Ναι, Βιρτζίνια, υπάρχει Άγιος Βασίλης!

Υπόθεση

Στη Νέα Υόρκη του 1897, η 8χρονη Βιρτζίνια ζητάει να μάθει από τον μπαμπά της αν υπάρχει Άγιος Βασίλης, καθώς πολλά παιδιά στο σχολείο και τη γειτονιά της έχουν αρχίσει να την κοροϊδεύουν. Ο πατέρας της αντί για απάντηση, την ενθαρρύνει να στείλει την ερώτησή της στην έγκυρη εφημερίδα Sun, που λέει πάντα την αλήθεια. Όταν ο αρχισυντάκτης Φράνσις Τσερτς λαμβάνει την επιστολή του κοριτσιού, αποφασίζει μετά από πολλή σκέψη να γράψει ένα άρθρο... Το κείμενό του με τίτλο "Ναι, Βιρτζίνια", πρόκειται να γίνει το πιο πολυδιαβασμένο άρθρο εφημερίδας στον κόσμο, και να συνοδεύσει τη Βιρτζίνια σε όλη την υπόλοιπη ζωή της, όπως την παρακολουθούμε να εξελίσσεται.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Καστανιώτης
Συγγραφέας: Βασίλης Παπαθεοδώρου
Εικονογράφηση: Λίλα Καλογερή
ISBN: 978-960-03-5673-1
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 104
Τιμή: περίπου 9 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά και απόσπασμα εδώ
Μεγαλόφωνη ανάγνωση του βιβλίου εδώ (σε 5 μέρη)
Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο
άλλες κριτικές εδώ εδώ κι εδώ

Ευχαριστούμε τις Εκδόσεις Καστανιώτη για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική

Μια πολύ ωραία ιστορία γεμάτη ευαισθησία, νοσταλγία, σκηνές βγαλμένες από τον κινηματογράφο, αλλά και αξιόλογα μηνύματα - τόσο σημαντικά που καλό θα ήταν να μην τα θυμόμαστε μόνο κάθε Χριστούγεννα. Το βιβλίο χωρίζεται σε 17 πολύ μικρά κεφάλαια (από 2-7 σελίδες το καθένα), με μεγάλα τυπογραφικά που κάνουν την ανάγνωσή του εύκολη, άνετη και ξεκούραστη. Η εικονογράφηση είναι στυλιζαρισμένη, σχετικά αραιή και βρίσκεται εντός κλίματος, παρότι δεν αλληλεπιδρά ιδιαίτερα με το κείμενο. Παρά το μέγεθος των στοιχείων, θεωρώ ότι το έργο απευθύνεται περισσότερο σε έμπειρους αναγνώστες. Τα πιο μικρά παιδιά είναι πιθανόν να δυσκολευτούν από τον όγκο του κειμένου και από τη γραφή. Προτείνουμε λοιπόν το βιβλίο κυρίως σε μαθητές των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Τα κορίτσια θα αγαπήσουν την ιστορία της Βιρτζίνια ευκολότερα και θα ταυτιστούν μαζί της, ενώ όσα σκέφτονται να γίνουν δασκάλες, θα βρουν στην ηρωίδα ένα πρότυπο προς μίμηση. 

Γλώσσα: απλή και σαφής Ιστορικό ενδιαφέρον: πληροφορίες για περασμένες δεκαετίες Ανθρωπιστικές αξίες και μηνύματα Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα  Πολύ ωραία εικονογράφηση

Αξίες - Θέματα

Διαφορετικότητα, Ειρήνη, Ανθρωπισμός, Αλτρουισμός, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Αρκετές σκηνές είναι καλογραμμένες και νοσταλγικές, όπως όταν η γιαγιά -πλέον- Βιρτζίνια διαπιστώνει πόσο έχουν αλλάξει οι εποχές (σ.90), δεν μπορούμε ωστόσο να αφήσουμε έξω και το αναπάντεχο φινάλε που ανατρέπει τη ρεαλιστική πορεία των γεγονότων!

