Η Επανάσταση των Κουνελιών

Υπόθεση

Ένας μικρός, σοκολατένιος κούνελος χωρίς όνομα, κάθεται μονάχος και κλαίει τη μοίρα του. Το Πάσχα πλησιάζει και τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει τον Πετράκη (τον ιδιοκτήτη του) να τον μισο-δαγκώσει και να τον πετάξει στα σκουπίδια. Ακούγοντας όμως τα παραμύθια που διαβάζει η μαμά στο παιδί της κάθε βράδυ, αρχίζει κι αυτός να ονειρεύεται ότι θα γίνει αληθινός, όπως έγινε ο Πινόκιο ή πως θα σπάσει τα δεσμά όλων των σοκολατένιων κουνελιών, όπως έκανε ο Σπάρτακος. Όταν πια ξημερώνει Μεγάλη Πέμπτη, κάτι πολύ περίεργο έχει συμβεί...

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Καστανιώτης
Συγγραφέας: Πέτρος Χατζόπουλος (Αύγουστος Κορτώ)
Εικονογράφηση: Πέτρος Μπουλούμπασης
ISBN: 978-960-03-3695-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2004
Σελίδες: 24
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Ένα επαναστατικό πασχαλινό διήγημα, που ψυχαγωγεί αλλά και βάζει τον αναγνώστη σε σκέψεις. Γραμμένο με ελαφρύ σκωπτικό χιούμορ, διαβάζεται πολύ ευχάριστα, καθώς αντανακλά την οξυδέρκεια του συγγραφέα χωρίς όμως να χάνει σε απλότητα ή σαφήνεια. Φτάνει έτσι στους αναγνώστες από τη μία δροσερό κι από την άλλη σταθερά προσανατολισμένο στα μηνύματα -και τα διλήμματά του. Το βιβλίο απευθύνεται σε μαθητές τουλάχιστον Γ'-Δ' Δημοτικού, διαβάζεται όμως ευχάριστα και από τους μεγαλύτερους. Η επιμέλεια είναι ιδιαίτερα προσεγμένη: σκληρό εξώφυλλο, μεγάλες σελίδες (μέγεθος κοντά στο Α4) και πολύ συμπαθητική εικονογράφηση που γεμίζει χρώμα τις σελίδες αντίκρυ από το κείμενο. Τα τυπογραφικά είναι μεσαίου μεγέθους και η στοίχιση σχετικά πυκνή. Χωρισμός σε κεφάλαια δεν υπάρχει, αν και κάθε σαλόνι μας εισάγει ουσιαστικά σε μια νέα ενότητα της περιπέτειας του ήρωα. Πιστεύω πως οι μικροί μας φίλοι θα το απολαύσουν!

Προτείνεται ανεπιφύλακτα σε παιδιά που ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον και σκοπεύουν να κάνουν κάτι για να το κερδίσουν.

Όπως και στα Μαγικά μαξιλάρια (1995), τα όνειρα παίζουν κι εδώ σημαντικότατο ρόλο στην αφύπνιση των καταπιεσμένων. Αυτή τη φορά, ο ρόλος του ηγέτη δεν αποδίδεται σε κάποιον επίσημο φορέα (όπως ο δάσκαλος κύριος Αντώνης), αλλά σε έναν απλό κούνελο που τυχαίνει να αντιληφθεί πρώτος την αλήθεια... δεν την φυλάει όμως για τον εαυτό του, αλλά τολμά και μπαίνει στα ζαχαροπλαστεία και ξυπνάει τις συνειδήσεις κι άλλων σοκολατένιων αδελφών του, που τελικά πλημμυρίζουν τους δρόμους. Ο συμβολισμός για μένα είναι αρκετά προφανής: κουνέλι για φάγωμα = αρνί για σφάξιμο = αποχαυνωμένος πολίτης. Ειδικά λοιπόν στις μέρες μας, τις μέρες της κρίσης, η ιστορία μάς παρακινεί να μη μείνουμε σιωπηλοί και φοβισμένοι θεατές των γεγονότων (των 20.00), αλλά να αναζητήσουμε ένα σχέδιο δράσης και να συνεργαστούμε (και με τα υπόλοιπα θύματα) για να κερδίσουμε την ελευθερία μας. Ή αλλιώς, όπως λέει και ο ποιητής:

