Για όλα φταίει ο κουραμπιές

Υπόθεση
Συλλογή 10 διηγημάτων με θέμα τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Οι τίτλοι και οι υποθέσεις συνοπτικά:

1. Παραμονή Πρωτοχρονιάς: Ο Στέλιος ανυπομονεί και ρωτάει συνέχεια τη μαμά, τον μπαμπά, τον παππού και τη γιαγιά, πότε θα 'ρθει ο Άγιος Βασίλης. Αργά το βράδυ, σηκώνεται κρυφά από το κρεβάτι του και πηγαίνει στο σαλόνι, όπου κάθεται και περιμένει. Το επόμενο πρωί βρίσκει τον μικρό να κοιμάται στο χαλάκι και τις κάλτσες γεμάτες δώρα!

2. Το ξεχασμένο καμπανάκι: Οι γιορτές μόλις έχουν περάσει και μια αδέσποτη γάτα βρίσκει σ' ένα πεταμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο ένα μικρό καμπανάκι, που θα γίνει το ιδανικό δώρο για το πάρτι γενεθλίων της φίλης της!

3. Απόψε θέλω να χορέψω: Ένα μικρό αστέρι αρχίζει να χορεύει και ξυπνάει τους αγγέλους και την κοιμισμένη φύση. Όταν μετά από λίγο πέφτει, γεμίζει τον ουρανό με τη χρυσόσκονή του. Η Αφροδίτη και η Κατερίνα θα τη χρησιμοποιήσουν για να ζωγραφίσουν ένα αστέρι για τη γιαγιά τους.

4. Η βασίλισσα του χιονιού: Η οικογένεια Ζαχαριάδη αποφασίζει να περάσει την πρωτοχρονιά με τον παππού και τη γιαγιά. Η Βάλια εμπνέεται από ένα παραμύθι και όταν η γιαγιά πέφτει για ύπνο, πασπαλίζει ολόκληρο το σπίτι με ζάχαρη άχνη!

5. Ένα πρωτότυπο δώρο: Μετά από ένα δυνατό σουτ, η μπότα του Αλέξανδρου πετάει στα ουράνια και προσγειώνεται σ' ένα χωράφι. Έναν χρόνο αργότερα, μέσα της έχει φυτρώσει ένα όμορφο χριστολούλουδο. Είναι καιρός ο ιδιοκτήτης της να την ξαναβρεί και να την επιστρέψει σπίτι ως ένα υπέροχο δώρο.

6. Η ιστορία μιας κάλτσας: Ο αέρας φυσάει δυνατά και η κάλτσα του Λεωνίδα φεύγει από την απλώστρα, για να βρεθεί κρεμασμένη στο κλαρί μιας λεμονιάς. Εκεί θα την βρει ένα κανελί γατάκι που θα χωθεί κατά λάθος μέσα της. Είναι ακριβώς το δώρο που ζήτησε ο Λεωνίδας από τον Αϊ-Βασίλη!

7. Η ιστορία της κόκκινης κάλτσας: Η κάλτσα της αδελφής του Λεωνίδα, της Κλεοπάτρας, κατάγεται από την ίδια απλώστρα, αλλά ακολουθεί διαφορετικό δρομολόγιο. Πετάει μακριά, έξω απ' την πόλη και φτάνει στο καλυβάκι ενός βοσκού μέσα στα βουνά. Από ψηλά παρατηρεί ένα αγόρι να ετοιμάζει τη βασιλόπιτα μαζί με τη μητέρα του. Το παιδί στεναχωριέται που ο άγιος Βασίλης δεν μπορεί να φτάσει μέχρι το σπιτάκι τους. Η έκπληξή του όταν την άλλη μέρα θα αντικρίσει την κόκκινη κάλτσα γεμάτη δώρα, θα είναι μεγάλη. 

8. Για όλα φταίει ο κουραμπιές: Ο Τιμολέων είναι ένα ποντίκι που ζει στο σπίτι της γιαγιάς Αγαθής. Η μυρωδιά από τους κουραμπιέδες που ψήνονται, τον κάνει να αψηφήσει τους κινδύνους και να βγει από την τρύπα του. Καθώς εξερευνά το χριστουγεννιάτικο δέντρο, θα συναντήσει ένα καφέ ποντικάκι που παρότι είναι στολίδι, θα γίνει ο καλύτερός του φίλος. Μαζί θα απολαύσουν ένα σωρό κουραμπιέδες και θα σώσουν τη βασιλόπιτα της γιαγιάς από βέβαιο έγκαυμα! 

