίνδυνος να μεταφερθεί στα παιδιά το μήνυμα πως ό,τι και να κάνουμε στα δέντρα, αυτά μπορούν να συνεχίσουν να ζουν ευτυχισμένα

Αξίες - Θέματα

Διαφορετικότητα, Ειρήνη, Παχυσαρκία, Περιβάλλον, Ανθρωπισμός, Αλτρουισμός, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Στην πρώτη ιστορία, ο γεράκος κεντρίζει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του που σιγά σιγά μαγνητίζεται από τη μαγεία της αφήγησης (σ.26)

Εικονογράφηση

Μόλις ένα σκίτσο κάτω από τον τίτλο κάθε ιστορίας

Απόσπασμα 
(από το Ο Αϊ-Βασίλης και ο χοντρός Γιαννάκης)

«ΕΙΣΑΙ ΒΑΡΕΛΙ ΓΕΜΑΤΟ ΚΡΑΣΙ!... ΕΙΣΑΙ ΒΑΡΕΛΙ Γεμάτο κρασί!...»

Ο Γιαννάκης καθόταν στο δωμάτιό του στενοχωρημένος. Ακόμα και τώρα που δεν είχε σχολείο, λόγω των χριστουγεννιάτικων διακοπών, στα αυτιά του ηχούσαν τα πειράγματα των συμμαθητών του. Δεν είχε όρεξη να παίξει με τα αγαπημένα του ηλεκτρονικά. Αυτό που σκεφτόταν συνεχώς ήταν πώς θα ξαναγύριζε στο σχολείο όταν θα τελείωναν οι γιορτές.  Φανταζόταν τον εαυτό του μετά από τα πολλά μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες: να μην μπορεί να χωρέσει από την πόρτα της τάξης, να έχει φρακάρει, με τα μισά παιδιά απ’ έξω να τον σπρώχνουν και τα άλλα μισά από μέσα να τον τραβάνε. «Κουνήσου, χοντρέ, κουνήσου», θα του φώναζε ο Νίκος και όλοι θα έσκαγαν στα γέλια φωνάζοντάς του σαν χορωδία: «Χο-ντρέ! Χο-ντρέ!» Και ο δάσκαλός του θα καθόταν απογοητευμένος στην έδρα, μην ξέροντας τι να κάνει μαζί του.

Ο Γιαννάκης δεν ήταν καλός μαθητής. Θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερος, θα μπορούσε να είναι ο πρώτος στην τάξη, αλλά όταν σηκωνόταν να πει μάθημα, ο Νίκος και η παρέα του τον κορόιδευαν, ξεσηκώνοντας και τα άλλα παιδιά στο πείραγμα. Και ο δάσκαλος έκανε παρατήρηση και στα παιδιά και στον ίδιο, που δεν μπορούσε να μιλήσει από το φόβο και την ντροπή.

Εντάξει, ήταν χοντρός, τι να κάνει; Αυτός έφταιγε; Όταν του έβαζαν φαγητό στο πιάτο ή όταν του έδιναν κολατσιό και του έλεγαν να το φάει όλο, αυτός να μην το έτρωγε; Όταν τον κέρναγαν ένα γλυκό, να μην το έπαιρνε; Άλλωστε όλες οι φίλες της μαμάς του τον έβρισκαν χαριτωμένο και του τσιμπούσαν το μάγουλο. Βέβαια, τον ενοχλούσε λίγο που του τσιμπούσαν το μάγουλο επειδή ήταν χοντρός, αλλά του άρεσε που ασχολιόντουσαν μαζί του.

Να βγει να παίξει κάτω στην πολυκατοικία δεν μπορούσε. Κανένα από τα παιδιά δεν τον ήθελε στην ομάδα του, γιατί δεν μπορούσε να τρέξει. Μια δυο φορές που έπαιξε μαζί τους, είχε λαχανιάσει τόσο πολύ, που σταμάτησε να τρέχει για να ξεκουραστεί κι έτσι έχασε η ομάδα του.

