Κυνηγώντας το Μαμούθ

Υπόθεση

Εξαιτίας λανθασμένων υπολογισμών του μάγου της, Ογκόν, μια προϊστορική φυλή αιφνιδιάζεται από τον ερχομό του χειμώνα και αναγκάζεται να τον περάσει αποκλεισμένη σε μια χιονισμένη κοιλάδα. Όταν οι κυνηγοί της αντικρίζουν για πρώτη φορά μαμούθ, αποφασίζουν χωρίς δεύτερη σκέψη να το οδηγήσουν στον κοντινό βάλτο, όπως κάνουν με τα μικρότερα θηράματα. Η επιχείρησή τους στέφεται με επιτυχία, μέχρι τη στιγμή που μια αγέλη πεινασμένων λύκων εμφανίζεται στον ορίζοντα...

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Στέφανο Μπορντιλιόνι (Stefano Bordiglioni) 
Μετάφραση: Δήμητρα Δότση
Εικονογράφηση: Φαμπιάνο Φιορίν (Fabiano Fiorin)
ISBN: 978-960-04-4513-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2014
Σελίδες: 50
Τιμή: περίπου 5 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Α', Β', Γ'

Ευχαριστούμε τον εκδοτικό οίκο για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Στιλιζαρισμένη μίνι περιπέτεια από τη σειρά Ιστορίες πριν από την Ιστορία, που μας ταξιδεύει στον κόσμο των προϊστορικών ανθρώπων. Η μετάφραση μπορεί σε κάποια σημεία να μοιάζει αποσπασματική, μας μεταφέρει όμως το κείμενο με απλότητα και ζωντάνια. Η πλοκή χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια μικρού μεγέθους (6 έως 10 μικρών σελίδων με μεγάλα στοιχεία) που διαβάζονται ευχάριστα. Μέσα στο κείμενο βρίσκουμε αρκετές πληροφορίες για την εποχή των σπηλαίων, την οποία οι μικροί αναγνώστες μπορούν να προσεγγίσουν χωρίς κόπο, αφού οι χαριτωμένοι μικροί ήρωες και η εξαιρετικά ελκυστική εικονογράφηση, κάνουν το βιβλίο να θυμίζει πολύχρωμο κόμικ. Μέσα από τον συνδυασμό των παραπάνω στοιχείων, διαμορφώνεται τελικά ένα, αρκετά εμπορικό μεν, αλλά και ωφέλιμο προϊόν για τους μαθητές των πρώτων τάξεων του δημοτικού.  

Πληροφορίες για την προϊστορική εποχή Ελκυστική εικονογράφηση

Αξίες - Θέματα
Προϊστορία, Διαφορετικότητα, Ισότητα Φύλων, Γενναιότητα, Φιλία

Εικονογράφηση
Πολύχρωμα σχέδια σε κάθε σελίδα κάνουν το βιβλίο να θυμίζει κόμικ και μετατρέπουν την ανάγνωσή του σε μια ευχάριστη δραστηριότητα για τους μικρούς μαθητές.

Απόσπασμα

Μέσα από τη σπηλιά όπου είχαν βρει

καταφύγιο, οι γυναίκες και οι άντρες

της φυλής του Κόραν κοίταζαν το χιόνι

που έπεφτε. Νόμιζαν ότι, προτού

ξεκινήσουν για άλλους, πιο ζεστούς τόπους,

θα έμεναν ακόμη ένα φεγγάρι σ’ αυτή την κοιλάδα.

Για κακή τους τύχη, όμως, τους αιφνιδίασε ο χειμώνας.

Ο Κόραν, ο αρχηγός της φυλής, καθισμένος δίπλα στη φωτιά, έβραζε από θυμό.

- Όγκον, μας είπες ότι στο όνειρο που είδες

ένα ελάφι σού έλεγε ότι εδώ θα βρίσκαμε κυνήγι

για πολλές μέρες ακόμη.

Ο Όγκον, ο σαμάνος της φυλής, κοίταζε το χιόνι

τρομοκρατημένος. Δε φοβόταν για τη ζωή του.

Άλλωστε δεν υπήρχε περίπτωση να τον σκοτώσουν

για ένα όνειρο. Φοβόταν, όμως, για την εξουσία του.

Αν οι άντρες και οι γυναίκες της φυλής δεν τον

εμπιστεύονταν πια, θα έχανε τη θέση του και δε θα

 ήταν πλέον ο αξιοσέβαστος, ο φοβερός και τρομερός

σαμάνος που όλοι γνώριζαν.

- Κάποιες μυστηριώδεις δυνάμεις μ’ έσπρωξαν στο λάθος.

Το ελάφι ήταν το πνεύμα του ψεύδους, και νομίζω πως ξέρω

γιατί με ξεγέλασε.

