Στον πλανήτη της φαντασίας

Υπόθεση

Στον πλανήτη Φ όπου η φαντασία των κατοίκων δεν έχει όρια και όλοι ζουν ευτυχισμένοι, ο βασιλιάς Λεξιλόγιος αρρωσταίνει βαριά κι αντικαθίσταται από τον Πληκτρολόγιο, που περιτριγυρίζεται από οθόνες και διεκπεραιώνει τις υποθέσεις του πάντα εξ αποστάσεως. Όσο περνάει ο καιρός, ο νέος βασιλιάς κλείνεται στον εαυτό του όλο και περισσότερο, χάνει τη βούλησή του και καταντά έρμαιο στα σχέδια των συμβούλων του. Τι κι αν οι αποφάσεις τους δυσαρεστούν τον λαό; Μεγάλες οθόνες επιστρατεύονται για να τον κάνουν να ξεχνάει τα προβλήματά του. Κι έτσι σιγά σιγά, η πλούσια φαντασία των κατοίκων του Φ χάνεται. 

Ο ποιητής Μπιριρίκος από τον γειτονικό πλανήτη Χ, καταφθάνει για να διαπιστώσει το μέγεθος του προβλήματος. Συναντά τον βασιλιά και του εξηγεί ότι για να επιστρέψει η φαντασία στη ζωή του, θα πρέπει να αρχίσει να διαβάζει παραμύθια. Θα καταφέρουν άραγε οι συμβουλές του να γιατρέψουν τον πλανήτη της Φαντασίας;

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Γιώργος Κατσέλης
Εικονογράφηση: Βαγγέλης Ελευθερίου
ISBN: 978-960-496-762-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2012
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 7 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'

Κριτική

Χιουμοριστικό παραμύθι φαντασίας από τη σειρά Βατόμουρο, που εκφράζει την αγωνία του συγγραφέα για την επέλαση της τεχνολογίας στη ζωή μας και τις επιπτώσεις της στο ανθρώπινο πνεύμα. Η γλώσσα σε γενικές γραμμές είναι απλή, αλλά τα παιδιά των πρώτων τάξεων πιθανότατα θα την βρουν απαιτητική λόγω σύνταξης, ρηματικών χρόνων, χρήσης μετοχών, κτλ. Εξίσου δύσκολες μοιάζουν και ορισμένες έννοιες όπως π.χ. ο χρόνος που κυλάει προς τα πίσω, όροι όπως έτη φωτός, κλπ. Η ιστορία δεν είναι χωρισμένη σε κεφάλαια, όμως η σχετικά περιορισμένη της έκταση (λιγότερες από 3.000 λέξεις) επιτρέπει στους μαθητές με κάποια βασική εμπειρία να την ολοκληρώσουν χωρίς δυσκολία. Σε αυτό συμβάλει και η πολύχρωμη εικονογράφηση που είναι παρούσα σχεδόν σε κάθε δισέλιδο, απεικονίζοντας σκηνές από την πλοκή. Στο τέλος του βιβλίου συναντάμε έναν πρόσθετο διάλογο ποιητή-βασιλιά σε έμμετρη μορφή (για την αναγκαιότητα του οποίου οι απόψεις διίστανται) και ένα πλούσιο παράρτημα με δραστηριότητες. Θα προτείναμε το βιβλίο περισσότερο σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού.

Ενδιαφέρουσα κεντρική ιδέα Χρήσιμα μηνύματα Πλούσιο παράρτημα με δραστηριότητες

Κείμενο με αδυναμίες

Αξίες - Θέματα
Φαντασία, Παραμύθι, Χιούμορ, Φιλαναγνωσία, Τεχνολογία,

Εικονογράφηση
Πολύχρωμες γελοιογραφίες αποδίδουν σκηνές από την αφήγηση και συμπληρώνουν συνοδευτικά το κείμενο, κάνοντας το διάβασμά του πιο ξεκούραστο.

