Τα Χριστούγεννα της ασημόφυλλης ελιάς

Υπόθεση

Η ασημόφυλλη ελιά έχει χρυσή καρδιά και παρηγορεί τους φίλους της λεύκα, βελανιδιά, πλάτανο και μουριά, που χάνουν τα φύλλα τους το χειμώνα. Μια είδηση όμως έρχεται να την στεναχωρήσει πολύ. Είναι άραγε αλήθεια πως οι άνθρωποι κάθε Χριστούγεννα την περιφρονούν και τιμούν με τα στολίδια και τα τραγούδια τους το έλατο; Όταν η καρακάξα τους μεταφέρει τη φήμη αυτή, όλα τα δέντρα της πλαγιάς νιώθουν αδικημένα. Ευτυχώς, το φεγγάρι αναλαμβάνει να λύσει την παρεξήγηση και να τους διηγηθεί τι στ' αλήθεια συμβαίνει με το έλατο κάθε χρονιά, όπως και τι το περιμένει μετά τις γιορτές. Η ζήλια για την τύχη του, θα δώσει έτσι γρήγορα τη θέση της στη συμπόνια και τη συμπαράσταση.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Λότη Πέτροβιτς - Ανδρουτσοπούλου
Εικονογράφηση: Χρήστος Δήμος
ISBN: 978-960-453-186-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2007
Σελίδες: 46
Τιμή: περίπου 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ', Ε'
άλλη κριτική εδώ

Κριτική

Ένα μικρό χριστουγεννιάτικο παραμυθάκι, δοσμένο εξαίσια από την πένα μιας από τις σπουδαιότερες δημιουργούς μας. Η γραφή είναι απλή, το μέγεθος περιορισμένο, η αφήγηση ρέει και τα μηνύματα περνούν με καθαρότητα, οπότε οι μικροί αναγνώστες που θα το επιλέξουν δεν θα συναντήσουν δυσκολίες. Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μαθητές των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού, ενώ μπορούν να το χαρούν και λίγο μικρότεροι ή μεγαλύτεροι.

Απλό, σαφές και καλογραμμένο Ωφέλιμα μηνύματα

Αξίες - Θέματα

Περιβάλλον, Φιλία, Ανθρωπισμός, Διαφορετικότητα, Δικαιοσύνη, Παραμύθι, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Το μήνυμα που η ελιά στέλνει μετανιωμένη προς τα έλατα, στο τέλος της ιστορίας (σ.40-42)

Εικονογράφηση
Πλούσια, έγχρωμη και βοηθητική, αν και λίγο "παλιομοδίτικη", περιορίζεται περισσότερο σε συνοδευτικό ρόλο χωρίς να αλληλεπιδρά με το κείμενο.

Απόσπασμα 

Ριζωμένη στην πλαγιά ενός βουνού, ζούσε κάποτε μια μεγαλόκορμη ελιά. Τα πυκνά κλαριά της ήταν πάντοτε γεμάτα φυλλαράκια γκριζοπράσινα, φρέσκα και γυαλιστερά, που φάνταζαν ασημένια νύχτα μέρα, πότε με το φως του ήλιου, πότε με το φως του φεγγαριού. Άνοιξη και καλοκαίρι χάριζε τη σκιά της σε όσους την αποζητούσαν. Το φθινόπωρο, σαν όλες τις ελιές, ετοίμαζε καρπούς κι άφηνε όποιον την πλησίαζες να τους μαζεύει. Το χειμώνα κρατούσε συντροφιά στα γύρω δέντρα και πιότερο σε όσα έχαναν τα φύλλα τους κι έδειχναν λυπημένα με τα κλαριά γυμνά – όπως η λεύκα, η βελανιδιά, ο πλάτανος και η μουριά.