Ὅσοι τὸ χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αἰσθάνονται, 

ζυγὸν δουλείας ἂς ἔχωσι· θέλει ἀρετὴν καὶ τόλμην ἡ ἐλευθερία

Αξίες - Θέματα

Αλτρουισμός, Πάσχα, Χιούμορ, Ζωοφιλία, Φαντασία, Παραμύθι, Συνεργασία.

Εικονογράφηση

Απόσπασμα
Ο μικρός κούνελος χωρίς όνομα καθόταν στο τραπέζι της κουζίνας κι έκλαιγε τη μοίρα του. Ήταν δυστυχισμένος, αφάνταστα δυστυχισμένος.

«Γιατί ήταν δυστυχισμένος;» θα με ρωτήσετε.

«Θέλει και ρώτημα;» θα σας απαντούσε εκείνος. «Απ’ τη μια δεν έχω όνομα, απ’ την άλλη είμαι σοκολατένιος και θα με φάνε. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, κανείς δε μου δίνει σημασία!»

Κάθε πρωί ο μικρός κούνελος χωρίς όνομα έβλεπε τον Πετράκη να κάθεται αγουροξυπνημένος στο τραπέζι της κουζίνας και να παίζει με τον Τσάρλυ, αυτό το χαζόσκυλο! και σ’ εκείνον να μη ρίχνει ούτε μια ματιά!

Αχ, ζήλευε, πόσο ζήλευε! Ήθελε να είναι αυτός στην αγκαλιά του Πετράκη, δεν ήθελε να στέκεται εκεί και να παριστάνει τη βοηθητική αλατιέρα· ήθελε να λέγεται εκείνος Τσάρλυ κι όχι αυτός ο κοπρίτης με την πλακουτσή μούρη και το ενοχλητικό γάβγισμα! και πάνω απ’ όλα, δεν ήθελε να φαγωθεί. Το πιθανότερο, βέβαια, ήταν ότι θα κατέληγε μισοφαγωμένος στα σκουπίδια το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, γιατί ο Πετράκης ήταν φοβερά ανόρεχτο παιδί και ποτέ δεν τέλειωνε το φαγητό τους. Η μαμά του ήταν αναγκασμένη να του διαβάζει ένα σωρό παραμύθια, το μεσημέρι, το βράδυ, ακόμα και το πρωί, στο πρωινό, για να φάει μια μπουκιά.

Έτσι ο μικρός κούνελος χωρίς όνομα έβλεπε τις μέρες στο ημερολόγιο του τοίχου να περνούν και τον έλουζε κρύος σοκολατένιος ιδρώτας, Σάββατο του Λαζάρου, Κυριακή των Βαΐων… Σε λιγότερο από μια βδομάδα θα βρισκόταν στο σκουπιδοτενεκέ, με τα σοκολατένια αυτάκια του δαγκωμένα, και μετά θα τον πετούσαν και θα περνούσε το σκουπιδιάρικο. Δεν ήθελε ούτε να το σκέφτεται γιατί θα τον έπιαναν τα κλάματα, κι έτσι που ήταν σοκολατένιος, δεν μπορούσε και να κλάψει!

Για να ξεχάσει τη δυστυχία του, ο μικρός κούνελος άκουγε τα παραμύθια που διάβαζε η μαμά του Πετράκη την ώρα του φαγητού και φανταζόταν πως ήταν κάποιος απ’ όλους εκείνους τους ευτυχισμένους ήρωες των βιβλίων. Ότι ήταν βασιλιάς, ας πούμε, ή πρίγκιπας, ή μάγος που με το μαγικό του ραβδί μεταμορφωνόταν στον Τσάρλυ – ή μάλλον σ’ ένα πιο όμορφο σκυλί.

