Όλα έχουν μόνο μια πλευρά!

Υπόθεση
Ο πατέρας του μικρού Οδυσσέα τον στέλνει μαζί με τον κολλητό του Χάρη στο σπίτι του παππού για να φέρουν το αγαπημένο του κάδρο. Εκεί όμως διαπιστώνουν ότι το κάδρο έχει πλέον μόνο μια πλευρά. Πρόκειται για την αρχή μιας φοβερής επιδημίας μονοπλευρίτιδας που εξαπλώνεται ταχύτατα σε ολόκληρο τον κόσμο! Ο νεαρός ήρωας μπλέκει σε μια τρελή περιπέτεια, όπου με τη βοήθεια της μητέρας του και διαφόρων συμμάχων, θα αναζητήσουν την άκρη του νήματος που οδηγεί στην αιτία του κακού. Θα καταφέρουν άραγε να γλιτώσουν την ανθρωπότητα από τη συνωμοσία των 40 ή θα καταλήξουν στον μεγάλο αποτεφρωτήρα;

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Παπαδόπουλος

Συγγραφέας: Κώστας Χαραλάς

Εικονογράφηση: Μάρα Τσαφαντάκη

ISBN: 978-960-412-758-0

Έτος 1ης Έκδοσης: 2007

Σελίδες: 107
Τιμή: περίπου 6 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ

Τάξεις: Ε’, Στ’

Κριτική
Μια περίεργη περιπέτεια με κοφτή γραφή, ιδιότυπο χιούμορ (κατά βάση ενήλικο και κατά τόπους ψυχρούτσικο) και ένα άρωμα μαθηματικών.

Ο συγγραφέας δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να προσαρμόσει την οπτική του σε αυτή του μικρού παρατηρητή. Ειλικρινές από την πλευρά του, άλλωστε πολλές φορές οι άντρες μένουν για πάντα παιδιά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ωστόσο, το παιδί έμεινε μάλλον κάπου στο λύκειο, και το ύφος του τολμώ να πω ότι παραείναι έξυπνο για να γίνει άνετα αντιληπτό από έναν μαθητή δημοτικού.

Οι μικροί αναγνώστες αναμένεται επίσης να δυσκολευτούν με τη δομή του διηγήματος. Τα κεφάλαια δεν είναι αριθμημένα, δεν έχουν τίτλους, ενώ η έκτασή τους κυμαίνεται από 4 έως και 37 (!) σελίδες, κάτι σαν ένας μίνι αναγνωστικός μαραθώνιος δηλαδή. Στην έρημο αυτή των γραμμάτων, μάταια οι μικροί μας φίλοι θα αναζητήσουν μια όαση ξεκούρασης: Η εικονογράφηση είναι πολύ περιορισμένη, αφού π.χ. σε ένα ολόκληρο κεφάλαιο 28 σελίδων, συναντήσαμε μόλις ένα ασπρόμαυρο σκίτσο στριμωγμένο σε κάποια γωνία. Όλα τα παραπάνω στοιχεία, μας οδηγούν να υποθέσουμε ότι η έκδοση απευθύνεται μάλλον σε μεγαλύτερα παιδιά απ’ ότι προτείνει το οπισθόφυλλο (από 9 ετών).

Εμείς θα προτείναμε το βιβλίο περισσότερο σε μαθητές της Ε’ και Στ’ τάξης, αρκεί να είναι εξασκημένοι αναγνώστες και με κάποια οξυδέρκεια. Πιθανότατα να το συμπαθήσουν πιο πολύ τα αγόρια (καθώς θα μπορούν να ταυτιστούν με τον ήρωα) και μάλιστα όσα έχουν φαντασία και αγαπούν τις θεωρίες συνωμοσίας.

Αξίζει να σχολιάσουμε την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που διαμορφώνεται στο ανάγνωσμα. Με φράσεις σύντομες και ύφος γραφής που θυμίζει παλιά αστυνομικά διηγήματα, ο συγγραφέας υφαίνει έναν ομιχλώδη κόσμο που κάθε στιγμή αλλάζει, απειλούμενος από έναν απροσδιόριστο κίνδυνο. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό παραπέμπει σε έργα του Κάφκα, και σπάνια το συναντάμε σε κείμενα παιδικής λογοτεχνίας.