Και με τα λόγια αυτά, ο Ογκόν έδειξε το Σατού,

ένα οκτάχρονο αγοράκι με ένα γαλάζιο κι ένα καφετί

μάτι κι ένα χέρι πιο κοντό και πιο αδύναμο από το άλλο.

- Εξαιτίας του τα πνεύματα δε βοηθάνε τη φυλή μας.

Ο Σατού σίγουρα είναι η προσωποποίηση του κακού.

Τα μάτια του και το χέρι του αποδεικνύουν

ότι είναι ένα τέρας που θα σπείρει το θάνατο

και τη συμφορά. Ας τον θυσιάσουμε για να μας

ξαναδούν τα πνεύματα με καλό μάτι!

Ένας δυο άντρες και μερικές γυναίκες συμφώνησαν

μουγκρίζοντας, όμως ο Κόραν, ο αρχηγός της φυλής,

κούνησε αρνητικά το κεφάλι του.

- Ο Σατού είναι παιδί, και σ’ αυτή τη φυλή,

σ’ το έχω ξαναπεί, δεν πρόκειται να θυσιαστεί κανείς.

Όμως ο Ογκόν δεν το έβαλε κάτω. Άρπαξε από το χέρι

το Σατού και σχεδόν τον σήκωσε στον αέρα.

- Κοίταξέ τον, Κόραν. Είναι πολύ αδύναμος

και δεν πρόκειται να γίνει ποτέ κυνηγός.

Είναι ένα περιττό στόμα που κλέβει το φαγητό μας.

Ο Σατού έβαλε τις φωνές από την έκπληξή του·

δευτερόλεπτα μετά και Ογκόν έσκουξε, αλλά από πόνο.

Η Άουα, ένα δεκάχρονο κοριτσάκι, φίλη του Σατού,

είχε χιμήξει επάνω του και του δάγκωνε το χέρι,

αναγκάζοντάς τον να αφήσει ελεύθερο το αγόρι.

Ο Σατού κύλησε στο έδαφος και κούρνιασε

σε μια σκοτεινή γωνιά της σπηλιάς,

μακριά από τη φωτιά. Την ίδια στιγμή,

η Άουα εκμεταλλεύτηκε το πανδαιμόνιο

για να κρυφτεί πίσω από την Αντάι, τη μητέρα της.

Ο σαμάνος, που έβραζε από θυμό, άρπαξε το πέτρινο μαχαίρι του.

- Μικρή ύαινα, τώρα θα σου δείξω εγώ!
είπε κι έκανε να κινηθεί απειλητικά προς
την Αντάι και την Άουα.

Όμως, πριν καλά καλά προλάβει να προχωρήσει, 
ένιωσε τη λόγχη του Κόραν στο στήθος του.

- Τράβα να κοιμηθείς και να δεις κανένα όνειρο, σαμάνε, 
είπε ο αρχηγός με απειλητικό ύφος. Και φρόντισε αυτή τη φορά
να μη σου πουν ψέματα τα πνεύματα, αλλιώς η φυλή θα κινδυνεύσει
να πεθάνει απ' την πείνα και το κρύο. 

Ο Ογκόν κοίταζε την αιχμηρή πέτρινη λόγχη στο στήθος του.
Ήξερε καλά πως με μία μόνο κίνηση ο Κόραν θα μπορούσε
να τον στείλει στον άλλο κόσμο. Κατέβασε το πέτρινο μαχαίρι
και, κατάχλωμος από φόβο, προσπάθησε να χαμογελάσει.

- Δεν το ήθελα, Κόραν. Αφού ξέρεις ότι εγώ ποτέ δεν θα...
Να τον φοβίσω ήθελα μόνο, είπε και άρχισε σιγά σιγά 
να οπισθοχωρεί. 

Σχόλιο

Πολλά τα μαμούθ που έχουμε συναντήσει ως τώρα κατά την περιήγησή μας στην παιδική λογοτεχνία. Άλλα φιλικά όπως εκείνο του Τότο, άλλα εξαγριωμένα από τα πειράματα επιστημόνων κι άλλα με περιορισμένο ρόλο, όπως αυτά στον τίτλο του βιβλίου της Κίρας Σίνου. Το μαμούθ αυτής της ιστορίας ανήκει μάλλον στην τρίτη κατηγορία, αφού προλαβαίνει να κάνει αισθητή την παρουσία του μόνο στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου. Μεγάλο και μαλλιαρό, χάνει τη ζωή του από τους κυνηγούς, σώζοντας την φυλή του Κόραν από την πείνα. Ο θάνατός του, περιγράφεται μαρτυρικός: Το μαμούθ άρχισε να φωνάζει, όχι μόνο από πόνο, αλλά κυρίως επειδή ένιωθε πως πλησίαζε το τέλος του. Έκανε αμέτρητες προσπάθειες να ελευθερωθεί, αλλά οι κινήσεις του γίνονταν όλο και πιο αργές. Τα τραύματά του ήταν βαθιά και οι δυνάμεις του το εγκατέλειπαν. Ο Κόραν και οι άλλοι κυνηγοί περίμεναν να ξεψυχήσει... Η γλαφυρή αυτή περιγραφή, όπως και άλλα σημεία (βλ. απόσπασμα) όπου η απειλή βίας ή θανάτου ανάμεσα σε πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες είναι άμεση, μπορεί να αποδίδει ως έναν βαθμό το κλίμα της προϊστορικής εποχής, θεωρώ όμως ότι θα μπορούσε να ενοχλήσει ή να μεταφέρει λάθος μηνύματα στους λιγότερο ώριμους μαθητές της Α' τάξης.

