Όλη η Γη μια μπάλα

Υποθέσεις

Το βιβλίο περιλαμβάνει συλλογή με δεκαέξι ιστορίες (15 από Γερμανούς συγγραφείς και μία από τον Φίλιππο Μανδηλαρά) ποδοσφαίρου που λαμβάνουν χώρα σε δεκαέξι χώρες του κόσμου. Οι τίτλοι και οι υποθέσεις συνοπτικά:

(Αγγλία)**** Μάικε Χάας, Σαΐτες. Ο καλύτερος φίλος του Μπεν Τόμσον έχει μετακομίσει στο Λονδίνο και του λείπει πολύ. Νομίζοντας ότι δεν θα τον ξαναβρεί ποτέ (τα γράμματά του μένουν αναπάντητα) και απογοητευμένος που τον έβγαλαν από την ομάδα ποδοσφαίρου, ο μικρός πετάει στη θάλασσα δύο εισιτήρια για τον αγώνα Άρσεναλ - Λίβερπουλ που είχε αγοράσει με πολύ κόπο. Τη μέρα όμως που έχει αποφασίσει να μπαρκάρει για τα καράβια μούτσος, λαμβάνει γράμμα από τον φίλο του... που γράφει ότι αγόρασε δύο εισιτήρια για να δουν τον πολυπόθητο αγώνα μαζί!

(Γαλλία)**** Μάγια φον Φόγκελ, Και οι θαυμαστές του Μπάλλακ άνθρωποι είναι! Μια οικογένεια Γερμανών καταφθάνει στο Οτέλ Φρανσουάζ, το ξενοδοχείο που ανήκει στους γονείς της Λιλί. Η μικρή Γαλλίδα δεν μπορεί να χωνέψει πως ο γιος τους Στέφαν φοράει τη μπλούζα του Μπάλλακ. Όταν όμως ο νεαρός Γερμανός βοηθάει αυτήν και την παρέα της να νικήσουν τη συμμορία του λιμανιού και να κρατήσουν την αλάνα τους καθαρή από νταήδες, όλοι αλλάζουν γνώμη.

(Ιταλία)*** Τζο Πέστουμ, Και μετά στη Γιούβε. Ένας προπονητής βλέπει τον Μαρτσέλο να παίζει στο δρόμο και τον καλεί στην ομάδα. Οι γονείς του αρχικά δεν τον αφήνουν, η αδελφή του όμως τους πείθει να του δώσουν μια ευκαιρία. Στην προπόνηση που ακολουθεί, ο μικρός τα πηγαίνει περίφημα, κι έτσι ο προπονητής αποφασίζει να μιλήσει με τους κηδεμόνες του για το μέλλον του.

(Τυνησία)***** Κλάους - Πέτερ Βολφ, Πάμε, Μόνα! Κι άλλο γκολ! Η Μόνα είναι πολύ καλύτερη από τον αδελφό της Καρίμ στην μπάλα, όμως η θρησκεία (και κυρίως η οικογένειά) της δεν της επιτρέπει να παίξει. Μέχρι που ο Καρίμ αντί για την δοκιμαστική προπόνηση στην οποία τον κάλεσαν, διαλέγει να βρεθεί σε μια επίδειξη μόδας. Τότε η Μόνα μεταμφιέζεται σε αγόρι για να τον καλύψει... και καταφέρνει να περάσει όλα τα τεστ, οπότε την δέχονται στην ομάδα ως αγόρι! Τα πράγματα όμως περιπλέκονται όταν κάποιοι ανταγωνιστές στην ομάδα παίρνουν είδηση το μυστικό της, τη στιγμή που ένας κρίσιμος αγώνας πλησιάζει.

(Καμερούν)**** Φραντσίσκα Γκεμ, Οι αδάμαστοι Ξυπόλυτοι. Ο Παϊούς θεωρείται ήρωας της ομάδας του χωριού, καθώς την έχει οδηγήσει μέσα από προκριματικούς στην πρωτεύουσα για ένα σημαντικό τουρνουά. Ο συμπαίκτης του Εμίλ όμως τον φθονεί και του βάζει διαρκώς εμπόδια. Για τον σημαντικότερο αγώνα της, η ομάδα πρέπει να φορέσει παπούτσια, επειδή έτσι λένε οι κανονισμοί. Φορώντας τα όμως δεν καταφέρνουν να πάρουν τα πόδια τους, κι έτσι τα γκολ ως το ημίχρονο πέφτουν βροχή. Στα αποδυτήρια, οι παίκτες αποφασίζουν να κόψουν τις σόλες των παπουτσιών τους, για να παίξουν όπως έχουν μάθει, ξυπόλυτοι. Οι δυο συμπαίκτες-ανταγωνιστές συμφιλιώνονται και οδηγούν την ομάδα τους στη νίκη.