Απόσπασμα
Τούτη η αληθινή ιστορία, αυτό το παράξενο παραμύθι δεν έγινε μια φορά κι έναν καιρό, αλλά χίλιους καιρούς πριν, χίλια κι άλλα τόσα χρόνια πριν. Μου την είχε διηγηθεί ένα αστεράκι πριν πέσει και χαθεί οριστικά από τον ξάστερο ουρανό. Του την είχε πει σε μια σύναξη πλανητών, σε ένα πλανητικό συνέδριο, ο βασιλιάς Ήλιος. Μιλούσε για έναν παράξενο πλανήτη όπου όλα λειτουργούσαν διαφορετικά. Ο πλανήτης αυτός, που βρισκόταν τριακόσια εξήντα πέντε χιλιάδες εννιακόσια είκοσι τέσσερα έτη φωτός μακριά από τη Γη, ήταν ο Πλανήτης της Φαντασίας, γνωστότερος στους αστρονομικούς κύκλους ως ο πλανήτης Φι.

Σ’ εκείνο τον πλανήτη γίνονταν τα πιο παράξενα και φανταστικά πράγματα. Οι δείκτες των ρολογιών γύρισαν ανάποδα και ο χρόνος κυλούσε προς τα πίσω, τα αεροπλάνα κινούνταν πάνω στις ράγες και τα τρένα πετούσαν στον ουρανό, οι δάσκαλοι, όταν δεν έκαναν μαγικά κόλπα, κάθονταν στα θρανία και οι μαθητές τους έκαναν μάθημα, οι παπαγάλοι ήξεραν, εκτός από ξένες γλώσσες, ξένους χορούς, οι γάτες γάβγιζαν και οι σκύλοι νιαούριζαν, οι αγελάδες έκαναν «κοάξ κοάξ» και οι βάτραχοι «μου μου μου». Επίσης, οι βιολιστές δεν έπαιζαν στην όπερα αλλά πάνω στις στέγες των σπιτιών, ενώ οι παλαιστές δεν πάλευαν στην παλαίστρα, αλλά τραγουδούσαν στην όπερα. Αυτά κι άλλα πολλά γίνονταν στον πλανήτη Φι.

Οι κάτοικοι που ζούσαν στον Πλανήτη της Φαντασίας είχαν περισσότερη φαντασία και από εμάς που ζούμε εδώ στη Γη αλλά κι απ’ όλους όσοι ζούσαν στους άλλους πλανήτες του Γαλαξία. Μόνο ένα πράγμα δεν μπορούσαν να φανταστούν: γιατί είχαν τόση φαντασία και τι θα γινόταν αν την έχαναν; Είχαν, βλέπετε, τόση φαντασία κι ήταν πραγματικά τόσο ευτυχισμένοι που δεν αναρωτιόνταν πώς συνέβαινε αυτό, μια και τα πιο απίθανα πράγματα τους φαίνονταν φυσιολογικά. Όπως ο καινούριος τους βασιλιάς, ο βασιλιάς Πληκτρολόγιος, ο διάδοχος του βασιλιά Λεξιλόγιου, που τον είχε διαδεχτεί στο θρόνο, όταν ο τελευταίος αρρώστησε βαριά.

Ο Πληκτρολόγιος δεν έμοιαζε καθόλου με τον προκάτοχό του. Από την αρχή, μάλιστα, έδειξε ότι τους χώριζαν τεράστιες διαφορές. Ούτε καν στο παλάτι του Λεξιλόγιου, που ήταν γεμάτο βιβλία, δεν εγκαταστάθηκε. Προτίμησε να κατοικήσει σε ένα καινούριο δικό του παλάτι που το έφτιαξε στ’ αλήθεια με πολύ πολύ κόπο.

Το παλάτι του βασιλιά Πληκτρολόγιου δεν είχε πανύψηλους πύργους και βαριές καστρόπορτες που άνοιγαν σαν καταπέλτες. Τα ρούχα του δεν ήταν από χρυσάφι, ασήμι και μετάξι. Η κορόνα του δεν είχε αστραφτερούς πολύτιμους λίθους, διαμάντια και μπριλάντια. Δεν κρατούσε βασιλικό σκήπτρο στο δεξί του χέρι. Δε χρειαζόταν άλογα για να μετακινείται ούτε παπύρους για να γράφει διαταγές.