προϊστορικό μαχαίρι από πυρόλιθο (πηγή)

Η αγενής συμπεριφορά του Κόραν προς τον σαμάνο της φυλής Ογκόν (βλ. απόσπασμα), παρότι μπορεί να ξενίσει, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί εξωπραγματική, ούτε για τα ήθη της εποχής των σπηλαίων, ούτε και για τα σύγχρονα. Όταν η πολιτική/στρατιωτική εξουσία συγκρούεται με τη θρησκευτική, ακούγεται μάλλον φυσικό το χρήμα και τα όπλα να υπερέχουν της δύναμης του πνεύματος.  

Θυμίζουμε ότι στο πρώτο έργο της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, την Ιλιάδα, το σκηνικό ανοίγει με τον Αγαμέμνονα να απειλεί δημόσια τον ιερέα Χρύση, (Α 26-32) με λόγια που αρκετά ελεύθερα θα μπορούσαν να αποδοθούν κάπως έτσι: μη σε ξαναπετύχω γέρο κοντά στα πλοία, γιατί η αγιαστούρα δε θα σε βοηθήσει(...) αλλά φύγε, μη μ' ερεθίζεις, αν θέλεις σώος να γυρίσεις. Λίγο αργότερα, είναι σειρά του μάντη Κάλχα να αρχίσει να τρέμει από φόβο, μήπως ο χρησμός του προσβάλλει τον αρχηγό των Αχαιών (Α 80): Πανίσχυρος ο βασιλιάς, όταν με άνδρα μικρότερο θυμώσει, μεμψιμοιρεί, και ζητάει την προστασία του Αχιλλέα προκειμένου να μιλήσει.

Οι σωστές προβλέψεις είναι αυτές που δίνουν πλούτο και κύρος στους μάντεις κάθε εποχής (βλ. καφετζούδες, στοιχηματζήδες, συμβούλους επενδύσεων, πολιτικούς, κτλ.). Υπάρχουν όμως και οι λανθασμένες (βλ. μετεωρολογικές), οι οποίες όταν κάνουν την εμφάνισή τους, μπορεί να τους οδηγήσουν σε αμφισβήτηση και αποκαθήλωση (όπως φοβάται ο Ογκόν στο απόσπασμα). Θυμίζουμε μια ιστορία που μας μεταφέρει ο Πλούταρχος (πηγή) από την πολιορκία της Τύρου: όταν ο μάντης Αρίστανδρος προέβλεψε (εξετάζοντας τις θυσίες) ότι η πόλη θα έπεφτε σε ελληνικά χέρια πριν τελειώσει ο μήνας, οι Μακεδόνες στρατιώτες άρχισαν να τον χλευάζουν και να τον περιγελούν, γιατί η μέρα που διήνυαν ήταν ήδη η τελευταία του μήνα. Ο Αλέξανδρος προσπάθησε να τον προστατέψει αλλάζοντας την επίσημη ημερομηνία (!), τέχνασμα που όμως τελικά δεν φάνηκε να χρειάζεται, αφού με μια ξαφνική έφοδο η Τύρος έπεσε και η πρόβλεψη δικαιώθηκε. 

Χρήση στην τάξη

Στην τάξη μας, εμπνευσμένοι από το βιβλίο, κατασκευάσαμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι πρόσθεσης, ομαδικότητας, αλλά κυρίως τύχης, με τον ίδιο τίτλο. 

Τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε ήταν:
10 ζάρια (1 μεγάλο κίτρινο, 1 κόκκινο, 1 πράσινο, 1 μπλε και 6 λευκά)
για το ταμπλό: ένα κόντρα πλακέ, κόλλα, χαρτί κανσόν, διακοσμητικό χόρτο
για τους κυνηγούς: play doh που στεγνώνει μόνο του, 3 ξύλινα σουβλάκια
για το μαμούθ: ένα πλαστικό μαμούθ (κάνει και αληθινό, αρκεί να το καλμάρετε)

Η υπόθεση έχει να κάνει με ένα μαμούθ που πηγαίνει να πιεί νερό. Η λιμνούλα βρίσκεται τρεις θέσεις μακριά του, οπότε το παιχνίδι διαρκεί τρεις γύρους. Τρεις ομάδες κυνηγών (η κόκκινη, η πράσινη και η μπλε) προσπαθούν να το πιάσουν πριν φτάσει εκεί.

