Το παγκάκι που ήθελε να γίνει βάρκα

Υπόθεση

Ένα παγκάκι στην προκυμαία έχει βαρεθεί την καθημερινότητά του και αποφασίζει να πέσει στη θάλασσα και να γίνει βάρκα. Μόλις όμως καταφέρνει να μπει στο νερό, το βάρος του το τραβάει στον βυθό! Όταν γεμάτα περιέργεια τα ψάρια το πλησιάζουν, προσπαθεί να τους εξηγήσει τη χρησιμότητά του και τότε συνειδητοποιεί για πρώτη φορά πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του στον κόσμο. Σύντομα, τα πλάσματα της θάλασσας αρχίζουν να τσακώνονται ποιο θα πρωτοκαθίσει επάνω του... εκείνο όμως, καταφέρνει να τα βάλει σε τάξη όλα τους. Ακόμα και τον άγριο καρχαρία, που τελικά αποδεικνύεται πολύ ευαίσθητος και δέχεται να σεβαστεί την ελεύθερη ζώνη και το συμφωνημένο ωράριο. Όταν φτάνει η ώρα το παγκάκι να γυρίσει στην αρχική του θέση, έχει αποκτήσει εκτός από αυτοπεποίθηση και ένα σωρό νέους φίλους!

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Μεταίχμιο
Συγγραφέας: Εύα Ιεροπούλου
Εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου
ISBN: 978-960-501-990-7
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 5 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ  
Τάξεις: A', B'

Κριτική 

Ευχάριστο καλοκαιρινό διήγημα 2000 περίπου λέξεων από τη σειρά διαβάζω ιστορίες, που μας θυμίζει τη σημασία των κανόνων, του αυτοσεβασμού αλλά και της φιλίας. Με γλώσσα απλή και μεγάλα τυπογραφικά, το βιβλίο απευθύνεται στους νέους αναγνώστες των πρώτων τάξεων του δημοτικού, που σιγά σιγά βάζουν πλώρη για λίγο μεγαλύτερα κείμενα. Χωρισμός σε κεφάλαια δεν υπάρχει, αν και μπορούμε να διακρίνουμε νοηματικά ορισμένα βασικά μέρη (εισαγωγή, γνωριμία με τον βυθό, αποχωρισμός, νέα αρχή). Η απλή, μεικτής τεχνικής εικονογράφηση, συνοδεύει κάθε σελίδα και γεμίζει το κείμενο με χρώμα, συμβάλλοντας στην ξεκούραστη ανάγνωση. Το βιβλίο προτείνεται σε μαθητές των δύο πρώτων τάξεων του δημοτικού, που αναζητούν ένα ευχάριστο ανάγνωσμα για τις διακοπές τους. 

Απλή γραφή Ωφέλιμες αξίες

Αξίες - Θέματα

Ζωοφιλία, Κανόνες, Διάλογος, Δημοκρατία, Παραμύθι

Εικονογράφηση

Πανταχού παρούσα, με σχέδια επεξεργασμένα σε υπολογιστή και φωτεινά χρώματα που κάνουν την ανάγνωση του βιβλίου πιο ξεκούραστη. 

το φως του φεγγαριού δεν πέφτει σωστά σ' ένα από τα δέντρα... μπορείτε να βρείτε ποιο είναι;

Απόσπασμα

- Ωραία, είπαν ο ροφός και η πέρκα και το σημείωσαν. Οχτώ με δέκα εμείς.

- Δέκα με δώδεκα η χελώνα, το χταπόδι και ο ιππόκαμπος.

- Θα χωρέσουμε; Απόρησε το χταπόδι. Έχω και τόσα πόδια!

- Θα στριμωχτείτε λιγάκι, αλλά τι να κάνουμε; Είπε το παγκάκι. Πρέπει να βολευτούν όλοι. Δώδεκα με δύο το μπαρμπούνι, οι σαρδέλες και οι γαύροι. Δύο με τέσσερις…

- Δύο με τέσσερις θα κάθεται ο καρχαρίας! Ακούστηκε μια βροντερή φωνή. Και επίσης τέσσερις με έξι και έξι με οχτώ και οχτώ με δέκα! Αυτό το παγκάκι είναι δικό μου. Και φύγετε όλοι, μη σας φάω!!

- Ααααα!!! Τσίριξαν ψάρια και θαλασσινά μαζί και κρύφτηκαν πίσω από το παγκάκι.

