Τα χελωνάκια του Παύλου

Υπόθεση

Ο Παύλος περνάει τα καλοκαίρια του παίζοντας με τους φίλους του, στο χωριό του παππού, το Σιδηρόκαστρο Μεσσηνίας. Φέτος όμως, η Μαριάννα -κρυφή του αγάπη- δεν ασχολείται με παιχνίδια στην πλατεία. Μαζί με εθελοντές απ' όλο τον κόσμο, περνάει τον περισσότερο καιρό της σε μια κοντινή παραλία ωοτοκίας χελωνών, προστατεύοντας τις φωλιές τους. Για να μείνει κοντά της, ο Παύλος επιχειρεί να βοηθήσει και κείνος τις καρέτα-καρέτα· καθώς όμως δεν δίνει σημασία στις οδηγίες και βιάζεται να τελειώσει με "την αγγαρεία", η φωλιά που αναλαμβάνει, καταστρέφεται... Στη θέα των σπασμένων αβγών, οι εθελοντές αναστατώνονται και του γυρίζουν την πλάτη. Ο Παύλος αποφασίζει τότε να αλλάξει και να γίνει ο πιο ενημερωμένος, υπεύθυνος και εργατικός εθελοντής. Θα τα καταφέρει άραγε να κερδίσει και πάλι την εκτίμηση των φίλων του;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Σοφία Καλαντζάκου
Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
ISBN: 978-960-16-3607-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2010
Σελίδες: 75
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ', Ε', Στ'

Κριτική

Χαριτωμένο καλοκαιρινό διήγημα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης από τη σειρά 4.000 λεύγες, η οποία απευθύνεται σε παιδιά που έχουν αποκτήσει ευχέρεια στην ανάγνωση μικρών λογοτεχνικών κειμένων. Πρόκειται για τη δεύτερη περιπέτεια του Παύλου μετά το Καλοκαίρι του Πέτρου Πελεκάνου, ιστορία για στην οποία γίνονται αρκετές αναφορές. Η αφήγηση είναι γραμμένη σε γλώσσα απλή και κατανοητή και περνάει με ακρίβεια τα επιδιωκόμενα μηνύματα στους αναγνώστες. Χωρισμός σε ενότητες ή κεφάλαια δεν υπάρχει, όμως η λιτή έκφραση και το σωστό στήσιμο του κειμένου, μας βοηθούν να μην κουραστούμε. Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν πληροφορίες για τον ΑΡΧΕΛΩΝ(τα), -την οργάνωση που μεριμνά για τις χελώνες καρέτα-καρέτα στη χώρα μας-, και τέσσερις στοχευμένες δραστηριότητες (βρες στον χάρτη, συμπλήρωσε τα κενά, χρωμάτισε την αφίσα, συνδέσου στον ιστότοπο). Το προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού που ενδιαφέρονται για τα περιβαλλοντικά θέματα, αγαπούν τα ζώα ή θα ήθελαν να ασχοληθούν με τον εθελοντισμό.

Ο ΑΡΧΕΛΩΝ γιορτάζει σήμερα την Παγκόσμια ημέρα χελώνας (23/5), ευκαιρία για μια βόλτα στο κέντρο διάσωσης!

Χαριτωμένος ήρωας Ενημέρωση - Ευαισθητοποίηση γύρω από περιβαλλοντικά θέματα Κατάλληλο για εργασία πάνω στην αξία της υπευθυνότητας Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες στο τέλος της ιστορίας

Αξίες - Θέματα

Περιβάλλον, Ζωοφιλία, Φιλία, Αγάπη, Εθελοντισμός, Υπευθυνότητα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Όταν ο Παύλος αποφασίζει να αλλάξει τη συμπεριφορά του!

Εικονογράφηση

Ασπρόμαυρη αλλά πανταχού παρούσα, ζωντανή και ελκυστική, συμβάλλει σε μια ξεκούραστη ανάγνωση και συνδιαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα.

Απόσπασμα
«Είδες καμιά χελώνα να γεννάει;» ρώτησε έναν φοιτητή.

«Βέβαια, έχω δει αρκετές. Είμαι εδώ ένα μήνα ήδη. Συνήθως βγαίνουν τη νύχτα και τώρα είναι η εποχή που βλέπουμε πολλές».

«Πόση ώρα κρατάει η γέννα;»

«Σαράντα πέντε λεπτά με μία ώρα. Η χελώνα βγαίνει έξω, σκάβει ένα λάκκο,  βολεύεται και αρχίζει. Αν είναι μεγάλη, γεννάει  μέχρι εκατόν είκοσι αυγά, αν είναι μικρή, ίσως καμιά εξηνταριά, μετά τα σκεπάζει με άμμο και γυρνάει στη θάλασσα. Φεύγει… Ταξιδεύει σε όλη τη Μεσόγειο και γυρνάει ξανά σε δύο χρόνια, στο ίδιο μέρος, για να γεννήσει πάλι. Οι χελώνες δεν ξεχνούν! Πάντα επιστρέφουν την ίδια παραλία – όπου κι αν κολυμπάνε στο μεσοδιάστημα. Γι’ αυτό και τους βάζουμε μικροτσίπ, για να ξέρουμε κάθε πότε επιστρέφουν, να παρακολουθούμε την πορεία τους.

