Διάρρηξη στο τυπογραφείο

Υπόθεση

Στο Μάιντς του 1452, ο Φρίντελ και η Έλζα εργάζονται στο τυπογραφείο του Ιωάννη Γουτεμβέργιου, που χάρη σε μια καινούρια τεχνική, είναι έτοιμος να τυπώσει την Βίβλο. Κάποιος ωστόσο δεν θέλει το έργο αυτό να ολοκληρωθεί, κι έτσι κλοπές, σαμποτάζ και εκβιασμοί, απειλούν την προσπάθεια του εφευρέτη. Θα καταφέρουν τα δύο παιδιά να ανακαλύψουν τον δράστη και να τον σταματήσουν πριν φέρει την καταστροφή;

Χαρακτηριστικά 

Εκδότης: Αρμονία

Συγγραφέας: Ανέτε Νόιμπάουερ (Annette Neubauer)
Μετάφραση: Λίνα Φιλοπούλου
Εικονογράφος: Γιόχαν Μπράντστετερ (Johann Brandstetter)
Τίτλος πρωτοτύπου: Tatort Forschung - Anschlag auf die Buchwerkstatt

1η έκδοση: 2007 (στα ελληνικά 2010)

ISBN: 978-960-7598-42-4
Σελίδες:108
Τιμή: περίπου 10 ευρώ

Ηλεκτρονική αγορά εδώ ή εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ'

Κριτική
Χαριτωμένη και ενδιαφέρουσα αστυνομική περιπέτεια ιστορικής μυθοπλασίας από τη σειρά Μυστήριο και περιπέτειες, στην οποία περιλαμβάνονται κείμενα με πρωταγωνιστές διάσημες προσωπικότητες όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Κάρολος Δαρβίνος και ο Άλμπερτ Άινσταϊν. Στην ιστορία που διαλέξαμε, συναντάμε τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο (Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg ), πατέρα της σύγχρονης τυπογραφίας.

Η γραφή της Νόιμπάουερ είναι απλή και στρωτή, και η μετάφραση δεν δημιουργεί προβλήματα. Η επιμέλεια μοιάζει ιδιαίτερα προσεγμένη, με τα κεφάλαια αρκετά μικρά, το διάστιχο αραιό και την όμορφη και ατμοσφαιρική εικονογράφηση (α/μ) παρούσα σε κάθε δεύτερη σελίδα. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου, ο αναγνώστης καλείται να γίνει συμμέτοχος στην ιστορία, ανακαλύπτοντας τη λύση σε κάποιον γρίφο. Οι γρίφοι είναι μεν απλοί, αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέροντες, και περιλαμβάνουν αποκρυπτογράφηση αναγραμματισμών, καθρεπτικής γραφής, ερωτήσεις οπτικής παρατηρητικότητας, μνήμης και κατανόησης του κειμένου. Το σκληρό εξώφυλλο του βιβλίου ανεβάζει λίγο την τιμή, αλλά το κάνει και πιο χαριτωμένο και ανθεκτικό. Στις τελευταίες σελίδες, τα παιδιά θα βρουν τις λύσεις των γρίφων, ένα γλωσσάρι για τους δύσκολους όρους του κειμένου (όπως χειροκίνητο εργαλείο στοιχειοθέτησης), έναν χρονολογικό πίνακα και στοιχεία από τη ζωή και το έργο του εφευρέτη. Θα συναντήσουν τέλος μια δραστηριότητα που θα τους δώσει την ευκαιρία να κατασκευάσουν τυπογραφικά στοιχεία από πατάτα!


Το βιβλίο προτείνεται σε παιδιά Δ', Ε' και Στ' τάξης, και πιστεύουμε ότι θα το απολαύσουν εξίσου αγόρια και κορίτσια.