9. Πού είναι το φλουρί; Η οικογένεια του κυρίου Λαγού περιμένει τα πεθερικά και την οικογένεια της αδερφής της γυναίκας του για να γιορτάσουν όλοι μαζί το βράδυ της Πρωτοχρονιάς. Όλα μοιάζουν έτοιμα, όταν ξαφνικά διαπιστώνουν πως... το φλουρί για τη βασιλόπιτα έχει εξαφανιστεί! Ποια λύση θα βρει η γιαγιά ώστε να διώξει τη στεναχώρια από τα μάτια των παιδιών;

10. Ένα δώρο για τον Αϊ-Βασίλη: Παραμονή Πρωτοχρονιάς και τα παιδιά της λαγουδοοικογένειας ετοιμάζουν τα δώρα τους για τον Αϊ-Βασίλη που θα έρθει το βράδυ. Ο Βελούδης θέλει να του χαρίσει κάτι ιδιαίτερο, κι έτσι βγαίνει έξω στο χιόνι για να αναζητήσει ένα φρέσκο καρότο! Για καλή του τύχη, θα συναντήσει έναν χιονάνθρωπο που δεν συμπαθεί την καροτένια του μύτη! 

Χαρακτηριστικά 

Εκδότης: Καστανιώτης

Συγγραφέας: Τασούλα Δ. Τσιλιμένη
Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
ISBN: 960-03-2912-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2000
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 12 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ' 

Κριτική

Συλλογή από δέκα γιορτινά διηγήματα γραμμένα με την παλιά συνταγή της απλότητας και της αγάπης. Mε σύνταξη που δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και σαφήνεια στην έκφραση, ακόμα και λιγότερο έμπειροι αναγνώστες μπορούν να διαβάσουν τις ιστορίες του βιβλίου. Η έκταση κάθε μιας κυμαίνεται μεταξύ μόλις 3 και 5 σελίδων, το στήσιμο του κειμένου (μέγεθος στοιχείων, στοίχιση, κλπ.) παραπέμπει σε παιδιά 8-9 ετών, ενώ η εικονογράφηση δίνει μια όμορφη ολοσέλιδη ζωγραφιά στο ξεκίνημα κάθε διηγήματος. Οι χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν, αποπνέουν έναν αέρα αθωότητας και γενικά η καλοσύνη είναι διάχυτη,  η δυστυχία απουσιάζει και κανείς δεν επιδιώκει να βλάψει κανέναν. Η απλότητα στα θέματα και την πλοκή, ίσως κουράσει κάποιους μεγαλύτερους μαθητές. Εμείς προτείνουμε το βιβλίο κυρίως σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού, ενώ πιθανότατα θα χαρούν να το διαβάσουν και κάποιοι μικρότεροι που νιώθουν εξοικειωμένοι με την ανάγνωση.

Απλή γλώσσα, αθωότητα χαρακτήρων Προσεγμένη έκδοση, μεγάλο μέγεθος, σκληρό εξώφυλλο

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα, Παραμύθι, Φιλία, Ζωοφιλία, Οικογένεια

Εικονογράφηση

Οι ζωγραφιές από το χέρι του Σπύρου Γούση στην πρώτη σελίδα κάθε κεφαλαίου, απεικονίζουν τους πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες, δίνουν χρώμα στο κείμενο και κάνουν την ανάγνωση πιο ευχάριστη.

 Απόσπασμα

«Ξέρεις, μαμά, εγώ όταν μεγαλώσω, θα γίνω ποδοσφαιριστής!» είπε ο Αλέξανδρος γυρίζοντας το μεσημέρι από το σχολείο.

«Και πώς το αποφάσισες;» ρώτησε η μαμά που ετοίμαζε το τραπέζι.

