Η Ιφιγένεια και ο καλικάντζαρος

Υπόθεση

Παραμονή Πρωτοχρονιάς στο σπίτι της γιαγιάς Σοφίας. Η Ιφιγένεια, μια λευκή παχουλή γατούλα που λατρεύει τις γιορτές, περιμένει πώς και πώς να συναντήσει τον Αϊ-Βασίλη! Αφήνει το παραθυράκι της σοφίτας ανοιχτό και προσπαθεί να κρατηθεί ξύπνια. Όμως ο ύπνος είναι πιο δυνατός και τα βλέφαρά της σιγά-σιγά κλείνουν. Τότε, βρίσκει ευκαιρία να μπει στο σπίτι ένας επισκέπτης απρόσκλητος και... καθόλου άγιος! Πρόκειται για τον Αταξίμ, τον σκανταλιάρη καλικάντζαρο, που αντί για δώρα, θέλει να φέρει αναστάτωση! Τι θα γίνει άραγε όταν η Ιφιγένεια τον υποδεχτεί θερμά σαν να ήταν ένα ξωτικό του Αϊ-Βασίλη;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Χρυσάνθη Τσιαμπαλή - Κελεπούρη
Εικονογράφηση: Αιμιλία Κονταίου
ISBN: 978-960-496-270-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2011
Σελίδες: 55
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'

Ευχαριστούμε τη συγγραφέα για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Μια μικρή χριστουγεννιάτικη ιστορία για τη δύναμη της καλοσύνης... και της καπατσοσύνης! Με γλώσσα απλή, σαφήνεια στην έκφραση και κείμενο κοντά στις 2000 λέξεις, το βιβλίο απευθύνεται κυρίως στους μαθητές των μικρών και μεσαίων τάξεων του Δημοτικού. Το χαριτωμένο δίδυμο των πρωταγωνιστών, η ζωντάνια των διαλόγων και οι ανατροπές δεν θα επιτρέψουν στους αναγνώστες να κουραστούν. Αντίθετα, με τη βοήθεια της πολύχρωμης εικονογράφησης, η συνάντηση της υπναλέας γατούλας με τον σκανταλιάρη διαβολάκο γίνεται διπλά διασκεδαστική, ψυχαγωγεί και μορφώνει. Το προτείνουμε σε μαθητές της Β', Γ' και Δ' δημοτικού αλλά και σε μεγαλύτερα παιδιά που αναζητούν ένα ευχάριστο ανάγνωσμα με γιορτινό θέμα.

Έξυπνη ιδέα  Χαριτωμένοι πρωταγωνιστές Εύκολη αξιοποίηση στην τάξη

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα, Ζωοφιλία, Παραμύθι, Γάτες, Πονηριά, Καλικάντζαροι

Εικονογράφηση
Πολύχρωμη και πανταχού παρούσα με ζωηρές ζωγραφιές που ενισχύουν τον παιχνιδιάρικο χαρακτήρα του κειμένου.

Απόσπασμα

Ήταν παραμονή Πρωτοχρονιάς. Στο μικρό σπίτι στην άκρη του χωριού, η γιαγιά Σοφία στόλιζε τη βασιλόπιτα και η Ιφιγένεια, η ολόλευκη παχουλή της γάτα, χουζούρευε δίπλα στο τζάκι. Λάτρευε τα Χριστούγεννα και την πρωτοχρονιά η Ιφιγένεια, κι είχε ένα μεγάλο όνειρο. 

Όχι να πέσει στα νύχια της ο μεγαλύτερος ποντικός του χωριού – αυτό θα ήταν εφιάλτης για την Ιφιγένεια!- ούτε να βρεθεί μπροστά της το μεγαλύτερο ψαροκόκαλο – αυτό την άφηνε αδιάφορη. Ήθελε να συναντήσει τον Αϊ-Βασίλη ή έστω κάποιο από τα ξωτικά του!

Πόσες παραμονές Πρωτοχρονιάς προσπάθησε να μείνει ξύπνια για να τους καλοδεχτεί! Όμως ποτέ δεν τα είχε καταφέρει, γιατί εκτός από ονειροπόλα ήταν και νυσταλέα… Όλο νύσταζε κι όλο κοιμόταν. Κι όσο κοιμόταν, τόσο νύσταζε… Και όταν πάλι δεν κοιμόταν, ονειρευόταν ξυπνητή έλκηθρα, Αϊ-Βασίληδες και ξωτικά…

Εντωμεταξύ, έξω στην αυλή μια παρέα είχε καταφτάσει…

- Λοιπόν, ας χωριστούμε, είπε ο Αταξίμ στους άλλους καλικάντζαρους.

Εγώ θα μπω στο σπιτάκι αυτό!

Μένει μόνη της μια γιαγιά.

Και πέρσι ήθελα να μπω

αλλά δεν πρόλαβα,

ο παπάς άγιασε τα νερά…

Μα φέτος όλα θα τα καταστρέψω,

όλα θα τα μπουρδουκλώσω,

και λόγο σε κανέναν δε θα δώσω!

