Το αλογάκι, η τυχερή πασχαλίτσα, μια αρκούδα κι εμείς

Υπόθεση
Συλλογή τριών διηγημάτων με τους ακόλουθους τίτλους και υποθέσεις:

Εφτά ξύλινα αλογάκια κι ένα αληθινό Έξω από το μεγάλο λούνα παρκ της πλατείας ένα πόνι κοιτάζει τα ξύλινα αλογάκια του καρουσέλ και τα ζηλεύει, επειδή εκείνα είναι πάντα γεμάτα παιδιά. Ο Σαράντος, ένας αδέσποτος σκύλος, το παρακινεί να κυνηγήσει το όνειρό του και να πάει κοντά τους. Έτσι, αλογάκι και σκύλος μπαίνουν στο λούνα παρκ και αρχίζουν να τρέχουν ευτυχισμένα γύρω από το καρουσέλ, με τον κόσμο να τα χειροκροτεί και να τα φωτογραφίζει... Η ζωή τους έχει αλλάξει για πάντα!

Αν έχεις τύχη Μια πασχαλίτσα, απογοητευμένη που τα φυτοφάρμακα έχουν εξαφανίσει όλες τις μελίγκρες, βρίσκει τον παράδεισο σ' ένα κτήμα με βιολογικές καλλιέργειες. Τι θα γίνει όμως όταν ένα χέρι την βάζει κατά λάθος σ' ένα τελάρο με ντομάτες;

Η μεγάλη καφετιά αρκούδα κι εμείς Η Εριέτα, ένας σπίνος, μας μιλάει για την μεγάλη καφετιά αρκούδα που μετανάστευσε στο δάσος τους, καθώς στη μακρινή της πατρίδα έγινε πόλεμος. Τα άλλα ζώα την αντιπαθούν, τη φοβούνται και προσπαθούν να την αποφεύγουν. Μια μέρα όμως, ένα αυτοκίνητο την χτυπά, αφήνοντας τα δύο παιδιά της μόνα κι εκτεθειμένα.Τα ζώα του δάσους, τα βρίσκουν να παίζουν ανέμελα μαζί με το παιδί της αλεπούς και του λύκου και αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η συμπεριφορά τους απέναντι στη μητέρα τους δεν ήταν σωστή. 

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφέας: Ελένη Δικαίου
Εικονογράφηση: Μανώλης Φωνέτης
ISBN: 978-960-16-4221-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 60
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ 
Τάξεις: Α', Β', Γ'

Κριτική

Γραμμένες με ποιότητα λόγου και τρυφερότητα, οι τρεις ιστοριούλες μεταδίδουν στους αναγνώστες ωφέλιμα μηνύματα και μια οπτική περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ταξιδεύοντάς τους σ' έναν κόσμο όπου οι πρωταγωνιστές είναι ζώα (αλλά ευγενέστατα). Με μέτριο μέγεθος που κυμαίνεται ανάμεσα στις 7 και τις 12 σελίδες, τα κείμενα μας συστήνουν ενδιαφέροντες χαρακτήρες και πρωτότυπες καταστάσεις που δεν κουράζουν και διαβάζονται ευχάριστα. Η σχεδόν πολυτελής έκδοση, μαζί με το σκληρό εξώφυλλο και την πολύχρωμη συνοδευτική εικονογράφηση, διαμορφώνουν τελικά ένα αξιόλογο και καλαίσθητο προϊόν. Εμείς, το προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε μαθητές των μικρών τάξεων και σε εκπαιδευτικούς ή γονείς που μέσα από τη λογοτεχνία αναζητούν μηνύματα κατά του ρατσισμού και της ανελευθερίας.

Χαριτωμένες ιστορίες Ωφέλιμα μηνύματα Προσεγμένη έκδοση

Αξίες - Θέματα

Περιβάλλον, Φιλία, Διαφορετικότητα, Δραστηριοποίηση, Μετανάστευση, Ζωοφιλία.