Αχ, γιατί να είναι χοντρός; Γιατί να μην μπορεί να έχει έναν έστω φίλο που να παίζει μαζί του; Γιατί να τον κοροϊδεύει ο Νίκος και τα άλλα παιδιά; Και γιατί ο δάσκαλος να του κάνει συνέχεια παρατηρήσεις; Αχ, πόσο ήθελε ν’ αλλάξει…

Άκουσε τη μαμά του να έρχεται κι έδιωξε αμέσως αυτές τις σκέψεις απ’ το μυαλό του, για να μην της δείξει πόσο λυπημένος ήταν και στενοχωρηθεί και αυτή. Τι έφταιγε άλλωστε η μαμά του που ο Νίκος ήταν παλιόπαιδο;

«Γιαννάκη μου… αγόρι μου», του είπε γλυκά η μητέρα του και κάθισε δίπλα του χαϊδεύοντάς του τα μαλλιά. «Σε λίγο έχουμε Χριστούγεννα. Πρέπει να γράψεις στον Άγιο Βασίλη τι θέλεις να σου φέρει».

«Εντάξει, μαμά. Θα σκεφτώ κάτι», είπε εκείνος χαρούμενος και το πρόσωπό του φωτίστηκε.

Σχόλιο

Το πρώτο διήγημα της συλλογής ξεκινάει βασισμένο σε ένα πραγματικό περιστατικό, γρήγορα όμως ξεφεύγει από τη σφαίρα του ρεαλισμού, και η αληθοφανής ιστορία μετασχηματίζεται σε χαριτωμένο χριστουγεννιάτικο παραμυθάκι. Ενδιαφέρον έχει το κλίμα ανησυχίας που εξαπλώνεται (σ.20-24) στην αεροπορική βάση, όταν το κόκκινο τηλέφωνο αρχίζει να χτυπάει. Όσο η αγωνία διαρκεί, ο συγγραφέας κάνει μια αναφορά στον διπλό φόβο των αξιωματικών: φόβο για τον εχθρό, αλλά ακόμα περισσότερο για τον αγριεμένο πτέραρχο! Η σκέψη μου ταξίδεψε στην κατάληξη που είχε η ανακωχή των Χριστουγέννων του 1914, όπου οι εχθροί μεταξύ τους τα είχαν βρει, οι ανώτεροι αξιωματικοί όμως φρόντισαν να επιβάλλουν και πάλι την "τάξη", ώστε ο πόλεμος να συνεχιστεί.

Δεν ξέρω επίσης πώς θα μπορούσε να σχολιαστεί το γεγονός, ότι ακόμα και ο Άγιος της Αγάπης, έχει συνδεθεί από τους Αμερικανούς με την πολεμική τους αεροπορία και (κατά τους ίδιους) χρειάζεται τη συνοδεία πανάκριβων φονικών μηχανών για να μοιράσει τα δώρα του. Η ιστοσελίδα της NORAD που ελέγχει την πορεία του Santa είναι πάντως είναι πολύ συμπαθητική, και μας δίνει την ευκαιρία να παίξουμε παιχνίδια, να δούμε βίντεο, να ακούσουμε χριστουγεννιάτικη μουσική (από την μπάντα της αεροπορίας) αλλά και να διαβάσουμε το manual για το μοντέλο του ιπτάμενου έλκηθρου.

Η δεύτερη ιστορία, αυτή του Χοντρού Γιαννάκη, είναι θεωρώ η πιο ενδιαφέρουσα της συλλογής. Γιατί μπορεί να μην περιλαμβάνει αερομαχίες, ούτε και να δίνει το όνομά της στο βιβλίο όπως η πρώτη, ξεχειλίζει όμως από ανθρωπισμό και χριστουγεννιάτικα μηνύματα. Η πλοκή δανείζεται στοιχεία από τη Χριστουγεννιάτικη Ιστορία του Ντίκενς, καθώς παρουσιάζει τον Άγιο Βασίλη να ξεναγεί τον ήρωα στο ίδιο του το μέλλον, όπως θα το ζήσει 30 χρόνια μετά. Πόσο διαφορετικές θα ήταν αλήθεια οι επιλογές όλων μας, αν είχαμε τη δυνατότητα / σοφία να δούμε τις μελλοντικές συνέπειες των πράξεών μας στον κόσμο; Μήπως όμως κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε το παρόν μας όπως το ζούμε σήμερα;

