Η μηχανή στο υπόγειο

Υπόθεση

Αύγουστος στην άδεια Αθήνα και παρά τα γενέθλιά του, ο Ίωνας βαριέται αφόρητα. Οι γονείς του λείπουν συνεχώς και νιώθει μοναξιά, μέχρι που γνωρίζεται με τον Ανδρέα, έναν συνομήλικο γείτονα. Μαζί αρχίζουν να συζητάνε για το αγαπημένο τους θέμα, τους δεινοσαύρους, αλλά και το βιβλίο «Η Μηχανή του Χρόνου» του H.G. Wells. Σε μια τους εξερεύνηση στο υπόγειο της πολυκατοικίας, «ξεθάβουν» την παλιά μηχανή του παππού και επιχειρούν να ταξιδέψουν μαζί της, συγκρούονται όμως με τον τοίχο! Ξυπνούν σε ένα περίεργο νοσοκομείο, περιτριγυρισμένοι από αλλόκοτα πλάσματα με ουρές. Σύντομα θα διαπιστώσουν ότι έχουν κάνει ένα άλμα πίσω στην Ιουρασική περίοδο, ή μάλλον ότι έχουν απαχθεί από τους παρανθρώπους που ζουν σε αυτή! Θα καταφέρουν άραγε τα δύο παιδιά να γυρίσουν στις οικογένειές τους ή θα μείνουν για πάντα στην εποχή των δεινοσαύρων;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Κίρα Σίνου
Εικονογράφηση: Σόνια Μητραλιά
ISBN: 978-960-04-0539-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 1991 (επανέκδοση 2008)
Σελίδες: 220
Τιμή: περίπου 7 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ (εξαντλημένο)
Τάξεις: Ε', Στ'
Ακούστε ένα μικρό απόσπασμα με τη φωνή του Σταύρου Κώττα εδώ

Κριτική

Περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας και περιβαλλοντικών προβληματισμών, που απευθύνεται στους φίλους των δεινοσαύρων. Η γλώσσα της Σίνου είναι όπως πάντα απλή και καθημερινή, με λιτές περιγραφές και έκφραση σαφή. Η ιστορία όμως είναι αρκετά εκτενής και η δράση περιορίζεται μόλις στις τελευταίες σελίδες. Έτσι, τα περισσότερα από τα συνολικά 18 κεφάλαια (το καθένα με έκταση 8 - 30 σελίδων), αναλώνονται σε περιπλανήσεις των πρωταγωνιστών στο χώρο ενός άδειου νοσοκομείου, όπως και σε σκέψεις ή περιγραφές του προϊστορικού κόσμου στον οποίο έχουν βρεθεί. Η «κοιλιά» στην πλοκή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εικονογράφηση δεν εκμεταλλεύεται αρκετά το θέμα, δεν συμβάλλουν στην ξεκούραστη ανάγνωση. Δεδομένου μάλιστα του ότι η βιομηχανία του θεάματος έχει επενδύσει αρκετά στους δεινοσαύρους τα τελευταία 25 χρόνια, οι πιθανότητες το συγκεκριμένο βιβλίο να συγκινήσει τα σύγχρονα παιδιά είναι αρκετά περιορισμένες. Η μηχανή στο υπόγειο παραμένει ωστόσο μια κλασική ιστορία φαντασίας, από την οποία ο αναγνώστης μπορεί να κερδίσει κάποιες ευχάριστες στιγμές. Εμείς θα την προτείναμε περισσότερο σε παιδιά των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού.

Συνδυασμός φαντασίας και περιβαλλοντικών προβληματισμών

Κεφάλαια με μεγάλη έκταση που μπορεί να κουράσουν Η δράση συγκεντρώνεται στο τέλος του βιβλίου Εικονογράφηση που δύσκολα συγκινεί

Αξίες - Θέματα

Επιστήμη - Τεχνολογία, Προϊστορία, Δεινόσαυροι, Φαντασία, Φιλία, Ταξίδια

Εικονογράφηση
Παρότι παρούσα με 1-2 ολοσέλιδα σκίτσα ανά κεφάλαιο, μοιάζει να μην εκμεταλλεύεται αρκετά το θέμα, με αποτέλεσμα δύσκολα να μπορεί να συγκινήσει τα σύγχρονα παιδιά.