Όλα εκεί ήταν ξεχωριστά. Αντί για πύργους έβλεπες παντού δορυφορικές κεραίες και δορυφορικά πιάτα. Αντί για κρυστάλλινους καθρέφτες, οι τοίχοι του παλατιού ήταν στολισμένοι με τεράστιες λεπτές οθόνες τηλεοράσεων. Στο κεφάλι του δε φορούσε κορόνα αλλά ένα ηλεκτρονικό κράνος με ακουστικά και τρισδιάσταστα γυαλιά για να βλέπει τις αγαπημένες του ταινίες στην τηλεόραση. Για σκήπτρο, κρατούσε στο χέρι του ένα πολύχρωμο τηλεκοντρόλ. Πότε πότε το μεταχειριζόταν σαν μικρόφωνο και τραγουδούσε:

Η ζωή μου όλη είναι μια ταινία

Σαν ανοίξω την τιβί, δε με νοιάζει η εξουσία!

Η αλήθεια είναι ότι η τηλεόραση ήταν μια καταπληκτική εφεύρεση που είχε συνεπάρει το βασιλιά. Από τη στιγμή που ο μεγάλος εφευρέτης του παλατιού, ο δόκτωρ Φούσκας Μπουρμπουλήθρας Ντε Λα Ρος Μυαλοκουκούτσης, του την είχε κάνει δώρο μόλις ανέβηκε στο θρόνο, ο βασιλιάς είχε ξετρελαθεί από τη χαρά του. Δε ζούσε παρά μόνο για την ημέρα που θα σκηνοθετούσε και θα πρωταγωνιστούσε σε μια δική του ταινία.

Όλη την ημέρα ο βασιλιάς Πληκτρολόγιος, από το πρωί μέχρι το βράδυ, στεκόταν μπροστά σε μια οθόνη κι έβλεπε, έβλεπε, έβλεπε τις αγαπημένες του ταινίες στην τηλεόραση. Και το βράδυ, αντί να πηγαίνει για ύπνο, άρχιζε να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια. Έτσι δεν του έμενε καθόλου χρόνος ούτε για ξεκούραση. Πολλές φορές ξεχνιόταν για μέρες, εβδομάδες, ακόμα και μήνες μπροστά στις οθόνες του και δεν ήξερε πότε ξημέρωνε και πότε νύχτωνε.

Τις περισσότερες υποθέσεις του παλατιού τις είχε αναθέσει στους αυλικούς του. Όσο για τις διαταγές του, η ιδιαιτέρα γραμματέας του τις έστελνε παντού με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του υπολογιστή του. Ο ίδιος δε δεχόταν ποτέ ακροάσεις υπηκόων στο παλάτι του. Όποτε ήταν μεγάλη ανάγκη να δει κάποιον απεσταλμένο, αντί να τον δεχτεί στην αίθουσα του θρόνου, προτιμούσε να μιλάει μαζί του από απόσταση, μέσω των χιλίων εξακοσίων πενήντα εφτά υπολογιστών και των τριών χιλιάδων οχτακοσίων ενενήντα εννιά τηλεοράσεων που ήταν τοποθετημένα σε κάθε γωνιά της χώρας και του παλατιού.

Στην αρχή όλα του φαίνονταν τέλεια και μαγικά. Ένιωθε ο πιο ευτυχισμένος βασιλιάς στον κόσμο. Μα όσο περνούσαν οι μέρες, οι μήνες και τα χρόνια, όλο και περισσότερο κλεινόταν στον εαυτό του, όλο και περισσότερο γινόταν πιο χλωμός, βαριόταν αφόρητα και δεν μπορούσε να κυβερνήσει το λαό του. Μα το σπουδαιότερο, δεν μπορούσε να κάνει και να σκεφτεί οτιδήποτε παρά μόνο έπρεπε για όλα να ρωτάει τους συμβούλους του.