Εικονογράφηση

Όμορφα σκίτσα με απλές γραμμές και ζωηρά χρώματα, συμπληρώνουν το κείμενο αλληλεπιδρώντας κάποιες φορές με τον αναγνώστη.

Απόσπασμα 

Τόσο μεγάλη ήταν η έκπληξη και η χαρά μου που είχα βρεθεί εκεί, τόση η περηφάνια μου για τους συντρόφους μου, ώστε, μέχρι να συνέλθω, μια μελίγκρα που ήταν ακριβώς μπροστά μου, αν και αργοκίνητη, όπως είναι όλες τους, κόντευε να κρυφτεί κάτω από ένα φύλλο. Με έπιασε το φιλότιμο. Όχι και να γίνω ρεζίλι, πρώτη μου μέρα στο κτήμα, και μάλιστα μπροστά στους ξένους ανθρώπους. Να ξεφύγει μελίγκρα μπροστά απ’ το στόμα μου! Όρμησα προς το μέρος της· το φύλλο κάτω απ’ το οποίο πήγαινε να κρυφτεί η μελίγκρα ήταν το τελευταίο πάνω στο κοτσάνι μιας ντομάτας. Και τότε έγινε ό,τι έγινε. Πρώτα άκουσα ένα δυνατό χρατς, κι ύστερα ο κόσμος σκοτείνιασε. Χάθηκε το κτήμα, η λεπτούλα πασχαλίτσα, η χοντρή Ολλανδέζα, κι έμεινα εγώ με την ντομάτα και το κοτσάνι, στριμωγμένη ανάμεσα σε άλλες ντομάτες, μερικές απ’ τις οποίες δεν είχαν κοτσάνι καν. Δοκίμασα να πετάξω, αλλά ήταν αδύνατον. Ήμουν φυλακισμένη κάπου. Όμως δεν ήξερα πού.

Κάνοντας την ανάγκη φιλότιμο, άρχισα τις ερωτήσεις στον εαυτό μου.

«Είσαι ζωντανή;». 

«Βέβαια».

«Σε κατάπιε τίποτε;»

«Όχι φυσικά».

«Μήπως κοιμάσαι και βλέπεις κακό όνειρο;»

«Όχι!»

«Άρα;»

Έστυβα το μυαλό μου να καταλάβω τι μπορούσε να έχει συμβεί, όταν ξαφνικά φώτισε πάλι ο τόπος γύρω μου.

«Αχ, την καημένη την πασχαλίτσα! Την κουβαλήσαμε στο σπίτι μαζί με τις ντομάτες» ακούω μια φωνή και την αμέσως επόμενη στιγμή νιώθω δυο δάχτυλα να με αρπάζουν. Κάποιος με σήκωνε.

Επιτέλους, μπορούσα να δω γύρω μου. Όμως αυτό που έβλεπα δεν το είχα ξαναδεί. Σπίτι. Είχα βρεθεί σε ένα σπίτι ανθρώπων!

Στο μυαλό μου ήρθαν όλες οι τρομακτικές ιστορίες για τις οποίες μιλούσαν τ’ άλλα ζουζούνια. Σπίτι. Ένας τόπος αφιλόξενος και επικίνδυνος. Αυτό μπορούσε να μου το βεβαιώσει κάθε μύγα, κάθε κουνούπι, κάθε ζουζούνι που είχα συναντήσει μέχρι σήμερα στον δρόμο μου.

Προσπάθησα πάλι να πετάξω, μα δεν τα κατάφερα. Αυτός που με είχε πιάσει με κρατούσε μαλακά, είναι η αλήθεια, αλλά δε με άφηνε με τίποτε.

«Τύλιξέ τη σε μια χαρτοπετσέτα».

«Όχου, δυστυχία μου!» μου ξέφυγε.