 

Απόσπασμα

- Εδώ είναι που αρχίζει η ιστορία μου, είπε η Τίσα και εγκαταστάθηκε στη φτωχική σκιά μιας κυκάδας ακουμπώντας την πλάτη της στο στρογγυλό σαν βαρέλι κορμό του δέντρου. Καθίστε και βολευτείτε, γιατί έχουμε αρκετά να πούμε. Θ’ αργήσω στη βάρδια μου, μα δεν πειράζει, αυτά που έχουμε να πούμε είναι πολύ σοβαρά. Καλά θα κάνετε λοιπόν να με ακούσετε προσεκτικά, πρόσθεσε, τελείως περιττά βέβαια, αφού τα δυο αγόρια είχαν κιόλας τεντώσει τ’ αυτιά τους.

Η Τίσα χάιδεψε αφηρημένη το κεφάλι του κυνόγναθου που καθόταν κοντά στα πόδια της και ξεκίνησε.

- Ο Σόμο σας είπε κιόλας ότι σας έχουμε φέρει από μια εποχή που εσείς ονομάζετε εικοστό αιώνα και που βρίσκεται για μας στο πολύ μακρινό μέλλον. Έγινε δηλαδή μια μεταφορά στο χρόνο και σας μεταφέραμε από τον Καινοζωικό στο Μεσοζωικό αιώνα και μάλιστα στην Ιουρασική περίοδο.

- Το καταλάβαμε, είπε ο Ανδρέας. Ξέρουμε πια πού βρισκόμαστε.

- Θυμάσαι, Ίωνα, συνέχισε η Τίσα, ότι αναρωτήθηκες τότε στα γενέθλιά σου, όταν σου χάρισε ο πατέρας σου εκείνο το βιβλίο για την ιστορία της Γης που τόσο σου άρεσε, πού θα βρισκόταν άραγε ο άνθρωπος αν δεν παρουσιάζονταν οι δεινόσαυροι και δεν εξαφάνιζαν τα παραθηλαστικά;

- Και συ πού το ξέρεις; Ρώτησε ξαφνιασμένος ο Ίωνας.

- Καταγράφηκε στην ταινία του χρόνου, που τη μελετήσαμε αφού σας φέραμε εδώ, εξήγησε σοβαρή η Τίσα. Ήταν σωστή αυτή η απορία σου. Αν δεν παρεμβαίνανε οι δεινόσαυροι η εξέλιξη των πρωτευόντων θηλαστικών και σε συνέχεια των ανθρώπων, θα ήταν οπωσδήποτε πολύ πιο γρήγορη. Μα προτού ακόμα τα παραθηλαστικά εξελιχθούν και γίνουν τα πρώτα πραγματικά θηλαστικά, απ’ αυτά είχε ξεκινήσει ένας άλλος κλάδος που κατέληξε σε μας, πες μας όπως θέλεις, τα ανθρωποειδή, τους ανθρώπους, δεν έχει σημασία.

- Παρανθρώπους, πέταξε την κουβέντα του ο Ανδρέας.

- Δεν έχω αντίρρηση. Ας πούμε πως είμαστε παράνθρωποι, χαμογέλασε η Τίσα.

- Αν δεν είχατε ουρές, δε θα διαφέρατε από μας καθόλου, είπε λίγο ντροπαλά ο Ίωνας.

- Δεν είναι η μόνη μας διαφορά, κούνησε το κεφάλι της η κοπέλα. Υπάρχουν πολλές διαφορές, αλλά και πολλές ομοιότητες. Πάντως εμείς, ζώντας στη δική μας εποχή, όχι μόνο φτάσαμε στο δικό σας πολιτιστικό επίπεδο, αλλά σας ξεπεράσαμε κιόλας σε πολλά, Θα σου πω άλλη φορά σε ποια σημεία. Κινδυνέψαμε όμως και μεις όταν εμφανίστηκαν οι δεινόσαυροι.

- Και πώς μπορέσατε και γλιτώσατε απ’ αυτούς; Ρώτησε ο Ανδρέας.

- Καταφύγαμε σ’ αυτό το νησί όπου δεν ήταν τόσο εύκολο στους δεινόσαυρους να φτάσουν. Όταν εγκατασταθήκαμε εδώ, οι πρόγονοί μας εν είχαν ακόμα τις τεχνικές, μα και γενικά τις γνώσεις που έχουμε σήμερα. Μόνον όταν βρέθηκαν εδώ σε ασφάλεια κατάφεραν να προοδεύσουν.

