Μπέογουλφ

Υπόθεση

O Γκρέντελ, το τέρας του κακού, ρημάζει το βασίλειο του Ρόθγκαρ στη Δανία, και κανένας από τους άντρες του δεν μπορεί να τον σταματήσει. Τα θλιβερά νέα φτάνουν στην απέναντι σκανδιναβική ακτή, στον αρχηγό των Γετών πολεμιστών, Μπέογουλφ. Ο νεαρός παίρνει άδεια από τον βασιλιά του να ξεκινήσει ένα επικό ταξίδι μαζί με 15 γενναίους συντρόφους για να αντιμετωπίσει το τέρας. Άραγε θα τα καταφέρει εκεί που όλοι οι υπόλοιποι απέτυχαν;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Γεωργία Γαλανοπούλου
Εικονογράφηση: Μάρκος Καρπούζας
ISBN: 960-16-0727-7
Έτος 1ης Έκδοσης: 1996
Σελίδες:60
Τιμή: περίπου 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ', Ε'

Κριτική

Διασκευή του ομώνυμου μεσαιωνικού αγγλοσαξωνικού έπους σε ένα ευκολοδιάβαστο αλλά και τρομακτικό παραμύθι. Η γραφή δεν μπορούμε να πούμε ότι διεκδικεί λογοτεχνικές δάφνες (βλ.απόσπασμα), και σε κάποια σημεία (βλ. κεφ. 4) το κείμενο μοιάζει στατικό σαν ρουνική επιγραφή... εν τέλει ωστόσο αναδύεται από τη διήγηση ένα ύφος επικό, που θα μπορούσε να συνεπάρει τους μικρούς αναγνώστες. Τα κεφάλαια είναι μεγέθους 5-6 σελίδων και οι τίτλοι τους αρκετά βοηθητικοί. Η ασπρόμαυρη εικονογράφηση από την άλλη, είναι δυστυχώς περιορισμένη και μάλλον δίνει απλώς τυπικά το "παρών".

Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε αγόρια Γ', Δ' και Ε’ τάξης, αλλά πιθανότατα θα χαρούν να το διαβάσουν και μεγαλύτεροι μαθητές που αρέσκονται σε επικές ιστορίες.

Το παραμύθι αυτό τα έχει όλα: βασιλιάδες, ιππότες, τέρατα, μονομαχίες στην ξηρά και τη θάλασσα, ηρωισμούς αλλά και μάγια, κακία, φόβο, όλα αυτά δεμένα σε ένα μίγμα πραγματικά γνήσιο. Το σκανδιναβικό έπος έχει εμπνεύσει πολλούς συγγραφείς και σεναριογράφους, έτσι τα παιδιά διαβάζοντας το βιβλίο ίσως ανακαλέσουν στη μνήμη τους σκηνές από την τριλογία του Άρχοντα τον Δαχτυλιδιών, από άλλα φίλμ όπως ο 13ος Πολεμιστής, αλλά και ομώνυμες ταινίες (Beowulf and Grendel) και βιντεοπαιχνίδια (Beowulf) που αναφέρονται στο συγκεκριμένο μύθο. Οι φίλοι της λαϊκής παράδοσης, ίσως θυμηθούν τη μονομαχία του Μεγαλέξανδρου με το καταραμένο φίδι, ή την αντίστοιχη πάλη του Διγενή Ακρίτα με το Χάρο, που όπως και το θαλάσσιο τέρας του βιβλίου, αντιπροσωπεύει το απόλυτο κακό.

Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό, ότι η συγγραφέας ανήκει πιθανότατα στους καταλληλότερους ανθρώπους που μπορούν να αναπλάσουν μια τέτοια διήγηση, μια και διαθέτει σπουδές στη μεσαιωνική λογοτεχνία. Ίσως αυτό εξηγεί και την ευκολία με την οποία μας μεταφέρει στον σκοτεινό μεσαιωνικό κόσμο, παρουσιάζοντάς τον με τρόπο που δεν μας ξενίζει, παρότι αναφέρεται σε ένα πλαίσιο αξιών (ηρωισμός, σεβασμός στους ευγενείς) εντελώς διαφορετικό από το σύγχρονο.