Εικονογράφηση

Καλοδουλεμένη, μέσα στο κλίμα του βιβλίου, χρησιμοποιεί μεικτές τεχνικές, ίσως όμως είναι κάπως αραιή, με περίπου μια ολοσέλιδη εικόνα για κάθε δύο κεφάλαια.

Απόσπασμα 

Νέα Υόρκη, Χριστούγεννα 1954

Αμάξια, φώτα, Αϊ-Βασίληδες στους δρόμους, μα πάνω απ’ όλα ένα τεράστιο πλήθος που κινούνταν προς όλες τις κατευθύνσεις, έμπαινε στα καταστήματα, ψώνιζε από πλυντήρια, ψυγεία και τηλεοράσεις μέχρι αυτοκίνητα. Τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς δεν έμοιαζαν  με άλλες γιορτές. Ο κόσμος έκανε βόλτες στην πόλη, ξόδευε χρήματα, αγόραζε, χαιρόταν. Όλοι κρατούσαν μεγάλες τσάντες με ψώνια από τα μαγαζιά, πολλές τσάντες με ψώνια από τα μαγαζιά, πολλές τσάντες, που τους βάραιναν τα χέρια, που δεν μπορούσαν να τις κρατήσουν καλά καλά. Αλλά όλοι ήταν μ’ ένα χαμόγελο στα χείλη, μέσα στο πνεύμα των γιορτών, που γι’ αυτούς σήμαινε να αγοράσουν πράγματα.

Η Βριτζίνια κρατούσε κι αυτή λίγα ψώνια – κάποια μικρά δώρα για την κόρη της και την εγγονή της, και τρόφιμα από το παντοπωλείο για το τραπέζι των επόμενων ημερών. Της άρεσε να κοιτά τις βιτρίνες, μόνο που δεν ήθελε να ξοδεύει πολλά χρήματα. Δεν ξεχνούσε ποτέ τις στερήσεις που είχε περάσει όλα αυτά τα χρόνια, αν και, ευτυχώς, δεν της είχε λείψει τίποτα, ακόμα κι όταν μοιραζόταν τα λιγοστά της αγαθά με όσους είχαν ανάγκη.

Στεκόταν και θαύμαζε τις καινούριες ηλεκτρικές συσκευές για το σπίτι: πλυντήρια πιάτων, πιστολάκια για τα μαλλιά, τοστιέρες, τηλεοράσεις… Δίπλα της τα αμάξια κόρναραν, ο κόσμος ήταν ανυπόμονος, ήθελε να σταματήσει η κίνηση, να παρκάρει και να τρέξει αμέσως στα μαγαζιά.

Σε κάποια βιτρίνα κοντοστάθηκε, μέσα στο πολυκατάστημα ακουγόταν φασαρία. Ορισμένοι περαστικοί με τα παιδιά του είχαν σταματήσει κι αυτοί για να δουν τι συμβαίνει, ενώ άλλοι δεν έδωσαν καν σημασία στο γεγονός. Δυο φύλακες του πολυκαταστήματος έδιωχναν με προσβολές και βρισιές μια οικογένεια μ’ ένα αγοράκι. Η οικογένεια ήταν μαύροι.

«Δεν έχετε δουλειά εσείς εδώ, δεν είναι για αράπηδες αυτά τα μέρη», είπε ο ένας φύλακας για να συμπληρώσει και ο δεύτερος: «Μην ξαναπατήσετε το πόδι σας εδώ, θα φωνάξουμε την αστυνομία. Δε σας θέλουμε».

Οι γονείς είχαν κατεβάσει το κεφάλι τους από την ντροπή, ενώ το αγοράκι τους έδειχνε παραξενεμένο και δεν καταλάβαινε γιατί τους έδιωχναν. Οι υπόλοιποι πελάτες έκαναν στην άκρη καθώς περνούσε η οικογένεια, σαν να φοβόντουσαν πως θα λερωθούν, σαν να σιχαίνονταν.