Πώς παίζεται: σε κάθε γύρο, ο κάθε παίχτης ρίχνει μία φορά τα ζάρια του.

Το μαμούθ ρίχνει μόνο το μεγάλο κίτρινο ζάρι. Ο αριθμός που θα φέρει, πολλαπλασιάζεται επί δέκα και δείχνει την δύναμη του ζώου για τον γύρο.

Αν π.χ. ρίξει 5, η δύναμή του είναι 5x10=50

Ο κυνηγός κάθε ομάδας ρίχνει τρία ζάρια μαζί: ένα χρωματιστό (που αντιπροσωπεύει τον αρχηγό της ομάδας και το αποτέλεσμα που φέρνει πολλαπλασιάζεται επί δύο) και δύο λευκά. Αυτή είναι η δύναμη με την οποία χτυπούν οι κυνηγοί της ομάδας του.

Αν π.χ. ο κόκκινος αρχηγός φέρει 2 με το κόκκινο, 3 με το ένα λευκό και 5 με το άλλο, η δύναμή του είναι (2x2)+(3x1)+(5x1)= 12

Αν οι συνδυασμένες δυνάμεις των τριών ομάδων ξεπεράσουν αυτή του μαμούθ, το νικάνε. Το κρέας του (και τη νίκη) παίρνει η ομάδα του κυνηγού που πέτυχε το δυνατότερο χτύπημα.

Αν το μαμούθ ξεφύγει και στους τρεις γύρους, νικάει εκείνο και πίνει θριαμβευτικά το νεράκι του. Καλή διασκέδαση!

Κυνηγώντας το Μαμούθ

Με το μελάνι της σουπιάς

Υπόθεση

Οι αναφορές από τα ρηχά νερά ανησυχούν τη φυσαλίδα Μπουρμπουλήθρα Θαλάσσιους, που συγκαλεί τον ψαρόκοσμο σε γενική συνέλευση. Σε αυτή, οι κάτοικοι των Ρηχών μαθαίνουν για το ατύχημα που είχε το χταπόδι με ένα jet ski, για τους σαργούς που μετακόμισαν λόγω πετρελαϊκής ρύπανσης και για τη χελώνα που κατάπιε μια σακούλα που βρήκε μέσα στη θάλασσα!

Λίγο πιο μακριά, στα γλυκά νερά, το σκηνικό επαναλαμβάνεται: ο σολομός Σολομώντας ο Δίκαιος αναλαμβάνει τον συντονισμό της εκστρατείας για καθαρισμό λιμνών και ποταμών από βιομηχανικά απόβλητα, εντομοκτόνα και λιπάσματα. Το σχέδιο προβλέπει να πεταχτούν όλα τα σκουπίδια έξω από το νερό και πίσω στον κόσμο των ανθρώπων.

Ένας τρίτος πυρήνας δράσης συγκροτείται στον Ωκεανό, όπου σε αντίστοιχη συνέλευση, τα ψάρια ενημερώνονται από τον Μπουρμπουλήθρα Ωκεάνιους για τις ενέργειες των φαλαινοθηρικών, για τις πετρελαιοκηλίδες που απειλούν τη ζωή τους αλλά και τα «κουτιά του θανάτου» που οι άνθρωποι πετούν στη θάλασσα για να ξεφορτωθούν τα επικίνδυνα ραδιενεργά τους απόβλητα.

Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες! Τα πλάσματα του νερού αποφασίζουν να συντονίσουν τη δράση τους και ξεκινούν την επίθεσή τους ταυτόχρονα και στα τρία μέτωπα. Οι άνθρωποι κλείνονται στα σπίτια τους νιώθοντας ντροπή και φόβο. Τα παιδιά και οι γιαγιάδες τους συντάσσονται με το στρατόπεδο της φύσης: μαζεύονται σε μια μεγαλούπολη της Αμερικής για να ετοιμάσουν την πιο μεγάλη σημαία patchwork του πλανήτη και να ευαισθητοποιήσουν την παγκόσμια κοινότητα.

Στην ανθρωπότητα δίνεται προθεσμία δύο ημερών για να εφαρμόσει τα ζητούμενα… Θα καταφέρουν άραγε να συνεννοηθούν οι στεριανοί με τους θαλασσινούς;

Χαρακτηριστικά 
Εκδότης: Λιβάνης
Συγγραφέας: Αναστασία Ευσταθίου
Εικονογράφηση: Γιώργος Δημητρίου
ISBN: 978-960-14-2086-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2010
Σελίδες: 100
Τιμή: περίπου 13 ευρώ 
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Ε', Στ'
Παρουσίαση του βιβλίου από τον εκδότη εδώ

Ευχαριστούμε τις εκδόσεις για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!