(Νότια Αφρική)**** Λουτς βαν Ντέικ, Τα ποδοσφαιρικά παπούτσια του Σίφο. Ο νεαρός Σιφό καταφθάνει πεινασμένος σ' έναν ξενώνα του Cape Town κουβαλώντας τα τρία μικρά του αδέλφια. Εκεί μαθαίνουμε την τραγική ιστορία που τον άφησε ορφανό και ανάπηρο με ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια στον ώμο.

(Βραζιλία)*** Μαρλένε Γιαμπλόνσκι, Το αίμα νερό δε γίνεται. Ο Φαμπιάν, ένα 12χρονο αγόρι, ταξιδεύει από τη Γερμανία στη Βραζιλία για να συναντήσει τους γονείς της μαμάς του. Εκεί καλείται να παίξει ως επιθετικός στη θέση ενός τραυματία, όμως τα κάνει θάλασσα και η ομάδα του χάνει έναν σημαντικό αγώνα. Ο παππούς του τον παρηγορεί και τον συμβουλεύει, και όταν μαζί μπλέκουν σε έναν αγώνα τιμής, καταφέρνουν να κερδίσουν.

(Μεξικό)***** Κάτριν Σρόκε, Τρελές κότες. Τα κορίτσια ενός χωριού στο Μεξικό προσπαθούν να βρουν προπονητή και γήπεδο για την ομάδα τους. Ο προπονητής της ομάδας των αγοριών είναι εντελώς μισογύνης και απαξιωτικός, μέχρι που μια παρεξήγηση τον αναγκάζει να τις παρακαλέσει να παίξουν με μια ομάδα κοριτσιών από το Τέξας που βρέθηκε στο χωριό τους. Σταματά τότε να τις περιφρονεί και τους υπόσχεται ότι αν τον βοηθήσουν, θα τις προπονήσει... και μάλιστα στο μεγάλο γήπεδο!

(ΗΠΑ)**** Μάικε Χάας, Ο ενδέκατος παίκτης. Ο Κρις Σέργουντ ανακαλύπτει το φυσικό του ταλέντο στο ποδόσφαιρο όταν ένας νέος γυμναστής, ο κύριος Μπενεντέτι, φτάνει στο σχολείο. Όμως ξεγράφεται από την ομάδα, όταν συνειδητοποιεί πως το κοινό προτιμάει το αμερικάνικο ποδόσφαιρο. Προσπαθεί έτσι να γίνει σταρ στο άθλημα αυτό, παρότι στην πράξη δεν τα καταφέρνει καθόλου καλά. Τελικά καταλαβαίνει ποια είναι η αλήθεια και αποφασίζει να επιστρέψει στο ποδόσφαιρο, το σπορ που τον κάνει να περνάει καλύτερα.

(Αυστραλία)** Γεργκ Βόλφραντ, 31-0 ενάντια στη συμμορία του μπούμερανγκ! Οι αρχηγοί της ομάδας ποδοσφαίρου και της ομάδας μπούμερανγκ, παρότι παλιά φίλοι, έχουν πια μεγάλη αντιπαλότητα. Αποφασίζουν λοιπόν να βάλουν ένα στοίχημα για να δουν ποιος θα κερδίσει το γήπεδο που διεκδικούν και οι δύο.

(Ιαπωνία)** Γιάνα Φράι, Ο Γιάκομπ στην Ιαπωνία. Όταν ο μπαμπάς του παίρνει μετάθεση, ο νεαρός Γιάκομπ από το Βερολίνο μετακομίζει στην Ιαπωνία μαζί του. Εκεί όλα του φαίνονται απόμακρα και εχθρικά, μέχρι που ένας αγώνας ποδοσφαίρου του δίνει την ευκαιρία να δείξει την αξία του και να γίνει αποδεκτός από τους ντόπιους.

(Τουρκία)*** Μπριγκίτε Κόλλοχ - Ελίζαμπετ Τσέλλερ, Πόδια ποδοσφαιριστή. Ο Γιλντράι είναι ένα φτωχό παιδί με μεγάλο ταλέντο στο ποδόσφαιρο. Όταν όμως ο νέος γυμναστής αρχίζει να τον προπονεί μαζί με τους φίλους του, αλλάζει χαρακτήρα και γίνεται ανταγωνιστικός και εριστικός. Θα χρειαστεί μια γερή τιμωρία για να μάθει πως ένας καλός αθλητής πρέπει να καταφέρνει να ελέγχει τη συμπεριφορά του.