Οι δύο τελευταίες ιστορίες είναι αρκετά λυπητερές. Στην πρώτη προβάλλεται το σκληρό πρόσωπο της ανισότητας όπως το αντικρίζει ένα φτωχό κοριτσάκι από ξένη χώρα. Κορυφαία στιγμή απανθρωπιάς, όταν ένας φούρναρης προτιμάει να πετάξει το μπαγιάτικο ψωμί του στα σκυλιά, από το να το δώσει σε μια πεινασμένη μητέρα με το μωρό της. Ευτυχώς που δεν πρόκειται για μια οποιαδήποτε μητέρα, κι έτσι τα πράγματα μπαίνουν με θείο τρόπο στη θέση τους.

Στο τελευταίο διήγημα, παρατηρούμε για πρώτη φορά μια "ελατοκεντρική" οπτική των Χριστουγέννων. Τα κακόμοιρα αυτά δέντρα τρέμουν τους ανθρώπους, ειδικά όταν πλησιάζουν οι γιορτές: όταν δεν τα καίνε για να ζεσταθούν, τα κόβουν για να τα μετατρέψουν σε έπιπλα, τα ξεριζώνουν για να τα μεταφυτέψουν στον κήπο ή το σαλόνι τους ή χαράζουν στον κορμό τους ονόματα και μηνύματα. Από το κείμενο τα παιδιά θα μάθουν ότι τα δέντρα έχουν κι αυτά οικογένεια, συναισθήματα, καρδιά και ψυχή και ίσως να προβληματιστούν αν λίγο μετά δουν στο σαλόνι τους στολισμένο ένα φυσικό δέντρο. Θεωρώ ωστόσο ότι το χαρούμενο τέλος της ιστορίας "απενοχοποιεί" κάπως τη συμπεριφορά των ανθρώπων προς τα δέντρα, αφού έστω και με άλλη μορφή (π.χ. ως σαλοτραπεζαρία) φαίνεται πως αυτά συνεχίζουν να ζουν.

Χρήση στην τάξη

Εκτός από το μάθημα της Γλώσσας, όπου τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν, να αποδώσουν δραματοποιημένες κλπ (βλ. Δραστηριότητες) τις πολύ ωραίες ιστορίες, μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε και ως αφορμή για συζήτηση γύρω από θέματα όπως 

• η παιδική παχυσαρκία: το πρόβλημα του Γιαννάκη μοιράζονται σήμερα όλο και περισσότεροι μαθητές (διαβάστε σχετικές οδηγίες του υπουργείου), στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε συνάρτηση με τη μειωτική συμπεριφορά των συμμαθητών του, μπορούμε να κάνουμε αναφορά στην αξία του σεβασμού αλλά και να μιλήσουμε για τη σημασία της ανοχής προς τη διαφορετικότητα.

• η προστασία των δασών: με τη βοήθεια του τελευταίου κειμένου μπορούμε να αναφερθούμε σε μια σειρά από ενέργειες του ανθρώπου που διαταράσσουν τα δασικά οικοσυστήματα (λαθροθηρία, παράνομη βόσκηση, παράνομη υλοτομία, κ.ά.) αλλά και να συνδέσουμε το βιβλίο με το μάθημα της Γεωγραφίας ή της Φυσικής. Μέρες που είναι, μπορούμε επίσης να τραγουδήσουμε στην τάξη το έλατο ή να θυμηθούμε την αντίστοιχη ιστορία του Άντερσεν με το χριστουγεννιάτικο ελατάκι που πάντα έλπιζε για το μέλλον ή αναπολούσε το παρελθόν, ξεχνώντας να ζήσει το "τώρα". 



ακολουθώντας τον σύνδεσμο, μπορείτε να θυμηθείτε το παραμύθι του Άντερσεν

Ο Αϊ - Βασίλης στο ραντάρ