Το αυτόγραφο

Υπόθεση

Όταν η δασκάλα της Δ' τάξης ζητάει από τα παιδιά να φέρουν στο σχολείο το αγαπημένο τους αντικείμενο, η Ερμιόνη παρουσιάζει ένα αυτόγραφο του Ροστροπόβιτς. Οι συμμαθητές της όμως την παίρνουν στο ψιλό, και την επόμενη μέρα αρχίζουν να παρουσιάζουν ένα σωρό ψεύτικα αυτόγραφα για να την κοροϊδέψουν. Η δασκάλα μετασχηματίζει τα πειράγματα σε μια νέα εργασία, που το αποτέλεσμά της θα ξαφνιάσει και την ίδια, καθώς θα αναδείξει την κρυμμένη δημιουργική πλευρά των μαθητών.

Bégouën, Max

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Καστανιώτης
Συγγραφέας: Σούζυ Μόργκενστερν (Susie Morgenstern)
Τίτλος Πρωτοτύπου: L' autographe

Bégouën, Max

Bégouën

Bégouën

Bégouën

Bégouën

Μετάφραση: Κατερίνα Φράγκου
Εικονογράφηση: Τερέζα Μπρον
ISBN: 960-03-3848-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2003 (στα ελληνικά 2004)
Σελίδες: 50
Τιμή: περίπου 2,5 με 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Σύντομο, ουσιαστικό και συγκινητικό διηγηματάκι, απαντάει σε αρκετά ερωτήματα και θέτει άλλα τόσα, όπως συμβαίνει με τα λογοτεχνικά βιβλία που συνήθως θεωρούμε σπουδαία. Προτείνεται σε μεσαίες και μεγάλες τάξεις, αλλά και σε εκπαιδευτικούς που ψάχνουν το θάρρος να εφαρμόσουν κάτι διαφορετικό στην τάξη τους!

Η μετάφραση μας μεταφέρει μια γλώσσα ζωντανή και σαφή Πλοκή απλή και συμπαγής, χωρίς κενά Ρεαλιστικοί ρυθμοί και αντιδράσεις

Αξίες - Θέματα

Εκπαίδευση, Διαφορετικότητα, Δημιουργικότητα, Χιούμορ

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Το φινάλε με τη συγκινητική παρουσίαση του αυτογράφου της ίδιας της δασκάλας.

Εικονογράφηση

Μονόχρωμη (πορτοκαλί) εικονογράφηση σχεδόν σε κάθε σελίδα, που βοηθάει αρκετά στην ξεκούραστη ανάγνωση και συμπληρώνει το κείμενο.

Απόσπασμα 

Ήταν ένα μικρό τσαλακωμένο χαρτάκι κι όμως η Ερμιόνη το είχε σαν θησαυρό. Σ’αυτό το τοσοδά χαρτάκι είχε γράψει με ορνιθοσκαλίσματα το όνομά του ο Ροστροπόβιτς, είχε υπογράψει το φοβερό αυτό χέρι που κρατούσε το δοξάρι κι έπαιζε βιολοντσέλο.

Έπαιζε κι η Ερμιόνη βιολοντσέλο.

Άκουγε τα σιντί  του Ροστροπόβιτς κάθε μέρα. Ένα βράδυ που είχε συνοδεύσει τη γιαγιά της σ’ ένα κοντσέρτο του μεγάλου μουσικού, ο Ροστροπόβιτς είχε υπογράψει το χαρτάκι που του είχε δώσει έξω από το καμαρίνι του. Πήρε η Ερμιόνη το χαρτάκι και το τοποθέτησε ευλαβικά μέσα στο λεύκωμά της.

Όταν η δασκάλα της Τετάρτης δημοτικού, η κυρία Ντομινίκ, ζήτησε από τα παιδιά να φέρουν το πολυτιμότερό τους αντικείμενο, η Ερμιόνη δε δίστασε καθόλου κι έβαλε το αυτόγραφο στη σάκα της.

εκείνη τη μέρα τα παιδιά φτάσανε στο σχολείο με παραφουσκωμένες σάκες, με κουτιά και σακούλες, για να δείξουν τα αντικείμενα που αγαπούσαν και να εξηγήσουν γιατί τους ήταν πολύτιμα. Όμως κανένα παιδί δεν έφερε κάτι τόσο περίεργο όσο το αυτόγραφο της Ερμιόνης. Όλα τα άλλα αντικείμενα μπορούσε κανείς να τα βρει και στο εμπόριο.