Ραντεβού το βράδυ αργά,

κάτω απ’ τη μεγάλη ελιά!

συμπλήρωσε και πήδηξε στην αυλή.

- Να προσέχεις! Αν τα βρεις δύσκολα, να φύγεις από κει!

Να θυμάσαι τα περσινά,

που μας έπιασε εκείνη η γριά,

έριξε ξόρκια και μαγικά

και μας έμεινε κουσούρι

να μιλάμε τραγουδιστά

για τρία χρόνια στη σειρά!

Πόσο όμορφα ήταν τα φωτάκια στο χριστουγεννιάτικο δέντρο και τι ρυθμικά που αναβόσβηναν! Η Ιφιγένεια τα κοίταζε και ονειροπολούσε. Φανταζόταν τον Άγιο Βασίλη να φορτώνει το δώρο της στο έλκηθρο και να ξεκινά τη βόλτα του στον παγωμένο ουρανό. Τον φανταζόταν έπειτα να προσγειώνεται στη στέγη τους. Όχι, δε θα έμπαινε από την καμινάδα! Το τζάκι ήταν αναμμένο, θα τσουρουφλιζόταν… Του είχε αφήσει εκείνη το παραθυράκι της σοφίτας λιγάκι, τόσο δα, ανοιχτό.

Του το είχε γράψει και στο γράμμα:

«Πρόσεχε, Άγιε Βασίλη, μην κατέβεις από το τζάκι! Από το παραθυράκι της σοφίτας να μπεις, θα το αφήσω λιγάκι ανοιχτό για σένα».

Ένα πλατύ χασμουρητό έκανε τα μεγάλα πράσινα μάτια της να δακρύσουν. Είχε νυστάξει. Ήταν και αυτά τα φωτάκια… Έτσι που αναβόσβηναν τη νανούριζαν κι εκείνη δεν ήθελε πολύ για να το ρίξει στον ύπνο… Έπειτα ήρθε ένα δεύτερο χασμουρητό και τα βλέφαρά της άρχισαν να κλείνουν αργά, καθώς η ζεστασιά από το τζάκι την αγκάλιαζε.

Μα λίγο προτού παραδοθεί στην αγκαλιά του Μορφέα, κάτι κουνήθηκε στα κλαδιά του χριστουγεννιάτικου δέντρου και μαζί του κουνήθηκαν κι όλα τα στολίδια. Η Ιφιγένεια τινάχτηκε πάνω και άνοιξε διάπλατα τα μάτια της. Τέντωσε καλά τα μυτερά αυτιά της και περπάτησε αθόρυβα ως το δέντρο. Κοίταξε παραξενεμένη τα κλαδιά του απ’ την κορυφή ως τη βάση και τότε, εντελώς απρόσμενα, ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με έναν καλικάντζαρο!

Για λίγο έμειναν να κοιτάζονται κι οι δυο ασάλευτοι κι εκεί που θα ‘λεγες πως η Ιφιγένεια θα λιποθυμούσε από την τρομάρα, ξαφνικά τα μάτια της έλαμψαν και ένα χαμόγελο ζωγραφίστηκε στο ολόλευκο πρόσωπό της.

- Ώστε ήρθες;

Ο καλικάντζαρος έριξε μια ματιά τριγύρω.

- Σ’ εμένα… μιλάς;

- Σ’ εσένα! Να ήξερες με τι λαχτάρα σε περίμενα!

- Εμένα; έκανε έκπληκτος ο Αταξίμ.

- Εσένα βέβαια, ή κάποιον από τους φίλους, τα άλλα ξωτικά του Αϊ – Βασίλη. «Ιφιγένεια», έλεγα στον εαυτό μου, «κάνε υπομονή, κάποτε θα έρθει!» Μονάχα που σε φανταζόμουν λιγάκι διαφορετικό… λιγάκι πιο λευκό, πιο παχουλό, σίγουρα πιο καθαρό… Σαν ένα μικρό Αϊ-Βασίλη, ας πούμε.

Σχόλιο

Ανάμεσα στους δυο πρωταγωνιστές, τη γατούλα και τον διαβολάκο, διεξάγεται ένας περίεργος αγώνας χαρακτήρων, που θα μπορούσε να αναλυθεί και σε επίπεδο φύλων. Η Ιφιγένεια, λευκή και παχουλή, εκπρόσωπος των θηλυκών, καταφέρνει με διπλωματία και πονηριά να πετύχει τον στόχο της, ακόμα κι αν στην πορεία χρειάζεται να αλλάζει τακτικές. Από την άλλη, ο κουτοπόνηρος Αταξίμ, ως εκπρόσωπος του "ισχυρού" φύλου, βρισκόμενος διαρκώς ένα βήμα πίσω (αφού γνωρίζει ό,τι και ο αναγνώστης) και έχοντας ήδη βεβαρυμένο ιστορικό (αυτός και οι φίλοι του εκδιώχθηκαν τον προηγούμενο χρόνο από τη γιαγιά), υφίσταται την μία ήττα μετά την άλλη, και βρίσκεται τελικά να υποχωρεί όπως-όπως.