Κριτική

Βραβευμένο παραμύθι περιβαλλοντικού προβληματισμού με κεντρικό θέμα την εξέγερση του «ψαρόκοσμου» ενάντια στην αδιαφορία των ανθρώπων που απειλεί τη φύση. Με γλώσσα σύγχρονη, χαριτωμένους διαλόγους αλλά και χωρίς να αποφεύγει τον πλατειασμό, το πολυπρόσωπο αυτό διήγημα επιχειρεί να ψυχαγωγήσει και ταυτόχρονα να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές γύρω από τα προβλήματα που προκαλεί η ανεύθυνη ανθρώπινη δραστηριότητα στον κόσμο της θάλασσας. Χωρισμένο σε 21 μετρίου μεγέθους κεφάλαια που κυμαίνονται μεταξύ 2 και 9 σελίδων, διαβάζεται αρκετά ευχάριστα, κάτι στο οποίο συμβάλλουν τόσο η καλαίσθητη πολυτελής έκδοση (σκληρό εξώφυλλο, ιλουστρασιόν χαρτί) -που ωστόσο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί φιλική προς το περιβάλλον- όσο και η πολύχρωμη συνοδευτική εικονογράφηση του Γιώργου Δημητρίου. Στην τάξη, το βιβλίο μπορεί εύκολα να αξιοποιηθεί για δραστηριότητες στο μάθημα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, καθώς συνδυάζει το θεατρικό στοιχείο με πολλές πληροφορίες για το παγκόσμιο πρόβλημα της ρύπανσης των υδάτων. Εμείς ωστόσο θα το προτείναμε περισσότερο σε μαθητές μεγαλύτερων τάξεων, που μπορούν να διαχειριστούν πιο άνετα τον όγκο του, να εμβαθύνουν στα μηνύματά του, αλλά και να αντιληφθούν πιο ξεκάθαρα τον διττό ρόλο του νεαρού Ιπποκράτη ως συγγραφέα και πρωταγωνιστή.

Πληροφορίες για την ρύπανση των υδάτων Ωφέλιμες αξίες Εύκολα αξιοποιήσιμο στην τάξη Πολυτελής έκδοση

Στοιχεία που μπορεί να μπερδέψουν (πολυπροσωπία, ρόλος Ιπποκράτη) Πλατειασμός

Αξίες - Θέματα
Παραμύθι, Περιβάλλον, Συνεργασία, Οργανωτικότητα, Περιπέτεια

Εικονογράφηση
Πλούσια εικονογράφηση που προσθέτει στο βιβλίο χρώμα και βοηθάει στην ξεκούραστη ανάγνωσή του, παραπέμποντας σε κόμικ.

Απόσπασμα 

Ακούστηκε για άλλη μια φορά το έκτακτο ανακοινωθέν και ο Μπουρμπουλήθρας Ωκεάνιους εμφανίστηκε απ’ το αρχηγείο του αρρενωπός μέσα στην ασημένια αρματωσιά του. Ο εξοπλισμός του σπινθήριζε στο μπλε του βυθού και το γαλαζωπό φωτάκι του υδροκινητού του αναβόσβηνε ρυθμικά.

«Φίλοι μου, καλώς ήρθατε στην έκτακτη συνεδρίαση. Τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία στην υδάτινη πολιτεία μας. Ο σεισμός 7,5 Ρίχτερ που σημειώθηκε νωρίς το πρωί, προξένησε μια μεγάλη καταστροφή στην περιοχή μας. Το κακό που μελετούσαν χρόνια τώρα οι Μέδουσες – Προφήτες έκανε την εμφάνισή του, ή , αν θέλετε, μας αποκαλύφθηκε σε όλο του το μεγαλείο. Το μέγεθος της καταστροφής που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ξεπερνάει τις δυνάμεις μας. Με τα λόγια αυτά δε θέλω να φανώ απαισιόδοξος, μα…»

Ο Μπουρμπουλήθρας σταμάτησε και περιέφερε το βλέμμα του στα τεράστια κήτη, αλλά και τα κοπάδια των μικρών ψαριών που είχαν συγκεντρωθεί γύρω του. Κανείς δεν έβγαζε μιλιά. Τον κοιτούσαν στο στόμα, περιμένοντας να ακούσουν και τα υπόλοιπα μετά το «μα…»

«Το κακό φόρεσε το γιορτινά του και βγήκε σεργιάνι στη νεκρή πολιτεία», συνέχισε εκείνος. «Τα κουτιά των ραδιενεργών και των τοξικών απόβλητων δεν είναι τόσο ανθεκτικά όσο νομίζαμε. Με ένα απλό χτύπημα, θα ανοίξουν σαν αβγά, απελευθερώνοντας τον όλεθρο που κρύβουν μέσα τους».

