Ο ιππότης της λευτεριάς

Υπόθεση

Στην φραγκοκρατούμενη Εύβοια του 1266-1300 μ.Χ., ο φτωχός ιππότης της Καρύστου Λικάριος ξεσηκώνει τον λαό ενάντια στην καταπίεση των φεουδαρχών. Η βαρόνη Φελίζα Δαλε Κάρτσερι τον ερωτεύεται και αποφασίζει να τον παντρευτεί αψηφώντας τις βουλές των αδελφών της. Μετά τις πρώτες του επιτυχίες, ο Λικάριος τίθεται στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου, που τον ενισχύει στρατιωτικά. Πότε με δυναμική πολιορκία και πότε με πονηριά, τα κάστρα των Φράγκων (Λομβαρδών, Βουργουνδών, κτλ.) πέφτουν ένα ένα στα χέρια του, ενώ πολλά νησιά του Αιγαίου απελευθερώνονται από τον ενετικό ζυγό. Μετά τη μάχη της Βατόνδας και την κατάκτηση του κάστρου των Φύλλων, ο νεαρός ήρωας ανακηρύσσεται Μέγας Δούκας και καλείται για θρίαμβο στην Κωνσταντινούπολη. Μπορεί όμως η δόξα μόνη της να του φέρει την ευτυχία;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Σπαθής
Συγγραφέας: Νίτσα Τζώρτζογλου
Εικονογράφηση: Λίνα Μωυσίδου (εξώφυλλο)
ISBN: 960-7024-16-8
Έτος 1ης Έκδοσης:1989
Σελίδες:187
Εξαντλημένο: Διαθέσιμο για δανεισμό μόνο σε τοπικές βιβλιοθήκες (π.χ. Καλαμαριάς, Λειψών)
Στην Αθήνα, τα μέλη του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου θα το βρουν στη βιβλιοθήκη του
Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Μεσαιωνική περιπέτεια επικών διαστάσεων, βασισμένη σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα. Ιππότες, κονταρομαχίες, σταυροφόροι, πολιορκίες, έρωτες, ίντριγκες, προδοσίες... παρά τα χρόνια της ιστορίας αυτής -που ως ένα βαθμό φαίνονται στο ύφος γραφής- η δράση και η σφιχτή πλοκή κρατούν το ενδιαφέρον του σύγχρονου αναγνώστη ζωντανό ως την τελευταία σελίδα. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι αρκετά απλή και από την έκφραση δεν λείπει πουθενά η σαφήνεια. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 14 κεφάλαια των 7-18 σελίδων (τα περισσότερα κυμαίνονται γύρω στις 12), το καθένα με ξεχωριστό ενδιαφέρον και σημασία για τις εξελίξεις. Το σκληρό εξώφυλλο προϊδεάζει για μια έκδοση αρκετά φροντισμένη, όμως η αλήθεια είναι πως η απουσία βοηθητικού χάρτη, λεξιλογίου ή ενός παραρτήματος με πληροφορίες για την εποχή, είναι αισθητή.  Η εικονογράφηση είναι δυστυχώς υποτυπώδης και περιλαμβάνει λιγοστά ασπρόμαυρα σκίτσα στο κλείσιμο κάθε κεφαλαίου. Το χειρότερο είναι πως παρά τη συναρπαστική ιστορία που έχει να μας διηγηθεί, το βιβλίο είναι εξαντλημένο εδώ και χρόνια, ενώ αντίγραφό του δεν βρίσκεται ούτε στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Το προτείνουμε σε μαθητές των μεγάλων τάξεων του δημοτικού και του γυμνασίου που αγαπούν τον μεσαίωνα και τους ηρωικούς ιππότες!

