15 1/2 κάπως περίεργα παραμύθια

Υπόθεση 

16 θεοπάλαβες ιστορίες που θα διασκεδάσουν μικρούς και μεγάλους. Οι πρωταγωνιστές είναι συνήθως φανταστικά τέρατα ή αλλόκοτοι άνθρωποι που οι ζωές τους ανατρέπονται από κάποια γνωριμία ή μεγάλη απόφαση, οδηγώντας τους άλλοτε σε καινούριες ισορροπίες κι άλλοτε σε εξαφάνιση. Όλα τούτα τοποθετούνται σε συνθήκες μιας καθ’ όλα φυσιολογικής (παρότι σουρεαλιστικής) καθημερινότητας και περιγράφονται από τη συγγραφέα με απόλυτη ψυχραιμία. 

Χαρακτηριστικά

Εκδότης: Κέδρος

Συγγραφέας: Παυλίνα Παμπούδη

Εικονογράφηση: Παυλίνα Παμπούδη

ISBN: 960-04-0551-4

Έτος 1ης Έκδοσης: 1992

Σελίδες: 93

Τιμή: περίπου 4 ευρώ

Ηλεκτρονική αγορά εδώ

Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Η γραφή της Παμπούδη είναι σε γενικές γραμμές απλή και ταυτόχρονα ζωντανή, ώστε ακόμα και οι λιγότερο έμπειροι αναγνώστες να μην δυσκολευτούν να κατανοήσουν τα όσα συμβαίνουν, τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο. Για τα νοήματα ωστόσο πίσω από το κείμενο, δεν θα μπορούσαμε να εγγυηθούμε κάτι ανάλογο. Η έκδοση που κυκλοφορεί είναι σε χαρτί ιλουστρασιόν και με χαριτωμένη έγχρωμη εικονογράφηση από την ίδια τη συγγραφέα (δύο ολοσέλιδες εικόνες σε κάθε μύθο), ώστε το βιβλίο να διαβάζεται ξεκούραστα. Επιπλέον, οι ιστορίες είναι αρκετά σύντομες (από δύο έως έξι σελίδες η καθεμιά) κι έτσι οι μικροί αναγνώστες δεν θα δυσκολευτούν να τις ολοκληρώσουν.

Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μεγαλύτερους μαθητές (Ε’, Στ’) που ίσως καταφέρουν να εντοπίσουν περισσότερα μηνύματα πίσω από κάθε κείμενο, αν και θα μπορούσε να φανεί εξίσου ψυχαγωγικό και στα μικρότερα παιδιά.

Ιδιαίτερο έργο, που προσωπικά το βρήκα εξαιρετικά διασκεδαστικό και ενδιαφέρον. Οι ιστορίες είναι εντυπωσιακά αντισυμβατικές, ανατρεπτικές και συχνά αυτοαναιρούνται, ενώ οι πρωταγωνιστές, αντί να είναι προικισμένοι με ομορφιά και ηρωισμό όπως στα λαϊκά παραμύθια, είναι γεμάτοι παραξενιές, προβλήματα και βουτηγμένοι στη ματαίωση.

Το στοιχείο του σουρεαλισμού είναι έντονο (Ιονέσκο και Ροντάρι γωνία), και ενώ σε κάποια από τα διηγήματα μπορούμε να αναζητήσουμε βαθύτερα νοήματα και παράλληλες ερμηνείες, σε άλλα καλύτερα να μην το κάνουμε, καθώς η μόνη εξήγηση ίσως τελικά να είναι ένα απλό παιχνίδι του λόγου (π.χ. έχω μάτια μόνο για σένα).

Σε τέτοιες περιπτώσεις, κάπου τα σχόλια περιττεύουν... απολαύστε ξεκίνημα ιστορίας:
Μια φορά, ήταν ένας εξαιρετικός γάτος που νόμιζε πως είναι κότα κι ήξερε και να γαβγίζει. Τ' αφεντικά του, όμως, ήταν στριμμένοι άνθρωποι και δεν τον χώνευαν, παρ' όλο που τους έκανε ένα μεγάλο δίκροκο αυγό κάθε μέρα και φύλαγε κι όλη τη νύχτα το σπίτι απ' τους κλέφτες.