- Όταν έρθει ο καιρός, θα ξαναβγάλουν φύλλα τα κλαριά σας, τους μιλούσε με αγάπη και τους έδινε κουράγιο. Δίχως φύλλα, νιώθετε μεγάλη στενοχώρια, το καταλαβαίνω και λυπάμαι με τη λύπη σας. Μακάρι να μπορούσα να σας δώσω λίγα απ’ τα δικά μου, που ποτέ δεν πέφτουν, μα δε γίνεται… Οι ρίζες σας ωστόσο είναι γερές, όπως και οι δικές μου. Αυτές πάντα θα σας στηρίζουν και θα σας δίνουν δύναμη, μην το ξεχνάτε! Κάντε υπομονή λοιπόν!

- Έχεις χρυσή καρδιά κι ας δείχνουνε τα φύλλα σου ασημένια, φιλενάδα μου ελιά, της απαντούσε η λεύκα. Και μόνο η καλή σου η κουβέντα μας αρκεί για να ξεχνάμε τον καημό μας.

- Είσαι η καλύτερή μας φίλη, τη βεβαίωνε και η βελανιδιά. Πάντα πονάς και νοιάζεσαι για κάθε διπλανό σου.

- Είσαι γεμάτη αγάπη κι απλόχερα τη δίνεις σε όσους τη χρειάζονται, συμπλήρωνε κι ο πλάτανος.

- Είσαι πολύτιμο κι ευλογημένο δέντρο, ξέρεις στ’ αλήθεια να παρηγορείς, μουρμούριζε από κοντά και η μουριά.

- Όλα τα δέντρα είναι ευλογημένα και όλα είναι πολύτιμα, καθένα για τις χάρες του, της απαντούσε η ελιά. Από καρδιάς, ωστόσο, σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Νιώθω χαρά μεγάλη που σας έχω δίπλα μου κι είμαστε φίλοι αληθινοί.

Ένα χειμωνιάτικο πρωί, ωστόσο, ήταν αμίλητη και σκεφτική η ασημόφυλλη ελιά.

Παραξενεύτηκαν τα’ άλλα τα δέντρα όταν το πρόσεξαν.

- Τι έχεις φιλενάδα μου, και δείχνεις τόσο άκεφη; κούνησε σαστισμένη τα κλαριά της η βελανιδιά.

- Μήπως σε λύπησε κανείς μας άθελά του;  αναδεύτηκε ανήσυχος ο πλάτανος.

- Μην έτυχε και ακούστηκε κακή κουβέντα να λέει για σένα κάποιο δέντρο; σάλεψε η λεύκα ταραγμένη.

- Σίγουρα κάτι τέτοιο θα συμβαίνει, οι κακοί δε λείπουνε ποτέ, μουρμούρισε καχύποπτα η μουριά.

Αναστέναξε η ασημόφυλλη ελιά. Όχι, κακή κουβέντα δεν είχε ακούσει από κανένα δέντρο. Άλλο είχε γίνει.

- Τι άλλο, δηλαδή; ρώτησαν οι φίλοι απορημένοι.

- Να, είπε όλο παράπονο η ελιά. Πρωί πρωί πέταξε εδώ κοντά μια καρακάξα, κάθισε στα κλαριά μου κι άρχισε να μιλάει για κάτι πολύ άδικο που κάνουν κάθε χρόνο οι άνθρωποι σε μένα. «Ενώ του λόγου σου είσαι καλή και χρήσιμη και όλοι σ’ αγαπούν», μου είπε, «ενώ προσφέρεις στους ανθρώπους απ’ τα’ αρχαία ακόμα χρόνια τον πολύτιμο καρπό σου να βγάζουν λάδι για τροφή, ακόμα και για να γιατρεύουν τις πληγές τους, εκείνοι σε περιφρονούν».

- Σε περιφρονούν; παραξενεύτηκαν τα’ άλλα τα δέντρα. Πώς το κατάλαβε αυτό η καρακάξα;

- Το είδε καθαρά, μου είπε, τώρα που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά.

- Τι είδε, δηλαδή; ρώτησαν δύσπιστα ολόγυρα οι φίλοι.