Συναρπαστική ιστορία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα Πολλές πληροφορίες για την εποχή της Λατινοκρατίας Ηθικά διλήμματα

Ελλιπής εικονογράφηση, απουσία βοηθητικού παραρτήματος Βασικά ιστορικά στοιχεία αλλοιώνονται «ποιητική αδεία»

Αξίες - Θέματα

Ιστορία, Φιλία, Ανισότητα, Φιλοδοξία, Γενναιότητα, Σύνεση, Αγάπη, Ειρήνη

Εικονογράφηση
Ουσιαστικά απούσα, με λιγοστά ασπρόμαυρα σκίτσα που συναντάμε στο κλείσιμο κάποιων κεφαλαίων.

Απόσπασμα

Ως το γύρισμα του χρόνου γίνανε πολλά! Οι άνθρωποι του Λικάριου, λιγοστοί στην αρχή κι άπραγοι στ’ άρματα, πλήθαιναν, γυμναζόντανε. Η φήμη του ιππότη που τόσα έταζε στο λαό, μεγάλωνε μέρα με τη μέρα. Και μέρα με τη μέρα καινούριοι φτάνανε να μπουν στο φουσάτο του. Δεν τους άφηνε σε χλωρό κλαδί, τους ξεθέωνε στα γυμνάσια. Εκείνοι πάλι, θαμπωμένοι από τα λόγια του που τέτοια δεν είχαν ακούσει από κανέναν άλλο, καλοφαγωμένοι, τον είχαν για θεό.

- Βάλτε τα δυνατά σας, να ετοιμαστούμε πριν το έμπα του χειμώνα!

Ήξερε πως το πάρσιμο του Κοκκινόκαστρου της Κάρυστος δεν ήταν εύκολη δουλειά. Ντόπιος, γέννημα θρέμμα, το γνώριζε καλά ως την παραμικρή πολεμίστρα. Σίγουρα δε θα είχε μόνο τριάντα υπερασπιστές, όπως υποστήριζαν η Φελίζα κι ο Γουίδος. Οι Δαλε Κάρτσερι μαντεύοντας τη σκέψη του αντίπαλου, τρελοί από λύσσα για το φέρσιμο της αδερφής τους και για τη θανάσιμη προσβολή που τους έγινε από τον τιποτένιο υπηρέτη, ξεκίνησαν οι ίδιοι να κλειστούν στα τείχη του Κοκκινόκαστρου, να βοηθήσουν τον Όθωνα δε Κικόν.

Ο Λικάριος το φυσούσε και δεν κρύωνε. Από τους τρεις κουνιάδους του, πιότερο άχτι είχε εκείνον τον Γουιβέρτο. Μπήκε στην υπηρεσία του με τόσο κέφι, με τόση όρεξη να μάθει, να προκόψει… Αυτός όμως τον πήρε από κακό, του φερότανε άσκημα, τον έβριζε σα δούλο με την κάθε αφορμή, τον ταπείνωνε μπρος σε ανώτερους και παρακατιανούς. Πώς έβραζε ο θυμός του τότε, πώς ήθελε να ξεπλύνει τις προσβολές! Ήτανε όμως νεαρός, άπραγος, χωρίς φίλους, χωρίς δύναμη… Το μόνο που έκανε, ήταν να σηκώνει περήφανα το κεφάλι και να ξεσπά το θυμό του. Ο Γουιβέρτος κάτι τέτοια δεν τα σήκωνε. Τον έδιωξε με το χειρότερο τρόπο… Και τώρα βρισκόντανε αντιμέτωποι. Ορκισμένοι εχθροί!

Ο Λικάριος αποφάσισε να παίξει τον ψόφιο κοριό. Να μη φαίνεται, να μην ακούγεται! Να τον αποξεχάσουν για να τους πιάσει στον ύπνο!

Με την αρχή του φθινοπώρου, όταν πια πολεμικές επιχειρήσεις δεν γίνονταν, μαθεύτηκε πως οι Δαλε Κάρτσερι γύρισαν στο Νεγρεπόντε. Το κόλπο είχε πιάσει!

- Θα πάμε να δούμε από κοντά! Αποφάσισε ο Λικάριος.

Ο Γουίδος ενθουσιάστηκε μα η Φελίζα λαχτάρησε.

- Μη άρχοντά μου, μην το τολμήσεις! Θα σε χαλάσουν!