Το σημείο στο οποίο θεωρούμε ότι θα μπορούσε να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή, είναι οι σκηνές βίας, κάποιες από τις οποίες είναι μάλλον οριακά κατάλληλες για μικρότερα παιδιά. Αυτές, σε συνδυασμό με κάποιες ανατριχιαστικές περιγραφές (βλ. και απόσπασμα) μας αποτρέπουν από το να προτείνουμε το συγκεκριμένο ανάγνωσμα ως ιδανικό για πριν τον ύπνο. (εκτός αν θέλουμε τα παιδιά να βλέπουν στον ύπνο τους τη Γκρέντελ)

Οι μεσαιωνικοί θρύλοι με σκανδιναβούς πρίγκηπες που κάνουν επικά ταξίδια σε χώρες μακρινές, έχουν και κάποια ιστορική βάση. Όποιος έχει άνεση στα αγγλικά, μπορεί να ρίξει (δωρεάν) μια ματιά στο Heimskringla, το χρονικό των βασιλέων της Νορβηγίας, όπου θα συναντήσει πλήθος μεσαιωνικών περιπετειών, περισσότερο ή λιγότερο αληθινών. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και σχετικές με το δικό μας παρελθόν, είναι αυτή του πρίγκηπα Χάραλντ Γ' του αδίστακτου (Harald "Hardrada" Sigurdsson σελ. 431) που έφτασε μέχρι την Ελλάδα, μπήκε στην υπηρεσία της αυτοκράτειρας Ζωής ως αρχηγός της φρουράς των Βαράγγων και δοξάστηκε πολεμώντας ενάντια σε Βούλγαρους και Σαρακηνούς.