«Να, σήμερα στο διάλειμμα κλότσησα τόσο δυνατά τη μπάλα, που όλοι φώναξαν “Ιιιιιιιι…” Μόνο η κυρία είπε “Ααααα…”»

«Είδες πόση δύναμη σου δίνει το γάλα!» είπε η μαμά του Αλέξανδρου καθώς έκοβε τη σαλάτα.

«Και ξέρεις και τι άλλο είπε η κυρία, μαμά; Είπε: “Να δούμε πώς θα ξεμπλέξεις με τη μαμά σου το μεσημέρι, Αλέξανδρε”».

«Και γιατί το είπε αυτό;» ρώτησε περίεργη η μαμά.

«Χμμ…»

Ο Αλέξανδρος ξερόβηξε, ήπιε μια γουλιά νερό και συνέχισε: «Γιατί η κλοτσιά ήταν τόσο δυνατή και έστειλε τόσο μακριά την μπάλα, μα τόσο μακριά… Αλλά μαζί της έστειλε και την… μπότα μου».

Η μαμά γύρισε απότομα. Κοίταξε τον Αλέξανδρο. Τα πόδια του ήταν κρυμμένα κάτω από το τραπεζομάντιλο. Έσκυψε σιγά σιγά και…

«Ααααα» ξεφώνισε η μαμά.

«Είδες! Σαν την κυρία έκανες κι εσύ! Αααα…»

«Και πού είναι η μπότα, Αλέξανδρε;» ρώτησε η μαμά.

«Ποιος ξέρει! Όσο κι αν ψάξαμε τριγύρω, δεν τη βρήκαμε!» είπε ο Αλέξανδρος κι άρχισε να τρώει τις ζεστές πατάτες που σερβίρισε η μαμά.

Ο Αλέξανδρος σκεφτόταν τη δυνατή κλοτσιά που έριξε. Σκεφτόταν βέβαια και την μπότα του. Τι να ‘χει απογίνει;

Η πράσινη μπότα του Αλέξανδρου ένιωσε να τινάζεται στα σύννεφα. Για μια στιγμή είδε τα παιδιά με τη δασκάλα που όλο μίκραιναν, καθώς εκείνη πήγαινε όλο και πιο ψηλά.

Ένιωσε να ζαλίζεται.

«Ιιιιι…» έκανε κι έκλεισε τα μάτια της.

Όταν τα άνοιξε, είδε πως είχε προσγειωθεί σ’ ένα χωράφι δίπλα στο μεγάλο δρόμο.

«Και τώρα; Τι θα κάνω εγώ εδώ στην ερημιά μόνη μου;» αναρωτήθηκε.

Σβιιιν, σβιιιν, έκαναν τα αυτοκίνητα στο μεγάλο δρόμο. Σε λίγο πέρασε από κει και το λεωφορείο που μετέφερε τα παιδιά στο σχολείο. Να κι ο Αλέξανδρος πίσω από το τρίτο τζάμι. Κανείς τους όμως δεν είδε την μπότα!

Ο καιρός κυλούσε. Ο αέρας όσο πήγαινε και φύσαγε δυνατότερα, το κρύο δυνάμωνε. Έπεσαν και τα τελευταία φύλλα της αμυγδαλιάς που βρισκόταν λίγο πι κει. Μια μέρα ο αέρας έφερε στην μπότα επισκέπτες. Ήταν μια παρέα από μικροσκοπικούς σπόρους, που ήρθαν και φώλιασαν στο βάθος της. Ήταν όμως τόσο ήσυχοι. Ούτε που την ενόχλησαν καθόλου. Μια άλλη μέρα ο αέρας φυσούσε τόσο δυνατά, που ένα παχύ στρώμα από χώμα ήρθε να κάνει συντροφιά στους σπόρους.

«Γκουχ, γκουχ», έβηξε στην αρχή η μπότα, αλλά μετά το συνήθισε.

Ιδιαίτερα χάρηκε η μπότα όταν μια μέρα την επισκέφτηκε η κυρα-βροχή. Την έκανε να αστράφτει και να μοιάζει σαν καινούρια. Ένα πρωί ξύπνησε κι είδε πως όλα τριγύρω ήταν κάτασπρα.

«Χιόνι!» φώναξε η μπότα χαρούμενη.