Της γέλασε ανέμελα.

- Μη θαρρείς ωραία μου αρχόντισσα πως ξεκινάω να πολεμήσω; Να τα βάλω ανοιχτά με τους Δε Κικόν; Όχι ακόμα. Μόνο να δούμε πώς είναι τα πράματα…

Παίρνοντας τους αδελφούς Λουκά και Ιγνάτιο που τους είχαν τυφλή εμπιστοσύνη, παίρνοντας και τον Κωστάντιο για μοναδική συνοδεία, οι δυο ιππότες ξεκίνησαν από παράμερα μονοπάτια. Κανείς να μη μάθαινε τι θα κάνανε, κανένας να μην ήξερε πού πήγαν! Καβάλα στα μουλάρια τους, πατώντας πάνω από γκρεμούς που τα’ άλογα δεν τους δρασκέλιζαν, σκαρφάλωσαν περνώντας απότομα φαράγγια στα πρώτα ψηλώματα της Όχης.

Το κάστρο φάνταξε ξαπλωμένο στα πόδια τους. Πιο φοβερό, πιο απάτητο απ’ ό,τι το θυμόταν ο Λικάριος. Βαρύ, τετράγωνο, χτισμένο με χοντρά κοκκινωπά αγκωνάρια, ζωσμένο από βαθύ χαντάκι, είχε τους τέσσερες γωνιακούς του πύργους στερανωμένους από πολεμίστρες. Απανωτές εσωτερικές αυλές κι οχυρώσεις. Πάνω στον ψηλό του λόφο, στα πόδια του μεγάλου βουνού της Όχης, φάνταζε ίδιος ριζωμένος γίγαντας που φύτρωνε μέσα από τα σπλάχνα των βράχων. Το νερό δε θα του έλειπε αν κρίνεις από τις άφθονες πηγές της περιοχής. Αν ήταν και σιταρχημένο… Οι δυο φίλοι απογοητεύτηκαν. Οι άνθρωποί τους ήταν πολύ λίγοι για έφοδο σε τούτο το θεριό κι αν έλπιζαν στην πείνα και τη δίψα να τους τα παραδώσουν, άδικο χάσιμο καιρού…

Τι θα κάνανε οι Βενετσιάνοι της Κάρυστος ταμπουρωμένοι στο παραλιακό τους Μπούρτζι; Πώς θα τους φαινότανε ο πόλεμος στη γειτονιά τους; Του ήξερε καλά ο Λικάριος, τους είχε ζήσει όσο καιρό έμεινε κοντά τους! Δε χαλάγανε εύκολα τη ζαχαρένια τους, δε λάβαιναν μέρος στις φαγωμάρες των Λομβαρδών! – Όσο τσακώνονται, τόσο χάνουν δύναμη! λέγανε.

Σταθερά κι αποφασιστικά, κρατάγανε τη θέση τους σαν επίσημοι κυρίαρχοι του νησιού που ήτανε. Σταθερά κι αποφασιστικά, κρατάγανε τη θέση τους σαν επίσημοι κυρίαρχοι του νησιού που ήτανε. Τίμιοι από τις λιγοστές φορές στην πολιτική τους, σεβόντανε τις συμφωνίες με τους Βυζαντινούς. Αλίμονο όμως αν νιώθανε πως η φαγωμάρα παραγινότανε, πως έβλαφτε τα εμπορικά τους συμφέροντα που τους δίνανε άφθονο κι άκοπο χρυσάφι… Τότε δεν το είχαν σε τίποτα ν’ αμπαρώσουν τη βαριά, σιδεροσκέπαστη, καρφωτή καστρόπορτα, ν’ ανέβουν στις επάλξεις και ν’ αμολήσουν από τα στόματα των πέτρινων λιονταριών τους ζεματιστό το λάδι…

Ο Λικάριος, μουδιασμένος από τόσες δυσκολίες, δεν απαντούσε στο Γουίδο που τις αράδιαζε. Στο δρόμο του γυρισμού όμως, τα χείλη του σκάσανε σε πονηρό χαμόγελο.