Με το τέλος του λόγου του, για λίγα λεπτά επικράτησε σιγή. Όλοι είχαν καταλάβει ότι ο κίνδυνος παραμόνευε μέσα στα μαύρα σκοτάδια του βυθού.

Τη σιγή έσπασε ο καρχαρίας ο Λεπιδοπτέρυγος, ο κυρίαρχος του βυθού και ο ταχύτερος κυνηγός των θαλασσών.

«Εμείς, τόσα χρόνια, κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να υπερασπιστούμε το βυθό μας. Λογιών λογιών κοράλλια, σφουγγάρια και φύκια περικύκλωσαν τα «κουτιά του θανάτου», ώστε να τα προφυλάξουμε από τις δονήσεις και τους κραδασμούς των υποθαλάσσιων σεισμών. Προσπαθήσαμε να κάνουμε τη νεκρή πολιτεία μια πολιτεία πράσινου, μια πολιτεία φιλόξενη για εμάς και τα παιδιά μας. Αναρωτιέμαι τι έφταιξε τώρα». Έπνιξε το θυμό του σε αυτή την απορία. Τα πανέξυπνα μάτια του πέταξαν σπίθες.

«Προσπαθήσαμε τη νεκρή πολιτεία να την κάνουμε πιο όμορφη, πιο υποφερτή, κι εκείνη μας εκδικείται με αυτό τον τρόπο», πρόσθεσε η Μέλανι το παράπονό της στα λόγια του καρχαρία.

«Οι άνθρωποι αφήνουν κάθε τόσο ένα κουτί στο βυθό μας. Τα πλοία που μεταφέρουν το θάνατο στα αμπάρια τους σαρώνουν τις θάλασσες και τους ωκεανούς, κι αυτό οι άνθρωποι το ονομάζουν πρόοδο», είπε το σαλάχι ο κύκλωπας.

«Ο κίνδυνος παραμονεύει δίπλα μας. Πολλές φορές δεν είναι ορατός διά γυμνού οφθαλμού. Όταν, όμως, αποκαλυφθεί… Ας ευχηθούμε να μην είναι αργά. Πρέπει πάντα να είμαστε έτοιμοι», είπε ο αξιωματικός αστακός σαν να διάβαζε κάποιο απόσπασμα από βιβλίο πολέμου.

«Και να σκεφτείτε, αγαπητοί μου, ότι η ζωή ξεκίνησε από τη θάλασσα. Το νερό έθρεψε τους πρώτους οργανισμούς, και σήμερα οι άνθρωποι πάνε να καταστρέψουν τη ζωή που με τόσο κόπο δημιουργήθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια», είπε στοχαστικά ο Μπουρμπουλήθρας.

Ο Μυτόγκας ζήτησε το λόγο.

«Και τι κακό μπορεί να μας κάνουν εμάς τα ραδιενεργά και τα τοξικά απόβλητα;» ρώτησε. «ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τον πανικό σας».

Το σκυλόψαρο χαμογέλασε και τα κοφτερά του δόντια άστραψαν στο ημίφως αυτού του βάθους.

«Θα πάθουμε κι εμείς ακριβώς ό,τι παθαίνουν οι άνθρωποι. Δεν έχεις ακούσει για τόσες αρρώστιες που τους ταλαιπωρούν; Ζωντανοί οργανισμοί είμαστε και θα υποστούμε τις συνέπειες της ραδιενέργειας».

«Εσένα, κύριε Άγριε, η κακία θα σου μείνει», πετάχτηκε το Τσαχπίνι το δελφίνι, πού τόση ώρα δεν είχε βγάλει μιλιά και παρακολουθούσε την κουβέντα.

«Είναι καλύτερα να νανουρίζουμε με παραμύθια ο ένας τον άλλο ή να λέμε την αλήθεια; Εγώ έχω μάθει να λέω ωμά την αλήθεια και δε με ενδιαφέρει αν ενοχλείται κάποιος. Σημασία έχει ότι κινδυνεύουμε εμείς και, ακόμα περισσότερο, τα παιδιά μας, αφού, όπως ξέρεις, η ραδιενέργεια μεταφέρεται και στις επόμενες γενιές», παρέμεινε αμετακίνητος στις θέσεις του ο Άγριος.

«Πολλές φορές, ο τρόπος που διαλέγουμε να πούμε τα πράγματα μετράει. Έχει σημασία για τον αγώνα μας να έχουμε καλή ψυχολογία», παρατήρησε η φάλαινα η Παχουλένια με τη γλυκιά φωνή της.