Επίσης, παρά τα όποια αναγνωστικά κωλύματα, το κείμενο περιέχει ένα μήνυμα αρκετά σημαντικό για τους μαθητές: Απέναντι σε μια παράλογη τάξη πραγμάτων που του επιβάλλεται, ο πολίτης έχει καθήκον και δικαίωμα να επαναστατήσει, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα γίνει δακτυλοδεικτούμενος ή θα ξεβολευτεί, ακόμα κι όταν μοιάζει να παλεύει μόνος του ενάντια σε ένα ολόκληρο σύστημα. Αν έχει το δίκιο με το μέρος του και λίγη τύχη, ίσως τελικά καταφέρει να σώσει ολόκληρη την κοινωνία.

Στο απόσπασμα που ακολουθεί, παρατηρούμε τη μεταστροφή της κοινής γνώμης σύμφωνα με τα δεδομένα της νέας τάξης· εδώ ο συγγραφέας προσπαθεί να δώσει την αλλαγή με μεγαλύτερο ρεαλισμό απ’ ό,τι ο Τριβιζάς στην τελευταία μαύρη γάτα, εκεί όπου μια ομιλία αρκεί για να στραφεί ο κόσμος ενάντια στα κατοικίδια.

Προσωπική απορία: πώς γίνεται και τα ποτήρια έχουν δύο πλευρές;

Αξίες - Θέματα
Φαντασία, Δραστηριοποίηση

Απόσπασμα 
Σιγά σιγά αποκτούσαμε πια ένα ικανό πλήθος ενδείξεων που δικαιολογούσαν τις υποθέσεις που κάναμε για την επιδημία αυτή που απειλούσε να κατακτήσει τα πράγματα κάνοντάς τα να έχουν μόνο μια πλευρά. Μια καινούργια μόδα άρχισε να εμφανίζεται στην πόλη.

Μια μόδα που δεν άφηνε περιθώρια σε πολλές πλευρές να συνυπάρχουν πάνω στο ίδιο αντικείμενο. Έτσι από εδώ και στο εξής αρκούσε μόνο το «πάνω» αντί για το «πάνω» και «κάτω» στο ταμπλό ενός ασανσέρ. Το «δεξιά» αντί για το «αριστερά» και «δεξιά» ενός τιμονιού. Αυτά είναι λίγα μόνο από τα παραδείγματα που αργά αλλά σταθερά εξαπλώνονταν μέσα στην πόλη. Επιπλέον, αυτό που μας έκανε εντύπωση ήταν και η αντίδραση του κόσμου: Ο κόσμος ήταν χωρισμένος σε κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία ήταν αυτοί που προσαρμόζονταν γρήγορα στην καινούργια τάξη πραγμάτων και συμπεριφέρονταν σαν να μην είχε αλλάξει τίποτα σε σχέση με πριν. Μάλιστα μπορούσες να πεις ότι τους άρεσε περισσότερο έτσι.

Η δεύτερη κατηγορία ήταν αυτοί οι οποίοι παιδεύονταν λίγο με το νέο, μονοδιάστατο σύστημα, αλλά σκόπευαν αργά ή γρήγορα να το μάθουν και να ζήσουν μέσα σε αυτό. Μια τρίτη κατηγορία ανθρώπων ήταν οι χαμένοι αυτής της μαζικής ανακαίνισης. Ήταν αυτοί που δεν είχαν καμιά ελπίδα να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Υπήρχαν άνθρωποι εγκλωβισμένοι μέσα σε μαγαζιά που προσπαθούσαν να βγουν από εκεί που παλιότερα υπήρχε πόρτα. Τώρα όμως μια ατέλειωτη τζαμαρία κάλυπτε όλη την επιφάνεια που έβλεπε προς το δρόμο και αυτοί ίδρωναν και ξεΐδρωναν για να βρουν κάτι που να μοιάζει με χαραμάδα και να την κοπανήσουν. Αυτές ήταν οι παγίδες του νέου συστήματος και έπρεπε οπωσδήποτε να κρατηθούμε μακριά τους.

Οι τρεις παραπάνω κατηγορίες είχαν ένα κοινό σημείο. Κανένας από αυτούς δεν ενδιαφερόταν να μάθει περισσότερα για την κατάσταση στην οποία είχε βρεθεί.

-Τους βλέπεις; μου τους έδειξε η μαμά μου, κάνουν σαν να μην καταλαβαίνουν. Κανείς δεν αναρωτιέται τι σόι είναι αυτό το πράγμα και πότε θα τελειώσει.