- Το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι!

Το μονοπάτι αυτό, έβγαζε ολόισια στη ναυαρχίδα του Αλέξιου Φιλανθρωπινού, του Βυζαντινού Μεγάλου Δούκα!

Ο Φιλανθρωπινός ήτανε το δεξί χέρι του Μιχαήλ Παλαιολόγου! Και τώρα, ο Μιχαήλ την είχε ξαναπάρει την Κωνσταντινούπολη, χάρη στην τύχη και την εξυπνάδα του πρωτοπαλίκαρού του, του Στρατηγόπουλου. Κάποια νύχτα του 1261, ο Στρατηγόπουλος βρήκε την Πόλη αφύλαχτη. Μπήκε σαν αφεντικό, έκλεισε τις πύλες, χάλασε τους λίγους Φράγκους που μείνανε μέσα, σφάλησε τους άλλους απ’ έξω και μήνυσε του βασιλιά του:

- Κόπιασε να καθίσεις στο θρόνο σου!

Τώρα ο Μιχαήλ που ανέβηκε στο θρόνο της Κωνσταντινούπολης σαν Μιχαήλ Η’, με τον Φιλανθρωπινό στο κεφάλι του πλόιμου, πάσκιζε να συντρίψει τους Φράγκους κουρσάρους που ρήμαζαν τα νησιά. Να τα ξαναπάρει αν γινότανε…

Το Βυζαντινό ναύαρχο ο Λικάριος τον βρήκε στην Κύμη. Ζήτησε να του μιλήσει. Το σχέδιό του ακούστηκε με προσοχή και συμπάθεια. Ναι, ο Αλέξιος θα βοηθούσε να πάρουν το Καστέλο Ρόσο που ορεγότανε ο ιππότης κι έτσι θα τον έκανε σύμμαχο. Νέος ήτανε, θαρρετός ήτανε και το μυαλό του έδειχνε να κόβει όσο και το σπαθί του. Αυτός σα θαλασσινός, ήξερε πως τα καράβια δεν είναι αργοκίνητα σαν την πεζικούρα και το καβαλαρικό, που ξαποσταίνουν τη νύχτα και κινάνε το πουρνό. Τα καράβια δεν ξέρουν από νύχτα και μέρα. Λίγο να πάρουν πρίμα τον αγέρα, λίγο να φουσκώσουν τα πανιά τους, από δω τα χάνεις, εκεί τα βρίσκεις. Βοηθούσε και η εποχή που κόπαζαν τα μελτέμια. Τον Κάβο Ντόρο θα τον καβατζάριζαν χωρίς κίνδυνο!

Πρότεινε κι ο Φιλανθρωπινός το δικό του σχέδιο. Τα συμφώνησαν! Από τη μια στιγμή στην άλλη, Βυζαντινός και Φράγκος βρεθήκανε σύμμαχοι!

Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος θέλανε να δώσουν αφορμή στους Βενετσιάνους. Ας τέλειωναν τη δουλειά τους πρώτα!

Ο Φιλανθρωπινός με τα πλοία του πέρασε χωρίς ζημιά τον Κάβο Ντόρο και τον πιο ήσυχο και προστατευμένο Κάβο Μπούρο. Βρέθηκε στον μεγάλο Καρυστινό κόρφο, μα όπως τα είχε συμφωνήσει με τον Λικάριο, γλίστρησε θεοσκότεινη νυχτιά ανοιχτά από το Μπούρτζι, Φουντάρισε πίσω από το νησάκι Παξιμάδα, έτσι που από στεριά δε φαινότανε. Ξεφόρτωσε. Και τι δεν ξεφόρτωσε! Άρματα, σκάλες, αρπάγες, άγκιστρα, σκοινιά, ελαφρούς καταπέλτες, λαγήνια με υγρή φωτιά… και πεζικάριους. Όσους ήτανε στα καράβια!