«Θέλω να δω τον Αϊ-Βασίλη», έλεγε το αγοράκι κι έδειχνε προς το εσωτερικό του πολυκαταστήματος, όπου ένας παχουλός Άγιος Βασίλης έπαιρνε στην αγκαλιά του τα παιδιά και φωτογραφιζόταν μαζί τους.

«Έλα, πάμε ,θα τον δεις σε άλλο μέρος», του είπε η μητέρα του προσπαθώντας να το καθησυχάσει, αλλά το μικρό αγόρι δεν ηρεμούσε.

Οι περαστικοί άρχισαν να γελάνε και να τους κοροϊδεύουν, οι γονείς ένιωσαν φοβερά ντροπιασμένοι, ντρέπονταν για το χρώμα τους, που ήταν μαύροι.

Η Βιρτζίνια έγινε έξαλλη, για μια από τις λίγες φορές στη ζωή της. Άρχισε να παραμερίζει τον κόσμο και να κατευθύνεται προς την οικογένεια.

«Με συγχωρείτε…» τους είπε μόλις τους έφτασε. «Μπορώ;» - και πήρε το παιδί από το χέρι.

Οι γονείς παραξενεύτηκαν και τρόμαξαν προς στιγμή, όταν όμως είδαν την ηλικιωμένη γυναίκα να τους χαμογελά, άρχισαν να καταλαβαίνουν τι θα έκανε.

Ο κόσμος παραμέρισε έκπληκτος, καθώς έβλεπε μια λευκή γιαγιά να κρατά ένα μαύρο αγοράκι από το χέρι και να μπαίνουν στο πολυκατάστημα. Όλοι οι πελάτες είχαν βγει από τα διάφορα μαγαζιά και κοιτούσαν με απορία την παράξενη αυτή εικόνα. Οι δυο φύλακες άρχισαν να κατευθύνονται προς το μέρος της Βιρτζίνια, αλλά εκείνη τους έριξε μια άγρια ματιά που τους ανάγκασε να μείνουν στη θέση τους.

«Ορίστε! Αυτός είναι ο Άγιος Βασίλης», είπε στο μικρό της φίλο, μόλις πλησίασαν τον άντρα που ήταν ντυμένος στα κόκκινα και φωτογραφιζόταν με τα παιδιά. «Έλα να φωτογραφηθείς κι εσύ μαζί του».

Ο ντυμένος στα κόκκινα άντρας άρχισε να ψελλίζει κάτι, το ίδιο κι ο φωτογράφος. Κάποια λόγια, όπως ότι απαγορευόταν να πηγαίνουν στο πολυκατάστημα μαύροι άνθρωποι και πως θα έχαναν τη δουλειά τους.

Η Βριτζίνια άνοιξε την τσάντα της κι έβγαλε σχεδόν τη μισή της σύνταξη για να πληρώσει τη φωτογραφία.

«Ορίστε! Αυτά φτάνουν;» ρώτησε.

Οι δύο άντρες είδαν τα λεφτά, πόσο πολλά ήταν – πολύ περισσότερα από όλες τις φωτογραφίες που θα έβγαζαν εκείνες τις μέρες – και δεν μπορούσαν να πιστέψουν στα μάτια τους.

«Μόνο να κάνουμε γρήγορα, να μη μας δούνε πολλοί», είπε ο φωτογράφος κι έβαλε το μαύρο αγόρι να σταθεί δίπλα στον Άγιο Βασίλη.

Ο μικρός γελούσε τρισευτυχισμένος, ήταν μαγική στιγμή γι’ αυτόν.

Σχόλιο

Η αρχική ιδέα είναι εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα, όπως συμβαίνει αρκετά συχνά στα έργα του Βασίλη Παπαθεοδώρου. Αυτή τη φορά μάλιστα, πρόκειται για μια από τις πιο αγαπημένες χριστουγεννιάτικες ιστορίες στην κουλτούρα των Η.Π.Α. Αρκεί να αναφέρουμε ότι το περιστατικό του 1897 έχει μεταφερθεί σε βιβλία, κινούμενα σχέδια, computer animation, τηλεοπτικές σειρές και αρκετές ταινίες, θεατρικά, μιούζικαλ, έχει εμπνεύσει το όνομα σε μια pop/punk μπάντα και συνεχίζει ακάθεκτο, ακόμα και σε σύγχρονα τηλεοπτικά σποτς.