«Πάντα βλέπεις χελώνα;» ρώτησε η Μαριάννα.

«Όχι πάντα, γιατί η παραλία είναι καμιά πενηνταριά χιλιόμετρα. Η κάθε ομάδα καλύπτει γύρω στα τρία χιλιόμετρα. Οπότε ανεβοκατεβαίνουμε μέχρι να δούμε μια χελώνα να βγαίνει η να ’χει βγει πριν από λίγο. Το βράδυ είναι σχετικά εύκολο να παρακολουθήσουμε τα χνάρια στην άμμο».

«Είστε έτοιμοι;» ρώτησε ο Δημοσθένης. «Η ώρα είναι έντεκα. Ξεκινάμε».

Ο Παύλος πήρε μαζί του το σακίδιο και ακολούθησε το Δημοσθένη.

«Πάμε προς τις καλαμιές. Προσέξτε, είναι σκοτεινά».

Πράγματι, παρ’ όλο που είχε πανσέληνο, το μονοπάτι ήταν θεοσκότεινο. Ο Παύλο πήγε να ανάψει φακό.

«Μην τον ανάψεις, θα πάμε ήσυχα και στο σκοτάδι».

Ο Παύλος και η Μαριάννα άνοιξαν διάπλατα τα μάτια τους προσέχοντας να μη σκοντάψουν.

«Μαριάννα, πρόσεξε! Ένας πεσμένος κορμός ακριβώς μπροστά σου!» της ψιθύρισε ο Παύλος. Μετά τις καλαμιές, περίμεναν σιωπηλές οι γραμμές του τρένου. Ο Παύλος κοίταξε αριστερά και δεξιά. Οι γραμμές χάνονταν στο βάθος και η αμμουδιά που απλωνόταν μπροστά του γυάλιζε στο φεγγαρόφωτο.

Τι μοναξιά! σκέφτηκε. Δεν είναι κανείς τριγύρω. Μόνο οι δικές μας ομάδες, ντυμένες με σκούρα ρούχα, που περπατούν πάνω κάτω σιωπηλά.

Στο πολύ βάθος έβλεπε τα φώτα στο Καλό Νερό και πέρα από εκεί της Κυπαρισσίας. Ακούγονταν μονάχα το απαλό κύμα που έσκαγε στην ακτή και τα δικά τους βήματα.

Περπατούσαν πάνω κάτω.

Μεσάνυχτα… και δεν έχουμε δει τίποτα, σκεφτόταν.

«Δημοσθένη, πού είναι οι χελώνες;»

«Υπομονή!»

«Παύλο, κουράστηκες;» ρώτησε η Μαριάννα, που έμοιαζε να χαίρεται το περπάτημα στην άμμο. Ο Παύλος δεν απάντησε.

Πάνω. Κάτω. Η ώρα περνούσε. Ο Παύλος χασμουρήθηκε.

Βαρέθηκα να περπατάω και επιπλέον κουράστηκε κιόλας. Σάμπως μας κοροϊδεύουν και ούτε χελώνα δε θα βγει ούτε τίποτα. Πόσο θα ‘θελα να ‘μια στο κρεβατάκι μου στο χωριό! σκεφτόταν.

«Μαριάννα, Παύλο, ελάτε μαζί μου. Η ομάδα κάτι βρήκε μπροστά. Πάμε γρήγορα» τους είπε ο Δημοσθένης.

Αμέσως ο Παύλος πετάχτηκε και έτρεξε προς τους άλλους.

«Να τα χνάρια. Βλέπετε; Έτσι ανέβηκε. Κι εδώ άνοιξε τον πρώτο λάκκο, αλλά δεν την βόλεψε κι ανέβηκε πιο πάνω. Τη βλέπεις Μόλις άρχισε να γεννάει. Είναι σχετικά μικρή».

Η ομάδα είχε ήδη βγάλει τα σύνεργα για να μετρήσει. Το μέτρο δείχνει εξήντα εννέα εκατοστά μήκος και πενήντα ένα εκατοστά πλάτος. Το καβούκι της έχει χρώμα καφεπράσινο και σχήμα καρδιάς. Πάνω του, σαν παζλ, διακρίνει κανείς πέντε ακανόνιστα τετραγωνάκια αριστερά και πέντε δεξιά, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για καρέττα.