Gentile da Fabriano, λεπτομέρεια από την Προσκύνηση των Μάγων (1423)

Παρά τα όσα μας προσφέρει το διήγημα, καλά θα κάνουμε (όπως κάθε φορά που διαβάζουμε ένα κείμενο ιστορικής μυθοπλασίας), να κρατάμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι σε αυτό δεν περιγράφονται αληθινά γεγονότα και καταστάσεις. Τα πραγματικά στοιχεία που μας σώζονται για τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο είναι ελάχιστα, καθώς αγνοούμε βασικές πληροφορίες όπως το πότε ακριβώς γεννήθηκε ή το πώς έμοιαζε (η πρώτη του προσωπογραφία εμφανίστηκε 100 χρόνια μετά το θάνατό του), ή πολύ περισσότερο στοιχεία για το χαρακτήρα και τον τρόπο ζωής του. Αυτό είναι ωστόσο ένα τίμημα που πάντα πληρώνουμε, όταν τα βιβλία μας ταξιδεύουν στο μακρινό παρελθόν.

Αξίες - Θέματα

Ιστορία, Επιστήμη, Τεχνολογία

Εικονογράφηση

Απόσπασμα

«Εδώ είμαι», ψιθύρισε η Έλζα, όταν είδε τον Φρίντελ να πλησιάζει το σπίτι μες στο σκοτάδι. Βγήκε κι αυτή από το σπίτι.

«Με περιμένεις ώρα;», ρώτησε ο Φρίντελ χαμηλόφωνα.

«Ναι, νόμισα ότι άλλαξες γνώμη», απάντησε η Έλζα.

Ο Φρίντελ έπιασε την Έλζα από το χέρι και προχώρησαν μαζί μέσα από τα έρημα σοκάκια προς το νεκροταφείο. Το βράδυ οι τάφοι και οι ξύλινοι σταυροί έμοιαζαν ακόμη πιο τρομακτικοί από ότι την ημέρα.

«Πάλι καλά που έχει φεγγάρι», ψιθύρισε ο Φρίντελ, αλλά η Έλζα δεν ήξερε αν συμφωνούσε μαζί του. Τα μονοπάτια του νεκροταφείου διακρίνονταν πολύ καλά, αλλά το ασημένιο φως του φεγγαριού έδινε την εντύπωση ότι πτώματα θα σηκώνονταν από το έδαφος. Μόνο η σιγανή φωνή μιας κουκουβάγιας έσπαγε την απόκοσμη ησυχία.

«Εδώ σίγουρα θα υπάρχουν ένα σωρό αρουραίοι», ψιθύρισε η Έλζα και πλησίασε πιο κοντά στον Φρίντελ.

«Εκεί πίσω είναι ο σταυρός», απάντησε ο Φρίντελ χωρίς να δώσει σημασία στην παρατήρηση της Έλζας. Η σκέψη ότι υπήρχαν παντού τριγύρω τους τρωκτικά δεν του ήταν καθόλου ευχάριστη. Η Έλζα αναγνώρισε το μεγάλο ξύλινο σταυρό, ο οποίος υψωνόταν στη μέση του νεκροταφείου πάνω από τους τάφους.

«Ας περιμένουμε εκεί πίσω από τις ιτιές», πρότεινε η Έλζα και έδειξε μία συστάδα δέντρων λίγα μέτρα πιο εκεί, τα οποία προσέφεραν ασφάλεια. «Έτσι θα κρυφακούσουμε τους συνωμότες χωρίς να μας πάρουν είδηση».

Όταν ο Φρίντελ και η Έλζα κρύφτηκαν πίσω από τους κορμούς των δέντρων, ακούστηκε το κουδούνισμα του νυχτοφύλακα από μακριά. «Δώδεκα η ώρα», είπε χαμηλόφωνα ο Φρίντελ.

«Μεσάνυχτα», απάντησε η Έλζα. Η σκέψη ότι βρίσκονταν στο νεκροταφείο την ώρα των πνευμάτων δεν της άρεσε καθόλου. Ωστόσο δεν είχε καθόλου χρόνο να σκεφτεί πόσα Πάτερ Ημών έπρεπε να πει. Βιαστικά βήματα ακούστηκαν στο δρόμο, τα οποία σταμάτησαν λίγο πριν από το σταυρό.