«Να αποφασίσουμε με λογική και καθαρό μυαλό», είπε ο κύκλωπας, παίρνοντας τη σκυτάλη.

«Να έχουμε θάρρος», πέταξε το δελφίνι το Τσαχπίνι με την τσιριχτή του φωνή. «Να είμαστε συνεπείς στην προσπάθεια και να μην το βάζουμε κάτω ό,τι κι αν μας συμβεί», πρόσθεσε η Μέλανι, το καλαμάρι του βυθού.

«Να λάβουμε υπόψη μας και την παραμικρή λεπτομέρεια», είπε ο αξιωματικός αστακός σταυρώνοντας τις κεραίες του, ένδειξη ότι είχε αρχίσει κιόλας να σκέφτεται.

«Λόγια, λόγια, λόγια», είπε ανυπόμονα το σκυλόψαρο. «Συγκεκριμένες προτάσεις δεν ακούω. Θέλετε να σπάσουν τα «κουτιά του θανάτου» και να πάμε κι εμείς άκλαυτοι;»

Περισυλλογή έπεσε στους συγκεντρωμένους. Κανείς δε μιλούσε. Αυτός που θα έπαιρνε το λόγο έπρεπε να προτείνει τρόπο δράσης. Το σαλάχι ο Κύκλωπας κούνησε την ουρά του ζητώντας να τοποθετηθεί. Ο Μπουρμπουλήθρας, που συντόνιζε τη συζήτηση, του έγνεψε «ναι».

«Όπως όλοι γνωρίζετε, είμαι ο προστάτης της Παχουλένιας. Το ξέρω ότι μερικοί γελάτε από μέσα σας και αναρωτιέστε πώς εγώ, ένα μικρό και ασήμαντο μονόφθαλμο σαλάχι, προστατεύω μια φάλαινα. Όμως δε θα σας αποκαλύψω τη σχέση μου με την Παχουλένια. Τον τελευταίο καιρό είμαστε πολύ δεμένοι και γνωρίζουμε καλά ο ένας τα μυστικά του άλλου…»

«τι θα γίνει, θα πάει μακριά η βαλίτσα με την ιδιαίτερη σχέση σας;» τον ειρωνεύτηκε ο Μυτόγκας ο ξιφίας. Ο καρχαρίας δίπλα του τον σκούντηξε να σταματήσει τα ειρωνικά σχόλια.

Το σαλάχι, αγνοώντας την μπηχτή, συνέχισε: «Μετά τα προβλήματα υγείας που της παρουσιάστηκαν ,στάθηκα πλάι της κι έγινα το τρίτο της μάτι. Προπορεύομαι και ερευνώ εξονυχιστικά τα νερά στα οποία κολυμπάει η φίλη μου. Παρακολουθώ τις κινήσεις των πλοίων, και ιδιαίτερα των φαλαινοθηρικών, που αποτελούν κίνδυνο για εκείνη. Μην ξεχνάμε ότι η οικογένεια των φαλαινών τείνει να εξαφανιστεί από τους ωκεανούς. Όλα αυτά σας τα είπα και για έναν ακόμα λόγο. Θα ήθελα στον αγώνα που θα ξεκινήσουμε να γίνω ο ιχνηλάτης, ο κατάσκοπος, το ραντάρ, αν θέλετε. Είμαι ευκίνητος και μπορώ να βρίσκομαι από τη μια στιγμή στην άλλη στην επιφάνεια του νερού, αλλά και στα μεγάλα βάθη των Ωκεανών. Μπορώ να μεταφέρω τις πληροφορίες και να αντιλαμβάνομαι τις κινήσεις του εχθρού γρήγορα κι εύκολα».

«Και γιατί δε βάζουμε τη φάλαινα να εποπτεύει τις κινήσεις του εχθρού στην επιφάνεια του νερού ή ακόμα και το δελφίνι;» απόρησε ο Μυτόγκας.

«Γιατί απλούστατα η φάλαινα έχει τεράστιο όγκο και εκτοπίζει μεγάλες ποσότητες νερού, με αποτέλεσμα να γίνεται αντιληπτή αμέσως. Απ’ την άλλη, το δελφίνι κάνει πολύ θόρυβο, έτσι παιχνιδιάρικο που είναι, και θα μας μυριστούν», απάντησε η Μέλανι.

«Σε αυτό τον αγώνα θα λάβετε μέρος με τις δυνάμεις που διαθέτετε. Θα γίνει η μέγιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων όλων σας. Στη μάχη, καθένας αγωνίζεται καλύπτοντας καίριες θέσεις. Αφήστε την οργάνωση του σχεδίου πάνω μου», ανακοίνωσε αποσπάσματα απ’ το σχέδιο που είχε καταστρώσει ο αξιωματικός αστακός, χωρίς να ξεσταυρώσει τις κεραίες του.