«Δεν έχει μικροτσίπ, μπαίνει πάντα στο μπροστινό δεξί πτερύγιο, ούτε άλλο πλαστικό ή μεταλλικό σήμα, άρα δεν έχουμε στοιχεία για αυτήν».

«Μας ακούει;» ρώτησε η Μαριάννα.

«Δεν ακούει ανθρώπινες φωνές. Νιώθει δονήσεις και βλέπει σκιές. Μιλάμε αλλά δε φωνάζουμε και μένουμε πίσω. Α! Και δείτε πώς γεννάει».

Τα μάτια των παιδιών είχαν πια συνηθίσει στο σκοτάδι κι έτσι είδαν τα αυγά της χελώνας να πέφτουν ρυθμικά το ένα μετά το άλλο μες στο λάκκο.

«Είναι σαν μπαλάκια του πιγκ πογκ, λευκά και ολοστρόγγυλα» παρατήρησε η Μαριάννα. «και κάθε ένα που πέφτει, μετά κάνει μια κίνηση με το πίσω της πτερύγιο. Κοίτα, Παύλο!»

Σχόλιο

Στο βιβλίο, οι εθελοντές απογοητεύονται από τον Παύλο και του βάζουν τις φωνές, επειδή απέτυχε να καλύψει τη φωλιά της χελώνας και ένα άγριο ζώο έφαγε τα αβγά της. Όταν όμως τα χελωνάκια από τη νέα του φωλιά γεννιούνται και κατευθύνονται προς τη θάλασσα, δεν του επιτρέπουν να επέμβει για να τα σώσει από τα πεινασμένα κοράκια. Τι είναι τελικά το σωστό από περιβαλλοντικής άποψης; Να παρεμβαίνουμε για να προστατεύουμε τις θαλάσσιες χελώνες επειδή ο πληθυσμός τους κινδυνεύει, ή να αφήνουμε τη φύση να προχωράει στο έργο της ανενόχλητη; Δοκίμασα να λύσω την απορία μου· δυστυχώς οι εθελοντές δεν ήξεραν να μου απαντήσουν, ενώ τα τηλεφωνήματα στον ΑΡΧΕΛΩΝ(τα) στάθηκαν άκαρπα. Κάθε βοήθεια ευπρόσδεκτη.

Βρείτε τι σκέφτεται ο Μάρτιν και γράψτε το στο συννεφάκι!

Χρήση στην Τάξη

Γνωρίζουν άραγε οι μαθητές μας τις διαφορές ανάμεσα στην καρέτα - καρέτα και τις άλλες θαλάσσιες χελώνες που κολυμπούν στα πελάγη μας; Πώς ξεχωρίζουμε το κάθε είδος από τα άλλα; Γιατί θεωρείται η χώρα μας σημαντική για τη σωτηρία της; Ποιοι κίνδυνοι την απειλούν; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στη σωτηρία της;

Τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, μπορούμε να βρούμε στην ιστοσελίδα που συντηρεί ο ΑΡΧΕΛΩΝ. Εκεί, εκτός από πληροφορίες, μπορούμε να κατεβάσουμε ασκήσεις ελέγχου γνώσεων αλλά και δραστηριότητες σχετικά με τις θαλάσσιες χελώνες. Περισσότερο υλικό είναι φυσικά διαθέσιμο στο διαδίκτυο, είτε σε ιστοτόπους που ασχολούνται συγκεκριμένα με τις θαλάσσιες χελώνες, είτε σε σελίδες γενικού ενδιαφέροντος.

τσάντα ευαισθητοποίησης: πετώντας μια πλαστική σακούλα
εκτός κάδου, βάζουμε σε κίνδυνο μια θαλάσσια χελώνα!

Αν οι μαθητές εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τα παραπάνω, μπορούμε να συζητήσουμε για τον εθελοντισμό, αφού το κέντρο διάσωσης δέχεται νέους και νέες από 16 ετών. Στα εικαστικά θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια αφίσα για να ενημερώσουμε και τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου γύρω από τα προβλήματα που απειλούν τις καρέτα καρέτα ή απλώς να προσθέσουμε την κατάλληλη σκέψη στο συννεφάκι του Μάρτιν (βλ. εικόνα πιο πάνω). Τα σχολεία που βρίσκονται στην Αθήνα, μπορούν επίσης εύκολα να επισκεφθούν το Κέντρο Διάσωσης ΑΡΧΕΛΩΝ στη Γλυφάδα (εμείς πήραμε το τραμ) για μια πιο βιωματική εκπαιδευτική εμπειρία!

Παρακολουθώντας με την τάξη μας την πρωινή ρουτίνα
των εθελοντών στο κέντρο διάσωσης της Γλυφάδας

Τα χελωνάκια του Παύλου