Καμιά φορά, ακούγοντας τη φωνή της μαμάς του Πετράκη, ξεχνιόταν εντελώς. Η φαντασία γινόταν πραγματικότητα, νόμιζε ότι στ’ αλήθεια έβλεπε γύρω του παλάτια και λίμνες και δάση… Όμως ύστερα, όταν ο Πετράκης τελείωνε το φαγητό του – ή μάλλον το μισό, γιατί ποτέ δεν το έτρωγε όλο- κι έφευγαν από την κουζίνα σβήνοντας πίσω τους το φως, ο μικρός κούνελος γινόταν ακόμα πιο μελαγχολικός. Πόσο κουτός ήταν να πιστεύει ότι η ζωή του θ’ άλλαζε και θα γινόταν σαν παραμύθι…

Τις νύχτες ο μικρός κούνελος χωρίς όνομα κοιμόταν κι έβλεπε μάλιστα και όνειρα. Γιατί τα όνειρα δεν ανήκουν μόνο στους ζωντανούς· ακόμα κι οι καρέκλες το βράδυ ονειρεύονται ότι τα πόδια τους κουνιούνται κι ότι χορεύουν τανγκό – γι’ αυτό καμιά φορά το πρωί τις βρίσκουμε σε άλλη θέση.

Και στα όνειρα του κούνελου γυρνούσαν ξανά και ξανά δυο παραμύθια που είχε ακούσει τις πρώτες μέρες που τον έφεραν στο σπίτι. Δυο υπέροχα, μαγικά παραμύθια. Στο πρώτο απ’ αυτά, ένας σκλάβος που τον έλεγαν Σπάρτακο, ή κάπως έτσι, έσπαζε τις αλυσίδες του, έκανε επανάσταση με τους άλλους σκλάβους και νικούσε τους κακούς που τον είχανε φυλακισμένο τόσα χρόνια. Στο άλλο παραμύθι, μια ξύλινη κούκλα που την έλεγαν Πινόκιο ονειρευόταν πως ήταν αληθινό αγόρι και στο τέλος ζωντάνευε και το όνειρό του γινόταν πραγματικότητα. Ο σοκολατένιος κούνελος έβλεπε αυτά τα παραμύθια στον ύπνο του κάθε βράδυ, κι όταν ξυπνούσε το πρωί, ένιωθε ακόμα πιο δυστυχισμένος.

Προβληματισμοί για συζήτηση

I have a dream

O κούνελος του βιβλίου, μόλις σπάει τα σοκολατένια του δεσμά, είναι έτοιμος να ορμήσει στην εξοχή για να εξασφαλίσει μια όμορφη, άνετη και ζεστή φωλίτσα, στην οποία θα την περνάει μπέικα. Ένα συμβατικό παραμύθι θα μπορούσε να τελειώσει εδώ, αφήνοντας τον ήρωα στις μάσες και ξάπλες, και προσθέτοντας ένα "και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα". Όμως ο Σπάρτακος δεν είναι οποιοσδήποτε κούνελος. Αντί λοιπόν να επαναπαυθεί στη βολή του (βλ. βολεύομαι, βολευτής, κ.ά.) κλείνει τα μάτια και σκέφτεται τα άλλα σοκολατένια κουνελάκια, που περιμένουν τη σκληρή τους μοίρα σε κάποιο σπίτι ή ζαχαροπλαστείο. Είναι αδέλφια μου! Πρέπει να τα ελευθερώσω! μονολογεί, και αποφασίζει να δράσει. Και, όχι, δεν βγάζει κάποια ανακοίνωση... προχωράει σε πράξεις!