- Έλα τώρα, Τίσα, γέλασε ο Ανδρέας, κι αυτό το πετύχατε σ’ ένα τόσο δα νησάκι;

- Το νησάκι εκείνο τον καιρό δεν ήταν τόσο δα, όπως το λες εσύ. Η μορφή της Γης αλλάζει συνέχεια και στο Τριαδικό, όταν καταφύγαμε εδώ, η περιοχή αυτή δεν ήταν έτσι όπως τη βλέπεις τώρα που είμαστε πια στο Ιουρασικό. Το πέλαγος γύρω ήταν ανοιχτό και το νησί πολύ μεγαλύτερο. Σιγά σιγά όμως κομμάτια από το νησί καταποντίστηκαν και συνάμα τραβήχτηκε και η θάλασσα για να καταλήξει σ’ αυτούς τους στενούς όρμους. Τότε ήταν που οι τεχνικοί μας αναγκάστηκαν να κατασκευάσουν αυτόν τον γυάλινο τοίχο που μας προστατεύει από τους δεινόσαυρους.

- Μου επιτρέπεις να σε ρωτήσω κάτι, Τίσα, έκανε ο Ίωνας. Μου λες ότι φτάσατε σ’ ένα πολύ υψηλό πολιτιστικό επίπεδο. Είχατε καμιά πόλη τότε;

- Πόλη; Μόνο μία; Είχαμε πολλές πόλεις και χωριά.

- Και τι έγιναν; Οι παλαιοντολόγοι μας σκάβουν συνέχεια, μα ποτέ και πουθενά δε βρέθηκαν ερείπια από πόλεις που ν’ ανήκουν στο Ιουρασικό.

Δε σας είπα ότι εμείς, οι παράνθρωποι όπως μας είπες, του Τριαδικού και του Ιουρασικού αναγκαστήκαμε να περιοριστούμε σ’ αυτό το νησί; Για να καταλάβετε, παιδιά, πρέπει να ξέρετε ότι πολύ παλιά ολόκληρη η στεριά ήταν συγκεντρωμένη σε μία και μόνη ήπειρο, την Πανγαία. Σιγά σιγά η στεριά μετατοπιζόταν και κομματιαζόταν και χωρίστηκε σε δύο ηπείρους, τη Βορειοατλαντική, στα βόρεια και την Γκοντβάνα στα νότια. Η θάλασσα που τις χωρίζει και που βλέπετε τώρα μπροστά σας είναι η Τηθύς. Βρίσκεται περίπου στη θέση όπου είναι στην εποχή σας η Μεσόγειος, μόνο που είναι πολύ μεγαλύτερη. Πώς λοιπόν να βρουν οι παλαιοντολόγοι σας το νησί και τις πόλεις μας, αφού είναι καταποντισμένες και θαμμένες κάτω από τη Μεσόγειο; Μόνο αυτό το κομμάτι του νησιού μας αποτελεί σήμερα το υπέδαφος της στεριάς που εσείς ονομάζετε Αττική. Γι’ αυτό και προτιμήσαμε να φέρουμε εδώ ανθρώπους από την Αθήνα. Θα ήταν πιο εύκολη η χρονική μεταφορά τους.

- Μάλιστα, είπε σκεφτικός ο Ίωνας προσπαθώντας να χωνέψει τις εξηγήσεις της κοπέλας. Μπορεί δηλαδή να βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή κάτω ακριβώς από την πολυκατοικία μας;

 - Ή κάπου εκεί κοντά. Κατάλαβες λοιπόν τι θέλω να σας πω;

- Πήρα μια ιδέα, είπε ο Ίωνας, και ο Ανδρέας κούνησε κι εκείνος το κεφάλι του, μόλο που δεν τα είχε χωνέψει όλα.

- Αυτός είναι ο λόγος που δεν βρέθηκε μα ούτε και θα βρεθεί ποτέ τίποτα που θα σας δώσει να καταλάβετε ότι εσείς, οι άνθρωποι του Καινοζωικού αιώνα, δεν είστε οι πρώτοι άνθρωποι της Γης.

- Να κάνω και εγώ μια ερώτηση; είπε ο Ανδρέας. Είναι κάπως χοντρή, μα δε θέλω να σας προσβάλω.

- Λέγε, είπε η Τίσα και τον κοίταξε περίεργη και λίγο επιφυλακτική.