Αυτά μου τα έλεγε καθώς παραγγέλναμε δύο πορτοκαλάδες να πιούμε από ένα υπαίθριο μαγαζί, μακριά από κλειστούς χώρους όπου στα καλά καθούμενα μπορούσε να εξαφανιστεί η πόρτα και να γεμίσει τοίχους.

Αλλά τελικά δεν ήταν τόσο εύκολο όσο το φανταζόμασταν.

Εμείς, -αλλά και αρκετοί από τον κόσμο που είχαν προμηθευτεί από εκεί το αναψυκτικό τους- κοιταζόμασταν λες και κάποιος είχε τη λύση στο καινούργιο πρόβλημα που είχε εμφανιστεί. Δεν υπήρχε καπάκι στο λαιμό των μπουκαλιών, υπήρχε μόνο η κάτω πλευρά που φυσικά δεν άνοιγε. Το νερό, οι πορτοκαλάδες, οι χυμοί, ήταν μέσα στην γυάλινη φυλακή τους και μας κοιτούσαν με απορία. Με άλλη τόση απορία κοιτιόμασταν όλοι οι πελάτες της καντίνας μεταξύ μας μπας και υπάρχει καμιά προφανής λύση και μας διαφεύγει.

Τότε τη λύση την έδωσε ένας άντρας στην ηλικία του πατέρα μου που στεκόταν σ’ ένα παγκάκι πιο πέρα. Φορούσε ένα λευκό σακάκι όπου ήτανε τυπωμένος ο αριθμός 40 με μεγάλα μαύρα ψηφία. Το ίδιο νούμερο διαπιστώσαμε ότι έγραφε και το λευκό παντελόνι του όταν σηκώθηκε. Στο δεξί μπατζάκι είχε το τέσσερα και στο αριστερό το μηδέν.

Σαν να περίμενε να μαζέψουμε όλοι το βλέμμα μας πάνω του, έκανε κάτι που έμοιαζε με επίδειξη. Πήρε ένα μπουκάλι σαν αυτό που κρατούσαμε εμείς και έσπασε την άκρη του στην άκρη του πάγκου. Τότε πήρε ένα ποτήρι και το γέμισε από το χυμό που απελευθερώθηκε με αυτόν τον ανήκουστο τρόπο από το μπουκάλι.

-Δεν είμαστε με τα καλά μας, απόρησε η μητέρα μου καθώς έβλεπε όλους να μιμούνται τη βλακώδη, αλλά κατά τα φαινόμενα μοναδική λύση που πρότεινε αυτός ο μυστηριώδης κύριος.

Μια σειρά από ήχους σπασμένων μπουκαλιών κλόνισε την ησυχία που απολαμβάναμε πιο πριν. Ο κόσμος απαλλάχθηκε από τον πανικό που τον είχε πιάσει και έμοιαζε σαν εμένα όταν είχα γυρίσει μια μέρα από το σχολείο γνωρίζοντας πια το ηλιακό σύστημα.

-Δεν πρόκειται να ανοίξω με αυτόν τον απαράδεκτο και επικίνδυνο τρόπο ένα μπουκάλι, είπε αποφασιστικά η μητέρα μου. Θα ζητήσω από την καντίνα ένα ανοιχτήρι.

-Και να ανοίξεις τι, καλέ μαμά; Είναι κλειστό από παντού. Έλα, σπάσ’ το όπως έδειξε ο κύριος, διψάω. Η μητέρα μου το καλοσκέφτηκε και κατάλαβε πως αν έπρεπε να πιούμε πορτοκαλάδα από αυτή την καντίνα, έπρεπε να συμπεριφερθεί όπως όλοι όσοι στο μεταξύ είχαν ξεδιψάσει και απολάμβαναν το αναψυκτικό τους στα καρεκλάκια του πάρκου. Τελικά αποφάσισε να το σπάσει.

Αυτό όμως ήταν μεγάλο λάθος, καθώς ο περίεργος κύριος με το 40 ετοιμαζόταν να φύγει και ο ήχος από το σπασμένο μπουκάλι τον παρακίνησε να ξανακάτσει στο παγκάκι του. Μας παρατηρούσε για ώρα και μετά αποφάσισε να βγάλει έναν μίνι υπολογιστή και να γράψει.

Όλα έχουν μόνο μια πλευρά!