Παρά τα πολλά παραδείγματα που προσφέρουν η ιστορία, η λογοτεχνία αλλά και η θρησκεία μας (μέρες που είναι), το να σταματήσουμε να ακολουθούμε το μονοπάτι του εγωισμού και να βοηθήσουμε τους άλλους ανθρώπους -τα αδέλφια μας- ακούγεται ακόμα σαν ουτοπική ευχή. Ακόμη και σε καιρούς όπως αυτοί που περνάμε, φαίνεται ν' αδιαφορούμε για ό,τι συμβαίνει δίπλα μας ή για οτιδήποτε μας συνέβαινε χτες και εμείς καταφέραμε να ξεπεράσουμε. Έτσι όμως, τα άλλα  κουνελάκια εξακολουθούν να μένουν ακίνητα στο ράφι και έρμαια στις ορέξεις των διεθνών και ντόπιων ζαχαροπλαστών.

Αναρωτηθείτε: τί θα μπορούσατε να κάνετε για να βοηθήσετε έναν κοντινό σας άνθρωπο σήμερα; Πώς θα τον έκανε η ενέργειά σας να νιώσει; Και πώς θα νιώθατε εσείς; Τι είναι αυτό που τελικά σας εμποδίζει να τον βοηθήσετε; Μήπως είναι καιρός να σταματήσουμε να τα περιμένουμε όλα από τον Άγιο Βασίλη και το πασχαλινό λαγουδάκι;

το πασχαλινό λαγουδάκι από την ταινία Οι Πέντε Θρύλοι

Η καταγωγή των ιδεών

Ιστορίες με ιδέες που δεν έχουν ξαναεμφανιστεί πουθενά, δύσκολα βρίσκονται. Ο κάθε δημιουργός δανείζεται στοιχεία από τις εμπειρίες του και από τα διαβάσματά του, από τους προηγούμενους δημιουργούς, για να διηγηθεί τη δική του εκδοχή της αλήθειας. Κάποιες φορές βέβαια, οι συγγραφείς αρνούνται να παραδεχτούν ότι έχουν επιρρεαστεί (συνειδητά ή ασυνείδητα) από άλλους, θεωρώντας ότι αυτό θα μειώσει την αξία τους ή θα τους κάνει να φαντάζουν λιγότερο δημιουργικοί, κάτι που προφανώς δεν ισχύει.

Είναι πολύ ενδιαφέρον λοιπόν, όταν ένας νεαρός κούνελος έρχεται από μόνος του να μας εξηγήσει πώς εμπνεύστηκε από παραμύθια και γεγονότα του παρελθόντος. Κατά κάποιον τρόπο, έτσι μας αυτοσυστήνεται και μας βοηθάει να εντοπίσουμε και τη γενεαλογία της ιστορίας του. Αν θεωρήσουμε λοιπόν πως κάτι τέτοιο όντως υπάρχει, μπορούμε να τοποθετήσουμε στο κάδρο ως μαμά του βιβλίου αυτού την ιστορία του Πινόκιο (αφού χάρη σε αυτή ο ήρωας γεννιέται) και μπαμπά την περιπέτεια του Σπάρτακου (αφού ο Θράκας του εμπνέει τον δυναμισμό να επαναστατήσει... εκτός αυτού κρατάει και σπαθί, αντικείμενο που κάθε ψυχολόγος που σέβεται τον εαυτό του συνδέει με το σχήμα του πατέρα). Αν μάλιστα συνεχίσουμε να ψάχνουμε, ίσως μπορούμε να βρούμε και τον ένα παππού από τη μεριά της μαμάς, που θα ήταν δικαιωματικά ο μύθος του Πυγμαλίωνα. 

Δοκιμάστε να διαβάσετε μια ιστορία που έχετε γράψει και σας άρεσε, και προσπαθήστε να  βρείτε τη δική της γενεαλογία... από ποιούς ήρωες ή ιστορίες πιστεύετε ότι επηρεαστήκατε; Αν δεν τα καταφέρνετε, ανταλλάξτε την ιστορία σας με ενός φίλου, και προσπαθήστε να βρείτε ο καθένας τις επιρροές του άλλου. Αυτό ίσως σας φανεί ευκολότερο.... Καλή διασκέδαση!