(Ουκρανία)***** Φρίντερουν Ράιχενστέττερ, Δύο για Κίεβο μετ' επιστροφής. Ο Αλεξέι και ο Νικολάι είναι συμπαίκτες στην Κλόκουτσκα και λατρεύουν ως πρότυπο τον Όλεγκ Μπλαχίν. Καθώς δεν έχουν καθόλου χρήματα, αποφασίζουν να ταξιδέψουν ως το Κίεβο για να παρακολουθήσουν λαθραία τον αγώνα της Ντιναμό με την Μπάγερν. Το σχέδιό τους πηγαίνει περίφημα, μέχρι που κάποιος τους ανακαλύπτει λίγη ώρα πριν αρχίσει ο αγώνας...

(Ουγγαρία)**** Αντρέας Σέντελ, Ο μεγάλος αγώνας. Τα αδέλφια Πέτι και Ζόλταν ζουν μέσα στη μιζέρια, ορφανοί από πατέρα και με τη μητέρα τους να δουλεύει καθαρίστρια για να ζήσει την οικογένεια. Ένα βράδυ, ο Πέτι (που έχει τη φήμη κλέφτη) φέρνει στο σπίτι μια καινούρια τηλεόραση, ώστε την επόμενη μέρα να μπορέσουν να δουν με τον αδελφό του τον προκριματικό Ουγγαρία - Ρουμανία. Όμως η μητέρα τον κατηγορεί ότι την έκλεψε, του βάζει τις φωνές και του ζητάει να την επιστρέψει. Τι θα γίνει όταν την επόμενη μέρα η αστυνομία φτάνει στο σπίτι τους και αρχίζει τις ερωτήσεις;

(Γερμανία)** Σάρα Μπόσσε, Τα σπορ ενώνουν όλο τον πλανήτη. Σ' ένα χωριουδάκι της Φρισλανδίας, ένας παράγοντας αποφασίζει να διοργανώσει ένα "διεθνές" τουρνουά ποδοσφαίρου, στο οποίο τελικά παρουσιάζεται μόνο μια ομάδα κοριτσιών από ένα γειτονικό δανέζικο χωριό. Καθώς οι Γερμανοί δεν διαθέτουν στο χωριό ποδοσφαιρική ομάδα κοριτσιών, αρχίζουν να προπονούν τις παίκτριες του χάντμπολ, μια μπαλαρίνα και μια γιγαντόσωμη κοπέλα. Αποτέλεσμα της περίεργης αυτής σύνθεσης, είναι ένας αγώνας διαφορετικός από τους άλλους.

(Ελλάδα)**** Φίλιππος Μανδηλαράς, Ο φύλακας άγγελος. Ο Γιώργος από τη Λάρισα, μας διηγείται τα περιστατικά που τον οδήγησαν να διαλέξει τη θέση του τερματοφύλακα. Μας μιλάει για την ψυχολογία του γκολκίπερ και για το πώς νιώθει ο φύλακας άγγελος κάθε ομάδας κατά τη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Πατάκης
Συγγραφείς: συλλογικό
Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη
Εικονογράφηση: Ελίζαμπετ Χολτσχάουζεν (Elisabeth Holzhausen)
- εικονογράφηση ελληνικής ιστορίας Ζαχαρίας Παπαδόπουλος
ISBN: 978-960-16-2956-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2006 (στα ελληνικά 2008)
Τίτλος πρωτοτύπου: Planet Fussball, Geschichten rund um die Welt
Σελίδες: 367
Τιμή: περίπου 15 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Αν υπάρχει αναγνωστικός παράδεισος για τους ποδοσφαιρόφιλους, μόλις τον ανακαλύψατε! Πρόκειται για μια πραγματικά χορταστική συλλογή από μικρές ιστορίες ποδοσφαίρου... Ανάμεσά τους συναντάμε άλλες τραγικές, άλλες χιουμοριστικές, κι άλλες πονεμένες, χαρούμενες, περιπετειώδεις, απλοϊκές, επινοημένες, βασισμένες σε πραγματικά περιστατικά... Γενικά βρήκαμε διηγήματα για κάθε γούστο, με μόνο κοινό παρονομαστή την μπάλα! Η γλώσσα της μετάφρασης είναι απλή και δεν δημιουργεί προβλήματα στην κατανόηση - εκτός αν έχετε κενά στην ποδοσφαιρική ορολογία (χιούμορ). Η επιμέλεια φροντίζει ώστε μετά από κάθε κείμενο, να υπάρχουν πληροφορίες για την εν λόγω χώρα και τη σχέση της με το ποδόσφαιρο. Η εικονογράφηση πέρα από συνοδευτικά σκιτσάκια δίπλα στους τίτλους είναι ανύπαρκτη, κάποια κείμενα όμως είναι τόσο καλά, που πραγματικά αξίζει να τα διαβάσετε!