Ο Ξαβιέ ξετύλιξε τον αρκούδο του και είπε:

- Χωρίς αυτόν δεν μπορώ να αποκοιμηθώ.

Ο Φρεντερίκ έδειξε το κλειδί του σπιτιού του, που κρεμόταν στο λαιμό του:

- Χωρίς σπίτι θα ζούσα στο δρόμο σαν αλήτης

Η Σουέλα είχε φέρει μια φραντζόλα ψωμί:

- Για να ξεκινήσει καλά η μέρα.

Ο Νικολά έβαλε το ξυπνητήρι του να χτυπήσει: αυτό τον ξύπναγε κάθε πρωί για να πάει στο σχολείο.

Ο Ρομάν έδειξε με καμάρι το Playstation 2:

- Είναι το ωραιότερο χριστουγεννιάτικο δώρα που πήρα ποτέ!

Ο Σεμπαστιάν έβγαλε κι έδειξε τα γυαλιά του, μετά τα ξαναφόρεσε:

- Χάρη σ’ αυτά βλέπω καθαρά.

Η Ελέν έβγαλε από την τσέπη της το βασιλιά από το σκάκι.

- Προπονούμαι για να γίνω πρωταθλήτρια.

Ο Αλέξανδρος όχι μόνο έφερε το αγαπημένο του πανάκι, αλλά έδειξε και πώς το χρησιμοποιούσε. Το τύλιγε ανάμεσα στο δάχτυλά του και το ‘τριβε στο μάγουλό του.

Ο Ζοζέ έδειξε το μενταγιόν του, που είχε χαραγμένο ένα χάρτη της Κορσικής.

- Είναι η πατρίδα μου.

Ο Ζερεμί τους κατέπληξε όταν έβγαλε το σκύλο του από την κρυψώνα του.

- Ορίστε ο Μουσκύλος! Τραγουδάει στ’ αλήθεια.

Ο Ζερεμί άρχισε να τραγουδάει πολύ δυνατά το τραγούδι των γενεθλίων κι ο σκύλος τον συνόδευε με ουρλιαχτά. Η δασκάλα δεν ήξερε τι να πει.

- Ο σκύλος είναι αντικείμενο;

Αμέσως μετά τον Μουσκύλο ήρθε κι η σειρά της Ερμιόνης.

- Ωραία, είπε. Αφού ο Μουσκύλος προσπαθεί, εγώ θα σας παρουσιάσω έναν ΑΛΗΘΙΝΟ μουσικό.

Έδειξε το τσαλακωμένο χαρτάκι με το όνομα «Ροστροπόβιτς».

- Αυτό το χαρτάκι το ακούμπησαν τα χέρια μιας ιδιοφυΐας, είπε.

Αλλά τα άλλα παιδιά δεν έδειξαν να εντυπωσιάζονται.

Ζήλεψαν περισσότερο το επόμενο αντικείμενο, αυτό που είχε φέρει η Κλαίρη: μια σοκολάτα.

Σχόλιο
Εντύπωση προκαλεί η ρεαλιστικότητα των καταστάσεων στο σχολείο. Η συγγραφέας δεν φοβάται να παρουσιάσει τις αντιδράσεις των συμμαθητών της Ερμιόνης, τις ανθρώπινες αμφιβολίες της δασκάλας, αλλά και τα σχόλια κάποιων γονέων για τις εργασίες που αυτή βάζει στα παιδιά (σ.44-5 Δεν ήθελα να πλαστογραφήσω και την υπογραφή του, επειδή ο μπαμπάς μου λέει ότι είναι παράνομο). Αυτή η απουσία συμβάσεων κάνει το διήγημα να μοιάζει περισσότερο με μια φέτα καθημερινότητας βγαλμένη από την πραγματική ζωή και τονώνει το ενδιαφέρον των αναγνωστών.