Προγάστωρ τύραννος

Διαβάζοντας κανείς την ιστορία του Σπάρτακου υπάρχει κίνδυνος να πλησιάσει το πλησιέστερο σοκολατένιο κουνέλι, να το κοιτάξει καχύποπτα και να του ψιθυρίσει στο αυτί: "Έχεις μέσα σου ζωή;" "Σε βασανίζω;" "Με φοβάσαι;" "Θα ξυπνήσεις το βράδυ να κρυφτείς στον σκουπιδοντενεκέ;" και άλλα τέτοια. Εμείς βέβαια που ξέρουμε, δεν θα τον παρεξηγήσουμε, φοβάμαι όμως ότι αν κάποιος άλλος τον ακούσει δεν θα δείξει ανάλογη κατανόηση. Από το ίδιο δε το κουνέλι δεν νομίζω πως θα πάρει κάποια απάντηση. Οι ζαχαροπλάστες βλέπετε (μάγειρες, αρτοποιοί, κλπ.) συνηθίζουν να δίνουν από τα αρχαία χρόνια ονόματα και μορφές ζώων στα προϊόντα τους, και είναι μόλις η πρώτη φορά (άντε, ίσως η δεύτερη μετά τον Gingerbread man) που διάβασα πώς κάποιο από αυτά αποφάσισε να ζωντανέψει. Ησυχάστε λοιπόν, και μη θεωρείτε ότι καταπιέζονται τα σοκολατένια σας κουνελάκια, τα λαζαράκια σας και η πάστα - ποντικάκι.

Ίσως όμως, πίσω από το χαμογελαστό μας κουνελάκι, να κρύβεται όντως μια ιστορία καταπίεσης. "Μα τι μας γράφεις πάλι;" θα μου πείτε. "Ποιον μπορεί να καταπιέζουμε με ένα αθώο γλυκούλι;". Αν λοιπόν κοιτάξουμε το κουνελάκι μας κατάματα και το πείσουμε να μας ανοιχτεί, ίσως αρχίσει να μας διηγείται την πραγματική του καταγωγή. Τότε θα μάθουμε από πού ξεκίνησε το ταξίδι το κακάο του, και για κάποια άλλα "σοκολατένια" πλασματάκια που όντως τυραννιούνται για να απολαμβάνουμε εμείς τα επιδόρπιά μας. Εκείνα θα επαναστατήσουν άραγε ποτέ, ή μήπως περιμένουν τη βοήθειά μας;

Χρήση στην τάξη

Το μυστικό της σοκολάτας

Την περίοδο του Πάσχα, τα σχολεία μένουν βέβαια κλειστά. Όποιος όμως επιθυμεί και διαθέτει τα υλικά, μπορεί με λίγο πηλό και πολλή υπομονή να κατασκευάσει ένα μικρό "σοκολατένιο" κουνελάκι από πηλό, ακολουθώντας τις οδηγίες από το βιντεάκι πιο κάτω. Οι τυχεροί που διαθέτουν ήδη σοκολατένια κουνελάκια, δεν χρειάζεται να κατασκευάσουν τίποτα. Αρκεί να τα φάνε (ή ακόμα καλύτερα να τα μοιραστούν) και μάλιστα γρήγορα (μετά βεβαίως την Ανάσταση), για να μη βάζουν και εμάς τους υπόλοιπους σε πειρασμό. Στη σπάνια περίπτωση που κάποιος μισεί το κουνελάκι του (όπως ίσως ο ζαχαροπλάστης κύριος Πετιμέζης) και δεν είδε τα παραπάνω βίντεο για να νιώσει τον κόπο των παιδιών που δούλεψαν για να φτάσει ως εμάς, μπορεί να το λιώσει σε μπεν μαρί ή με άλλους μακάβριους τρόπους... μετά όμως ας μην παραπονιέται που θα μείνει νηστικός...Καλή Ανάσταση!

Η Επανάσταση των Κουνελιών