Το συγκεκριμένο βιβλίο μπορεί φυσικά να αξιοποιηθεί και στην τάξη, κυρίως στο μάθημα της Γλώσσας (μυθοπλασία και γραπτή έκφραση), με τους μαθητές να συμπληρώνουν και να συνεχίζουν τις όμορφες ιδέες της συγγραφέως. Έχουμε άλλωστε συναντήσει ολόκληρα παιδικά βιβλία που βασίζονται σε μια μόνο από τις ιδέες αυτές (βλ. Ο βασιλιάς Μοναχούλης με κεντρική ιδέα παρόμοια με το "ο Βασιλιάς, το φίδι και το ποντίκι"). Οι μαθητές, διαβάζοντας τις εξωφρενικές αυτές ιστορίες, ίσως μάλιστα νιώσουν απελευθερωμένοι και συνειδητοποιήσουν ότι ακόμα και η πιο τρελή ιδέα μπορεί να μετατραπεί σε μύθο με αξιώσεις, αν υποστηριχθεί και πλαισιωθεί σωστά.

Σε κάθε περίπτωση, καλό θα είναι κάποιος μεγαλύτερος να βρίσκεται κοντά στα παιδιά όταν διαβάζουν τις εν λόγω ιστορίες, ώστε να τους λύνει τυχόν απορίες και να εξηγήσει (όπως μπορεί και αν του ζητηθεί) κάποια δύσκολα ή ακατανόητα σημεία.

Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι η (αιρετική) ιστορία "Μια λεπτή οικογενειακή υπόθεση" απευθύνεται απροκάλυπτα σε ενηλίκους και περιέχει αναφορές σε πολιτικά γεγονότα της εποχής του 1981 (όταν και γράφτηκε), οπότε οι μικροί αναγνώστες πιθανότατα δεν θα την κατανοήσουν. Η ιστορία στο απόσπασμα δεν είναι η αγαπημένη μου, την επέλεξα όμως επειδή οι εκλογές πλησιάζουν.

Αξίες - Θέματα

Ανθρώπινες σχέσεις, Κοινωνία, Οικογένεια, Περιβάλλον, Φαντασία, Φιλαναγνωσία, κ.ά.

Εικονογράφηση

Απόσπασμα 

Μια φορά, ήταν ένας ωραίος πράσινος δεινόσαυρος που τον έλεγαν Μπούλη και ζούσε ολομόναχος. Στενοχωριόταν πολύ που δεν έβρισκε άλλο δεινόσαυρο να παίξει μαζί του και να του πει δυο κουβέντες, κι όλη μέρα τριγυρνούσε μελαγχολικά, αναστενάζοντας.

Κανένα από τα’ άλλα ζώα της ζούγκλας δεν του έκανε παρέα, γιατί επειδή τον έβλεπαν συνέχεια ολομόναχο, τον θεωρούσαν παράξενο.

Έτσι μονότονα περνούσε ο καιρός, μέχρι που κάποτε έφτασε η 4^η Ιουνίου. Εκείνη τη μέρα ο Μπούλης ήταν διπλά στενοχωρημένος, γιατί είχε τα γενέθλιά του.

Εκεί όμως που καθόταν γεμάτος θλίψη κι έτρωγε ολομόναχος την τούρτα του, ξαφνικά, μέσα από ένα κερασάκι ξεπετάχτηκε μια μικρή γλυκιά νεράιδα, πασαλειμμένη σοκολάτα!

«Ουφ!» είπε. «Ευχαριστώ που δε με κατάπιες! Αν έτρωγες πιο γρήγορα και με όραξη, δε θα προλάβαινα να βγω. Πώς σε λένε; Γιατί έχεις τόσο λυπημένο ύφος;»

Ο Μπούλης την κοίταζε κατάπληκτος.

«Με λένε Μπούλη, και στενοχωριέμαι γιατί είμαι ολομόναχος…», κατάφερε να ψελλίσει. «Να, αν είχα μερικούς δεινόσαυρους να παίξω, το ύφος μου θα ‘ταν καλύτερο…»

Η νεράιδα έμεινε για λίγο σκεφτική.

«Θα ήθελα πολύ να σε βοηθήσω», είπε, «αλλά είμαι καινούρια και δεν ξέρω να φτιάχνω δεινόσαυρους. Στάσου όμως! Θαρρώ πως κάτι μπορεί να γίνει! Θα σου κάνω, για τα γενέθλιά σου δώρο αυτό που λένε «χάρισμα του λόγου». Ωραία! Τώρα, από δω και πέρα θα μπορείς εύκολα, μόνο με τη συζήτηση, να πείσεις τον οποιονδήποτε πως είναι δεινόσαυρος! Έτσι θ’ αποκτήσεις όσους φίλους θέλεις. Φεύγω!»