Ο Λικάριος με του Γουίδο από τη μεριά τους μάζεψαν τους ανθρώπους που είχαν, κουβάλησαν κι όλα τα μουλάρια της περιοχής. Η μεταφορά του υλικού έγινε από νύχτα σε νύχτα κι ένα καλό πρωί το φρούριο βρέθηκε κυκλωμένο. Ύστερα από σύντομη πολιορκία και δύσκολη έφοδο, οι πολιορκητές κατάφεραν να πατήσουν τα τείχη του άπαρτου Καστέλο Ρόσο! Οι εσωτερικές οχυρώσεις στάθηκαν το μεγαλύτερο εμπόδιο. Άλλες τις πήραν με έφοδο. Σ’ άλλες σφεντόνισαν τα λαγήνια με την υγρή φωτιά και τις κάνανε να λαμπαδιάσουν Οι υπερασπιστές τους πετάχτηκαν ξετρελαμένοι, σαν ποντικοί.  Το Κοκκινόκαστρο τέλος, βρέθηκε στα χέρια του Λικάριου και των συμμάχων του. Οι Δε Κικόν, ο Όθωνας κι ο γιος του ο Ιωάννης, ίσα που πρόφτασαν να το σκάσουν με την ψυχή στο στόμα και να φέρουν τα δυσάρεστα νέα στο Νεγρεπόντε. Οι Δαλε Κάρτσερι το φυσούσαν και δεν κρύωνε! Ως να καλοκαταλάβουν πως το φρούριο της Κάρυστος κινδύνευε, κι αυτό σαν τις Ανεμοπύλες, άλλαξε αφεντικό!

Η Ελλάδα το 1330 - χάρτης του Rubio y Lluch
Η Εύβοια και πάλι τριχοτομημένη στη μετά τον Λικάριο εποχή

Σχόλιο

Στην εισαγωγή του βιβλίου, η συγγραφέας δίνει στη δράση του Λικάριου διαστάσεις κοινωνικής εξέγερσης, χαρακτηρίζοντας τα γεγονότα της εποχής ένα Κιλελέρ του μεσαίωνα (σ. 6). Το ότι μάλιστα ο ιππότης ανήκει στις τάξεις των Φράγκων-κατακτητών, αλλά ενεργεί ενάντια στην καταγωγή του, πολεμώντας στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης, θα μπορούσε να τον ανεβάσει στα μάτια των αναγνωστών σε επίπεδο προσωπικοτήτων όπως οι Άγης και Κλεομένης. Φράσεις όπως «πολλά για το λαό, ίσα αυτά που χρειάζεται για τον άρχοντα» (σ.96) συμβάλλουν στην ίδια κατεύθυνση. Η ιστορική αλήθεια όμως, είναι μάλλον αρκετά διαφορετική. Σύμφωνα με τα όσα καταγράφει ο σχεδόν σύγχρονος με τα γεγονότα Νικηφόρος Γρηγοράς, ο Λικάριος μπορεί να ήταν γενναίος και στρατηγικά ικανός (ο Γεώργιος Παχυμέρης τον αναφέρει αργότερα ως νικητή των Τούρκων στην Παφλαγονία), στην πραγματικότητα όμως φερόταν περισσότερο ως τυχοδιώκτης και λιγότερο ως επαναστάτης. Διαβάζουμε λ.χ., ότι όταν στο ξεκίνημα της περιπέτειάς του συγκέντρωσε στις Ανεμοπύλες ορδές πειρατών για να εκδικηθεί τα αδέλφια Κάρτσερι, τα χωράφια ερήμωσαν και ο τρόμος κυρίευσε τους αγρότες, που κλείστηκαν στα κάστρα για να προστατευθούν. Αργότερα (1277) μαθαίνουμε ότι ως αντιναύαρχος του Βυζαντίου, καθώς έδιωχνε τους Φράγκους πειρατές από τα νησιά, φερόταν και ο ίδιος σαν ληστής, σφαγέας και τύραννος. Συνεπώς, τα όσα αναφέρει το βιβλίο για τη συμπεριφορά του στη Σίφνο και τη Σέριφο (σ.136-7) ή για τη διάλυση της λιτανείας των Θεοφανίων έξω από τη Χαλκίδα (σ.182-3), δεν αποτελούν αποσπασματικά γεγονότα αλλά είναι απόρροια της γενικότερης πλιατσικολογικής πολιτικής που ο ιππότης είχε υιοθετήσει για τα στρατεύματά του.