- Αρχίσαμε πάλι, είπε αναστενάζοντας το παγκάκι. Άντε να τα εξηγώ απ’ την αρχή!

- Δε χρειάζεται να εξηγήσεις τίποτα, είπε με βροντερή φωνή ο καρχαρίας, και όλοι πάγωσαν από τον φόβο. Θα φύγουν όλοι και θα κάθομαι μόνο εγώ!

- Δεν κατάλαβες, είπε το παγκάκι. Εσύ θα φύγεις και θα καθίσουν όλοι οι άλλοι.

- Γιατί; Ρώτησε απορημένος ο καρχαρίας.

- Γιατί εδώ κάθονται όλοι με τη σειρά, αυτή είναι η συμφωνία. Όποιος δε θέλει φεύγει.

- Ναι, αλλά εγώ μπορώ, άμα θέλω, να τους φάω όλους και να μείνω μόνος μου. Και να κάθομαι όλη μέρα.

- Επίσης πρέπει να σου πω ότι σ’ αυτή την περιοχή δεν επιτρέπονται οι φωνές, οι καβγάδες και οι φασαρίες, και κανένας δεν πειράζει κανέναν, είπε το παγκάκι κάπως πιο αυστηρά. Και κυρίως κανένας δεν τρώει τον άλλο. Κατάλαβες;

- Ναι, μα εμένα η δουλειά μου είναι να τρώω τους άλλους! Διαμαρτυρήθηκε ο καρχαρίας.

- Τότε δεν μπορείς να έρχεσαι εδώ, είπε το παγκάκι. Εδώ είναι ελεύθερη ζώνη. Όποιος έρχεται εδώ συμφωνεί να μην πειράζει κανέναν.

- Εντάξει τότε, είπε ο καρχαρίας. Αφού είναι ελεύθερη ζώνη, δε θα πειράξω κανέναν, ούτε θα φάω κανέναν. Να καθίσω τώρα;

- Όταν έρθει η σειρά σου, είπε το παγκάκι. Τώρα θα καθίσουν η γαρίδα, ο κάβουρας και το καλαμάρι. Μετά τα στρείδια, τα μύδια και οι γόπες. Και μετά εσύ.

- Μόνος μου; Είπε ο καρχαρίας με παράπονο.

- Ποιος θέλει να καθίσει μαζί του; Ρώτησε το παγκάκι.

Ο καρχαρίας κοίταξε γύρω γύρω, αλλά όλοι κοιτούσαν αλλού.

- Είσαι και μεγαλούτσικος, προσπάθησε να τα βολέψει το παγκάκι. Ποιος θα χωρέσει μαζί σου;

- Ναι, αλλά όλοι οι άλλοι έχουν παρέα. Εγώ μόνος μου θα κάθομαι στην ελεύθερη ζώνη; Είπε ο καρχαρίας έτοιμος να κλάψει.

Το παγκάκι δυσκολεύτηκε. Ευτυχώς εκείνη την ώρα περνούσε ένας χάνος.

- Ε, παγκάκι! Περίσσεψε καμιά θέση και για μας; Ρώτησε.

- Ναι, μαζί με τον καρχαρία, είπε το παγκάκι ανακουφισμένο.

- Μμμ, είναι κάπως μεγάλος, αλλά… δεν πειράζει, θα βολευτούμε, είπε ο χάνος.

Έτσι τα κανόνισαν και όλα μπήκαν σ’ έναν ρυθμό. Το ωράριο τηρούνταν σχολαστικά.

Σχόλια

Τα μηνύματα που μπορεί κανείς να εξάγει από το κείμενο είναι ποικίλα. Ανάμεσα σ' αυτά, ξεχωρίζει το δίδαγμα ότι όσο διαφορετικοί και αν είμαστε από τους άλλους (όσο τα είδη των ψαριών που συναντάμε στο βιβλίο) μπορούμε να συμβιώσουμε και να συνεννοηθούμε μεταξύ μας στη βάση κοινά αποδεκτών κανόνων, με προϋπόθεση ένα ελεύθερο και δημοκρατικό περιβάλλον. Συνήθως βέβαια, όσοι μπορούν να επιβάλλουν την ισχύ τους πάνω στους άλλους (όπως π.χ. ο μαθητής με την μπάλα στο διάλειμμα, το ΔΝΤ, κλπ.) δεν υποχωρούν όπως ο καρχαρίας της ιστορίας, αλλά είναι τελικά εκείνοι που θέτουν τους κανόνες... ας μην κάνουμε όμως την ανάλυση πιο περίπλοκη απ' όσο επιτρέπει το καλοκαίρι.

