Ο Ματθαίος και ο παππούς

Υπόθεση
Ο παππούς του Ματθαίου είναι στα τελευταία του και η οικογένειά του, περίλυπη, έχει μαζευτεί γύρω από το κρεβάτι. Ο μικρός εγγονός παρατηρεί έναν - έναν τους συγγενείς και καταλήγει σε έναν φανταστικό διάλογο με τον παππού. Ο χρόνος τότε σταματά, ο παππούς πιάνει τον Ματθαίο από το χέρι και μαζί ξεκινούν για μια τελευταία βόλτα στους αγρούς, μια βόλτα που θα εξοικειώσει σταδιακά τον μικρό με την αίσθηση της απώλειας.

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Πατάκης

Συγγραφέας: Ρομπέρτο Πιουμίνι (Roberto Piumini)

Εικονογράφηση: Ελίζα Βαβούρη

Μετάφραση: Βασιλική Νίκα

Απόδοση: Βούλα Μάστορη

Τίτλος πρωτοτύπου: Mattia e il nonno

ISBN: 960-16-1050-2

Έτος 1ης Έκδοσης: 1993 (στα ελληνικά 2001)

Σελίδες: 108
Τιμή: περίπου 2 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ

Τάξεις: Γ’, Δ’

Κριτική
Συμπαθητικό παραμύθι «δρόμου», του Ρομπέρτο Πιουμίνι, που καταπιάνεται επιτυχημένα με το πολύ δύσκολο θέμα της διαπραγμάτευσης του θανάτου αγαπημένων προσώπων. Οι χαρακτήρες διαμορφώνονται με απλότητα και δεξιοτεχνία, ενώ οι περιγραφές και οι διάλογοι προδίδουν έναν ιδιαίτερο συναισθηματικό πλούτο από την πλευρά του συγγραφέα, αλλά και σωστή απόδοση από την πλευρά της μεταφράστριας.

Η γραμματοσειρά είναι μετρίου μεγέθους και τα κεφάλαια μόλις και μετά βίας αγγίζουν τις τέσσερις σελίδες το καθένα. Έτσι το βιβλίο δεν κουράζει, παρότι  η εικονογράφηση είναι σχετικά αραιή. Το περιεχόμενο ωστόσο του αναγνώσματος, μπορεί σε ορισμένα σημεία να προβληματίσει τους πολύ μικρούς αναγνώστες, οπότε προτείνεται η παρουσία κάποιου μεγαλυτέρου, που θα λύνει τις απορίες και θα επεξηγεί τα δύσκολα μέρη.

Θα λέγαμε ότι η επινόηση του συγγραφέα ο παππούς να μικραίνει σε όλη τη διάρκεια του έργου, μέχρι που στο τέλος γίνεται ελάχιστος και ενσωματώνεται μέσα στον ίδιο τον εγγονό (όπου και θα μείνει για πάντα), είναι ιδιαίτερα ευρηματική και μπορεί να βοηθήσει μικρά παιδιά να διαχειριστούν αντίστοιχα ζητήματα απώλειας. Από κει και πέρα, βρίσκουμε το βιβλίο περισσότερο κατάλληλο για παιδιά Γ’ και Δ’ τάξης, χωρίς να μπορούμε να εγγυηθούμε ότι ακόμα και αυτά θα είναι σε θέση να εντοπίσουν και να εκμεταλλευτούν όλα όσα όμορφα και περίεργα κρύβονται στο κείμενο.

Προσωπικά, θεωρώ για μια ακόμη φορά άστοχη την επιλογή του εκδότη, καθώς η όλη επιμέλεια (σύμφωνα και με το οπισθόφυλλο), προσανατολίζεται σε παιδιά 6-7 ετών, ενώ το ίδιο το ανάγνωσμα έχει στοιχεία που οι πολύ νεαροί αναγνώστες είναι αδύνατο να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν· τα κεκαλυμμένα φιλοσοφικά μηνύματα, ο αυξομειούμενος ρυθμός δράσης, οι μη δομικές σχέσεις των ανθρώπων με τα αντικείμενα και οι εσκεμμένοι παραλογισμοί (κάποιοι κριτικοί τοποθετούν τον συγγραφέα στους ντανταϊστές) είναι ορισμένα από αυτά. 

Αν ωστόσο το βιβλίο αντιμετωπιστεί απλώς ως κείμενο - εξάσκηση για ανάγνωση, οι λέξεις είναι αρκετά απλές, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από παιδιά της Β’ Δημοτικού. Είναι όμως αυτό το ζητούμενο;

Αξίες - Θέματα
Αγάπη, Ζωή, Θάνατος.