Γιατί όμως τότε οι αγρότες στους Ωραιούς και το Φέουδο της Vallona (Αυλωναρίου) να τον ακολούθησαν στην εξέγερση που ξεσήκωσε το 1269; Οι λόγοι ίσως πρέπει να αναζητηθούν από τη μία στο μίσος των Ευβοέων για τους Φράγκους κατακτητές -οι οποίοι σίγουρα δεν ήταν καλύτεροι από τον Λικάριο, και από την άλλη στη στήριξη που είδαν οι Ρωμιοί να του παρέχει ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Ακόμα κι έτσι, δύσκολα ωστόσο θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την εξέγερση αυτή κοινωνική, καθώς εκτός από τους αγρότες, στο πλευρό του νεαρού ιππότη έσπευσαν να ταχθούν και θορυβημένοι φεουδάρχες που έβλεπαν τους τριτημόριους να χάνουν τη δύναμή τους και φοβήθηκαν για τις περιουσίες τους.

Άλλες αλλαγές που συναντάμε στο βιβλίο «ποιητική αδεία» είναι λιγότερο σημαντικές και έχουν να κάνουν

• με το ειδύλλιο Λικάριου - Φελίζας· φαίνεται από τα στοιχεία πως ο ιππότης την εγκατέλειψε για μια Βυζαντινή πριγκίπισσα αμέσως μόλις έγινε αντιναύαρχος 
• τη χρονική σειρά κάποιων γεγονότων· π.χ. το Castello Rosso της Καρύστου έπεσε στα χέρια του Λικάριου μετά και όχι πριν τη ναυμαχία της Δημητριάδας
• τα κίνητρα του Λικάριου· τα οποία αλλοιώνονται για να μας τον φανερώσουν πιο ευαίσθητο- π.χ. η πολιορκία της Χαλκίδας μετά τη μάχη του Βατώντα (1277) δεν λύθηκε επειδή οι άνθρωποί του άρχισαν να χάνουνται χωρίς αποτέλεσμα, χωρίς ελπίδα (σ.155), αλλά επειδή κατέφθασαν στην πόλη ισχυρές ενισχύσεις υπό τον Ιάκωβο ντε λα Ρος.

Στη σ.102 παρατηρούμε τις αντιδράσεις του Λικάριου όταν επισκέπτεται για πρώτη φορά την Πόλη και θυμόμαστε τις αντίστοιχες περιγραφές του Λιουτπράνδου από το Άννα και Θεοφανώ. Στο ίδιο βιβλίο ταξιδεύει όμως η σκέψη μας και εξαιτίας της αναφοράς στον Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο (που παίρνει στην υπηρεσία του τον Λικάριο), αφού πρόκειται για τον ίδιο αυτοκράτορα που έστειλε την κόρη του Μαρία να παντρευτεί τον Μογγόλο ηγεμόνα Χουλαγκού (βλ. Μαρία των Μογγόλων).

Στο τέταρτο κεφάλαιο με τίτλο «Το κυνήγι», διαβάζουμε πως ο πατέρας και ο σύζυγος της Φελίζας ήταν αιχμάλωτοι του Βιλεαρδουίνου της Αχαΐας, από μια οικογένεια που θα συναντήσουμε να παίζει σημαντικό ρόλο και στο μυθιστόρημα Το Κάστρο της Ωριάς που θα παρουσιάσουμε σύντομα.

Καθώς από το βιβλίο λείπουν βιβλιογραφικές πηγές, που θα μπορούσαν να δώσουν στους εκπαιδευτικούς μια πιο πλήρη εικόνα της εποχής αλλά και να τους βοηθήσουν να αξιοποιήσουν το ανάγνωσμα με μεγαλύτερη ευχέρεια, αναφέρουμε τις ακόλουθες -που είναι και δωρεάν διαθέσιμες μέσω διαδικτύου.