«Μπορείς να αναγνωρίσεις ποιος είναι;», ρώτησε η Έλζα. «Εγώ βλέπω μόνο μια μορφή, με κάπα από το κεφάλι μέχρι τους ώμους».

«Όχι, δεν αναγνωρίζω κανέναν», είπε ψιθυριστά ο Φρίντελ. «Η σκιά κρύβει εντελώς το πρόσωπό του».

Παρόλο που φορούσε την κάπα, ο άντρας έδειχνε να τρέμει από το κρύο και άρχισε να περπατάει πάνω κάτω μπροστά από το σταυρό.

«Μα πού να είναι ο άλλος;», ρώτησε η Έλζα, η οποία άρχισε να κρυώνει και να νιώθει την υγρασία να περνά μέσα από το φόρεμά της. «Τα πόδια μου έχουν παγώσει».

«Δεν ξέρουμε κιόλας αν πρόκειται για άντρα», απάντησε ο Φρίντελ. «Αλλά ας ελπίσουμε ότι θα το μάθουμε αμέσως».

Ξαφνικά εμφανίστηκε από το πουθενά το φως ενός φαναριού και η μορφή ενός ψηλού άντρα πλησίασε το σταυρό. «Παράξενο», ψιθύρισε ο Φρίντελ καθώς παρακολουθούσε με τα μάτια του το φως.

«Κάποιος έρχεται, αλλά δεν ακούω βήματα».

«Ούτε εγώ», απάντησε η Έλζα και έχωσε τα χέρια της ακόμη πιο βαθιά μέσα στις τσέπες του βαμβακερού της φορέματος. «Μόνο μια εξήγηση μπορεί να υπάρχει: είναι ξυπόλητος».

Με αυτή τη διαπίστωση η Έλζα έτρεμε ακόμη περισσότερο. «Τουλάχιστον αυτός έχει μια κουκούλα στο κεφάλι του», συνέχισε. «Αλλιώς θα πάγωνε.»

«Έτσι που είναι σκεπασμένος, δε θα τον αναγνωρίσουμε», είπε ο Φρίντελ χαμηλόφωνα. «Ποιος μπορεί να…»

«Σσστ», τον διέκοψε η Έλζα. «Τώρα κάτι λένε».

Η Έλζα και ο Φρίντελ άκουγαν με αγωνία μέσα στο σκοτάδι και κοίταζαν το φως του φαναριού, το οποίο λικνιζόταν αργά πέρα δώθε.

«Ο αέρας άλλαξε», μουρμούρισε ο Φρίντελ σχεδόν ανήσυχος. «Τώρα έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση και  οι λέξεις δε φτάνουν σε μας»

Παρόλο που οι φωνές δεν ακούγονταν πια σχεδόν καθόλου, η Έλζα κατάλαβε μερικές σκόρπιες λέξεις ακόμη. «Μιλάνε για το διάβολο και τη Βίβλο» εξήγησε. «Ότι κάτι είναι πολύ επικίνδυνο».

Στο φως του φαναριού ο ξυπόλητος άντρας έβγαλε ένα μικρό δερμάτινο σάκο και τον άνοιξε. Μερικά χρυσά νομίσματα έλαμψαν, προτού αλλάξουν χέρια και εξαφανίστηκαν μέσα στο πανωφόρι. Η συζήτηση συνεχίστηκε τώρα σε πιο υψηλό τόνο με έντονες χειρονομίες: «Και πώς το βλέπεις τώρα; Να κάψουμε το εργαστήριο;», ακούστηκε μέχρι την Έλζα και τον Φρίντελ.