Μια άλλη οπτική για να δούμε την ιστορία, είναι εκείνη που αναφέρεται εδώ από τον Valentino, τον σκηνοθέτη-σκηνογράφο που επιμελήθηκε τη διασκευή του έργου όταν ανέβηκε ως θεατρικό από το Μικρό Θέατρο της Λάρισας. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει, ο σκανταλιάρης καλικάντζαρος που χάρη στην Ιφιγένεια αρχίζει αντί για ζημιές να βοηθάει, αντιπροσωπεύει έναν χαρακτήρα ανθρώπου που με προσπάθεια και λίγη εξωτερική βοήθεια αποφασίζει να βελτιωθεί.

Χρήση στην Τάξη

Στην τάξη μας, μπορούμε να μιλήσουμε για τις δοξασίες που συνοδεύουν το 12ήμερο των Χριστουγέννων (δείτε και εδώ) και συγκεκριμένα για τους καλικάντζαρους, διαβάζοντας ταυτόχρονα κι άλλα παιδικά κείμενα που αναφέρονται σ' αυτούς, όπως το διήγημα τα Τσιλικροτά, ή το Η Κάλλω κι οι καλικάντζαροι.

Καθώς οι ήρωες του βιβλίου είναι πολύ χαριτωμένοι και η γλώσσα του κειμένου απλή και ζωντανή, μπορούμε και εμείς να αναπαραστήσουμε στην τάξη κάποια από τα επεισόδια. Αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος, η προσθήκη στοιχείων όπως π.χ. χριστουγεννιάτικων ήχων από το σπίτι της γιαγιάς Σοφίας, μουσικής στα ποιηματάκια των καλικάντζαρων, απόδοση των άψυχων αντικειμένων με παιδιά σε διάφορες στάσεις κλπ. θα κάνει την εμπειρία ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. 

Επιπλέον, αν το τμήμα μας είναι εξοικειωμένο με το θεατρικό παιχνίδι, μπορούμε την ώρα των διαλόγων να επέμβουμε σαν σκηνοθέτες, "εξαναγκάζοντας" τους ηθοποιούς σε διασκεδαστικούς αυτοσχεδιασμούς: ζητάμε από την Ιφιγένεια να κάνει "μιάου" κάθε τρεις λέξεις, από τον Αταξίμ να μιλάει με κλειστή μύτη σαν να είναι κρυωμένος, καλούμε το κοινό να δώσει άσχετες λέξεις που οι ηθοποιοί πρέπει να ταιριάξουν στα λόγια τους, παρουσιάζουμε απρόσμενες καταστάσεις που επηρεάζουν τις εξελίξεις όπως π.χ. "η γιαγιά Σοφία μόλις εμφανίστηκε στην πόρτα!", κτλ.

Στο δικό μας σχολείο, το βιβλίο μάς ενέπνευσε να παίξουμε με τα παιδιά της Β' τάξης ένα παιχνίδι παρατηρητικότητας, συνεργασίας και... σκανταλιάς, που ονομάσαμε "Ξωτικά και Καλικάντζαροι". Οι μαθητές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες των τριών ατόμων και παρατήρησαν για ένα λεπτό ένα «στρωμένο γιορτινό τραπέζι» (θρανίο με χριστουγεννιάτικο ντεκόρ που ετοίμασε ο δάσκαλος). Τα Ξωτικά βγήκαν από την αίθουσα και οι Καλικάντζαροι (φορώντας πολύχρωμες κάλτσες στα χέρια) κατάφεραν στο μόλις μισό λεπτό που τους διατέθηκε, να φέρουν τα πάνω - κάτω! Έπειτα ήρθε η σειρά των Ξωτικών του Αϊ-Βασίλη να αναλάβουν δράση και μέσα σε δύο λεπτά να ξαναστήσουν το σκηνικό όσο καλύτερα μπορούσαν, ώστε να μοιάζει με το αρχικό. Αφού η διαδικασία ολοκληρώθηκε, οι ομάδες άλλαξαν ρόλους κι έτσι όλα τα παιδιά πέρασαν από τα δύο στάδια.

 

Κλείνοντας, να ενημερώσουμε όσους τυχερούς γονείς και εκπαιδευτικούς ζουν στην πόλη της Ρόδου, ότι από σήμερα 8 Δεκεμβρίου και μέχρι τις 19 του μήνα, μπορούν να επισκέπτονται το Καλικαντζαροχωριό στο Διεθνές Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών Ρόδου και να παρακολουθούν το χριστουγεννιάτικο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, Α' και Β' τάξης. Περισσότερες πληροφορίες στα τηλ. 22410 32510 και 32520.

Η Ιφιγένεια και ο καλικάντζαρος