Προτείνεται ανεπιφύλακτα σε μαθητές Ε', Στ' τάξης αλλά και γυμνασίου, νομίζω πως όσα παιδιά αγαπούν το ποδόσφαιρο θα ξετρελαθούν. Τα αγόρια λογικά θα το εκτιμήσουν περισσότερο, ίσως όμως φανεί ελκυστικό και στα κορίτσια, καθώς οι τέσσερις τίτλοι που στην αρχή σημειώνονται με κόκκινο, έχουν ως πρωταγωνιστές κοπέλες.

Μέρες του γερμανικού τελικού του Champions League (και αφού το μουντιάλ αργεί ακόμα), μάλλον είναι η κατάλληλη στιγμή να παρουσιάσουμε αυτό το αφιερωμένο στο τόπι γερμανικό βιβλίο. Η τιμή του ίσως θεωρηθεί από κάποιους "τσιμπημένη", αν σκεφτούμε όμως ότι σχεδόν κάθε ιστορία από αυτές που περιέχει είναι τόσο καλή που θα μπορούσε να κυκλοφορήσει και μόνη της, ίσως η συλλογή αυτή αποτελεί ευκαιρία.

Σε κάθε κείμενο συναντάμε διαφορετικό περιβάλλον, χαρακτήρες και προβλήματα (παρότι κάποιες νόρμες επαναλαμβάνονται π.χ. ένας αγώνας λύνει τις διαφορές, ένα παιδί παίζει καλά και το επιλέγουν για την ομάδα, δύο εχθροί συμφιλιώνονται μέσω ενός αγώνα, κ.ά.), οπότε με αφορμή το βιβλίο αυτό, μπορούμε να προσεγγίσουμε μεγάλη ποικιλία από θέματα: Ανθρωπιά, συνεργασία, φιλία, ισότητα των φύλων, υπευθυνότητα, γενναιότητα, επιμονή, μαγεία, σοβινισμός... όλα αυτά, ανακατεμένα με τις ποδοσφαιρικές περιπέτειες κάθε διηγήματος, ψυχαγωγούν και μορφώνουν χωρίς να κουράζουν. Επιπλέον, οι ορίζοντες των παιδιών διευρύνονται, αφού εύκολα διαπιστώνουν πως το ποδόσφαιρο είναι μια παγκόσμια γλώσσα που ενώνει (και πορώνει) τους ανθρώπους σε ολόκληρη τη γη. Τα χαρακτηριστικά κάθε χώρας αποδίδονται αρκετά επιτυχημένα (με εξαίρεση τις ιστορίες στην Ιαπωνία και την Αυστραλία που μοιάζουν λίγο εκτός κλίματος), παρότι οι συγγραφείς είναι όλοι Γερμανοί. Αρκετές φορές βέβαια τα στερεότυπα αναπαράγονται, κάποιοι όμως δημιουργοί προχωρούν περισσότερο, ασκώντας κοινωνική κριτική και περιγράφοντας κοινωνίες βουτηγμένες στην ανισότητα και τη μιζέρια (βλ. ιστορίες από Ν. Αφρική, Βραζιλία, Ουγγαρία, Ουκρανία). Καταφέρνουμε έτσι μέσα από σύντομες και ουσιαστικές στάσεις στις πέντε ηπείρους, να κάνουμε έναν ποδοσφαιρικό γύρο του κόσμου, όπως μας υπόσχεται και ο τίτλος.

Λίγη προσοχή ίσως πρέπει να δοθεί στη γλώσσα, καθώς βρισιές (σ.18, 24, 35), περίεργες εκφράσεις στράβωναν τα μούτρα τους λες κι έτρωγα κουράδες (σ.233) και ρατσιστικοί χαρακτηρισμοί (σκατορουμάνοι σ.207 και 309) κάνουν την εμφάνισή τους σε κάποιες ιστορίες, προσθέτοντας ρεαλισμό αλλά και προβλήματα. Προετοιμασία ίσως χρειαστεί επίσης για κάποιες σκληρές σκηνές στην ιστορία από τη Νότια Αφρική, όταν (σ.126-7) το αγοράκι βρίσκει τη μητέρα του νεκρή στο κρεβάτι και το άλλο βράδυ την θάβει με τη βοήθεια των αδελφών του. Ολοκληρώνοντας, να επισημάνουμε ένα μικρό λαθάκι στην ιστορία από την Τουρκία, όπου ο μικρός Εγκέ βγαίνει από το παιχνίδι, εμφανίζεται όμως λίγο αργότερα να συνεργάζεται στην επίθεση και να βάζει γκολ (σ.272). Σε γενικές ωστόσο γραμμές μιλάμε για μια συλλογή πολύ αξιόλογη, από την οποία κάθε αναγνώστης, μικρότερος ή μεγαλύτερος, έχει να κερδίσει κάτι.