Σχόλιο 

Μια ενδιαφέρουσα ιδέα, μετατρέπεται σε ένα χιουμοριστικό κείμενο που μπορεί κατά σημεία να αφήνει μια αίσθηση αναρχίας, καταφέρνει όμως να περάσει στον αναγνώστη αρκετά μηνύματα. Κρύβει η σύγχρονη τεχνολογία παγίδες; Πού μπορεί να οδηγήσει την ανθρώπινη επικοινωνία η ανεξέλεγκτη χρήση ηλεκτρονικών δικτύων; Έχουν άραγε τα βιβλία καμιά ελπίδα, όταν συγκρίνονται με τις τρισδιάστατες οθόνες προβολής ταινιών; Και ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει η εντατική χρήση της τηλεόρασης και των υπολογιστών στην παιδική φαντασία;

Ο Ρόαλντ Νταλ προειδοποιεί μέσα από το ποίημά του Television αλλά και με ορισμένους από τους στίχους του που τραγουδούν οι Ούμπα-Λούμπα στο Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο της σοκολάτας, ότι η τηλεόραση σκοτώνει τη φαντασία:

TV rots the senses in the head! It kills the imagination dead!

 It clogs and clutters up the mind! It makes a child so dull and blind. 

He can no longer understand a fantasy, A fairyland! 

His brain becomes as soft as cheese! His powers of thinking rust and freeze!

Ωστόσο μελέτες έχουν δείξει (π.χ. εδώ) ότι η τηλεόραση, αυτή η ηλίθια εφεύρεση (όπως χαρακτηρίζεται στη σ.33) δεν βλάπτει από μόνη της την φαντασία. Απλώς κουράζει το μυαλό, επιδεινώνει την όραση και καταλαμβάνει πολύτιμο χρόνο στο καθημερινό πρόγραμμα. Χρόνο, τον οποίο με τη σωστή προσοχή από τους γονείς, τα παιδιά θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν για παιχνίδι ή διάβασμα, δραστηριότητες δηλαδή που προάγουν τη δημιουργική σκέψη.

Ο χαρακτήρας Mike Teavee όπως παρουσιάζεται στην ταινία Charlie and the Chocolate factory
αντιπροσωπεύει το παιδί που αντί να διαβάζει, παίζει βιντεοπαιχνίδια (πηγή)

Η περιγραφή της ζωής στον πλανήτη Φ που διαβάζουμε στο ξεκίνημα του βιβλίου, μπορεί να δημιουργήσει απορίες στους μαθητές που αγαπούν την κυριολεξία. Στη δική μας τάξη, ακούστηκαν παρατηρήσεις όπως:
- Αν ο χρόνος κυλάει προς τα πίσω, αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι μικραίνουν αντί να μεγαλώνουν; Αλλά τότε πώς γεννιούνται;
- Αν οι μαθητές κάνουν μάθημα, τότε δεν γίνονται δάσκαλοι; Και τότε σε τι διαφέρει ο πλανήτης Φ από τον δικό μας;
- Όταν οι παλαιστές τραγουδάνε, η  μουσική λογικά δεν ακούγεται το ίδιο καλή, αλλά δεν τολμάς να τους το πεις για να μη σε δείρουν!

Αν οι παλαιστές τραγουδούσαν στην όπερα...
ο William Goldberg (πηγή) θα μπορούσε να λάβει μέρος στην Tosca! (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Στη σελίδα (σ.21) διαβάζουμε και σίγουρα, αν χαθεί η φαντασία, θα χαθεί και η χαρά.
Πώς άραγε συνδέονται οι δύο έννοιες; Είναι πράγματι ένας κόσμος χωρίς φαντασία ένας κόσμος όπου δεν υπάρχει χαρά; Ζητάμε από τους μαθητές μας να γράψουν μια μικρή παράγραφο, υποστηρίζοντας την άποψή τους με κατάλληλα επιχειρήματα.

Ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός, μας προτείνει σε αυτή την παρουσίαση μια σειρά από ερωτήσεις κατανόησης και δραστηριότητες σχετικές με το βιβλίο. Πολύ απλό, γρήγορο και διασκεδαστικό, είναι να δοκιμάσουμε να κατασκευάσουμε στην τάξη ένα διαστημόπλοιο με γλειφιτζούρι, που μπορεί να μας ταξιδέψει σε άλλους κόσμους! Θα βρείτε το πατρόν εδώ, ενώ στην φωτογραφία φαίνεται το τελικό αποτέλεσμα (πηγή).

Στον πλανήτη της φαντασίας