Μα η φωνή της δεν ακούστηκε! Ήταν αλήθεια πως τελευταία ένιωθε πως κάτι της έφραζε το λαιμό. Η μπότα κοίταζε γύρω της και θαύμαζε. Όταν ο ήλιος κόντευε στη μέση του ουρανού, άκουσε φωνές να πλησιάζουν. Ήταν τα παιδιά του σχολείου. Να ο Λεωνίδας, η Δανάη, ο Γρηγόρης, η Αλίκη… Φορούσαν όλα κασκόλ, γάντια και σκουφιά. Έτρεχαν κι έπαιζαν χιονοπόλεμο.

γεράνι σε παλιά μπότα (πηγή)

Σχόλιο

Πολύ θα θέλαμε να θεωρήσουμε ότι το χριστουγεννιάτικο γλυκό του τίτλου αποτελεί συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις ιστορίες της συλλογής, όμως μόλις οι μισές από αυτές περιέχουν κάτι σχετικό. Συγκεκριμένα, στο πρώτο διήγημα, ένας δαγκωμένος κουραμπιές μας κλείνει το μάτι και αφήνει υπονοούμενα για το ότι ο Αϊ-Βασίλης πέρασε στ' αλήθεια από το σαλόνι του μικρού Στέλιου. Στο δεύτερο, ο κύριος Γιάννης ανοίγει το σκηνικό μασουλώντας έναν κουραμπιέ. Στο τέταρτο κυριαρχεί ένα βασικό συστατικό του γλυκού, η άχνη ζάχαρη, με την οποία η Βάλια γεμίζει το σπίτι της γιαγιάς. Και τέλος στο όγδοο, μια πιατέλα με κουραμπιέδες σε σχήμα αστεριού βρίσκεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος.

Για τους φίλους των μαθηματικών, το παρατηρητήριο κουραμπιέδων επισημαίνει ότι το γλυκό εμφανίζεται στα διηγήματα με αριθμό 1,2,4,8... διαμορφώνοντας μια γεωμετρική πρόοδο με λόγο 2. Πόσες ιστορίες έπρεπε να περιέχει το βιβλίο για να συναντήσουμε κουραμπιέ μια ακόμα φορά;

Χρήση στην τάξη

Αρκετά είναι τα κείμενα που εμπνέουν με το θέμα τους για δραστηριότητες στην τάξη. Αν, για παράδειγμα, επιλέξουμε το κείμενο του αποσπάσματος και την εικόνα που το συνοδεύει, έχουμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε για την επέμβαση της φύσης στις ανθρώπινες δημιουργίες (φωτογραφίες π.χ. σε αυτό το άρθρο) ή να δημιουργήσουμε με τους μαθητές μας μικρά ανθοδοχεία που θα μας θυμίζουν την μπότα του Αλέξανδρου. Χρησιμοποιώντας απλά υλικά όπως:

• ένα κομμάτι από παλιό καλσόν
• μπαμπάκι σε μέγεθος γροθιάς
• σπόρους γρασιδιού ή φακές
• λαστιχάκια
• μάτια και στόμα από υλικά που μας περισσεύουν
• ένα πολύχρωμο ποτήρι

μπορούμε εύκολα να κατασκευάσουμε γρασιδοκέφαλους που ανθίζουν γρήγορα και δίνουν χρώμα στην αίθουσα. Οδηγίες για την κατασκευή τους, μπορείτε να βρείτε στο παραπάνω βίντεο.

Στη δική μας τάξη, τιμώντας το εορταστικό κλίμα των ημερών, προτιμήσαμε να επικεντρωθούμε στον τίτλο του βιβλίου. Με τη βοήθεια σιροπιού σοκολάτας, οι μαθητές διαμόρφωσαν χαρακτηριστικά προσώπου στα κουραμπιεδάκια, δίνοντάς τους χαρακτήρα και ανθρώπινη μιλιά. Εξυπακούεται ότι αφού ολοκληρώθηκε η δραστηριότητα, οι ζαχαρένιοι ηθοποιοί έφυγαν για περιοδεία στα στομάχια μας! Καλές γιορτές σε όλους!

Για όλα φταίει ο κουραμπιές