Αξίες - Θέματα
Ανθρωπισμός, Συνεργασία, Ποδόσφαιρο, Υπευθυνότητα, Ισότητα Φύλων, Φιλία

Εικονογράφηση

Απόσπασμα

από Κλάους - Πέτερ Βολφ, Πάμε, Μόνα! Κι άλλο γκολ! (Τυνησία)
Όταν είμαι αναγκασμένη να μένω στο σπίτι, μου αρέσει να κάθομαι στο δωμάτιο του αδερφού μου, του Καρίμ. Έχει γεμίσει έναν τοίχο με φωτογραφίες παικτών της εθνικής μας ομάδας. Η μεγαλύτερη δείχνει τον Ζουμπεΐρ Μπεγιά. Ο Καρίμ κυριολεκτικά τον λατρεύει. Όπως κι εγώ. Έχω μάλιστα κουρευτεί σαν κι αυτόν, για να του μοιάζω λίγο.

Ο Ζουμπεΐρ Μπεγιά έχει παίξει 78 φορές με την Εθνική Τυνησίας. Είναι ήρωας! Αήττητος στο κέντρο. έπαιζε και στη Γερμανία, Στην Μπουντεσλίγκα, με τη Φράιμπουργκ, και στην Τουρκία με την Μπεσίκτας. Τώρα έχει γυρίσει πίσω και κάνει θαύματα με τη Σαχέλ Σους. Χάρη σ’ αυτόν πήγαμε στο Τσάμπιονς Λιγκ της Αφρικής.

Νομίζω ότι ο αδερφός μου ο Καρίμ θέλει να γίνει σαν τον Ζουμπεΐρ Μπεγιά. θέλει να γίνει κι αυτός διάσημος ποδοσφαιριστής. θέλει κι αυτός να φύγει από τη χώρα, να γνωρίσει λίγο τον κόσμο και μετά να γυρίσει πίσω πλούσιος.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα:ο Καρίμ δεν είναι καλός ποδοσφαιριστής. Έχει βέβαια πολύ δυνατό πόδι κι αν σου ρίξει την μπάλα στο κεφάλι, χάνεις τον κόσμο και νομίζεις πως θα λιποθυμήσεις. Αλλά δεν το λέει η ψυχή του. Το μόνο που ξέρει είναι να σουτάρει δυνατά –τίποτε άλλο.

Γι’ αυτό με βάζει συνήθως να κάθομαι στο τέρμα. Μας αρέσει να παίζουμε ποδόσφαιρο στην εσωτερική αυλή του σπιτιού. Δηλαδή αυτόν να βαράει πέναλτι κι εγώ να προσπαθώ να τα αποκρούω.

Όταν αφήνω το τέρμα και μονομαχούμε για την μπάλα, σχεδόν πάντα χάνει. Είναι πολύ εύκολο να τον κοροϊδέψεις. Δεν μπορεί να τρέξει μαζί με την μπάλα, τρέχει πάντοτε πίσω της.

Παρ’όλα αυτά, ο Καρίμ ελπίζει ότι σύντομα θα γίνει διάσημος σαν τον Ζουμπεΐρ Μπεγιά. Προπονείται σ’ έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο, γιατί τον αφήνουν. Εμένα δυστυχώς δε μ’ αφήνουν. Είμαι, βλέπετε, η αδερφή του, και τα κορίτσια δεν επιτρέπεται να κάνουν τέτοια πράγματα, λέει ο πατέρας μου. Μου απαγορεύει επίσης να πηγαίνω στις παραλίες, όπου κυκλοφορούν οι τουρίστες ημίγυμνοι. Μένουμε κοντά στο αεροδρόμιο Τύνιδας –Καρχηδόνας. Εκεί φτάνουν οι τουρίστες, για να πάνε μετά στις μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Τους έχω δει πολλές φορές. Γυναίκες με πολύ κοντές φούστες και γυμνά πόδια. Άντρες με σορτσάκια.

Ο Καρίμ και ο φίλος του Ιμέντ, έχουν βρει κιάλια και παρακολουθούν τις τουρίστριες. Ο Καρίμ λέει ότι ξαπλώνουν στην παραλία χωρίς καθόλου ρούχα, μόνο με ένα μικρούλικο κομμάτι ύφασμα ανάμεσα στο πόδια τους. Αυτό είναι αντίθετο με τη θρησκεία μας. Είναι προφανώς αντίθετο με οποιαδήποτε θρησκεία. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχει μέρος όπου οι άνθρωποι πιστεύουν σ’ ένα Θεό που θεωρεί ότι κάτι τέτοιο είναι σωστό.

Ο πατέρας μου λέει ότι δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός απ’ τον Αλλάχ. Γι’ αυτό και η μητέρα μου έγινε μωαμεθανή. Κατάγεται από οικογένεια χριστιανών, αλλά τώρα δε θέλει ούτε να τους ξέρει.