Ήταν τρομερό. Απαίσιο. Εξευτελιστικό. Θα με τύλιγαν πρώτα κάπου, πριν με σκοτώσουν, γιατί με σιχαίνονταν, λες και ήμουν κατσαρίδα. Δε θα πέθαινα ηρωικά από χελιδόνι ή από ένα οποιοδήποτε άλλο πουλί, για παράδειγμα. Ούτε καν από σαύρα, στις οποίες κάποτε κάποτε γινόμαστε μεζές. Εγώ, ένα περήφανο μέλος του ηρωικού στρατού των εξολοθρευτών, θα εξολοθρευόμουν σε ένα σπίτι ανθρώπων.

Ωστόσο, ήμουν αποφασισμένη να παλέψω ως το τέλος. Έτσι, μόλις ένιωσα τα δάχτυλα που με κρατούσαν να χαλαρώνουν για μια στιγμή, κατάφερα να ανοίξω τις φτερούγες μου, αλλά μάταια, καθώς την επόμενη στιγμή βρέθηκα πάλι τυλιγμένη κάπου.

Η χαρτοπετσέτα! σκέφτηκα.

Τώρα δε μου έμενε παρά να σκύψω το κεφάλι και να υποκύψω στην τύχη μου. Θα πέθαινα, όμως, όσο γινόταν πιο ηρωικά. Και τι ήταν πιο ηρωικό απ’ το να πεθάνω με το τραγούδι του στρατού των εξολοθρευτών στα χείλη.

Άρχισα να τραγουδάω, λοιπόν:

«Εμπρός ο γενναίος στρατός, της μελίγκρας ο ορκισμένος εχθρός. Εμπρός για φυτά ζωηρά και γεμάτη κοιλιά. Ο γενναίος στρατός, της μελίγκρας ο εχθρός, ξεκινά και νικά και πάλι!».

Βέβαια, τα λόγια δεν ταίριαζαν ακριβώς με την περίπτωση, αλλά ταίριαζαν γάντι με την αξιοπρέπειά μου. Άκουγα τη φωνή μου δυνατή και καμπανιστή, όπως ταιριάζει σε κάποια σαν και μένα. Ήμουν περήφανη για τον εαυτό μου, για το μόνο που απορούσα ήταν πώς γινόταν κι όσο τραγουδούσα τόσο άκουγα καινούριες φωνές να ενώνονται με τη δική μου. Σε λιγάκι ήταν λες και τραγουδούσε μαζί μου ολόκληρος στρατός.

Πάει, έχασα τα λογικά μου, σκεφτόμουνα και συνέχισα να τραγουδάω ακόμη και τη στιγμή που ένιωσα να κατρακυλάω κάπου και ο κόσμος γύρω μου φωτίστηκε ξανά. Βρισκόμουν πάνω σε ένα φύλλο. Πρώτα ένιωσα τις μυρωδιές. Μυρωδιά από φρεσκοποτισμένο χώμα και φυτά γεμάτα χυμούς και μελίγκρες… Πολλές μελίγκρες! Τις έβλεπα δίπλα μου, μπροστά μου. Ακόμη και μουσική είχε εκείνος ο τόπος, από παντού γύρω ακουγόταν το τραγούδι μας.

«Εμπρός ο γενναίος στρατός…»

Αυτό ήταν, πάει πέθανα, αποφάσισα. Πέθανα και τώρα είμαι στον παράδεισο της πασχαλίτσας.

Σχόλιο

Τα κείμενα της συλλογής είναι διαποτισμένα με περιβαλλοντική ευαισθησία, αλλά ταυτόχρονα πλούσια και σε κοινωνικές αξίες και διάφορα χρήσιμα διδάγματα για τα παιδιά. 

Στο πρώτο, η περιπέτεια του μικρού πόνι μεταφέρει στους μικρούς αναγνώστες το μήνυμα ότι αξίζει να κυνηγάμε τα όνειρά μας· με τη βοήθεια των φίλων μας, μπορούμε να τα κάνουμε πραγματικότητα και να ευτυχίσουμε! Επίσης, γίνεται προφανές ότι όταν βοηθάμε κάποιον να πετύχει τους στόχους του, μπορεί να αλλάξει και η δική μας ζωή προς το καλύτερο (σ.19).