Αξίες - Θέματα Γενναιότητα, Αλληλεγγύη Εικονογράφηση

Απόσπασμα  Στα χρόνια του Μεσαίωνα, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Δανία, ζούσε ο ειρηνικός και δίκαιος βασιλιάς Ρόθγκαρ. Το όνειρο του Ρόθγκαρ ήταν να χτίσει ένα παλάτι τόσο μεγάλο και λαμπρό, όσο κανένα άλλο παλάτι του Βορρά. Εκεί, από το ψηλότερο σημείο του παλατιού, θα κυβερνούσε τη χώρα του ο Ρόθγκαρ, μοιράζοντας γενναιόδωρα το χρυσάφι του στο λαό του και χαρίζοντας πλούτη σε νέους και γέρους. Χτίστηκε λοιπόν ένα μεγαλοπρεπέστατο κάστρο, που ονομάστηκε Χέροτ, το σπίτι των Δανών. Τόσο μεγάλη ήταν η φήμη του Χέροτ, που πολλοί ταξίδευαν από μακριά για να θαυμάσουν τη μοναδική αρχιτεκτονική του, ν' αγγίξουν τις ολοσκάλιστες χάλκινες πύλες του και να συναντήσουν το γενναιόδωρο βασιλιά Ρόθγκαρ και την καλόκαρδη βασίλισσά του, την Ουέλθια. Όλα φαίνονταν ευτυχισμένα στο Χέροτ, μέχρι τη μέρα που τα τέρατα του κακού, εκείνα που εδώ και πολλούς αιώνες ζούσαν στον κάτω κόσμο, άρχισαν να ζηλεύουν την ειρήνη και την ευτυχία των Δανών. Ζηλόφθονα και αγριεμένα λοξοκοίταζαν τα τείχη του κάστρου κάθε φορά που ο ήχος της λύρας και των τραγουδιών του παλατιού έφτανε στ' αυτιά τους. Γκρέντελ έλεγαν το τέρας του κακού που για πολλά χρόνια θα κατέστρεφε τη γαλήνη και την ευτυχία στο βασίλειο των Δανών. Ο Γκρέντελ κυριαρχούσε στα γειτονικά έλη και κατοικούσε σε υποβρύχιες σπηλιές. Στην οικογένεια του Γκρέντελ ανήκαν διάφορα είδη τεράτων, άλλα παρμένα από τη ράτσα των δρακόντων, άλλα των πιθήκων, άλλα των λύκων. Μια κρύα και σκοτεινή νύχτα, ο Γκρέντελ πήρε την απόφασή του. Δε χωρούσε αναβολή. Η ευτυχία των Δανών αρκετά είχε κρατήσει. Τώρα ήταν η σειρά του κακού να δείξει τη δύναμή του. Έτσι λοιπόν, εκείνος που για αιώνες ενέδρευε στα θολά νερά της λίμνης, αναδύθηκε από την υποβρύχια σπηλιά του. Η μορφή του, τεράστια και αποκρουστική, ήταν μορφή θεριού που ανθρώπινα μάτια δεν έιχαν μέχρι τότε ξαναδεί. Ο Γκρέντελ πάτησε γερά στα πισινά του ποδάρια και όρθωσε το βαρύ κορμί του. Ύστερα, τινάζοντας το απαίσιο κεφάλι του πάνω κάτω και διώχνοντας τις λάσπες που φώλιαζαν στα ρουθούνια του, ρούφηξε με μανία τον υγρό φρέσκο αέρα της κρύας νύχτας. Ήταν ο ίδιος αέρας που χάριζε ζωή σε όλους τους υπηκόους του καλόκαρδου βασιλιά Ρόθγκαρ. Πώς θα' θελε να τους τον κλέψει μια για πάντα! Το καταστροφικό μίσος του Γκρέντελ, προαιώνιο και ασυγκράτητο, οδήγησε τα βήματά του κατευθείαν στο Χέροτ. Βγάζοντας από το στόμα του αφρούς και σάλια, πλησίασε το κάστρο. Σταμάτησε ν' αφουγκραστεί. Κανένας δεν τον είχε δει. Κανένας δεν είχε υποψιαστεί την παρουσία του. Μόνο τα φύλλα των δέντρων θρόιζαν γύρω του. Αφήνοντας ένα ανατριχιαστικό ουρλιαχτό, όρμησε μ'όλη τη δύναμή του μέσα στο παλάτι.

Χρήση στην τάξη

Αυτό είναι το πρώτο από τέσσερα βιβλία που θα παρουσιάσουμε αυτό το μήνα, όλα σχετικά με την κατάσταση στην Ευρώπη ανάμεσα στο Μεσαίωνα και τα τέλη του 18ου αιώνα, ώστε αν κάποιος (εκπαιδευτικός ή γονέας) επιθυμεί, να τα αξιοποιήσει στα αρχικά μαθήματα της ιστορίας της Στ' τάξης. Στις αρχές του επόμενου μήνα, θα στραφούμε στην κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα κατά τις αρχές της επανάστασης του 1821. Μέσα από το διάβασμα των ιστοριών αυτών, λίγη συζήτηση και κάποιες αντίστοιχες δραστηριότητες (θεατρικά παιχνίδια, κατασκευές, κλπ.), τα παιδιά ίσως έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν μια ιδέα για το τι συνέβαινε κατά τα χρόνια αυτά στον κόσμο και το πόσο η Δυτική Ευρώπη εξελίχθηκε ενόσω τα Βαλκάνια παρέμεναν υπό Οθωμανική κατοχή. Για την περίοδο του μεσαίωνα, μπορούμε συμπληρωματικά με την ανάγνωση του Μπέογουλφ να ακούσουμε ψαλμούς της εποχής (βλ. σύνδεσμο) ή έργα πιο λαϊκά και να δούμε στην τάξη τμήματα από την ταινία Πάπισσα Ιωάννα (ίσως το πρώτο εικοσάλεπτο χωρίς όμως το 9ο λεπτό, που περιέχει μια ακατάλληλη σκηνή οικογενειακής βίας) αλλά και βίντεο σχετικά με την τέχνη της εποχής.

Μπέογουλφ