«Σκέψου τη θεϊκή κρίση!», ήρθε η αγωνιώδης απάντηση. Την ίδια στιγμή ο άντρας με την κουκούλα στράφηκε αλλού. «Κοίτα προσεκτικά στην κουφάλα της βελανιδιάς κι εκεί θα βρει το επόμενο σημείωμε με οδηγίες για το τι πρέπει να κάνεις!», είπε επιπλέον. Μετά ο άντρας εξαφανίστηκε το ίδιο αθόρυβα, όπως όταν ήρθε. Ο Φρίντελ και η Έλζα ακολούθησαν το φως του φαναριού του, μέχρι να το καταπιεί εντελώς η νύχτα.

Προβληματισμοί για Συζήτηση
Από τον Gutenberg στο Project Gutenberg
Η εφεύρεση της εκτυπωτικής μηχανής από τον Γουτεμβέργιο, κατέστησε τα βιβλία πιο οικονομικά από τα χειρόγραφα κι έδωσε την ευκαιρία να φτάσουν περισσότεροι τίτλοι σε πολύ περισσότερους ανθρώπους. Η γνώση και οι ιδέες άρχισαν να εξαπλώνονται σε όλο τον δυτικό κόσμο. Μπορείτε να φανταστείτε τα οφέλη για την τότε ανθρωπότητα;

Στις μέρες μας, μια ακόμα επανάσταση για την εξάπλωση της γνώσης πραγματοποιήθηκε με το διαδίκτυο. Άνθρωποι παντού στη Γη, μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κείμενα και ειδήσεις μέσω του υπολογιστή ή του τηλεφώνου τους. Πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν όλες αυτές οι εφευρέσεις δεν είχαν πραγματοποιηθεί; Θα ήμασταν άραγε αναγκασμένοι να πιστεύουμε ακόμη σε όσα μας έλεγαν οι λίγοι "εκλεκτοί" που κατείχαν τη γνώση;

Χρήση στην τάξη
Στα πρώτα μαθήματα της ιστορίας στην Στ' τάξη, ενημερώνουμε συνήθως τους μαθητές για τα χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στην Άλωση της Πόλης και τις αρχές του 19ου αιώνα (στο νέο βιβλίο υπάρχει και χαριτωμένο σχετικό κεφάλαιο). Μέσα στα μαθήματα αυτά, είναι βασικό να μιλήσουμε τόσο για τους μεγάλους εξερευνητές και καλλιτέχνες, όσο και για τους κορυφαίους εφευρέτες που οδήγησαν το άρμα της Αναγέννησης. Το δεύτερο από τα τέσσερα βιβλία αυτού του μήνα, μας δίνει την αφορμή να ασχοληθούμε με τον 15ο αιώνα και τον Γουτεμβέργιο (να και μια σχετική εργασία από τους μαθητές του 1ου Δ.Σ. Ερμούπολης), αλλά και να προσεγγίσουμε με ευχάριστο τρόπο κάποιες παραμέτρους της ζωής των ανθρώπων την εποχή εκείνη: την καθημερινότητα σε μια γερμανική πόλη, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι εργαζόμενοι, την επιρροή που είχε ακόμα η παπική εκκλησία στον κόσμο και τις ιδέες, αλλά και τον διαρκή φόβο των κατοίκων απέναντι στις θανατηφόρες ασθένειες.

Όπως κάθε φορά, δραστηριότητες εμπνευσμένες από το βιβλίο (αναπαράσταση σκηνών με παντομίμα, κατασκευή τυπογραφικών στοιχείων από πατάτα, ζωγραφική απόδοση ξύλινου πιεστηρίου, παρακολούθηση σχετικών βίντεο) ή και εκτός αυτού (ακρόαση μουσικής της εποχής, παρατήρηση εικόνων, σχετικών ταινιών ή ντοκιμαντέρ) μπορούν να συμπληρώσουν μια αξιόλογη εμπειρία για τους μαθητές μας. Στο ακόλουθο βίντεο, ο ίδιος(!) ο Γουτεμβέργιος εξηγεί πώς δουλεύει η εφεύρεσή του, δίνοντας την ευκαιρία για εξάσκηση στην ώρα των Γερμανικών.

Διάρρηξη στο τυπογραφείο