Στη δεύτερη ιστορία, η αξία που προβάλλεται κατά κύριο λόγο είναι η συντροφικότητα. Όταν η απογοητευμένη πασχαλίτσα βρίσκεται ανάμεσα σε έναν ολόκληρο στρατό από συντρόφους της που τραγουδούν περήφανα, αισθάνεται πως άνοιξε την πόρτα του παραδείσου. Η εικόνα τους την παρηγορεί ακόμα και στις δυσκολότερες στιγμές της και τα λόγια του ύμνου τους της δίνουν κουράγιο. Καταλαβαίνει παράλληλα ο αναγνώστης, τη δύναμη και τη σιγουριά που μπορεί να δώσει σ' ένα μικρό πλάσμα η συγκέντρωσή του σε μεγάλους αριθμούς. Πώς άραγε μπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η γνώση στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος;

Το τελευταίο διήγημα είναι σαφέστατα αφιερωμένο στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Η αρκούδα που έχει φύγει από την πατρίδα της λόγω πολέμου, θυμίζει το έντονο στις μέρες μας -εξαιτίας του πολέμου της Συρίας- πρόβλημα της μετανάστευσης, που οδηγεί χιλιάδες στον θάνατο και απασχολεί μέχρι και τα δελτία ειδήσεων. Οι μικροί αναγνώστες θα συνειδητοποιήσουν μέσα από το κείμενο το πόσο άσχημο είναι το να απορρίπτεις κάποιον που βρίσκεται στην ανάγκη σου, μόνο και μόνο επειδή είναι διαφορετικός. Επίσης, ίσως παραδειγματιστούν από το γεγονός ότι τα παιδιά της αρκούδας παίζουν ανέμελα με εκείνα του λύκου και της αλεπούς, υπερπηδώντας τα κοινωνικά στεγανά και στέλνοντας ένα μήνυμα ανθρωπιάς στους μεγαλύτερους.

Χρήση στην τάξη

Στην τάξη μπορούμε να συζητήσουμε για όλα τα παραπάνω θέματα αλλά και να ενημερώσουμε τους μαθητές σχετικά με διάφορα περιβαλλοντικά ζητήματα.

Έτσι, αφού ρίξουμε μια ματιά στις παρεμβάσεις που κάνει ο Αρκτούρος σε τεχνικά έργα, μπορούμε να συζητήσουμε για τους κινδύνους που απειλούν τις αρκούδες που προσπαθούν να κινηθούν στους βιοτόπους τους μέσα από δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και αφού προβάλλουμε σχετικές εικόνες, να οργανώσουμε μια αναπαράσταση με παντομίμα.

Ο μικρός Τζον και ο Νικήτας παίζουν (πηγή)

Επίσης, μπορούμε να κάνουμε λόγο για τα ωφέλιμα έντομα και να δούμε κάποιο animation ή video για τη ζωή της πασχαλίτσας, του αμείλικτου κόκκινου εξολοθρευτή της μελίγκρας!

Στη δική μας τάξη, ασχοληθήκαμε περισσότερο με την περιπέτεια της πασχαλίτσας που ταιριάζει στην εποχή. Συζητήσαμε για κάποια από τα θέματα που αναφέρονται πιο πάνω και έπειτα κλείσαμε σοκολατάκια σε σχήμα πασχαλίτσας μέσα σε πολύχρωμα μπαλόνια που τα ζωγραφίσαμε ώστε να θυμίζουν τα χαριτωμένα έντομα... Την επόμενη μέρα, και αφού η προσμονή μας είχε κορυφωθεί, τα σκάσαμε και ριχτήκαμε στα γλυκά μας σαν να ήταν μελίγκρες! Καλή Πρωτομαγιά!

Το αλογάκι, η τυχερή πασχαλίτσα, μια αρκούδα κι εμείς