Εικονογράφηση

Απόσπασμα 
Στην αντίπερα όχθη, τη δεξιά, υπήρχε ένα άσπρο άλογο.

- Κοίτα! είπε ο παππούς.

Ήταν ένα άσπρο άλογο που έμοιαζε πολύ μεγάλο. Έβοσκε στο χορτάρι κουνώντας αργά την ουρά του.

- Σ’ αρέσει; είπε ο παππούς κι έβαλε το χέρι πάνω απ’ τα μάτια για να εμποδίσει το αντιφέγγισμα του νερού.

- Ναι! Πολύ! Μα ανάμεσά μας υπάρχει το ποτάμι.

Ο Ματθαίος κοιτούσε το άλογο με έναν τρόπο παράξενο – καρφώνοντας το βλέμμα του μεταξύ της άκρης του δείκτη και της άκρης του αντίχειρά του. Σαν να το κρατούσε στο χέρι του. Τόσο μικρό φαινόταν. Άφησε το χέρι του παππού και το κοίταξε πάλι κάνοντας τα δάχτυλα κιάλι. Το άλογο φαινόταν τώρα πιο μεγάλο.

- Ας του δώσουμε ένα όνομα, είπε ο παππούς. Αργά ή γρήγορα μπορεί να το ξανασυναντήσουμε.

Προσπάθησαν παίζοντας να βρουν ένα όνομα για το άλογο. Είπαν πολλά, αλλά κανένα δεν του ταίριαζε.

- Άσπρος;

- Μμμ… Γκρίζος;

- Φουντωτός;

- Πήγασος;

- Τι είναι ο Πήγασος, παππού;

Τότε ο παππούς διηγήθηκε στο Ματθαίο την ιστορία του Πήγασου, που ήταν ένα άλογο με φτερά.

- Ωραία ιστορία! Αλλά αυτό το όνομα δε μου φαίνεται και τόσο κατάλληλο, του είπε στο τέλος ο Ματθαίος.

Είπαν μερικά ονόματα ακόμη. Μετά έμειναν σιωπηλοί κοιτάζοντας το ποτάμι. Το άλογο είχε κάπως απομακρυνθεί από την όχθη, προς τα δεξιά, προς τη μεριά των βουνών. Κάθε τόσο, σαν να ένιωθε τα βλέμματα του Ματθαίου και του παππού, σήκωνε το κεφάλι και κοιτούσε προς το μέρος τους, χωρίς να μετακινείται. Η χαίτη του τύλιγε το λαιμό του. Ύστερα ξανάρχιζε να βόσκει.

- Κουρσάρος! Σου αρέσει; είπε ο Ματθαίος.

- Ναι! απάντησε ο παππούς.

- Ωραία! Τότε, Κουρσάρος. Αυτό θα είναι το όνομά του.

Ξανάρχισαν να περπατούν προς τη θάλασσα. Κάθε τόσο ο Ματθαίος γύριζε και κοιτούσε το άλογο.

- Αν όμως έχει ήδη ένα δικό του όνομα, πώς θα το φωνάζουμε και Κουρσάρο; ρώτησε σε μια στιγμή.

- Τα ονόματα τα δίνουν οι άνθρωποι. Αν εμείς του δώσουμε το όνομα Κουρσάρος, θα λέγεται και Κουρσάρος, είπε ο παππούς.

- Τότε εμείς είμαστε και λίγο αφεντικά του, αφού του δώσαμε όνομα. Είναι και λίγο δικό μας. Έτσι δεν είναι, παππού;

- Πράγματι, έτσι είναι!

Ο Ματθαίος, ευχαριστημένος, έκανε τα χέρια του χωνί στο στόμα και φώναξε στο άλογο:

- Είσαι ο Κουρσάρος! Κουρσάρε! Γεια σου Κουρσάρε! Κατάλαβες; Κουρσάρος είναι το όνομά σου.

Το άλογο, από την άλλη πλευρά του ποταμιού, σήκωσε το κατάλευκο κεφάλι του κι η πλούσια χαίτη του κυμάτισε στον αέρα. Η ουρά του τεντώθηκε και έμεινε έτσι για λίγο.

- Μπράβο, Κουρσάρε! φώναζε ο Ματθαίος και έτρεχε πάνω κάτω κατά μήκος της όχθης.

Το άλογο κατέβασε το κεφάλι του και συνέχισε να τρώει το χορτάρι.

- Με άκουσε, παππού, έτσι δεν είναι; ρώτησε ο Ματθαίος.

- Έτσι νομίζω. Τα άλογα έχουν πολύ καλή ακοή.

Ο Ματθαίος και ο παππούς