Είναι πολύ ενδιαφέρον -ίσως μάλιστα και τρομακτικό- αν σκεφτεί κανείς πώς μια απόφαση ενός 8χρονου κοριτσιού, μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή του και να εμπνεύσει τις ζωές χιλιάδων άλλων ανθρώπων, δεκαετίες αργότερα. Οι επιλογές μας όμως, πράγματι διαμορφώνουν το παρόν και το μέλλον μας στον κόσμο αυτό. Γι' αυτό και πρέπει να είναι υπεύθυνες και σύμφωνες με τις αξίες μας. Αν λοιπόν κάνουμε μόνο πράγματα που θεωρούμε σωστά και μας κάνουν ευτυχισμένους, θα είναι πιο δύσκολο να καταλήξουμε σε λάθος δρόμους στη ζωή μας. Αναρωτιέμαι αν οι πολιτικοί μας το γνωρίζουν αυτό.

Ένα από τα μηνύματα του βιβλίου, είναι πως ακολουθώντας στη ζωή μας ένα θετικό πρότυπο, μπορούμε να ωφεληθούμε τόσο οι ίδιοι, όσο και να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία ολόκληρη να γίνει καλύτερη. Η Βιρτζίνια, αγαπώντας τον Άγιο Βασίλη, επιλέγει να συμπεριφέρεται στους άλλους με καλοσύνη και γενναιοδωρία ψυχής, σαν να ήταν η ίδια εκπρόσωπος του Αγίου. Τι πρότυπα προσφέρονται άραγε σήμερα στα παιδιά; Ποια πρότυπα προβάλλονται από τα μέσα;

Η Βιρτζίνια Ο' Χάνλον 2 χρόνια πριν στείλει το γράμμα στην εφημερίδα
	Η Βιρτζίνια Ο' Χάνλον σε μεγάλη ηλικία, την ώρα που διαβάζει το διάσημο άρθρο της σε παιδιά

Χρήση στην τάξη

Πολλές από τις σκηνές που περιγράφονται στο βιβλίο, όπως αυτή του αποσπάσματος, μπορούν να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση των παιδιών, αν δραματοποιηθούν στην τάξη ή αξιοποιηθούν με άλλον κατάλληλο τρόπο (βλ. Δραστηριότητες). Για τη συγκεκριμένη σκηνή, μπορούμε στα πλαίσια του μαθήματος της Γλώσσας, των Θρησκευτικών, της Φυσικής ή και της Γεωγραφίας, να συζητήσουμε για το ρατσισμό και τα προβλήματα που προκάλεσε και προκαλεί στους ανθρώπους.

Τα 9 άλματα στον χρόνο που πραγματοποιεί ο συγγραφέας μέχρι να ολοκληρώσει το διήγημά του, μας αποδίδουν έναν αιώνα (1863-1971) αμερικανικής ιστορίας, με τον ιδιαίτερο τρόπο που τον βιώνουν οι καθημερινοί ήρωες του διηγήματος, κυρίως η Βιρτζίνια Ο' Χάνλον. Μπορούμε εξετάζοντας σύντομα κάθε περίοδο (και ίσως προβάλλοντας φωτογραφίες από την αντίστοιχη εποχή), να μιλήσουμε στην τάξη για την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών ή και συγκεκριμένα της χώρας μας, τον τελευταίο αιώνα και το πώς άλλαξε ο κόσμος μας μέσα στα χρόνια αυτά. Τι θα συναντούσε η Βιρτζίνια στις στάσεις της αυτές, αν ζούσε στην Ελλάδα; Μπορούμε άραγε να σκεφτούμε την παράλληλη ιστορία της Βιργινίας Οχανλίδου;

Ναι, Βιρτζίνια, υπάρχει Άγιος Βασίλης!