• Ε. Βρανοπούλου, ο ιππότης Λικάριος, τ.Ζ', Αθήνα, Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών, 1960
• Τ. Παπασταματίου, Η ιστορική δράση του Φραγκοκαρυστικού ιππότη Λικάριου, τ.Β', Αθήνα, Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών, 1936

Το Καστέλι των Φύλλων Ευβοίας, όπως είναι σήμερα

Χρήση στην τάξη
Στην τάξη, το βιβλίο μπορεί να μας δώσει έμπνευση για αρκετές δραστηριότητες. Πρώτα απ' όλα, ακούγοντας μουσική από την εποχή και παρατηρώντας τα ονόματα των Φράγκων (Γουιβέρτος, Γουίδος, Φελίζα, Παδοβέζε)  μπορούμε να δοκιμάσουμε να αλλάξουμε και τα δικά μας ονόματα, μετατρέποντας την σχολική αίθουσα σε μια στρογγυλή τράπεζα με ιππότες και δεσποσύνες. Ακόμα περισσότερο, αν κάθε μαθητής δοκιμάσει να σχεδιάσει ένα οικόσημο για την οικογένειά του! Η καταπληκτική σελίδα του Δημήτρη Ντόλκα μας εξηγεί τους κώδικες που κρύβονται πίσω από κάθε εραλδικό σύμβολο και μας δίνει ιδέες για να κατασκευάσουμε κάτι αξιόλογο!

Οικόσημο της οικογένειας των Αργυρόπουλων (Πηγή)

Στα πλαίσια της Γεωγραφίας, μπορούμε να επιχειρήσουμε να εντοπίσουμε στον χάρτη της Εύβοιας και του Αιγαίου κάποιες από τις πολλές ονομασίες που περιέχει το κείμενο: Στύρα, Κάρυστος, Μαρμάρι, Κάβο Ντόρο, Κάβο Μπούρο, Κύμη, Χαλκίδα, Αιδηψός, αλλά και Κύθηρα, Λήμνος, Σίφνος, Σέριφος, Τζιά, Αμοργός, Σκύρος, Σκιάθος, Σκόπελος (κεφ. 11 και 12). Μέσα από την πολύ ωραία εργασία της Αικατερίνης Καπεθανάση με θέμα Το νησί της Εύβοιας κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας μπορούμε επίσης να ενημερωθούμε για τα κάστρα της Ευβοίας και να δούμε φωτογραφίες από τα σημερινά τους ερείπια.

χάρτης της Εύβοιας (πηγή)

Για το μάθημα της Ιστορίας, μπορούμε να ασχοληθούμε με αρκετά ενδιαφέροντα θέματα όπως τη σπουδαία διπλωματία του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου, τις σχέσεις Φράγκων και κατακτημένων κατά τη Λατινοκρατία (σ. 17) ή να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην ιστορία συγκεκριμένων τόπων στους οποίους εκτυλίσσεται η αφήγηση, όπως π.χ. η όμορφη Κάρυστος.

Η Κάρυστος και το όρος Όχη

Στα εικαστικά, εκτός από τα παραπάνω οικόσημα, θα μπορούσαμε να δοκιμάσουμε και κάποιες κατασκευές. Στο δικό μας τμήμα, κάθε ομάδα μαθητών ανέλαβε να σηκώσει το δικό της κάστρο...

Αν το πρόγραμμά σας είναι ήδη φορτωμένο ή τα παραπάνω σας φαίνονται ιδιαίτερα απαιτητικά για το φετινό σας τμήμα, μπορείτε απλώς να εμπνευστείτε από την ιστορία του Λικάριου για να παίξετε με τους μαθητές σας ένα από τα αρκετά παιχνίδια κονταρομαχιών που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Καλή διασκέδαση!

  

Ο ιππότης της λευτεριάς