Πάντως τον Καρίμ τον κάλεσαν να κάνει μια δοκιμαστική προπόνηση. Θα τον πάρουν στην ομάδα μόνο αν είναι πραγματικά καλός. Αλλά δε θα αντέξει με τίποτα δύο σαρανταπεντάλεπτα. Δεν έχει εποπτεία του γηπέδου. Δε βλέπει ποιος είναι ελεύθερος, πού έχει κενά η αντίπαλη άμυνα και πού παρουσιάζονται ευκαιρίες. Το μόνο που κάνει είναι να τρέχει πίσω από την μπάλα. Άλλοτε στο κέντρο, άλλοτε στην άμυνα, άλλοτε πάλι ορμάει προς το αντίπαλο τέρμα. Δε δίνει πάσα, ακόμα κι αν κάποιος άλλος βρίσκεται σε καλύτερη θέση για σουτ. Δεν έχει καταλάβει ακόμα ότι το ποδόσφαιρο είναι ομαδικό άθλημα. Μέσα στο γήπεδο νιώθει σαν μονομάχος, σαν μποξέρ στο ρίνγκ.

Τον έχω παρακολουθήσει πολλές φορές να παίζει μπάλα με τους φίλους του. Με αφήνουν όμως να παίζω μαζί τους μόνο όταν είμαστε στην αυλή του σπιτιού. Κι αυτό μόνο όταν λείπει ο πατέρας. μου.

Εδώ και μερικές εβδομάδες ο Καρίμ προπονείται για τον δοκιμαστικό αγώνα. Αλλά νομίζω ότι το έχει καταλάβει από καιρό ότι δεν έχει καμία ελπίδα να τον πάρουν στην ομάδα. Εξάλλου, δεν του αρέσει καθόλου να κουράζεται. Γι’ αυτό και του ήρθε κουτί που τον κάλεσε ο Ιμέντ. Ακριβώς τη μέρα του δοκιμαστικού αγώνα. Η αδερφή του Ιμέντ, που θέλει να γίνει ηθοποιός, κάνει επιδείξεις ρούχων στην παραλία. Κανονική επίδειξη μόδας δηλαδή. Κι ο Καρίμ θέλει να πάει. Του αρέσει πολύ  να βρίσκεται με την οικογένεια του Ιμέντ. Εκεί όλα είναι πολύ διαφορετικά. Ο πατέρας έχει απαγορεύσει στον Καρίμ να κάνει παρέα με τον Ιμέντ. Λέει ότι στην οικογένεια του Ιμέντ είναι κακοί και άπιστοι.

Εμένα δε θα μου επιτρεπόταν ποτέ να λάβω μέρος σε επίδειξη μόδας. Δεν επιτρέπεται καν να κρεμάσω στο δωμάτιό μου φωτογραφίες της εθνικής μας ομάδας. Κι όμως, εγώ πιστεύω ότι ο Αλλάχ δεν έχει πρόβλημα με το ποδόσφαιρο.

Πάω μαζί με τον Καρίμ στην πόλη, στο γήπεδο. Έχει αποφασίσει κιόλας ότι προτιμάει να πάει στον Ιμέντη. Μόνο ο πατέρας μου νομίζει ότι θα πάει στον δοκιμαστικό αγώνα. Γι’ αυτό και ο Καρίμ κουβαλάει μαζί την τσάντα με τα ρούχα του.

Αν πάω με τον Καρίμ στην επίδειξη μόδας, θα έχω φασαρίες. Δεν ξέρω τι να κάνω. Στην αρχή προσπαθώ να τον πείσω να πάει στον δοκιμαστικό αγώνα. Αλλά ο Καρίμ δε θέλει. Δε με ακούει καν. Μετά όμως λέει χαμογελαστός:

«Γιατί δεν πας εσύ, Μόνα; Παίζεις καλύτερα από μένα».

Αστείο είναι, βέβαια, γελάμε και οι δύο, όμως εμένα οι δύο αυτές φράσεις τριγυρίζουν στο μυαλό μου.

Και τι θα γίνει αν το κάνω, σκέφτομαι. Δε θα πέσει δα κι ο ουρανός στο κεφάλι μας. Έτσι κι αλλιώς έχω κόψει τα μαλλιά μου σαν του Ζουμπεΐρ Μπεγιά.

