Δεν είμαι καρφί!

Υπόθεση 

Τον τελευταίο καιρό στο σχολείο χάνονται αντικείμενα. Και ο Λεωνίδας ξέρει τον ένοχο.Τι να κάνει άραγε; Να το πει στη δασκάλα ή να κρατήσει το μυστικό; Να γίνει το "καρφί" της τάξης ή να αφήσει τον ένοχο να συνεχίσει το "έργο" του; Ο Λεωνίδας παίρνει με κόπο τη σωστή απόφαση. 

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Μαρία Ρουσάκη
Εικονογράφηση: Μαντλέν Φροσό
ISBN: 978-960-16-3604-7
Έτος 1ης Έκδοσης: 2010
Σελίδες: 38
Τιμή: περίπου 4 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ'

Κριτική

Χαριτωμένη ιστορία από τη σειρά χωρίς σωσίβιο (επίπεδο Δελφινάκια - 800 λέξεις). Η γραφή είναι απλή και τα νοήματα αρκετά κατανοητά, ώστε να μην δυσκολεύουν τους μικρούς αναγνώστες. Η επιμέλεια της σειράς φροντίζει και πάλι, ώστε η ανάγνωση να γίνεται ξεκούραστα χάρη στη γραμματοσειρά και ευχάριστα, χάρη στη συνοδεία της πολύ χαρακτηριστικής έγχρωμης εικονογράφησης. Με τόσα χρώματα, και το κείμενο να περιορίζεται συνήθως σε 4-5 γραμμές ανά δισέλιδο, το μικρό βιβλίο θυμίζει περισσότερο κόμικ. Στις τελευταίες σελίδες, περιμένουν τους μαθητές τέσσερις δραστηριότητες. Η πρώτη αφορά στη συμπλήρωση ενός κειμένου με κενά (εγώ προσωπικά δυσκολεύτηκα!) και η δεύτερη καλεί τους μαθητές να εκφράσουν γραπτά πώς θα αντιδρούσαν αν ήταν στη θέση του κεντρικού ήρωα. Η πιο ενδιαφέρουσα είναι η τρίτη δραστηριότητα, όπου ζητάει από τον αναγνώστη να μπει στα όνειρα των δύο πρωταγωνιστών και να συμπληρώσει τα συννεφάκια με τις σκέψεις τους. Η τελευταία δραστηριότητα είναι μάλλον λεξιλογίου / ορθογραφίας, αφού αφορά καταγραφή σε λίστα διαφόρων αντικειμένων από μια ντουλάπα απολεσθέντων.

Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μαθητές Β’ και Γ' τάξης, θα μπορούσε ωστόσο λόγω του θέματος να απασχολήσει και μαθητές μεγαλύτερων τάξεων.

Το θέμα των μικροκλοπών στο σχολείο, γύρω από το οποίο χτίζεται η ιστορία, είναι σίγουρα πολύ ενδιαφέρον και το συναντάμε συχνά στη σχολική καθημερινότητα. Το πώς το αντιμετωπίζει κανείς όταν παρουσιάζεται, είναι φαντάζομαι ζήτημα αξιών, ηθικής καλλιέργειας, ειδικών συνθηκών αλλά και ρόλου. Η θέση π.χ. του εκπαιδευτικού είναι ξεκάθαρη: Οφείλει να είναι τυπικός (έστω και με διακριτικό τρόπο) στην εφαρμογή των σχολικών κανονισμών.

Τι συμβαίνει όμως όταν ένας μαθητής ανακαλύπτει τον δράστη; Και πολύ περισσότερο, τι συμβαίνει αν ο δράστης είναι φίλος του; Άραγε προηγείται η φιλία ή ο νόμος; Το δίλημμα είναι κλασικό και έχει απασχολήσει γενιές και γενιές, με τη Φιλία συνήθως να υπερισχύει ως αξία, τουλάχιστον πάνω σε νόμους (ή άρχοντες) μη σεβαστούς.

από την ταινία "το μπλόκο" (1964)

Ποια όμως είναι η σωστή αντίδραση; Στο διήγημα Τρεις Λεύκες στην Αυλή μας, όταν η έφηβη ηρωίδα ανακαλύπτει τα κλοπιμαία στο δωμάτιο της φίλης της, σοκάρεται, ντρέπεται και αποφεύγει να της μιλήσει· αργότερα όμως αποκαλύπτει την αλήθεια στην αγαπημένη της καθηγήτρια μέσα από μια έκθεση. Προδοσία ή Υπευθυνότητα;

Ο ήρωας της ιστορίας αυτής, παρότι μικρότερος, αντιδρά εξαρχής με μεγάλη ωριμότητα και δίνει στους αναγνώστες ένα πολύ καλό πρότυπο αντίδρασης σε αντίστοιχες περιπτώσεις: Συζητάει με τον ίδιο του το φίλο και τον καλεί να επιστρέψει τα κλεμμένα αντικείμενα, δίνοντάς του ευκαιρία να επανορθώσει. Ταλαιπωρείται ωστόσο από νυχτερινές τύψεις, μήπως και δεν έκανε το σωστό.