- Έχετε ουρά δηλαδή επειδή η καταγωγή σας είναι από τα παραθηλαστικά;

Η Τίσα τόσο ξαφνιάστηκε από την ερώτηση, που στην αρχή δεν την κατάλαβε. Τον κοίταξε σαστισμένη. Ύστερα όμως, όταν μπήκε στο νόημα, έβαλε τα γέλια.

Σου φαίνεται αστεία η ουρά μου; Δε σκέφτηκες ποτέ ότι και σεις μας φαίνεστε αστείοι γιατί δεν έχετε ουρά; ξέρω ότι τα πρωτεύοντα τις έχουν χάσει πολύ πριν παρουσιαστείτε εσείς οι άνθρωποι. Εμείς όμως διατηρήσαμε τις χοντρές ουρές των παραθηλαστικών. Και να σου πω κάτι, Ανδρέα; Εσείς χάνετε. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, αργά ή γρήγορα, έχετε προβλήματα με τη μέση ή με τα πόδια σας. Και φταίει ότι δεν έχετε παρά δυο πόδια για να στηρίξετε το σώμα σας. Αυτό είναι το τίμημα που πλήρωσε ο άνθρωπος για την όρθια στάση του. Ενώ εμείς, που έχουμε σαν τρίτο πόδι τις ουρές μας, δεν έχουμε ποτέ αυτά τα προβλήματα.

- Χάνουμε δηλαδή, που δεν έχουμε ουρές; ρώτησε ο Ίωνας προσπαθώντας να διατηρήσει τη σοβαρή του έκφραση.

Ο Ανδρέας όμως δεν μπόρεσε να κρατηθεί κι έσκασε στα γέλια.

- Φαντάζεσαι, Ίωνα, τον εαυτό σου με ουρά; έκλαιγε σχεδόν από τα πολλά γέλια κρατώντας την κοιλιά του. Ξέρεις τι χαριτωμένος θα είσαι; Οχ, βαστάτε με, θα πέσω.

- Εσένα σίγουρα θα σου πήγαινε πολύ καλά, είπε παγερά ο φίλος του.

Ξαφνικά ένιωσε πολύ θυμωμένος και με το χοντρό αστείο του Ανδρέα, αλλά και με την προσβολή που κάνανε δίχως να το θέλουν στην Τίσα, που πραγματικά δεν της άξιζε… Μα η κοπέλα δε φάνηκε να στενοχωριέται καθόλου, τόσο σίγουρη ήταν για τα πλεονεκτήματα της ουράς.

Σχόλια

Με αφορμή την φανταστική περιπέτεια του Ίωνα και του Ανδρέα, συμπληρώσαμε τη Γραμμή του Χρόνου με δύο τελευταίους πίνακες που επιχειρούν να καλύψουν τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από τον σχηματισμό της Γης μέχρι την Παλαιολιθική Περίοδο. Σχόλια και διορθώσεις, όπως πάντα ευπρόσδεκτα!

Χρήση στην τάξη

Οι παράνθρωποι έχουν καταφέρει με την τεχνολογία τους να δαμάσουν τον χρόνο. Ταξιδεύουν στο μέλλον και αόρατοι παρατηρούν τους πάντες. Όταν όμως ο Ίωνας και ο Ανδρέας ρωτούν τι θα συμβεί στη γη μετά την εποχή μας (σ. 140-1) η Τίσα (και μαζί και η συγγραφέας), αποφεύγουν να μας απαντήσουν. Τι πιστεύετε ότι θα βλέπαμε, αν καταφέρναμε να ταξιδέψουμε στο μέλλον αόρατοι;

Αν δεν ήταν καλοκαίρι, θα μπορούσαμε να ασχοληθούμε με κάποιες δεινοσαυρο-δραστηριότητες στην τάξη ή να περιηγηθούμε εικονικά σε μουσεία Φυσικής Ιστορίας για ν' απολαύσουμε από όσο πιο κοντά γίνεται, τα τεράστια θηρία του Ιουρασικού. Πατώντας στην εικόνα, θα μεταφερθείτε για μια βόλτα στο Smithsonian της Washington (ευχαριστούμε την αναπληρώτρια συνάδελφο Άννα για τον σύνδεσμο). Οι δεινόσαυροι σας περιμένουν υπομονετικά στον πρώτο όροφο!

Η μηχανή στο υπόγειο