Το θρησκευτικό συναίσθημα κάποιων ίσως ενοχληθεί με την απόφαση της μαθήτριας Ζυλί να παρουσιάσει το αυτόγραφο του Χριστού (σ.23): Αν και πεθαμένος (...) Ήταν υπέροχος τύπος! Φυσικά για εμάς τους χριστιανούς δεν θεωρείται ούτε πεθαμένος ούτε και "τύπος", αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η συγγραφέας είναι στο θρήσκευμα εβραία και επιπλέον ζει στη Γαλλία.

Χρήση στην τάξη
Το κείμενο κράτησε το ενδιαφέρον των μαθητών, εκτός ίσως από το σημείο στο οποίο η συγγραφέας αναφέρεται στον πόνο της δασκάλας, το ότι δηλαδή συχνά πυκνά αντιμετωπίζει προβλήματα με τους γονείς όταν προσπαθεί να κάνει κάτι πιο "προχωρημένο" από τα όσα προβλέπονται. Τα παιδιά δέχτηκαν με χαρά να προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε στην τάξη μια δραστηριότητα αντίστοιχη με αυτή της κυρίας Ντομινίκ. Ετοίμασαν λοιπόν στο σπίτι ένα ψεύτικο αυτόγραφο από μια ιστορική προσωπικότητα που θαυμάζουν. Όταν δυο μαθήτριες παρουσίασαν αυτόγραφα από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή και τη Χουρρέμ (!) αντίστοιχα, αφιερώσαμε λίγο χρόνο στο να συζητήσουμε για τις ιστορικές αυτές προσωπικότητες και να διαπιστώσουμε τι στ' αλήθεια γνωρίζουμε για εκείνες, πέρα από τα όσα μας σερβίρει η τηλεόραση.

Δοκιμάσαμε και κάτι διαφορετικό. Ο κάθε μαθητής πήρε μια εκτυπωμένη φωτογραφία του εαυτού του (η εκτύπωση έγινε εκτός σχολείου σε χαρτονάκι Α4) και την υπέγραψε με μια ιδιότητα που θα έχει στο μέλλον, π.χ. σε 50 χρόνια από τώρα. Άλλα παιδιά υπέγραψαν ως αθλητές, άλλα ως επιστήμονες και ορισμένα ως καλλιτέχνες ή εκπαιδευτικοί. Μετά, θα κολλούσαμε απλώς τα αυτόγραφά μας στον τοίχο και θα τα καμαρώναμε. Είχαμε ωστόσο την τύχη, την ίδια μέρα να επισκεφθεί το σχολείο μας η φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων. Επωφελούμενοι από την κατάσταση, και αφού απολαύσαμε τη μουσική που μας χάρισαν τα μέλη της ορχήστρας, τους παρακαλέσαμε να μας χαρίσουν και τα αυτόγραφά τους, που τελικά μπερδεύτηκαν με τα δικά μας σε μια χαριτωμένη σαλάτα (βλ. φωτογραφίες).

Μια άλλη ενδιαφέρουσα παραλλαγή, θα ήταν ο δάσκαλος να καλέσει τους μαθητές να ανταλλάξουν μπλοκάκια, γράφοντας αφιερώσεις ο ένας στον άλλον με τη μορφή στίχων, όπως κάνει η Ερμιόνη στο σημειωματάριο του Ζερεμί:

Ο Θεός έφτιαξε τα ζώα πάνω στη γη,

τα ψάρια στης θάλασσας τα βάθη,

ο Θεός έφτιαξε κι εσένα, Ζερεμί,

ε, τι να κάνουμε, όλοι κάνουν λάθη.

Καλό θα είναι βέβαια να γίνει έλεγχος των ποιημάτων ώστε να μην επιτρέψουμε σε φράσεις που προσβάλλουν ή προκαλούν να κάνουν την εμφάνισή τους. Το γαλλικό χιούμορ διαφέρει αρκετά από το ελληνικό τόσο στο περιεχόμενο όσο και στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνεται.

Θα μπορούσαμε τέλος με αφορμή το κείμενο, να μιλήσουμε για το βιολοντσέλο ως όργανο αλλά και τον μεγάλο καλλιτέχνη Ροστροπόβιτς, προβάλλοντας κάποιο βίντεο, ή απλώς  αναπαράγοντας εκτελέσεις του την ώρα που οι μαθητές εργάζονται στις παραπάνω δραστηριότητες.

Το αυτόγραφο