αυτόγραφο του ποδοσφαιριστή Zoubaier Baya (πηγή)

Προβληματισμοί για συζήτηση

Εγώ Θεό κι εσύ Αλλάχ

Στην ιστορία του αποσπάσματος διαβάζουμε πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για ένα κορίτσι που ζει σε μουσουλμανική χώρα να ακολουθήσει την κλίση του. Πρόκειται άραγε για υπερβολές βγαλμένες από τη φαντασία του συγγραφέα, ή όντως είναι οι γυναίκες των αραβικών χωρών καταπιεσμένες; Ένας Ολλανδός σκηνοθέτης που δοκίμασε το 2004 να μιλήσει για τη μεταχείριση των γυναικών στο Ισλάμ, δολοφονήθηκε. Γενικά, οι μουσουλμανικές ιστοσελίδες στη χώρα μας φαίνεται να αρνούνται πως υπάρχει καταπίεση, υποστηρίζοντας ότι το Ισλάμ έδωσε στις γυναίκες τα δικαιώματα και τη θέση που τους άξιζε κατά τη διάρκεια των ημερών της άγνοιας, 1400 χρόνια πριν. Διαβάζουμε επίσης ότι το Ισλάμ δίνει στις γυναίκες περισσότερα δικαιώματα απ' ό,τι οι άλλες θρησκείες. Διάφορες ωστόσο ειδήσεις που εμφανίζονται κατά καιρούς στο διαδίκτυο, δεν μπορεί παρά να μας προβληματίζουν. Πόσο ελεύθερες μπορεί να νιώθουν οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία αν χρειάζονται άδεια από τον κηδεμόνα τους για να ταξιδέψουν; Φίλοι που έχουν ζήσει στις χώρες εκείνες, λένε πως έτσι κι αλλιώς δεν είναι εύκολο να τις ρωτήσει κανείς πώς αισθάνονται, αφού άνδρες και γυναίκες ζουν εκεί σε κόσμους χωριστούς.

Στην ίδια συζήτηση εντάσσονται και οι προβληματισμοί περί μαντίλας. Στη Γαλλία θεωρούν τη νικάμπ (μπούρκα όπως την λένε τα δικά μας μέσα) ταπεινωτική και τα τελευταία χρόνια απαγορεύουν τη χρήση της. Προς την ίδια κατεύθυνση, ορισμένοι προοδευτικοί μουσουλμάνοι ισχυρίζονται ότι το Κοράνι δεν την επιβάλλει καν ως υποχρέωση. Από την άλλη ωστόσο κείμενα μουσουλμάνων γυναικών υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη ενδυμασία όχι απλώς δεν τις μειώνει, αλλά και τις κάνει να αισθάνονται ελευθερία, ισότητα και αξιοπρέπεια.

Για τη δόξα του αθλητισμού και την τιμή των ομάδων μας

Στην ιστορία από το Καμερούν, οι παίκτες μιας ομάδας αποφασίζουν να κόψουν τις σόλες των παπουτσιών τους επειδή έχουν συνηθίσει να παίζουν ξυπόλητοι, παρότι γνωρίζουν ότι ο κανονισμός τους υποχρεώνει να φορούν παπούτσια. Καταφέρνουν έτσι, παραβαίνοντας λίγο τον κανονισμό, να κερδίσουν. Στην ιστορία από την Αυστραλία, ο πρωταγωνιστής παραδέχεται ότι ένας αμυντικός από την ομάδα του έκανε πέναλτι, κι έτσι χάνει ένα σημαντικό στοίχημα. Κερδίζει όμως σε αξιοπρέπεια, ενώ φιλιώνει ξανά με τον συμπρωταγωνιστή, με τον οποίο είχαν ψυχρανθεί. Είναι τελικά τόσο σημαντικό το αποτέλεσμα ενός αγώνα για να μπορεί κανείς να νιώθει νικητής;

Στην Ελλάδα, πολύ σπάνια συναντάμε ποδοσφαιριστές να παραδέχονται τις αντικανονικές τους ενέργειες. Από τις λίγες φωτεινές εξαιρέσεις ο Ντέμης Νικολαΐδης, που σε τελικό κυπέλλου (10 Μαΐου 2000) είχε παραδεχθεί πως έβαλε γκολ με το χέρι (εδώ στο 1:10), με αποτέλεσμα το τέρμα να ακυρωθεί και ο ίδιος να τιμηθεί με το βραβείο Fair Play της UEFA. Αντίθετα, στον φετινό τελικό κυπέλλου (11 Μαΐου 2013), ο Γιάννης Μανιάτης του Ολυμπιακού αποσόβησε ένα γκολ με το χέρι χωρίς να το παραδεχθεί, επιτρέποντας έτσι στην ομάδα του να κερδίσει, αλλά ζημιώνοντας την ήδη πληγωμένη αξιοπρέπεια του αθλήματος στη χώρα μας.