Ένα λιγότερο αισιόδοξο μήνυμα που μπορεί υποσυνείδητα να περάσει στα παιδιά από το διήγημα, είναι ότι καθένας μας έχει έρθει στον κόσμο με έναν συγκεκριμένο ρόλο, τον οποίο καλά θα κάνει αργά ή γρήγορα να αγαπήσει. Το παγκάκι που πρωταγωνιστεί, όσο κι αν ονειρεύεται να γίνει βάρκα, σύντομα διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να πλεύσει, ακόμα κι αν είναι φτιαγμένο από ξύλο. Πριν μάλιστα τελειώσει η ιστορία, το σύστημα (που εκπροσωπούν δύο υπάλληλοι του δήμου) φροντίζει να το ξαναβιδώσει στη θέση απ' όπου ξεκίνησε, αποκαθιστώντας την τάξη. Τουλάχιστον, το παγκάκι μπορεί να περηφανεύεται ότι προσπάθησε να αλλάξει τη μοίρα του, αλλά και πως έγινε σοφότερο αποκτώντας κατά το ταξίδι του αυτογνωσία, εμπειρίες και φίλους.

τα παγκάκια στο Μανδράκι της Ρόδου
παίρνουν κάθε χειμώνα μια γεύση από θάλασσα! (πηγή)

Χρήση στην τάξη
Στο βιβλίο, περισσότερα από δέκα ζώα της θάλασσας παρελαύνουν μπροστά από το παγκάκι και γίνονται τελικά φίλοι του. Μπορούν οι μαθητές μας να τα εντοπίσουν στο κείμενο; [Ροφός (σ.17), Πέρκα (σ.20), Μπαρμπούνι (σ.20), Γλώσσα (σ.21), θαλάσσια χελώνα (σ.22), ιππόκαμπος (σ.22), χταπόδι (σ.24), σαρδέλες (σ.24), γαύροι (σ.24), καρχαρίας (σ.25), χάνος (σ.33), ξιφίας (σ.35), χέλια (σ.35), ζαργάνες (σ.35)] Και, αφού το καταφέρουν εκεί, μπορούν άραγε να τα εντοπίσουν και στο ακόλουθο κρυπτόλεξο; (στα δεξιά οι λύσεις)

Γλώσσα

Στην τάξη, μπορούμε (από τον Σεπτέμβριο) να παρουσιάσουμε κάποια από τα ψάρια που αναφέρονται στην παραπάνω λίστα, ευαισθητοποιώντας έμμεσα τα παιδιά σε θέματα βιοποικιλότητας, καλλιεργώντας την παρατηρητικότητά τους αλλά και καλώντας τα να εκφραστούν με ερωτήσεις του τύπου: Τι κοινό φαίνεται να έχουν αυτά τα είδη μεταξύ τους; Βλέπετε τις μικρές και μεγάλες διαφορές τους; Ποιο ψάρι σας αρέσει περισσότερο και γιατί;

ζαργάνα

μπαρμπούνι

Τέλος, θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τα διδάγματα της ιστορίας παρομοιάζοντας τα θρανία της τάξης με παγκάκια και εξηγώντας ότι οι ένοικοι κάθε θρανίου πρέπει να σέβονται τους κανόνες, ώστε να μπορούν να συμβιώνουν ειρηνικά με τους διπλανούς τους.

Όσο για τα θέματα πλεύσης, με τα οποία το κείμενο μας δίνει αφορμή να ασχοληθούμε μέσα από τις φράσεις (σ.9-10) Γιατί όχι; Και οι βάρκες από ξύλο είναι. - Ναι, αλλά έχουν ειδική κατασκευή! (σ. 15) Δεν μπορώ (...) Είμαι πολύ βαρύ ίσως θα ήταν καλύτερα να τα αφήσουμε για μεγαλύτερες τάξεις και το μάθημα της Φυσικής (θυμίζουμε ότι έχουμε ασχοληθεί λίγο με το θέμα και τον περασμένο μήνα).

ένα παγκάκι χαζεύει νοσταλγικά το ηλιοβασίλεμα (πηγή)

Το παγκάκι που ήθελε να γίνει βάρκα