«Ευχαριστώ, ευχαριστώ!» φώναξε συγκινημένος ο Μπούλης, αλλά η νεράιδα δεν τον άκουγε πια. Είχε μεταμορφώσει το κερασάκι σε αερόστατο, και πετούσε ψηλά στον ουρανό.

Ο Μπούλης αποτέλειωσε την τούρτα του, και μετά σηκώθηκε κι άρχισε να περπατά κεφάτος κι όλο αυτοπεποίθηση.

Το πρώτο ζώο που συνάντησε, ήταν ένα γουρούνι. «Ας δοκιμάσω λοιπόν αυτό το «χάρισμα του λόγου», σκέφτηκε ο Μπούλης και στάθηκε μπροστά στο γουρούνι εμποδίζοντάς το να προχωρήσει.

«Άκου εδώ, γουρούνι», είπε. «Έχεις ποτέ σκεφτεί πως αυτός που δεν έχει ιδανικά, είναι τελείως ζώο; Όλοι πρέπει να πιστεύουν σε κάτι, σε μια μεγάλη ιδέα… Όλοι πρέπει να έχουν υψηλούς στόχους και σκοπούς. Ένα γουρούνι δεν είναι τίποτα. Το μόνο που μπορεί να κάνει μόνο του, είναι μόνο να κυλιέται στο βούρκο. Ένας δεινόσαυρος όμως, είναι διαφορετικός. Αυτός έχει ιδανικά – ακριβώς, γιατί είναι δεινόσαυρος. Μόνο ένας δεινόσαυρος μπορεί να επηρεάσει την κοινωνικοοικονομική και πολιτικοπολιτιστική εξέλιξη, να ανατρέψει με την ουρά του το κατεστημένο, να περιφρονήσει τα σαρκοφάγα! Άκου εδώ, γουρούνι… Έχεις ποτέ σκεφτεί, πως ίσως ήρθε η ώρα να γίνεις και συ δεινόσαυρος;»

Το γουρούνι άκουγε μαγεμένο.

«Ποτέ δε μου έχουν μιλήσει έτσι…», είπε, «Ο λόγος σου με συγκλόνισε! Θέλω να σε ακολουθήσω. Από σήμερα θα είμαι κι εγώ φανατικός δεινόσαυρος!»

«Σε διορίζω Γενικό Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής!» είπε ικανοποιημένος ο Μπούλης, και μετά συνέχισε το δρόμο του, με τον οπαδό του να τον ακολουθεί από πίσω.

Σε λίγο καιρό, οι νέες ιδέες είχαν διαδοθεί παντού. Όλος ο τόπος αντηχούσε απ’ τα συνθήματα «Εμπρός για μια Δεινοσαυρική Τυραννοσαυρία!» και «Εμπρός για μια Πραγματική Ζούγκλα!»

Όλα τα ζώα είχα πια γίνει, λίγο πολύ, δεινόσαυροι: Άλλα από ιδεολογικές ανησυχίες, άλλα κατά τύχη, άλλα από πλήξη, κι άλλα με το ζόρι.

Ο Μπούλης, δεν έμενε τώρα ούτε μια στιγμή μονάχος.

Είχε φτάσει στο ζενίθ της δύναμης και της δόξας, κι είχε συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα μπροστινά του πόδια. Αλλά, βέβαια, μια τέτοια κατάσταση δεν ήταν δυνατόν να διαρκέσει για πάντα.

Ένα ωραίο πρωί, ο Μπούλης έπαθε κρίση μεγαλομανίας και τρελάθηκε τελείως. Μούγκρισε δυνατά δυο τρεις φορές, και μετά κατάπιε την ουρά του κι αυτοκτόνησε!

Μεγάλη αναταραχή δημιουργήθηκε, σε μερικές μέρες όμως όλα ξεχάστηκαν, κι η ζωή ξαναπήρε πάλι τον κανονικό της ρυθμό.

Πάντως, αυτό το τραγικό περιστατικό είχε σαν αποτέλεσμα, να μην υπάρχουν πια σχεδόν πουθενά πράσινοι δεινόσαυροι.

15 1/2 κάπως περίεργα παραμύθια