«μέσα στο μυαλό μου στριφογυρίζει από ώρα μια πολύ καλή ιδέα», είπε το σαλάχι και τους κοίταξε όλους με το μοναδικό μάτι του.

«είμαστε όλο αφτιά», τον ενθάρρυνε ο Μπουρμπουλήθρας.

«Σε ακούμε», είπε και η Μέλανι, δένοντας τα πλοκάμια της σταυρωτά.

«Λοιπόν, ξέρω ένα νησάκι στη μέση του ωκεανού που το λένε Μαυρίλιο…» άρχισε να τους εξηγεί.

Σχόλια

Η πλοκή χτίζεται πάνω σ' ένα γνώριμο μοτίβο, αφού όπως και σε προηγούμενα έργα της συγγραφέως (βλ. Χριστούγεννα στη Γελανδία), παρακολουθούμε τοπικότητες να συνεργάζονται με σκοπό να σώσουν τον κόσμο. Όπως λοιπόν προηγουμένως οι κλώνοι του Άγιου Βασίλη, έτσι και τώρα τα πλάσματα της θάλασσας, των λιμνών και του ωκεανού, ενώνουν τις δυνάμεις τους ώστε η δράση τους να αγκαλιάσει ολόκληρο τον πλανήτη. Υπάρχει στο πρότυπο αυτό ένα έμμεσο μήνυμα αρκετά επίκαιρο, που ίσως αξίζει να συζητηθεί στην τάξη: η ταυτότητα του παγκόσμιου πολίτη, όπως και η ηλεκτρονική έκφραση ευαισθητοποίησης γύρω από διάφορα ζητήματα, αποκτούν αξία κυρίως όταν συνδυάζονται με αντίστοιχη δραστηριοποίησή μας σε τοπικό επίπεδο. Η αρχή της προοδευτικότητας μπορεί λοιπόν να εφαρμοστεί και εδώ: όπως από το απλό κινούμαστε προς το δύσκολο, έτσι έχει νόημα να προσανατολιζόμαστε και από το τοπικό στο παγκόσμιο ή από το απτό στο ψηφιακό. Όταν π.χ. το ταξίδι μας προς ένα καθαρότερο περιβάλλον ξεκινάει με δράσεις που αφορούν άμεσα προβλήματα του τόπου μας, η ευαισθητοποίησή μας αποκτά θεμέλια γερά και μπορεί να κλιμακωθεί βαθμιαία, χωρίς να μένει θεωρητική κατασκευή. Θυμίζουμε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από τη λογοτεχνία, όπου στην ιστορία ο μικρός αδελφός, ο πρωταγωνιστής ξεκινώντας να νιώθει υπεύθυνος για τον μικρό του αδελφό, παραστέκεται σταδιακά σε όλο και περισσότερους ανθρώπους, που τους αντιμετωπίζει ως συγγενείς του.

παιδιά ετοιμάζουν το σήμα ΣΑΣ (πηγή)

Χάρη στα περιβαλλοντικά του μηνύματα, τους διαλόγους αλλά και τις άοκνες προσπάθειες της δημιουργού του, διαβάζουμε ότι το έργο διασκευάστηκε σε μουσικό κείμενο που τραγούδησε η παιδική χορωδία του 2ου δημοτικού σχολείου Ακράτας, ενώ παρουσιάστηκε και δραματοποιημένο από τη θεατρική ομάδα του Αιγίου ΜονόΛογοι.

 

Χρήση στην τάξη

Το κείμενο προσφέρεται ιδιαίτερα για αξιοποίηση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, οπότε μπορεί να συνδυαστεί με πληθώρα δραστηριοτήτων, που θα έχουν στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των παιδιών γύρω από θέματα θαλάσσιας ρύπανσης. Στην τάξη μας, συνδυάσαμε την πλοκή με ένα πρόγραμμα που υλοποιούμε φέτος για τον εθελοντισμό. Έτσι, μετά από επίσκεψή μας στο κέντρο διάσωσης θαλάσσιων χελωνών ΑΡΧΕΛΩΝ (όπου εθελοντές μας μίλησαν για τη συμβολή τους στη διάσωση της καρέτα καρέτα αλλά και τα συναισθήματά τους όταν βλέπουν ο κόπος τους να φέρνει αποτέλεσμα), συμμετείχαμε στη δράση καθαρισμού της παραλίας της Γλυφάδας στα πλαίσια της πανελλήνιας δράσης letsdoitgreece, μαζί με εθελοντές της Greenpeace.

Μαθητές, γονείς, κάτοικοι και εθελοντές, έτοιμοι να ξεκινήσουν τον καθαρισμό της παραλίας

Με το μελάνι της σουπιάς