Ζητάμε από τα παιδιά να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση, να μάθουν να μπαίνουν στη θέση των άλλων και να νιώθουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους. Στην περίπτωση που εξετάζουμε, ποια οπτική είναι άραγε σωστότερο να προσπαθήσουμε να υιοθετήσουμε; 

- Μήπως του «θύτη» φίλου μας και να νιώσουμε το άγχος της τιμωρίας που καραδοκεί; 

- Ή του «θύματος» και να συναισθανθούμε την αδικία και τη στεναχώρια της απώλειας;

Το τέλος της ιστορίας μπορεί να φανεί κάπως απότομο σε ορισμένους αναγνώστες, μας βοηθάει ωστόσο να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, κάνοντας έναν σαφή διαχωρισμό. Όταν είναι ΤΑ ΔΙΚΑ ΜΑΣ συμφέροντα που θίγονται, τότε δεν τίθεται δίλημμα: ο κλέφτης πρέπει να καταγγελθεί!

Στην τάξη, το διήγημα μπορεί να αξιοποιηθεί δίνοντας αφορμή για ωραία συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων. Ειδικά στις μέρες μας, που ανακαλύπτουμε ότι ανεχόμενοι κακές συνήθειες των γύρω μας φτάσαμε να θεωρούμαστε και οι ίδιοι συνένοχοι (βλ. μαζί τα φάγαμε), το ζήτημα είναι επίκαιρο και εξαιρετικά ενδιαφέρον. Μπορεί μάλιστα ο εκπαιδευτικός να μην σταθεί αποκλειστικά στο πρόβλημα της κλοπής, αλλά να θέσει θέμα ευρύτερο, για το τι θεωρείται προδοσία, πότε λέμε κάποιον καρφί, κλπ. Διαθεματικά, μπορεί να αντλήσει στοιχεία από το μάθημα της Γλώσσας, των Θρησκευτικών (τι κάνει ο καλός χριστιανός;), της Αγωγής (ο σωστός πολίτης ελέγχει τους συμπολίτες του σε μια δημοκρατία;) της Ιστορίας (Αρχαία Ελλάδα και Εφιάλτης*, Βυζάντιο και Αλέξιος Δ’ Άγγελος, Γερμανική κατοχή και δοσίλογοι), κλπ.

*Ίσως με λίγο κόπο και κάμποσους συνειρμούς, τα παιδιά οδηγηθούν στην υπόθεση ότι το όνομα Λεωνίδας δεν δίνεται τυχαία στον πρωταγωνιστή.

Αξίες - Θέματα
Φιλία, Αξιοπρέπεια, Εκπαίδευση, Υπευθυνότητα, Κλοπή

Απόσπασμα 
Πού να φανταστεί ο Λεωνίδας πως θα έμπλεκε έτσι.
Πως η φιλία μετριέται έτσι και όχι αλλιώς.
Όλα ξεκίνησαν μια μέρα στο σχολείο, όταν φώναξε
η Βαλεντίνα πως της έκλεψαν την κασετίνα.

- Κι εμένα μου πήραν το αγαπημένο μου στιλό!
φώναξε η Κλειώ.
Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως
υπήρχε κλέφτης μες στην τάξη.
Η κυρία Δόμνα τους καθησύχασε.

- Δεν υπάρχει κλέφτης. Μήπως τα ξεχάσατε κάπου;

Όλοι ήθελαν να την πιστέψουν,
όμως την επόμενη μέρα τους
περίμενε κι άλλη έκπληξη.

- Κάποιος μου πήρε το σημειωματάριό μου!
φώναξε ο Λουκάς.

- Μήπως θα έπρεπε να ψάξεις καλύτερα;
ρώτησε η κυρία Δόμνα.

- Όχι, είμαι σίγουρος ότι το είχα εδώ, κάτω
από το θρανίο, είπε ο Λουκάς με μεγάλο παράπονο.

Εκείνη την ώρα ο Λεωνίδας έσκυψε το κεφάλι του.
Δεν ήθελε να διαβάσουν οι υπόλοιποι
στα μάτια του αυτό που σκεφτόταν.
Στο διάλειμμα, όταν όλοι είχαν βγει απ’ την τάξη,
ο Λεωνίδας μπήκε μέσα κρυφά.

- Ώστε εσύ είσαι ο ένοχος;

Είχε ανακαλύψει κάποιον μες στην τάξη
να ψάχνει τα πράγματα των παιδιών.

Όμως δεν ήταν ένας
συνηθισμένος κλέφτης,
με γάντια και κουκούλα
στο πρόσωπο.

 

Θέμης Ανδρεάδης - η Βούρτσα (Πηγή)

Δεν είμαι καρφί!