Έχει άραγε αξία ένας θρίαμβος στον αθλητισμό, όταν δεν επιτυγχάνεται με τίμια μέσα; Δυστυχώς, φαίνεται πως όσο το αθλητικό πνεύμα νοθεύεται από οικονομικά συμφέροντα, το ρητό "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα" θα βρίσκει εφαρμογή και στα γήπεδα, μεταφέροντας πολεμικό κλίμα ανάμεσα στις ομάδες, τις εφημερίδες και τις εξέδρες. Ας ελπίσουμε οι μελλοντικές γενιές θα φέρουν στον αθλητισμό ένα αγνότερο ήθος, επιλέγοντας τον τίμιο αγώνα και όχι το κέρδος.

Χρήση στην τάξη

Το ποδόσφαιρο θεωρείται και στη χώρα μας ο βασιλιάς των σπορ. Παρόλ' αυτά, τα κείμενα που μπορούμε να βρούμε στην παιδική λογοτεχνία δεν είναι πολλά, ίσως επειδή οι λογοτεχνικές συντροφιές είναι συνήθως γυναικείες (χιούμορ). Θυμίζω ορισμένα έργα της Αγγελικής Βαρελά όπως το Αρχίζει το ματς ή το Σε δυο τρελά ημίχρονα ενώ περισσότερα μπορούμε να βρούμε σε μετάφραση (τα Βρόμικα κόλπα στο γήπεδο και Μόνο ποδόσφαιρο στο μυαλό τα έχουμε παρουσιάσει και εδώ).  Μετρημένα είναι επίσης τα σχετικά αποσπάσματα στα σχολικά βιβλία... Όπου λοιπόν τα συναντάμε, καλό είναι να τα αξιοποιούμε, καταρχάς παρουσιάζοντας το αντίστοιχο βιβλίο στην τάξη και ετοιμάζοντας ίσως κάποιο φύλλο εργασίας (εδώ ένα τέτοιο για το κείμενο Ένας αλλιώτικος ποδοσφαιρικός αγώνας από το Ανθολόγιο της Γ'-Δ'), ή ακόμα δημιουργικότερα: οργανώνοντας (και καταγράφοντας) ραδιοφωνικές περιγραφές αγώνων από τους μαθητές μας (δείτε τι προτείνεται για το κείμενο Και τα παιδιά αθλούνται της Ε' -εμείς το κάναμε και περάσαμε τέλεια), ή προβάλλοντας εικόνες και βίντεο σχετικά με τα κείμενα (εδώ η ντρίπλα του Cuauhtemoc Blanco που περιγράφεται στην Τρίπλα των Ονείρων της Β' γυμνασίου) τις οποίες μπορούμε στη συνέχεια να δραματοποιήσουμε! "Μα, μπάλα στην τάξη; Αυτό μας έλειπε τώρα!", θα απορήσουν κάποιοι -και με το δίκιο τους. Θα μπορούσε όμως να είναι κι αυτός ένας τρόπος να δείξουμε ότι η γλώσσα περικλείει τα πάντα και αφορά κάθε δραστηριότητα. Ίσως έτσι καταφέρουμε τελικά να ξυπνήσουμε το ενδιαφέρον κάποιων μαθητών που ασχολούνται αποκλειστικά με το μάθημα του διαλείμματος. Στα πλαίσια τέτοιων δραστηριοτήτων, θα βρούμε και αφορμές για ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Ευκαιρία να μιλήσουμε για την αξία της συνεργασίας, τον ρόλο του ευγενούς ανταγωνισμού, τη σημασία της δικαιοσύνης, της επιμονής, της σωστής προετοιμασίας, αλλά και για  την αξιοπρέπεια, τη σωστή διατροφή, την αξία της άσκησης, τα κίνητρα που μπορεί να μας οδηγήσουν σε σωστές ή λάθος επιλογές (βλ. ιστορία από τις ΗΠΑ), τη διαφορετικότητα, την αποφασιστικότητα, κ.ά.

Στην αυλή μας διοργανώνεται σε λίγες μέρες φιλικός αγώνας ποδοσφαίρου με γειτονικό σχολείο... Ας ελπίσουμε ότι θα εφαρμοστούν στην πράξη οι αρχές του ευ αγωνίζεσθαι!

Με τη βοήθεια των ιστοριών από τη Νότια Αφρική και το Καμερούν, μπορούμε επίσης να αναφερθούμε στις δυσκολίες της ζωής στη "μαύρη ήπειρο". Όπως ο ορφανός Σίφο δουλεύει από μικρή ηλικία για να συντηρήσει τα αδέλφια του, έτσι πολλά παιδιά στην Αφρική (και όχι μόνο) δεν έχουν δικαίωμα να ονειρεύονται το μέλλον όπως εμείς στον πλούσιο κόσμο. Σχετικό και το παιχνίδι 3rd World Farmer (κλικ στην εικόνα για να παίξετε), που βοηθάει τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν πόσο δύσκολη είναι η επιβίωση για τις αγροτικές οικογένειες του τρίτου κόσμου.

Όλη η Γη μια μπάλα