Σχόλιο

Τα βασικότερα μηνύματα που περνάει στα παιδιά η μικρή αυτή ιστορία, αφορούν τον σεβασμό προς τη φύση και τα δέντρα, αλλά την αλληλεγγύη που οφείλουμε να δείχνουμε στους άλλους όταν βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης. "Δεν γίνεται να χαίρεται κανείς, όταν οι άλλοι υποφέρουν", ψιθυρίζει η ελιά (σ.35) και μας θυμίζει άλλους ήρωες από τα έργα της συγγραφέως, που χάρη στην υπευθυνότητα και την αυταπάρνησή τους, κράτησαν ψηλά το λάβαρο της Ανθρωπιάς, βοηθώντας ακόμα και εχθρούς τους.

Η παράκληση να μη χρησιμοποιούμε αληθινά αλλά πλαστικά έλατα για τον χριστουγεννιάτικο στολισμό, μας θυμίζει λίγο την ιστορία με το τυχερό ελατάκι που παρουσιάσαμε πριν λίγες μέρες και βέβαια παραπέμπει, όπως άλλωστε και κείνη, στο κλασικό ελατάκι (The fir-tree) του Άντερσεν. Τι γίνεται όμως με τα δέντρα που μεγαλώνουν ειδικά για να ομορφύνουν το σαλόνι μας και που διαρκώς ανανεώνονται από τους καλλιεργητές; Είναι άραγε και εκείνα κακό να κόβονται, αφού πρόκειται να αντικατασταθούν; Να μην ξεχνάμε επιπλέον, ότι τα φυσικά δέντρα δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον όταν παλιώσουν και πεταχτούν, αντίθετα με τα τεχνητά που δεν διασπώνται.

Ένα ακόμα δίδαγμα που περνάει μέσα από την ιστορία, είναι να μην κουτσομπολεύουμε, να μη σχολιάζουμε δηλαδή αρνητικά άλλους ανθρώπους, αλλά και να μην εμπιστευόμαστε τις κακόβουλες φήμες που μας μεταφέρουν διάφοροι αναξιόπιστοι συζητητές (και δημοσιογράφοι). Το μόνο που καταφέρνει η φαρμακόγλωσση καρακάξα, που μοναδικό σκοπό της έχει τη διχόνοια, είναι να στεναχωρήσει την ίδια την ελιά και τους φίλους της. Το πουλί στην ιστορία αυτή μπορεί να μην τιμωρείται για την ανευθυνότητά του -όπως το κοράκι στην ιστορία του Απόλλωνα και της Κορωνίδας που χάνει το λευκό του χρώμα-, προφανώς όμως όταν εμείς διαδίδουμε ανεπιβεβαίωτες φήμες, χάνουμε την υπόληψή των φίλων μας και δεν μπορούν πλέον να μας εμπιστευτούν. Εσείς ελέγχετε τις ειδήσεις που ακούτε προτού τις μεταφέρετε σε κάποιον άλλο;

Χρήση στην τάξη

Το βιβλίο μπορούμε όπως πάντα να το αξιοποιήσουμε στην τάξη κυρίως στο μάθημα της Γλώσσας. Επειδή όμως θίγεται και το ζήτημα της συμπεριφοράς των ανθρώπων προς τα δέντρα, θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε και στη Μελέτη Περιβάλλοντος. Επίσης, αν δουλεύουμε αξίες όπως αυτή της αλληλεγγύης, η συμπεριφορά της ελιάς θα μας δώσει ένα πολύ ωραίο παράδειγμα για το πώς μπορούμε να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη.

Φυσικά, το βιβλίο μπορεί να αξιοποιηθεί και στην περίπτωση που η τάξη μας πραγματοποιεί κάποιο παιδαγωγικό πρόγραμμα σχετικό με την ελιά. Αρκεί να μην κάνουμε λάθος στο όνομα της συγγραφέως και όπως εδώ, αναφέρουμε ως δημιουργό την Γαλάτεια Σουρέλη. :-)

Τα Χριστούγεννα της ασημόφυλλης ελιάς